bilgisayar ağları

F
BİLGİSAYAR AĞLARI
Konuya Hazırlık
1. Bilgisayar ağları denilince aklınıza ne gelmektedir?
2. İnternete hangi yöntemlerle bağlanılabilir?
Bilgi üretilmesi ve işlemesinin verimli olarak gerçekleştiği bilgisayar sistemlerinin birbirine bağlanarak
bilginin iletildiği ve paylaşıldığı yapılara bilgisayar ağları denir. İki bilgisayar eğer bilgi alışverişinde bulunabiliyorsa bu iki bilgisayar birbirine bağlıdır denir.
ek
bilgi
Bilgisayarlar arası bağlantı sadece bakır teller aracılığıyla olmaz; fiber optik kablolar, mikrodalgalar ve iletişim uyduları da kullanılabilir.
1. BİLGİSAYAR AĞ TÜRLERİ
a. Yerel alan ağı (LAN) ve ağ topolojisi kavramı: LAN’lar (Local Area Network), aynı çalışma ortamında
birbirleriyle ilgili işlerde çalışan bir topluluk içinde veri alışverişi, bilgisayarların CPU, disk gibi kaynaklarının ve yazıcı, çizici gibi cihazların paylaşılması amacıyla geliştirilmiştir. LAN’larda temel özellik, sistemlerin aynı ortamda veya birbirine yakın mesafede olmasıdır. Bu nedenle sistemler arasında kullanılacak
kabloların seçiminde büyük esneklik vardır ve kablolama alt yapısı bir kez kurulduktan sonra maliyetsiz
bir iletişim ortamı sağlar.
Bir ağın yerleşimi kablolama sistemine makinelerin birbirleriyle iletişim biçimine göre düzenlenir.
Ağ içindeki bilgisayarların fiziksel düzenine ağın yerleşimi (topoloji) denir. Başlıca topoloji tipleri; bus
(doğrusal), ring (halka) ve star (yıldız) topolojileridir.
►►Yol (Bus) Topoloji: Ağdaki bilgisayarlar tek bir hat üzerindedir. Kablonun tek bir yerindeki kesiklik
bütün ağı etkiler. Ağı genişletmek kolaydır ve maliyeti düşüktür bununla beraber ağ performansı en
düşük olan topolojidir (Resim 1.46).
►►Halka (Ring) Topoloji: Halka şeklindeki bağlantılarla yapılan topolojidir. Bilgisayarlar arasındaki
bağlantılarda oluşacak aksaklık bütün bir ağı etkilemektedir. Ağ iletimi tek yönlü olup performans
yüksektir (Resim 1.47).
►►Yıldız (Star ) Topoloji: Bütün bilgisayarların tek bir merkeze bağlanmasıyla oluşturulan topolojidir.
Genelde merkezde hub ve anahtar (swisch) kullanılır. Merkezdeki hub veya anahtardaki problem bütün ağı etkilemektedir. Ağ hızlı ve güvenilirdir fakat daha pahalı çözümler sunar (Resim 1.48).
Resim1.46: Yol topolojisi
40
Resim 1.47: Halka topolojisi
Resim 1.48: Yıldız topolojisi
b. Geniş alan ağı (WAN): Birbirlerine çok uzak yerel ağların bir araya gelerek oluşturduğu geniş ağlardır
(WAN- Wide Area Network). Ağlar arası bağlantı fiber optik bir kablo ile olabileceği gibi uydular üzerinden de sağlanabilir. Bu ağlarda kullanılan teknolojiler LAN’lardan farklıdır. Yönlendirici (router) ve
çoklayıcı (repeater) gibi ağ elemanlarının kullanılması gerekir. Bilgisayarlar çok geniş bir coğrafi alana
yayılmıştır (Resim 1.49).
Resim 1.49: Geniş alan ağı
2. BİLGİSAYARDA AĞ BAĞLANTILARI
Bilgisayar kullanımında önemli noktalardan biri de bilgi paylaşımıdır. Bilgi paylaşımı pek çok şekilde yapılabilir. Etkili ve engel tanımayan yöntemlerden biri de ağ bağlantılarıdır.
a. Ağ bağlantısı terimleri: Ağ bağlantı cihazları, programlanabilir ve programlanamaz uçbirim aygıtları
olarak ikiye ayrılır. Bu cihazlar bilgisayarların ağlara ( LAN, WAN) bağlanmasını, ağların genişletilmesini
ve farklı türdeki ağların birbirleriyle iletişimini sağlar. Bu cihazlar ağ (ethernet) kartı, anahtar (switch),
hub, yönlendirici (router), tekrarlayıcı (repeater), çoklayıcı (multiplexer) vb. dir.
41
b. Bilgisayarda telefon ağı kullanımı: Bilgisayarda telefon ağı kullanımına en güzel örnek çevirmeli (dialup) bağlantılarıdır. Bu bağlantıda gerekli olan cihazlar telefon hattı ve modemdir. İnternet bağlantısının
gerçekleştirilebilmesi için ayrıca İnternet abonesi olmak gerekir.
c. Public switched data network (PSDN): PSDN’nin alt yapısında İnternet, bilgisayar, yazıcı vb. elemanlar yoktur. Bu nedenle İnternet ve Intranet PSDN omurgası üzerinde çalışır. PSDN’nin Türkçe karşılığı “paket anahtarlamalı veri ağları”dır. Bu omurga üzerinde TCP/IP protokolü olmadan yani IP adresi olmadan
İnternet hizmeti verilmez.
ç. Tümleşik hizmetler sayısal ağı (ISDN): Ses, görüntü, veri gibi her türlü bilginin sayısal bir ortamda
birleştirilip aynı hat üzerinden iletilmesinin sağlandığı bir ağdır. ISDN teknolojisini alışılmış analog hatlardan ayıran en önemli özellik tamamen sayısal temiz bir ses kanalı sağlamasının yanında, aynı anda
veri iletişimine de izin verebilmesidir. Integrated Services Digital Network sözcüklerinin baş harflerinden
oluşmuştur.
d. Uydu iletişimleri terimleri: Uydu sistemleri tek yönde veri iletir yani bu sistemler tek başına kullanıldığında yalnızca veri alabilir, veri göndermek için ise başka bağlantılara gerek vardır. Bu bağlantılar;
dial-up, kablo modem, ISDN ya da benzeri başka bağlantılar olabilir. Bilgi, bu bağlantılar yoluyla talep
edilir, kullanıcı istediği bilgiyi çanak anteni vasıtasıyla alır. Bilgi talebinde bulunmak için yüksek bir hıza
gerek yoktur, bu nedenle normal bir dial-up bağlantı bu işi rahatlıkla görebilir.
e. Kablonet ve DSL (Sayısal abone hattı) bağlantılar: Kablo bağlantısı fiber optik kablo bağlantısı ile eş
eksenli kablo bağlantısından oluşmaktadır. Bu bağlantı sürekli ve kesintisiz İnternet hizmeti için kullanılan bir hattır. İnternete bağlanmak için ise sadece bir kablo modem yeterlidir.
Sayısal abone hattı (DSL) yüksek hızlı veri ve ses iletişimini aynı anda sağlayabilen bir veri iletişim teknolojisidir. İnternet iletişimi ile beraber telefon görüşmelerine de olanak veren teknolojidir. Günümüzde
çok tercih edilen bir bağlantı türüdür.
3. İNTERNET
İnterneti günlük hayatta hepimiz kullanırız ve nimetlerinden faydalanırız ama kavramsal olarak tanımladığımızda hepimizin söyleyeceği farklı şeyler olabilir. Şimdi İnternet ve kavramlarını tanımlayalım.
a. İnternet kavramı ve önemi: İnternet, birçok bilgisayarın ve bilgisayar sistemlerinin birbirlerine fiziksel
olarak bağlı olduğu, dünya çapında yaygın ve sürekli olarak büyüyen bir iletişim ağıdır. Birbirlerine bağlı
bilgisayarlar arasında, dosya alma, gönderme ve anlık yazılı, sesli ve görsel iletişim vb. yapılabilir. Sürekli
gelişen ve büyüyen İnterneti dünya çapında hizmet veren bilgi paylaşım platformu olarak düşünebiliriz.
araştırma
İnternetin ortaya çıkışı ve tarihçesi hakkında araştırma yaparak öğrendiklerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
b. Arama motoruna ait kavramlar: İnternet üzerinde aranılan bilgilere en kısa yoldan ve hızlı bir şekilde
ulaşılmasını sağlayan web siteleridir. İnternet üzerinde yüzlerce hatta binlerce arama motoru bulunmaktadır. Arama motorlarında komut satırına yazılan kelimenin geçtiği tüm dokümanlar listelenir.
c. World Wide Web (www): Yazı, resim, ses, film, animasyon gibi pek çok değişik yapıdaki bilgilere etkileşimli bir şekilde ulaşılmasını sağlayan çoklu hiper ortam sistemleridir. Web’de işlemler web sayfaları
üzerinde gerçekleşmektedir. Bir web sitesi içinde veya başka sayfalar arasındaki geçişler de köprü (link)
kullanılır.
ç. Elektronik posta: Kişilerin bir yerden başka bir yere elektronik ortamda gönderdikleri mektuplardır,
kısaca e-posta olarak isimlendirilir; e-postalar sadece metin olabileceği gibi bunlara ekli, resim, ses,
42
görüntü vb. de olabilir.
d. Elektronik posta alma ve gönderme: Elektronik posta gönderip almak için bir e-posta adresine sahip
olmak gerekir. İnternet üzerinde ücretsiz e-posta hizmeti veren birçok site vardır. E-posta hesabı üzerinde bulunan “gelen kutusu” ile gelen e-postalar kontrol edilir, posta göndermek için “yeni posta” sekmesi
seçilir ve alıcının e-posta adresi yazılıp posta içeriği doldurularak e-posta gönderilir.
e. İletişim teknolojileri (ICT) cihazları: Teknolojinin gelişimine paralel olarak ortaya çıkmış sistemler ve
cihazlardır. Her geçen gün bu sistemlere yenileri eklenmektedir. İletişim teknolojisinde fiber optik sistemler, uydu sistemleri, kablosuz sistemler ve son yıllarda 3G sistemleri rol oynamaktadır.
f. FTP (dosya aktarma hizmetleri): FTP (File Transfer Protocol), İnternete bağlı bir bilgisayardan dosya
aktarmak için geliştirilen İnternet protokolü ve bu işi yapan uygulama programlarına verilen genel addır.
Bu aktarım yapılacak bilgisayarla on-line bağlantı kurulur, bilgisayarlar arasında dosya alma ve gönderme işlemleri yapılır.
Değerlendirme Soruları
Aşağıdaki tümcelerin noktalı yerlerini doğru sözcüklerle doldurunuz.
1. Bilgisayarların tek bir hat üzerinde olduğu, kurulumu kolay düzene ………………… topolojisi denir.
2. Yüksek hızlı veri ve ses iletişimini aynı anda sağlayabilen, İnternet bağlantısının ve telefon görüşmesinin
aynı anda yapılabildiği bağlantı çeşidine ………………………….. bağlantısı denir.
Aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
3. Aşağıdakilerden hangisi İnternete bağlantı çeşitlerinden biri değildir?
A) Dial-Up
B) FTP
C) ISDN
D) Kablonet
E) PSDN
4. WAN (Geniş alan ağı) nedir?
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
5. WWW (World Wide Web) nedir? Tanımlayınız.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..……
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………
43