4. SINIF HAZIRLAYAN: NAZAN AKDAĞ KAZANIMLAR: 1-Payı ve paydası en çok iki basamaklı doğal sayı olan kesirleri, kesrin birimlerinden elde ederek isimlendirir. 2-Payı ve paydası en çok iki basamaklı doğal sayı olan kesirleri, sayı doğrusunda gösterir. Bütün 2 eş parçaya bölünmüş,1 parçası alınmış . Şimdi bunu kesir sayısı olarak gösterelim. Bir bütün 2 eşit parçaya bölünmüş. 1 2 Bu parçalardan 1 tanesi alınmış. 1 2 Bir kesir sayısında; PAY:Bölünen parçalardan kaç tanesinin alındığını gösterir. KESİR ÇİZGİSİ: Pay ve paydayı ayıran çizgidir. PAYDA:Bir bütünün kaç eş parçaya bölündüğünü gösterir. . Bir bütünün eş parçalara bölünmesi sonucunda bu eş parçaların birini ya da birkaçını anlatan sayılara KESİR SAYISI denir. BÜTÜN BÜTÜNÜN 2 PARÇASINI GÖSTEREN KESİR SAYISI 2 5 UYARI: Bir bütün eş parçalara ayrılmamış ise boyalı bölgeler kesinlikle kesir sayıları ile gösterilemez. Aşağıdaki örnek şekilleri inceleyelim. Aşağıdaki şekilleri eş parçalara ayrıldığı için kesir sayısı olarak gösterebiliriz. 3 4 1 2 1 2 BİRİM KESİR: Bir bütünün eş parçalarından sadece birini gösteren kesirlere birim kesir denir. Yani payı 1 olan kesirlerdir. ÖRNEKLER (Pay ve paydalarını karşılaştırınız) 1 4 1 9 1 3 1 12 1 10 1 4 1 4 1 4 1 4 1 4 4 eş parçaya bölünmüş bu şekilde her bir parça BİRİM KESRİ gösterir. KESİRLERİN OKUNUŞU Kesir sayılarını iki şekilde okuyabiliriz: Aşağıdan yukarıya doğru. Yukarıdan aşağıya doğru; YUKARDAN AŞAĞIYA DOĞRU OKUMA 2 5 2 BÖLÜ 5 AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU OKUMA 5’ TE 2 3 4 6 4 5 6 3 2 2 9 8 5 7 8 1 9 KESİRLERİN ÇEŞİTLERİ 1- BASİT KESİRLER 2- BİLEŞİK KESİRLER 3- TAM SAYILI KESİRLER 1-BASİT KESİRLER Payı paydasından küçük olan kesirlere basit kesirler denir. Basit kesirler, bir bütünden küçük bir sayıyı ifade eder. ÖRNEK Kesrin ifade ettiği şekli inceleyiniz. 3 4 ÖRNEKLER (Pay ve paydalarını inceleyelim.) 8 9 2 5 7 10 4 6 3 8 6 7 2-BİLEŞİK KESİRLER Payı paydasından büyük ya da payı paydasına eşit olan kesirlere bileşik kesirler denir. Bileşik kesirler; bir bütünden büyük ya da bir bütüne eşit bir sayıyı ifade eder. ÖRNEKLER (Pay ve paydalarını inceleyelim.) 7 4 9 9 6 3 15 12 12 10 9 4 Payı Paydasına Eşit Olan Kesirler: Bu kesirler daima bir bütünü gösterirler. Kesir sayısını ifade ettiği şekli inceleyelim. 5 5 ÖRNEKLER (Pay ve paydaları eşittir.) 7 7 9 9 6 6 15 15 12 12 5 5 Payı Paydasından Büyük Olan Kesirler: Bu kesirler daima bir bütünden daha büyüğü ifade ederler. ÖRNEK (Kesir sayısının ifade ettiği şekli inceleyelim.) 7 4 ÖRNEKLER (Pay paydadan büyüktür.) 7 5 12 9 15 7 8 6 12 9 9 5 Aşağıdaki şeklin karşılığı olan kesir sayısını yazınız. Burada 3 bütün şekil var.Her Boyanmış eş parçalar biri 4 eş parçaya ayrılmış ,onun pay olarak yazılır. için payda 4’ tür. 11 4 Pay, paydadan büyük olduğu için bu sayı, bileşik kesir sayısıdır. 3-TAM SAYILI KESİRLER Bir bileşik kesrin içindeki bütün, kesrin önüne yazılıyorsa bu tip kesirlere tam sayılı kesir denir. ÖRNEK (Kesir sayısının ifade ettiği şekli inceleyiniz. 3 1 4 Panoda yanan ışık sayısını tam sayılı kesir olarak ifade ediniz. 3 panonun tamamı yanmaktadır.Bu 3 kesrin tam kısmına yazılır. 1 3 2 Dördüncü pano 2 eş parçaya bölünmüş,1’i yanmaktadır.2 payda iken,1 paydır. 3 tam 1 bölü 2 veya 3 tam 2’de 1 diye okunur. Kesir Sayılarını Sayı Doğrusunda Gösterelim: 0 ile 1 arasındaki büyüklük, 1 bütündür. Bu bütünü eşit parçalara böldüğümüzde her parça ,bir kesir sayısını gösterir. 0 1 Şimdi; 1 bütünü 4 eşit parçaya bölelim. 2 Çeyrek 1 4 0 1 Bir bütün 4 eşit parçaya bölünmüş. İçinden 1 eşit parçası alınmış. 2 Yarım 0 1 2 4 4 1 Bir bütün 4 eşit parçaya bölünmüş. İçinden 2 eşit parçası alınmış. 2 0 1 2 3 4 4 4 1 Bir bütün 4 eşit parçaya bölünmüş. İçinden 3 eşit parçası alınmış. 2 Bütün 0 1 2 3 4 4 4 4 4 1 Bir bütün 4 eşit parçaya bölünmüş. 4 eşit parçası da alınmış. 2 4 7 Kesir sayısını,kesir kartları ile eşleştirerek sayı doğrusunda gösterelim. 1 7 2 7 3 7 4 7 5 6 7 7 7 7 1 0 4 7