Türk Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi

Türk Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi
Güney Cephesi, Cenup Cephesi, Fransız Cephesi veya Kilikya Cephesi (Fransızca: La campagne de Cilicie),
I. Dünya Savaşı'nın ardından Fransız kuvvetleri ve beraberindeki Ermeni Lejyonu ile TBMM idaresindeki Kuvayi Milliye arasında gerçekleşen muharebelerden meydana
gelen cephedir. Fransa, Sykes-Picot Anlaşması ve ardından Ermeniler ile imzalanan antlaşma ile kendisine düşen
topraklara yönelmiştir. 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Anlaşması ile cephe kapanmıştır.[4]
tutmuş, Suriye'de bulunan birliklerinden destek almışlar
fakat Antep'e girme konusunda askeri bir başarı gösterememişlerdir.
30 Mayıs 1920'de Fransızlarla bir ateşkes imzalanmış ise
de 17 Haziran'da çatışmalar tekrar başlamış ve aralıklarla
1920 sonuna dek sürmüştür.
1914 yılında, I. Dünya Savaşı başladığı zaman Gaziantep 83 bin nüfuslu bir liva merkezi idi.30 Ekim 1918´de
imzalanan Mondros Mütarekesi ile İtilaf Devletleri paylaştıkları topraklara sahip olmak amacıyla harekete geçerken, 17 Aralık 1918´de İngilizler Antep´e girmiştir.
1 Geçmiş
Bir yıl süren bu işgale Fransızlar tepki göstermiş, 1918
Eylül´ünde yapılan İngilizlerin Musul üzerindeki “NezaMondros’tan sonra İngiliz orduları Maraş, Antep, Urfa, ret Hakkı” ndan vazgeçmeleri ile önce Suriye daha sonAdana ve civarını işgal etti. 1916 yılında imzala- ra Antep, Urfa ve Maraş boşaltılmıştır. Bunun ardından
nan Sykes-Picot Anlaşması ile Maraş, Antep, Urfa ve Fransızlar 29 Ekim 1919´da Kilis´i, 5 Kasım 1919´da AnMusul Fransızlara bırakılıyordu. Ancak Büyük Britan- tep´i işgal ettiler.
ya Musul'daki petrol kaynakları için Fransa ile 15 Eylül
1920 yılının başında ise ünlü Antep Savunması başla1919'da Suriye İtilafnamesini kabul etti. Buna göre:
mış oldu. 1 Nisan 1920´de başlayan Antep savunması 11
ay sürdükten sonra açlık yüzünden sona ermiştir. Savun• Musul İngilizlere
ma süresince Fransızlar şehre 70.000 mermi atmış, 6.000
[5] Antepli ölmüştür. Bu olağanüstü savunma sonunda Tür• Maraş, Antep ve Urfa civarı Fransızlara bırakıldı.
kiye Büyük Millet Meclisi 6 Şubat 1921 tarihli toplantıİngiliz döneminde pek de önemli bir olay yaşanmadı. Asıl sında Antep´e “Gazi” ünvanını vermiştir. 15 Mart 1921
tarihinde Londra´da Türk Dışişleri Bakanı ve Fransız deolaylar Fransızlar döneminde yaşandı.[6]
legasyonu Antep, Adana ve çevrelerinin Türklere geri
verilmesi hususunda mutabakat sağlamıştır. Nitekim bu
antlaşma Ankara Antlaşması ile son şeklini almış ve 25
2 Maraş
Aralık 1921´de son Fransız askeri Antep´ten ayrılmıştır.
I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Müttefiklerinin
yenilmesi üzerine, Osmanlı İmparatorluğu 30 Ekim
1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi ile Anadolu'nun
birçok yeri gibi Maraş'ta işgal altına girmesi ile işgal güçlerine karşı 22 Ocak 1920'de başlayan savunma 12 Şubat
1920 tarihinde işgalin ortadan kalkması ile sonuçlanmıştır. Maraş'taki ilk direniş, Sütçü İmam'ın, hamamdan çıkan kadınlara sarkıntılık eden Ermeni askerlere saldırması ile başlamıştır.
3
4 Urfa
Ali Saip Bey'in Jandarma komutanı olarak Urfa'ya atanmasından sonra halkın örgütlenmesi daha da süratlendi.
Üçbin kişilik bir askeri güç oluşturuldu. 12'ler olarak adlandırılan ve Urfa'nın önde gelen 12 vatanseverinden oluşan Kuvay-i Milliye hareketi, önderleri Hacı Mustafa Hacıkamiloğlu vasıtasıyla 7 Şubat 1920'de Fransız komutanlığına şehrin boşaltılmasını isteyen bir ültimatom verdiler. 9 Şubat'ta şehrin yarısı geri alındı ve 10 Nisan'da
Fransızlar çekildiler.
Antep
Fransızlar 1 Nisan 1919´da Antep´i işgal ettiler. 1920 yılının Nisan ayı başında Türk Milli kuvvetleri kentte bir
ayaklanma başlatarak Fransızlara karşı direnişe geçmiştir. On ay kadar süren direniş esnasında Fransızların kente
70.000 mermi attığı ve Türk tarafında 6317 kişinin öldüğü anlatılır. Fransızlar, kenti yoğun olarak top ateşine
5 Ayrıca bakınız
• Türk Kurtuluş Savaşı Suriye Cephesi
• Müslüman - Türk katliamları
1
2
6 DİPNOTLAR
• Türk düşmanlığı
• Kozan katliamı
6
Dipnotlar
[1] Hacettepe Üniversitesi, TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ’NİN AÇILMASI VE YENİ TÜRK DEVLETİNİN
DOĞUŞU, sayfa 7
[2] Halil AYTEKİN, Kıbrıs’ta Monarga (Boğaztepe Ermeni Lejyonu Kampı), Türk Tarih Kurumu Basımevi-2000,
sayfa 97
[3] Türk Tarih Kurumu, İstiklal Harbi
[4] Ahmet Mumcu (1984). “Tarih açısından Türk devriminin
temelleri ve gelişimi”. İnkılâp Yayınevi. s. s. 80.
[5] http://www.kahramanmaras.gov.tr/anasayfa.asp?menu=
1&ana=2&alt=1&sayfa=21
[6] http://www.kahramanmaras.gov.tr/anasayfa.asp?menu=
1&ana=2&alt=1&sayfa=27
3
7
Metin ve görüntü kaynakları, yazarlar ve lisans
7.1
Metin
• Türk Kurtuluş Savaşı Güney Cephesi Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrk_Kurtulu%C5%9F_Sava%C5%9F%C4%
B1_G%C3%BCney_Cephesi?oldid=16874367 Katkıda bulunanlar: Volkan, Nerval, Dbl2010, Citrat, Dbl2010bot, Noumenon, Ugur Basak, Makedon, İncelemeelemani, Cansız, Ugur Basak Bot, Arved, Vikiyazar, Tarih, Nihan, Khutuck, Dünya vatandaşı, Tarkovsky, Kibele,
GraphicDesigner, Krkzn, Vito Genovese, Alp Er Tunga, Headersalreadysent, Tema, Mach, Cüneyt Kambur, Düşünenadam, Fastolph, Dryetkin, TXiKiBoT, Ahmet batuhan, Levent, 2ulus, Ravages, LostMyMind, Ebudun, Sakhalinio, SieBot, Vikiçizer, Homonihilis, Yabancı,
MD, Tuz, Mızrak, Sabri76, Gökçe Yörük, Takabeg, Kemal K., Krutata, Théoden, Luckas-bot, Superyetkin, Ptbotgourou, Mali5252, Batuhan Aksu, ArthurBot, Khutuck Bot, Xqbot, SassoBot, Totenkopf division, Kılıç46, Rapsar, Cekli829, Uğur1994, Türk Süvarisi, Solider,
RedBot, Bermanya, Boogema43, Yusuf Avcı, EmausBot, Tolqadernek, AnıL97, ZéroBot, Esc2003, Tavitn, KumulBot, Rdvnygt, Truckrules, M.yaşar 93, Vitruvian, MangYang, Ullierlich, Drgulcu, Harun123321, E4024, Aguzer, Gulo Luscus, Addbot, Mavrikant, McAang,
Hasmetlihasmet, Vladimir Lenin, ProleteryaVeKomunizm, Sakallı Nurettin ve Anonim: 163
7.2
Resimler
• Dosya:Armenian_legion.png Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/42/Armenian_legion.png Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: The Soviet Armenian Encyclopedia. Özgün yazarı: en:User:Neurobio
• Dosya:Book_important.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Book_important.svg Lisans: CC BY-SA 3.0
Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: darklama
• Dosya:Flag_of_France.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c3/Flag_of_France.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: http://web.archive.org/web/*/http://www.diplomatie.gouv.fr/de/frankreich_3/frankreich-entdecken_244/
portrat-frankreichs_247/die-symbole-der-franzosischen-republik_260/trikolore-die-nationalfahne_114.html Özgün yazarı: This graphic
was drawn by SKopp.
• Dosya:Flag_of_Turkey.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b4/Flag_of_Turkey.svg Lisans: Public domain
Katkıda bulunanlar: Turkish Flag Law (Türk Bayrağı Kanunu), Law nr. 2893 of 22 September 1983. Text (in Turkish) at the website of
the Turkish Historical Society (Türk Tarih Kurumu) Özgün yazarı: David Benbennick (original author)
• Dosya:Flag_of_the_Democratic_Republic_of_Armenia.svg Kaynak: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Flag_
of_the_Democratic_Republic_of_Armenia.svg Lisans: Public domain Katkıda bulunanlar: Yükleyenin kendi çalışması Özgün yazarı: Aivazovsky
7.3
İçerik lisans
• Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0