Yapılandırmacı öğrenme kuramı

ÖZGEN YILMAZ
Yapılandırmacılığın Tarihsel Gelişimi
Bir öğrenme felsefesi olarak
Vico’nun görüşlerini daha
yapılandırmacılığı ele
sonraları Kant yorumlamıştır
aldığımızda, ilk önemli
(Özden, 2010). Bu konuda Kant,
düşünceler Giambatista Vico
tarafından 18. yüzyılda ortaya
atılmıştır. Vico, insanların
anlayabildiklerinin kendi
kendine yapılandırdıkları
olduğunu belirtmiş ve “bir şeyi
bilen onu açıklayabilendir”
(Özden, 2010) ifadesini
kullanmıştır.
insanın bilgiyi edinme sürecinde
pasif olmadığını, öğrenme
esnasında bireyin aktif
olduğunu belirtmiştir.
Arslan (2007)’a göre yapılandırmacılık,
öğrenme kuramı açısından insanların
nasıl öğrendiğini inceleyen bir
yaklaşımın adı, felsefi olarak ise
epistemoloji ile ilgili bir kavramdır.
SIRA SİZDE
Yurdakul (2005), yapılandırmacılığın daha çok
dünyayı algılama biçimi olduğunu belirtmektedir. Bu
kapsamda yapılandırmacılık, içinde birden fazla
kuramı barındırmaktadır.
Eğitim bilimleri açısından konuya bakıldığında J.
Piaget’in bilişsel yapılandırmacılığı ve L.
Vygotsky’nin sosyal yapılandırmacılığı göze
çarpmaktadır.
Bilişsel yapılandırmacılık, kişinin bilgiyi edinmesi sürecinde biliş
yönüne önem verirken, sosyal yapılandırmacılık bu süreçte
çevreyle etkileşimin önemli bir unsur olduğunu vurgular.
Ancak bu iki görüş, “bilginin aktarılmadığı, bireyin bilgiyi
içselleştirerek oluşturduğu” noktasında ortak bir temele
dayanmaktadır (Özden, 2010).
Öğrenmenin, bilginin öğrenci tarafından yeniden
yapılandırılması ile gerçekleştiği anlayışına dayalıdır.
Yani, bireyler bilgiyi aynen almaz, kendi bilgilerini
yeniden oluştururlar. Kendilerinde var olan bilgiyle
beraber yeni bilgiyi, yine kendi öznel durumlarına
uyarlayarak öğrenirler.
Yapılandırmacı öğrenme kuramı,bilgiyi aktarma ve başkasının
aktardığı bilgiyi kaydetme
yerine bilgiyi yapılandırmayı vurgulayan bir bakış açısıdır.
Yapılandırmacılık; öğretimle ilgili bir kuram değil,bilgi ve
öğrenme ile ilgili bir kuramdır. Yapılandırmacılık bilgiyi
temelden kurmaya dayanır.
Yapılandırmacı yaklaşım,zihni boş bir levha olarak
görmez.Birey bilgiyi etkin biçimde işler,önceki
bilgileri ile bağlantı kurar,kendi yorumlarını katarak
bilgiyi kendisine mal eder
Vygotsky’e göre;
Bireyler
arası
etkileşim
öğrenmenin
temelidir.Bireyler arası yapılacak bu etkileşim var
olan bilginin irdelenmesini ve yeni kuramlara
ulaşılmasını sağlar.
Yapılandırmacılık Kuramının Temelinde Şu Özellikler
Vardır :
1 ) Bilgiyi araştırma,yorumlama ve analiz etme.
2 ) Bilgiyi ve düşündürme sürecini geliştirme.
3 ) Geçmişteki yaşantılarla,yeni yaşantıları
bütünleştirme.
Yapılandırmacılık Kuramının Genel Özellikleri;
*Bilgileri öğretmez,sadece vurgular.
*Öğrencileri araştırma yapmak için cesaretlendirir.
*Öğrencilerin doğal ve meraklı olmalarını sağlar.
*Yaratıcılık ve çözümlemeyi esas alır.
*Öğrencilerin öğretmenlerle diyalog içinde olmasını sağlar.
*Birlikte öğrenmeyi destekler.
*Öğrencilerin kendi deneyimleri sonucu yeni fikir ve anlayış
kazanmalarını sağlar
Yapılandırmacı Öğrenme Kuramında Şu İlkeler
Göz Önünde Tutulmalıdır;
1 ) Öğrenme pasif bir bilgi alma süreci
değil,aktif bir
anlam oluşturma süreci olmalıdır.
2 ) Öğrenme öznel olmalıdır.
3 ) Öğrenme çevre şartlarına göre
şekillenmelidir.
4 ) Öğrenme öğrenci merkezlidir.
5 ) Öğrenme süreklidir.
Yapılandırmacı Eğitim Bireye Ne Kazandırır ?
*Bilgiyi oluşturma fırsatı verir.
*Bilgiyi geliştirmesine olanak tanır.
*Bilgiyi yorumlama yeteneği kazandırır.
*Bilgiyi yapılandırmaya yardımcı olur.
Yapılandırmacı yaklaşımda etkili bir öğrenme
gerçekleşmesi için,öğrenme süreci şu aşamalardan
geçmelidir;
1 ) Merak uyandırma ve planlama: Bu aşamada öğretmen
öğrencilerin dikkatini çekmek için çeşitli sorular sorar.Bu
sayede öğrencilerin ön bilgilerini,kavrama düzeylerini ve
varsa yanlış kavramalarını ortaya çıkarır. Buna göre de
gerçekleştirilecek olan etkinlikleri öğrenci düzeyine göre
planlayabilir.
2 ) Araştırma ve keşfetme: Bu aşamada öğrenciler farklı
bilgi
kaynakları kullanarak araştırırlar.Öğretmen,öğrencilerin aktif
olduğu beyin fırtınası,grup çalışması,sınıf tartışması gibi
teknikler kullanarak öğrencilere yardımcı olur.
3 ) Çözümleme ve derinleştirme: Bu aşamada öğrenciler
yaptıkları etkinlikleri,öğrendikleri bilgi ve kavramları
açıklarken,öğretmen onlara rehberlik eder.Gerekirse yeni
kavramlar ekleyip,yeni sorular sorarak öğrencilerin bilgilerini
daha da derinleştirmesine olanak sağlar.
4 ) Paylaşma ve yaşantıya uygulama: Burada öğrenci
edindiği bilgileri çevresi ile paylaşır.Bu bilgileri günlük
yaşamında çeşitli şekillerde kullanır.
Yapılandırmacı Öğrenmede Kullanılan Stratejiler
*Drama
*Proje çalışmaları
*Tasarımlayarak öğrenme
*Öğreterek öğrenme
*İşbirlikli öğrenme
Öğrenciler yeni öğrendikleri bilgiler ile, geçmiş
yaşantılarında kazandıkları bilgileri bütünleştirirken(yani
bilgiyi yapılandırırken) bu stratejilerden
yararlanabilirler.
YAPILANDIRMACI ÖĞRENMENİN TEMEL
İLKELERİ
*Öğrenme aktif bir süreçtir:
Öğrenme,öğrencinin çevresi ile sürekli meşgul olmasını
gerektirir.
*İnsanlar öğrenirken, öğrenmeyi öğrenir:
Öğrenme hem anlam yapılandırmayı,hem de anlama
sistemlerinin yapılandırılmasını içerir.
*Anlam oluşturmanın en önemli eylemi zihinseldir:
Öğrenmede bedensel hareketler,deneyimler
gereklidir,ancak yeterli değildir;zihinsel etkinliklere
mutlaka ihtiyaç vardır.
*Öğrenme ve dil iç içedir:
Kullandığımız dil öğrenmeyi etkiler.
*Öğrenme sosyal bir etkinliktir:
Diğerleri ile etkileşim öğrenmemizde önemli yer tutar.
*Öğrenme yaşantımızla bağlantılıdır:
Bilgilerimiz, inançlarımız, korkularımız, değer yargılarımız
öğrenmelerimizi etkiler.
*Öğrenmek için önceki bilgimize ihtiyaç vardır:
Yeni bilgi, önceki bilgilerin üzerine inşa edilerek oluşturulan
yapılarla kazanılır,özümsenir.
*Öğrenme için zamana gerek vardır:
Anlamlı öğrenme için fikirlerin yeniden gözden
geçirilmesi,onlarla
oynama, kullanma söz konusudur.Bu işlemler de zaman ister.
*Motivasyon öğrenmede anahtar öğedir:
Motivasyon,sadece öğrenmeye yardım etmez,aynı zamanda
gerekliliktir.
YAPILANDIRMACI EĞİTİMDE;
ÖĞRETMENİN ROLÜ?
Yapılandırmacı Eğitimde
Öğretmenin Rolü?
*Yapılandırmacı öğretmen; açık fikirli, çağdaş, kendini
yenileyebilen,bireysel farklılıkları dikkate alan,uygun öğrenme
yaşantılarını sağlayan ve öğrenenlerle birlikte öğrenen olmalıdır.
*Yapılandırmacı öğretmen; öğrencilerin uygun etkinlikler
yapmasına yardımcı olmalı,öğrencileri işbirliğine teşvik
etmeli,öğrencilerin sürekli iletişim içerisinde olmalarını
cesaretlendirmelidir.
*Yapılandırmacı öğretmen; öğrencilerin bireysel
farklılıklarını dikkate almalı,her öğrencinin kendi kararını
kendisinin vermesine yardımcı olmalıdır.
*Yapılandırmacı öğretmen; düşündürücü sorular sorarak
öğrencileri araştırmaya ve problem çözmeye teşvik etmelidir.
Yapılandırıcı Eğitimde Öğrencinin Rolü?
*Yapılandırmacı öğrenme, öğrencinin kendi yetenekleri, güdüleri,
tutumu ve tecrübelerinden edindikleri ile oluşan bir karar verme
sürecidir.Birey öğrenme sürecinde seçici,yapıcı ve etkindir.
*Öğrenmenin kontrolü bireydedir.Öğrenmeye öğretmenle birlikte
yön verir.Bu yön verme sürecinde öğrencinin geçmiş yaşantıları,bakış
açısı,hazır bulunuşluk düzeyi etkilidir.
*Öğrenci öğrenme sürecinde etkili olabilmek için eleştirel ve
yapıcı sorular sorar,diğer öğrencilerle ve öğretmeniyle etkileşim ve
iletişim içinde bulunur.
*Yapılandırmacılık sürecinde öğrenci öğrenmeyi kendisine
sunulan şekliyle değil de,zihninde yapılandırdığı biçimi ile
gerçekleştirir.
*Yapılandırmacılıkta öğrenci; meraklı,girişimci ve
sabırlı olmalıdır
Geleneksel Sınıf İle Yapılandırmacı Sınıfın
Karşılaştırılması
Geleneksel Sınıf
Eğitim programı,
tümdengelim yolu ile ve
temel kavramlara ağırlık
verilerek işlenir.
Önceden belirlenmiş
sabit
programlar uygulanır.
Program öğretmen
tarafından içi
doldurulan bir boşluk
gibi algılanır.
Yapılandırmacı Sınıf
Eğitim programı,
tümevarım yolu ile
temel becerilere ağırlık
verilerek işlenir.
Program etkinliklerinde
ağırlık daha çok birinci
elden edinilen veriler ve
materyaller
üzerindedir.
Öğrenciler yaşamla ilgili
kuramları oluşturmaya
katkı sağlayan
düşünürler olarak
görülür.
Geleneksel Sınıf
Yapılandırmacı Sınıf
Öğretmenler,öğrencilerin
edindikleri bilgilerin
geçerliliği için doğru
yanıtları araştırır.
Öğretmenler,öğrencilere
çevre ayarlaması yapan ve
onlarla etkileşim içinde
olan kişilerdir.
Değerlendirme öğretimden
ayrı olarak öğrenci
öğrenmelerini kontrol
etmek için yapılır.
(genellikle testlerle
ölçülür.)
Değerlendirme öğretim ile
birlikte yapılır ve
öğrencilerin sergiledikleri
işlere, tümel
değerlendirmeye dönüktür.
Öğrenciler bireysel
çalışırlar.
Öğrenciler grup halinde
çalışırlar.
“İnsanlara bir şeyin nasıl yapılması gerektiğini
söylemeyin.Yapılmasını istediğiniz şeyin ne
olduğunu söyleyin ve yaratıcılıkları ile sizi nasıl
hayran bırakacaklarını görün.”
General George S. Patton
YAPILANDIRMACI EĞİTİMDE;
ÖĞRENCİNİN ROLÜ?
Ülkemizde genellikle yapısalcı öğrenme kuramında
yer alan 5E modeli daha çok kullanılmaktadır. 5E
modelinin aşamaları aşağıdaki gibi özetlenebilir:
Girme (Engage)
Keşfetme (Explore)
Açıklama (Explain)
Derinleştirme (Elaborate)
Değerlendirme (Evaluate)
Bu aşamada eğlendirici ve
merak uyandırıcı bir girişle
derse
başlanır
ve
öğrencilere
anlatılacak
olayın nedeni hakkında
sorular sorulur. Burada
önemli olan doğru cevabı
bulmaları değil, değişik
fikirler ileri sürmelerini, soru
sormalarını teşvik etmektir.
Beyin fırtınası oluşturmak
Keşfetme (Explore)
Öğrenciler
birlikte
çalışarak,
deneyler
yaparak,
öğretmenin
yönlendirebileceği bilgisayar, video
ya
da
kütüphane
ortamında
çalışarak sorunu çözmek için
düşünceler üretirler.
Bu düşünceler öğretmenin
süzgecinden geçtikten sonra olayı
çözümlemek için beceriler ve
çözüm yollarına dönüştürülür. Bu
aşama öğrencilerin
en aktif
oldukları aşamadır.
Bu basamakta öğretmen öğrencilerin yetersiz olan eski
düşüncelerini daha doğru olan yenileriyle değiştirmelerine
yardımcı olur.
Modelin en öğretmen merkezli evresidir. Öğretmen
formal olarak tanımları ve bilimsel açıklamaları yapar.
Öğrencilere karşılaştıkları durumlarla ilgili düşüncelerini
açıklamaları ve problemleri çözmeleri için yardımcı olunur,
çözüm yolları ile ilgili açıklamalarda bulunmaları sağlanır.
Gerektiği durumlarda temel bilgi düzeyinde açıklamalarda
bulunulur.
Bu aşamada öğrenciler kazandıkları bilgileri veya problem
çözme yaklaşımını yeni olaylara ve problemlere uygularlar. Bu
yolla zihinlerinde daha önce var olmayan yeni kavramları
öğrenmiş olurlar.
Öğrenciler yeni elde ettikleri bilgileri, formal terimleri ve
tanımları kullanmaları ve yeni durumlarda anlayışlarını
sergilemeleri yönünde teşvik edilir.
Bu aşama :
 Bilginin yaşamla ilişkisini kurma,

Başka disiplinlerle ilişkilendirme,

Farklı perspektiften kritik bir şekilde ele
alma veya farklılaştırma veya başka
alanlara
transfer
etme
türünden
etkinlikler uygulamaya geçirilebilir.

Örnek Etkinlik: Sütüme Su Karıştı mı?
Satın aldığınız bazı sütlerdeki su oranının oldukça
yüksek olduğundan şüphelenmektesiniz. Problemin
çözümü için bir araç tasarlamak istemektesiniz.
Bunun için neler yapabilirsiniz? Tartışınız. (Başka
Disiplinlerle İlişkilendirme)

Örnek Etkinlik: Dünya’nın Hareketi
Dünya Güneş’in etrafında değil de Güneş
Dünyanın etrafında dönseydi, Dünyada
gerçekleşen olayların veya olguların
hangileri olmaz idi? (Farklı Perspektif).
Bu dönem, öğretmenin problem çözerken öğrencileri izlediği ve
onlara açık uçlu sorular sorduğu bir aşamadır.
Bu aynı zamanda yeni kavram ve becerileri öğrenmede,
öğrencilerin kendi gelişmelerini değerlendirdikleri evredir.
Böylelikle bu son aşamada yeni edindikleri bilgilerini ve
becerilerini değerlendirerek bir sonuca ulaşırlar.
Sonuç olarak yapılandırmacılık hakkında şunları
söyleyebiliriz;
Yapılandırmacı yaklaşım,şimdiye kadar
anlattığımız özellikler göz önüne alınınca eğitim
alanında yeni gelişmelere önderlik edebilecek bir
yaklaşımdır.Öğrenciyi her yönüyle geliştirmeyi
amaçlayan bu yaklaşım sayesinde, öğrenciler
öğrenmeyi,aşılması zor ve yüksek bir duvar gibi
değil,keşfedilmeyi bekleyen gizemli bir dünya gibi
görürler.Bu da onların motivasyonunu arttırarak
yeni öğrenme etkinliklerine yönlendirir.
.Arslan, M. (2007). Eğitimde Yapılandırmacı Yaklaşımlar.
Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 40(1)
.Duman, B. (2008). Öğrenme–Öğretme Kuramları ve Süreç
Temelli Öğretim. Ankara: Anı Yayıncılık
.Özden, Y. (2010). Öğrenme ve Öğretme (10. Baskı). Ankara:
Pegema Yayınları
.Yurdakul, B. (2005). Eğitimde Yeni Yönelimler (Ed: Özcan
Demirel) s: 39–65. Ankara: Pegema Yayınları
.Senemoğlu, N. (2005). Gelişim öğrenme ve
öğretim,Kuramdan uygulamaya. Ankara:Gazi kitabevi.
•