insan doğum defektleri-konjenital anomaliler

İNSAN DOĞUM DEFEKTLERİKONJENİTAL ANOMALİLERKONJENİTAL MALFORMASYON
Prof. Dr. Alpaslan GÖKÇİMEN
Adnan Menderes Üniversitesi Tıp
Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji
Anabilim Dalı
İNSAN DOĞUM DEFEKTLERİKONJENİTAL ANOMALİLER-KONJENİTAL
MALFORMASYON
• 1- Malformasyon: Vücudun geniş bir
bölümünde, organın bir kısmında veya
bütününde doğuştan anormal gelişim sonucu
morfolojik bir hasar olmasıdır.
2-BOZULMA
Normal gelişimde bir karışıklık veya dış etkilerle
bozulma sonucu vücudun geniş bölgesi, organın
bir bölümü veya tamamının morfolojik
bozukluğudur. Teratojenlere maruz kalmayı
izleyen morfolojik değişiklikler bozulma olarak
düşünülmüştür.
3-DEFORMASYON
Mekanik kuvvetlerden dolayı vücudun bir
bölümünün anormal şekil, biçim veya pozisyon
almasıdır.
Oligohidroamniyoz
neticesinde
intrauterin baskı “equnovarus ayak veya yumru
ayak” oluşmasına sebep olur.
4-DİSPLAZİ
Dokudaki hücrelerin anormal yerleşimi ve bunun
morfolojik neticeleridir. Displazi,
dishistogenezin (anormal doku şekillenmesi)
zamanı ve neticesidir.Histogenezle ilgili bütün
anomaliler bu yüzden displaziler olarak
sınıflandırılır.
Yeni doğanda çoklu anomalilerin patogenez ve
sebeplerinin belirlenmesinde kullanılan terimler
• Politopik alan defekti: Tek gelişim
alanının rahatsızlığından köken alan
anomalilerin modelleridir.
SEKUENS
Mekanik faktörler veya olası yapısal defekt
veya bilinenden kaynaklanan çoklu anomali
modelidir.
Sendrom
Birbirleri ile patogenetik olarak
bağlantılı
bir sekuens veya
politopik
alan
defektini
tanımlamayan
çoklu
anomali
modelidir.
Sayısal Kromozom Anomalileri
Kromozomların sayısal sapmaları genellikle
ayrılamama sonucudur. Mitoz veya mayoz
süresince, bir kromozomun iki kromatidi veya
kromozom
çiftlerinin
birbirlerinden
ayrılmamalarıdır. Bunun neticesinde kromozom
çifti veya kromatidler, bir kardeş hücreye geçer
ve diğer kardeş hücrelere de gönderilir.
Ayrılmama
maternal
veya
paternal
gametogenezis sırasında oluşabilir.
Anöploidi ve Poliploidi
Kromozom sayılarındaki değişimler anöploidi veya
poliploidi olarak karşımıza çıkar. Anöploidi, diploid
kromozom sayısı olan 46’dan herhangi bir sapmadır.
Anöploid bir bireyin kromozom sayısı haploid
kromozom sayısı olan 23’ün tam katları da değildir (45
veya 47). Poliploid bir bireyin kromozom sayısı, diploid
sayı olan 46’nın dışında kalan, haploid sayı olan 23’ün
tam katlarıdır.
Turner Sendromu
• Turner sendromunun fenotipi dişidir. Sekonder seks
karakterleri etkilenmiş, kızların %90’ında gelişmemiştir.
• Kromozom anomalileri nedeniyle görülen düşüklerin
%18’ini oluşturur. Genellikle babadan gelmesi gereken
X kromozomu kaybolmuştur.
• Turner sendromundaki en sık karşılaşılan kromozom
yapısı 45X’dir.
Otozomlardaki Trizomi
• Hücrede, iki çift kromozom yerine üç tane kromozom
varsa bu bozukluk trizomidir.
• Trizomiler sayısal kromozom anomalilerinin en sık
görülenidir.
• Bu sayısal hatanın genel nedeni kromozomlarda
mayotik ayrılamamadır. Bunun sonucunda gametlerden
birisinde 23 yerine 24 kromozom olacak ve bundan
oluşan zigot 47 kromozoma sahip olacaktır.
Otozomlardaki Trizomi
Trizomiler 3 temel sendromla bağlantılıdır.
• Trizomi 21 Down sendromu
• Trizomi 18 Edwards Sendromu
• Trizomi 13 Patau Sendromu
Trizomi 13 ve Trizomi 18’li yeni doğanlarda çok ciddi
anomaliler ve ileri derecede zeka geriliği vardır ve bunlar
genellikle bebekken ölürler.
Trizomik olguların yarıdan fazlası erken dönemde spontan
abortusla sonuçlanır.
Seks Kromozomlarındaki Trizomi
• Seks kromozomlarındaki trizomi daha yaygındır.
• Bu olgunun fiziksel belirtileri puberteden önce
ortaya çıkmadığı için çocukluk ve yeni doğan
döneminde fark edilmezler.
• Günümüzde bu olgu kromozom analizi
çalışmaları sayesinde başarılı bir şekilde
belirlenebilmektedir.
Triploidi
Poliploidin en sık karşılaşılan tipidir (69
kromozom). Fetuslarda belirgin intrauterin
gelişme geriliği vardır. Gövde başa göre daha az
geliştiği için baş-gövde orantısızlığı vardır.
Tetraploidi
• Diploid kromozom sayısının iki katına
çıkmasıdır 92. İlk yarıklanma bölünmesi
sırasında oluşur. Embriyolar çok erken düşükle
sonuçlanır ve sıklıkla boş koryonik kese ile
karşılaşılır. Bu olgu “kurumuş embriyo” olarak
da adlandırılır.
İlaç veya kimyasal bir maddenin
teratojen etkisinde:
• Gelişimin kritik dönemleri
• İlaç veya kimyasal maddenin dozu
• Embriyonun genetik yapısı
Teratojen, konjenital anomali oluşmasına neden
olan yada populasyonda anomali insidansını
artıran herhangi bir ajandır.
İnsan Gelişiminin Kritik Dönemleri
• Hücre bölünmesinin, hücre farklılaşmasının ve
morfogenezin en yoğun olduğu dönemdir.
• Beyin gelişimi için en kritik dönem3-16 haftalar arasıdır.
• Alkol gibi teratojenler, embriyonik ve fetal dönemler
boyunca zeka geriliğine sebep olur.
• Diş gelişimini tetrasiklinler etkiler. Doğum öncesi 18.
haftadan, 16 yaşına kadar etkileyebilir.
Yüksek Radyasyon
• SSS VE GÖZ ANOMALİLERİ
KIZAMIKÇIK
• Glokom, katarakt gibi göz hasarları
• Sağırlık
• Kalp anomalileri
Talidomit
• Kol-bacak defektleri: meromelia(kol veya bacakların bir
kısmının yokluğu
• 1960’ların başında Talidomit adlı sedatif ilacın yol açtığı
10.000’den fazla malformasyonlu doğum, bu trajik
olayların başında gelir. Talidomit faciası boyutunda
olmasa dahi ilaçların yol açtığı çok sayıda epidemik olay
kimyasallardan korkuyu besleyen önemli faktörler
olmuştur. Kimyasalların yarattığı çevre sorunlarının
anlaşılması da 1960’lı yıllarda hız kazanmıştır.
Sigara İçimi
• İntrauterin büyüme geriliği
• Yoğun sigara içenlerde (günde 20 veya daha fazla) erken
doğum, sigara içmeyen kadınlara göre iki kat fazla
olmakta, bunların bebekleri de normalden daha az
kilolu doğmaktadır.
• Kalp defekti
• Kol bacak kısalıkları
• Üriner kanalda anomaliler
• Davranış problemleri
• Fiziksel büyümede yavaşlama
Nikotin
• Uterus kan damarlarında daralma yaparak uterus kan
akımını azaltır.
• Plasentanın villuslar arasındaki boşluğunda bulunan
maternal kandan embriyo veya fetüse gerekli olan
oksijen ve besin maddeleri desteğini azaltır.
• Oluşan yetersizlik, embriyodaki hücre büyümesini bozar
ve zihinsel gelişimi kötü olarak rtkiler
Alkol
• Erken gebelik döneminde orta ve yüksek düzeyde alkol
tüketimi, fetüsün büyümesinde ve morfogenezinde
değişikliklere yol açar.
• Prenatal ve postnatal büyüme geriliği
• Zeka geriliği
• Mikrosefali
• Maksiller hipoplazi
• Kısa burun
• İnce üst dudak
• Doğumsal kalp hastalıkları
Alkol
• Günümüzde zeka geriliğinin en yaygın sebebidir.
• FAS: Fetal alkol sendromu: 1-2/1000 canlı
doğumda gözlenir. Hastalığın şiddeti hafiften
şiddetliye kadar değişir.
Dietilstilbesterol (DES)
• İnutero olarak (anne karnında) DES ‘e maruz
kalan kadınlarda uterus ve vagen anomalileri
gözlenmiştir.
• Erken yaşta kanser gelişme riski yüksektir.
Antibiyotikler
• Tetrasiklinler: Dişlerde diskorolasyon, mine
hipoplazisi, uzun kemiklerde büyüme geriliği
• Streptomisin:Sağırlık
Teratojenler
• Antikoagülanlar: Heparin dışında tüm
antikoagülanlar plasenta membranını geçer ve
embriyo veya fetüste kanamalara sebep olabilir.
• Antikonvülzanlar (Valproik Asit: kafa-yüz, kolbacak defektleri)
Teratojenler
• Antineoplastik İlaçlar
• ACE (Anjiyotensin dönüştürücü enzim)
İnhibitörleri
• İnsülin ve Hipoglisemik İlaçlar
• Vitamin A: Kafa-yüz anomalileri
• Salisilatlar
• Tiroid İlaçları