Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü - EAU Patient Information

Hasta Bilgilendirme Formu
Türkçe
Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Adrenolitik ajanlar
Adrenalin hormonunun üretimini yavaşlatan veya durduran bir grup ilaç.
Açık cerrahi
apı veya organlara cerrahın deri ve dokuları keserek direk ulaştığı cerrahi
Y
prosedürdür. Aktif Takip
oktorunuzun, sıkı ziyaret programına dayalı tümörü/tümörleri ve onların
D
büyümesini aktif olarak monitörize ettiği tedavi formudur. Her ziyarette, BT, ultrason veya x- ışını ve diğer gerekli araştırmalar uygulanabilir. Alevlenme
estosteron düzeyinin LHRH agonist hormon tedavisi sonucu düşmeden
T
önceki artışıdır. Androjen baskılayıcı tedavi rostat kanseri için bir tedavi şeklidir. Tedavinin amacı tümör büyümesini
P
durdurmak veya yavaşlatmaktır. Bu, androjenlerin düzeyini azaltarak
veya prostat hücresine ulaşmasını engelleyerek yapılır. Aynı zamanda
ADT olarak da bilinir.
Androjenler
akal ve kalın ses gibi erkek karakteristiklerinin oluşumunu kontrol eden
S
erkek cinsiyet hormonlarıdır.
Anemi
ırmızı kan hücre düzeylerinin azalmasıdır. En sık görülen kan hastalığıdır.
K
Halsizlik, güçsüzlük ve konsantrasyon kaybına neden olur.
Anestezi (genel, spinal veya lokal)
rosedür öncesi ağrı hissetmediğinizden emin olmak için ilaç verilecektir.
P
Genel anestezi altında bilinciniz kapalı ve ne olduğundan habersiz
olacaksınız. Spinal veya lokal anestezide ise prosedürün uygulandığı
bölgede ağrı hissetmeyeceksiniz. Prosedür sonrası anestezinin etkisi
yavaş yavaş kaybolur.
Anti-androjen ilaçlar
Androjenlerin etkisini bloke eden herhangi bir ilaç.
Asemptomatik
esadüfen ortaya çıkan ve semptomlara neden olmayan herhangi bir
T
durum.
Bez
an dolaşımına veya vücudun başka bölgelerine salınmak üzere hormon
K
üreten organdır.
Biyopsi ıbbi bir prosedür olup, vücuttan küçük bir doku parçasını araştırmak
T
için çıkarılması işlemidir. Bu işlem tanı, takip ve tedavi için bilgi edinme
amacıyla yapılır.
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 1 / 8
Brakiterapi
azen tohum aşılaması olarak söylenir. Radyoaktif tohumların kanserli
B
dokunun içine dikkatlice yerleştirilmesi ve daha etkili kanser saldırısı için
pozisyon almaktır.
BT tarama
Vücudun seri x-ışını görüntüleri ile oluşturulan görüntüleme tekniğidir.
Cerrahi robot sistemi
aparoskopik cerrahide doktora yardımcı olan bir enstrümandır. Cerrah,
L
robotik enstrümanı uzaktan kontrol sensörleri ile yönetir. CSAP
Prostatın kriyoşirürjik ablasyonudur. Bu minimal girişimli işlemde öldürme
amacıyla dondurucu ısı direk tümör hücrelerine uygulanmaktadır.
Depo enjeksiyon
enellikle kas içine veya hemen derinin altına ilacın enjeksiyonudur. İlaç
G
katı veya yağlıdır ve aktif bileşeni başka bir basamağa gerek kalmadan
uzun bir zaman periyodunda salınır.
Eksternal radyasyon terapisi
ış kaynaklı radyasyonunun vücudun bir bölümüne odaklanması ile
D
uygulanan radyasyon tedavi tipidir.
Enzim
Metabolizma süreçlerinden sorumlu büyük biyolojik moleküllerdir.
Erektil disfonksiyon
Ereksiyonu sağlayamama veya koruyamama
Fokal (Odaksal) tedavi
üçük tümörlerin yok edilmesinde kullanılan minimal girişimli tekniklerin
K
genel adlandırılmasıdır. Odaksal tedavideki asıl amaç çevre doku hasarını
sınırlamaktır.
Fraksiyone (parçalara ayırma)
adyolojide, bir veya daha fazla dinlenme periyotları ile radyasyonun
R
küçük dozlara bölünmesi işlemidir. Fiziksel Vücudu etkileyen veya birlikte olması gereken.
Gleason skoru
leason skoru prostat içindeki tümörün agresifliğini belirler. Kanser hücre
G
paternine dayanır. Her patern 1-5 arası bir değer alır. Patolog biyopsi
sonrası dokudaki en sık görülen iki paterni toplar. Yüksek skorlu tümörler
daha agresif ve kür edilmesi daha zordur.
Görüntüleme
ücuttan ultrasound, x ışını veya diğer tarama teknikleri ile görüntüler
V
alma.
Halsizlik ormale göre daha yorgun hissetme anlamına gelir, enerjiniz kalmamıştır
N
ve uyku sonrası daha iyi hale gelmez. Aynı zamanda eklem, kas ve
göğüsünüzde ağrı hissi olabilir.
HIFU
igh-Intensity Focussed Ultrasound (yüksek yoğunluklu odaklanmış
H
ultrason) . Kanser hücrelerini ısıtıp yok etmek için ultrason enerjisinin
kullanıldığı minimal girişimli prosedürdür.
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 2 / 8
Hormonlar
ezlerde üretilen moleküllerdir ve hedef organa ulaşmaları için kanda
B
dolaşırlar. Vücudun fonksiyon ve davranışlarını etkilerler.
Hormon tedavisi
Hormonların kullanıldığı herhangi bir tedavi alternatifidir.
İdrar yapma sıklığı
Her zamankinden daha sık idrar yapma ihtiyacı, genellikle günde 8
defadan fazla .
İdrar yolu
İdrarı üreten ve vücut dışına kadar transportunu sağlayan organ
sistemleridir. İki böbrek, iki üreter, mesane ve üretrayı içerir. İdrar yolu
erkek ve kadında benzer olup, sadece erkekte üretra daha uzundur.
İmmünoterapi ir kanser tedavi tipi olup tümör hücreleri ile savaşmaları için bağışıklık
B
sisteminin artırılmasıdır.
İyi huylu büyüme
Kanser olmayan hücre büyümesi.
İyi huylu prostat büyümesi
Yaşla birlikte hormonal değişikliklere bağlı prostat büyümesi.
Jinekomasti
ormonal bir bozukluk olup, erkeklerdeki meme dokusunun iyi huylu
H
büyümesidir. Kardiyolog
Kardiyovasküler hastalıklarda uzmanlaşmış doktor.
Kardiyovasküler hastalık
Kalp ve kan damarlarını içeren hastalık.
Kastrasyon ndrojenlerin üretiminin durdurulduğu veya hormonların etkisinin bloke
A
edildiği kimyasal veya cerrahi tedavi yöntemidir.
Kastrasyon dirençli prostat kanseri
üyümesinin devamı için düşük androjen düzeyine ihtiyaç duyan prostat
B
kanser tipidir. Kateter ücuttan sıvıyı drene etmek için yerleştirilen içi boşluklu esnek tüp. V
Ürolojide kateterler genellikle idrarı mesaneden drene etmek için
kullanılırlar.
Kemik taraması
Kemik metastazlarının bulunabilmesi amacıyla tüm vücudun taranmasıdır.
Kemoterapi
ücreler için toksik olan ilaçların kullanıldığı kanser tedavisidir. Bazıları
H
spesifik olarak kanser hücresi gibi normalden hızlı büyüyen hücrelere
toksik etki eder.
Kimyasal Kastrasyon
ndrojenlerin üretimini durdurmak veya etkilerini bloke etmek için ilaçların
A
kullanıldığı tedavi tipidir.
Konservatif Yaklaşım
oktorun sağlığınızı monitörize ettiği ve gerekirse tedavi önerebildiği
D
tedavi şeklidir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 3 / 8
Kurtarma
emel tedavi ile birlikte veya sonrasında verilen kanser tedavisidir.
T
Rekürrensi önlemek için yada palyatif bakım yaklaşımının bir parçası
olabilir. Laparoskopik cerrahi
errahın deri ve dokuları kesmeden uyguladığı minimal girişimli cerrahi
C
tekniktir. Bunun yerine cerrah, enstrümanları karnınızdaki küçük
insizyonlardan içeri yerleştirir.
Lenf nodları
üçük oval şekilli organlar
K
düzenlenmesinde rol oynar. Lenforaji
enf sıvısının derinin üzerine kadar sızması. Sıvı deri hasarına ve
L
enfeksiyona neden olabilir.
LHRH agonistleri
rostat kanser tedavisinde kullanılan, testislerden testosteron üretimini
P
durduran ilaçlardır.
LHRH antagonistleri
rostat kanser tedavisinde kullanılan, androjen üretimini inhibe ederek
P
testosteron üretimini durduran ilaçlardır.
Lob
ikroskop kullanmadan net bir şekilde görülen, bir organın herhangi bir
M
bölümü veya uzantısıdır. Lokalize prostat kanseri
Tümörün prostata sınırlı ve yayılmamış olduğu prostat kanseridir.
Lokal ileri prostat kanseri
Tümörün prostatın dışına ve çevre dokulara yayıldığı prostat kanseridir.
LUTS
ower urinary tract symptoms (Alt üriner sistem semptomları). İyi huylu
L
prostat büyümesine ve aynı zamanda üriner sistemi etkileyen diğer
hastalıklara bağlı semptomlarda kullanılan bir terimdir (bakınız: üriner
sistem). Malign (kötü huylu) tümör
ürekli veya atak halinde büyüme gösteren kanserli oluşum. Malign
S
tümörler vücutta yayılma anlamına gelen metastaz yapabilirler.
Medikal onkolog
üm kanser tipleri üzerinde uzmanlaşmış ve çoğunlukla onların tedavisinde
T
ilaçları kullanan doktor.
Meme bezleri
Memenin içinde yer alan bezlerdir. Kadınlarda meme bezleri süt üretebilir. Mesane
İdrarı, böbreklerden toplayarak depolayan organ.
Mesane boynu
esaneyi üretraya birleştiren kas grubudur. Bu kasların kasılması idrarı
M
mesanede tutarken, gevşemesi idrarın üretraya geçişine izin vermektedir.
Metastatik hastalık Tümörün diğer organlara ve lenf nodlarına yayıldığı durum.
olup
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
bağışıklık
sistemi
cevabının
Sayfa 4 / 8
MRI taraması
agnetic Resonance Imaging (Manyetik rezonans görüntüleme). Vücudun
M
görüntülenmesinde güçlü manyetik alan ve radio dalgalarının kullanıldığı
teknik.
Multidisipliner
arklı branş uzmanlarının kombinasyonudur. Tıpta, örneğin ürolog,
F
onkolog, psikolog veya diğer tıp uzmanlarının birlikte çalışması anlamına
gelir.
Orşiektomi
ir veya her iki testisin çıkarıldığı cerrahi kastrasyon metodudur. Eğer
B
bir testis çıkarılırsa unilateral, her iki testis çıkarılırsa bilateral orşiektomi
olarak adlandırılır. Östrojen
adın vücut karakteristiklerini kontrol eden, üreme ve menstrual siklusta
K
önemli olan, asıl kadın cinsiyet hormonudur.
Osteoporoz
Kemik kitlesinin azalması ile karakterize bir kemik hastalığıdır.
Parmakla rektal muayene
Doktorun prostat büyümesi veya kanser gibi durumların tanısı için
parmağıyla prostatın hacmini, şeklini ve kıvamını hissederek yaptığı testtir. Patolog
astalıkların spesifik karakteristiklerini anlamak için doku, kan veya
H
idrarda çalışmalar yapan tıbbi profesyonellerdir. Kanser tedavisinde,
patolog tümörün tanı ve sınıflandırılmasına yardımcı olur.
Palyatif bakım
astalığından iyileşemeyenler için, hayat kalitesini optimize etmeyi
H
amaçlayan bakım konseptidir. Fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi
konuları içerir.
Penis
Bir üreme organı olup, aynı zamanda idrarı vücut dışına taşır.
Perine
Anüs ve skrotum/vulva arasındaki bölge.
Periferal ödem dem şişlik anlamına gelir. Periferal ödem spesifik olarak ayak bileği ve
Ö
bacaklardaki şişliği tanımlar.
PET tarama
ozitron emisyon tomografi (PET) taraması vücuttaki hastalığa işaret eden
P
bir radyoaktif maddenin kullanıldığı görüntüleme yöntemidir. PET taraması
organ ve dokuların nasıl çalıştığını gösterir. Primer tümör
Metastatik kanserde, doku ve organlara yayılmadan önce tümörün ilk
geliştiği yer. Primer tümörün yeri tedavi opsiyonlarını etkileyebilir. Prognoz
edavi sonrası yaklaşık sağlık sonucunu belirlemede kullanılan tıbbi bir
T
terimdir.
Prostat
emeni taşıyan sıvıyı üreten bezdir. Erkek alt üriner sisteminde mesanenin
S
altında üretranın etrafında yer alır (bakınız: mesane, alt üriner sistem,
üretra).
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 5 / 8
Prostat-spesifik antijen (PSA)
rostat tarafından üretilen, iyi huylu prostat büyümesinde, prostatik
P
enflamasyonda veya prostat kanserli erkeklerde yükselebilen bir proteindir. Prostatektomi
Prostatın bir bölümü veya tümünün çıkarıldığı cerrahi prosedürdür.
PSA testi
Erkeklerde kanda prostat-spesifik antijen (PSA) düzeyinin ölçülmesidir.
Kanda PSA düzeyinin yüksek olması prostat içindeki hücrelerin alışılmadık
davranışta bulunduğunu düşündürür. Psikolojik
Zihni etkileyen veya birlikteliği olan.
Radyasyon onkolojisi
Kanseri tedavi etmek için radyasyon kullanan uzman.
Radyasyon tedavisi
Malign hücreleri control altına almak veya öldürmek için radyasyon
kullanılarak yapılan kanser tedavi tipidir.
Rektum
Kalın bağırsağın son kısmı olup anüs ile sonlanır.
Rekürrens
edavi sonrası kanserin saptanmadığı belli bir periyot sonrası kanserin
T
tekrar belirmesidir. Bu kanserin ilk çıktığı yerde de olabilir, vücudun başka
yerinde de belirebilir. Standart bir zaman aralığı yoktur, ancak çoğu
doktorlar kanserin en az bir yıl belirmediği dönem olarak kabul etmişlerdir.
Risk sınıflaması
edavi planının belirleyen bir araçtır. Hastalığın karakteristiği ile hastanın
T
tıbbi, ailevi hikayesi veya genel sağlık durumu gibi özelliklerinin kombine
değerlendirilmesine bağlıdır.
Seminal vezikül
Mesanenin altında yeralan bir çift bezdir. Semen üretirler.
Semptom güdümlü tedavi
Semptomlar belirene veya değişene kadar tedavinin ertelendiği, hastanın
yakından takip edildiği durumdur. Sıcak basması
erinin kızarması, terleme ve ani sıcaklık hissi ile karakterize tıbbi bir
D
durumdur.
Spinal kord kompresyonu
cil bir durum olup tümör veya kemik parçasının spinal korddaki sinirlere
A
bası yapmasıdır.
Steroid ilaç
ücutta hormonun etkisini artırmaya çalışan ilaçlardır. Bazı steroidler
V
enfeksiyon tedavisinde kullanılırlar. Diğer steroid ilaçlar testosteron
benzeri etkiye sahiptir.
Stres üriner inkontinans (SUI) retra veya üriner sfinkterin dolu mesanenin basıncına karşı
Ü
gelememesidir. Sonuçta, alt üriner sistemde ani basınç artışında idrar
kaçırması gerçekleşir. Bu durum öksürme, hapşırma veya gülme, koşma
veya zıplama gibi egzersizlerde veya ağır birşey taşıma esnasında
gerçekleşebilir.
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 6 / 8
Tedavi yolu
oktorlar için temel tedavi araçlarından biridir. Farklı görev yada
D
müdaheleler tanımlanmış, optimize edilip spesifik bir sıraya konulmuştur.
Böylece bir hastanın sağlığında tıbbi takım olarak birlikte çalışılabilir.
Testisler
Testisler sperm ve testosteron hormonunu üreten erkeklik organıdır. Testosteron
sıl olarak testislerde üretilen ve erkek cinsiyet karakterlerinin gelişiminden
A
sorumlu olan steroid androjen hormonudur.
Tıbbi geçmiş Önceki ameliyatlar, önceki ve şimdiki hastalıklar, bilinen alerji ve şu an
kullandığı ilaçların kısa özeti.
TNM sınıflaması ümör Nod Metastaz (TNM) sınıflaması uluslararası bir sınıflama olup,
T
tümörleri hacim ve invazivliğine (T), lenf nodunun etkilenip etkilenmediğine
ve kanserin vücudun başka yerlerine yayılıp yayılmamasına göre sınıflar. Tümör evresi
ücutta kanserin yaygınlığına işaret eder. Genellikle tümörün büyüklüğüne
V
ve lenf nod veya diğer organlara yayılıp yayılmaması durumuna dayanır.
Ultrason ücut içinden görüntüler almak için yüksek frekanslı sesleri kullanan
V
görüntüleme tekniğidir.
Üretra
İdrarı mesaneden dışarı taşıyan tüp.
Üriner inkontinans
İstemsiz idrar kaçırma.
Üriner sfinkter
İdrarın mesaneden üretraya çıkışını kontrol eden kaslardır. Kaslardan biri
kasıldığında üretra sıkıca kapanır.
Ürolog
İdrar yolu ve genital sağlık üzerine uzmanlaşmış doktor.
Yeni hormon ajanları
astrasyon dirençli prostat kanserinde standart hormon tedavisinin artık
K
etkin olmadığı durumlarda kullanılan bir grup ilaç. Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 7 / 8
Bu bilgiler Ocak 2015’te güncellendi.
Serilere katkıda bulunanlar:
Bu broşür; EAU Prostat Kanseri Hasta Bilgilendirme’nin parçasıdır.
Hastalık hakkında genel bilgiler içerir. Bireysel tıbbi durumunuz
ile ilgili olarak herhangi bir özel sorunuz varsa doktorunuza veya
profesyonel sağlık kuruluşunuza danışmalısınız. Hiç bir broşür,
doktorunuz ile yapacağınız özel bir görüşmenin yerini alamaz.
Dr. Roderick van den Bergh
Prof. Dr. Zoran Culig
Prof. Dr. Louis Denis
Prof. Bob Djavan
Sn. Enzo Federico Sn. Günter Feick
Dr. Pirus Ghadjar
Dr. Alexander Kretschmer
Prof. Dr. Feliksas Jankevičius Prof. Dr. Nicolas Mottet
Dr. Bernardo Rocco Sn. Maria Russo Bu bilgilendirme; Avrupa Üroloji Derneği (EAU) tarafından, EAU
Uro-Oncology (ESOU), the Young Academic Urologists (YAU),
the European Association of Urology Nurses (EAUN), and Europa
Uomo bölümlerinin işbirliği ile hazırlanmıştır.
Bu broşürün içeriği EAU Kılavuzları ile uyumludur.
Utrecht, Hollanda
Innsbruck, Avusturya
Antwerp, Belçika
Viyana, Avusturya
Trieste, İtalya
Pohlheim, Almanya
Berlin, Almanya
Münih, Almanya
Vilnius, Litvanya
Saint-Étienne, Fransa
Milan, İtalya
Orbassano, İtalya
Ürolojik hastalıklar ile ilgili bu ve diğer bilgilere web sitemizden
ulaşabilirsiniz: http://patients.uroweb.org/tr/
Hasta Bilgilendirme Formu - Prostat Kanseri Terimleri Sözlüğü
Sayfa 8 / 8