gülizar şamil aktaş anadolu lisesi müdürlüğüne

II. ÜNİTE ÇALIŞMA SORULARI
A. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları cevaplayınız.
1. 2 cm kalınlığındaki başparmağımızı 1 saniyelik açı ile görmek için yaklaşık kaç metre
uzaktan bakmamız gerekir? (tan 1 = 0,0000048 alınız.)
A) 4167,6 B) 4167 C) 4166,7 D) 4166 E) 4160
2. Güneş sisteminde aşağıdaki gezegenlerden hangisi Güneş-Dünya arasında yer alır?
A) Neptün B) Mars C) Uranüs D) Jüpiter E) Merkür
3. Dünya’daki biyolojik yaşam için gerekli olan elementler aşağıdaki olaylardan hangisi sonucu oluşmuştur?
A) Süpernova patlaması B) Big-Bang C) Güneş tutulması
D) Gök taşı düşmesi E) Kara deliklerin oluşması
4. Görünür ışık için dalga boyu en büyük olan renk aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yeşil B) Sarı C) Kırmızı D) Mavi E) Turuncu
5. Nicolaus Copernicus’un astronomiye en önemli katkısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yer merkezli evren modeli B) Teleskopla ilk gözlemi yapması C) Evrensel çekim yasası D) Güneş merkezli evren modeli E) Gezegenlerin elips
yörüngelerde dolanması
1-c 2-e 3-a 4-c 5-d
B. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1-Dünyadaki en büyük göktaşı hakkında bilgi veriniz?
Güneş sistemindeki bir küçük katı cismin (meteoroid) Dünya
Dünya'daki en büyük gök taşı Hoba 1920 yılında Namibya'da
atmosferine büyük hızlarla girerek sürtünme sonucu akkor hâline
bulunmuştur. Yaklaşık 80 000 yıl önce Dünya'ya
gelmesiyle yeryüzünden kısa süreli olarak görülen ışık çizgisidir.
çarptığı tahmin ediliyor. Hoba isimli gök taşı 50 ton ağırlığında ve 9 m3 Meteorlara halk arasında “yıldız kayması” veya “kayan yıldız”
hacmindedir
denmektedir. Bu olay, tipik olarak, atmosferin 80-110 km' leri arasında
2-Uzay neye denir ? Tanımlayınız
oluşur. Meteorları oluşturan gök cisimleri çoğunlukla nohut
İçerisinde bütün gök cisimlerini, her türlü madde ve enerjiyi
büyüklüğündedir ve her gün milyonlarca meteor oluşmaktadır.
barındıran, yerin atmosferi dışında
Atmosfere giren gök cismi çok daha büyük ise bu durumda cismin bir
kalan, sınırsız üç boyutlu sahadır.
kısmı yanıp yok olmadan yeryüzüne düşebilir. Uzaydan gelerek
3-Evren neye denir ? Tanımlayınız
yeryüzüne düşen bu cisimlere gök taşı (meteorite) adı verilir.
Yerküre de dâhil olmak üzere, bütün gök cisimleri ile her türlü madde
13-Kuyruklu Yıldız hakkında bilgi veriniz?
ve enerjinin bütünüdür.
Güneş sisteminin küçük cisimlerinden biridir. Donmuş su ve gazlardan
4-Görünür Evren hakkında bilgi veriniz?
oluşmuştur. Kuyruklu yıldız Güneş’e yaklaştıkça buharlaşarak hareket
Evrenin görülebilen kısmıdır. Teknoloji ilerleyip daha güçlü
doğrultusunun aksi yönünde uzayan ve yerden çıplak gözle görülebilen
teleskoplara sahip olundukça görünen evrenin sınırları da
bir kuyruğa sahip olur.
genişlemektedir. Günümüz teknolojisine göre görünen evren 14 milyar
14- Işık Yılı (ıy) neye denir
ışık yılı yarıçaplıdır. Evrenin kendisinin ne büyüklükte olduğu ya da
Işığın boşlukta bir yılda alacağı mesafedir.
evrenin sonlu mu, sonsuz mu olduğu henüz cevaplanamamış sorulardır.
1 yıl = 365 gün 6 saattir.
Evrenin gerçek boyutları, görünür evrenden muhtemelen çok daha
1 yıl = 365.24 + 6 = 8 766 saattir.
büyüktür. Evren sonsuz değilse de, görünür evrenimiz çok daha büyük
1 yıl = 8 766 saat = 8 766.60 = 525 960 dakikadır.
bir bütünlüğün içerisinde küçücük bir nokta kadardır.
1 yıl= 525 960.60 = 31 557 600 saniyedir.
5-Gök Ada (Galaksi) hakkında bilgi veriniz?
Yol = Hız.Zaman (Işık hızı, 299 792,458 km/sa tir. Hesaplamalarda
Çekim kuvveti ile birbirine bağlı milyonlarca yıldızdan, yıldız
300 000 km/s alınırsa).
kümelerinden, bulutsu ve gaz bulutları ile yıldızlar arası gaz ve tozdan Yol = 300 000.31 557 600
oluşmuş sistemdir. Güneş sistemi de adına Samanyolu dediğimiz böyle
Yol = 9 467 280 000 000 km olarak bulunur.
bir gök adanın içerisinde yer almaktadır. Uzayda böyle milyarlarca gök 15- Ay’ın, Dünya’ya ortalama uzaklığı ne kadardır?
ada vardır. Birbirlerine çekimsel olarak bağlı çok sayıda gök adadan
1,2 ışık saniyesidir.
oluşan sistemlere de gök ada kümeleri denmektedir. Bazen büyük bir
• Bize Güneş’ten sonra en yakın yıldız olan Alfa Proksima Centauri 4,2
gök adanın uydu gök adaları da olabilmektedir. Örneğin, Samanyolu'nun ıy uzaklıktadır.
böyle 12 uydusu vardır. Büyük ve Küçük Macellan Bulutsuları,
16- Samanyolu’nun çapı kaç ıy kadardır
samanyolu’ nun en meşhur uydularıdır.
100 000 ıy kadardır.
6-Yıldız hakkında bilgi veriniz?
17-Parsek (pc) nedir tanımlayınız? Yaklaşık olarak 3,26 ıy veya 206
Merkezlerinde çekirdek (nükleer) tepkimeleri ile enerji üreten ve
265 AB’ ye eş değer uzaklık birimidir.
uzaya salan yoğun plazma küresi şeklindeki gök cisimleridir.
18- Sesten 20 kat hızlı hareket eden bir uzay aracı ile Ay’a kaç
7- Astronomi birimi AB hakkında bilgi veriniz?
saatte gidilebilir?( Ses hızı = 1 224 km/h, Yerküre-Ay uzaklığını 384
astronomi birimi: Dünya ve Güneş merkezi arasındaki ortalama uzaklık 404 km)
olup AB ile gösterilir. 1 AB = 149,6.106 km
uzay aracının hızı 20 .1 224 = 24 480 km/h olur.
8-Bize en yakın olan yıldız hangisidir?
Zaman =yol/hız dan Zaman =384404/24480 ≅16 saat buluruz
Proxsima Centauri’dir. Çıplak gözle görülemeyecek kadar sönüktür.
19-Samanyolu galaksimizin kolları nelerdir? Bilgi veriniz
9-Gezegen neye denir ? Tanımlayınız
1. Orion (Avcı) Kolu: Güneş’in bulunduğu kol.
Bir yıldızın etrafında dolanan, ancak kütlesi enerji üretmeye
2. Sagittarius (Yay) Kolu: Gök ada merkezi doğrultusunda bir yerdedir.
yetmeyecek kadar küçük olan gök cisimleridir.
Bu kol, yaz aylarında gök yüzünün Scorpius ve Sagittarus takım
10-Bulutsu neye denir ? Tanımlayınız
yıldızları boyunca uzanan kısmına bakıldığında görülebilir.
Uzayda bulunan hidrojen ve helyum gibi gazlar ile tozlardan oluşmuş
3. Perseus (Kahraman) Kolu: Kış aylarında görülebilir.
büyük ölçekli bulutlardır.
4. Centaurus (Erboğa) Kolu.
11- Aydınlık ve karanlık bulutsular neye denir ? Bir bulutsunun
5. Cygnus (Kuğu) Koludur.
yakınında parlak yıldız var ise yıldızın yaydığı ışık enerjisi sayesinde
20- Güneş sistemi hakkında bilgi veriniz?
bulutsu görünür
bir yıldız olan Güneş ile onun etrafında dolanan gezegenler, cüce
hâle gelir. Böyle bulutsulara aydınlık bulutsu, diğerlerine de karanlık
gezegenler, gezegenlerin uyduları, kuyruklu yıldızlar, diğer küçük
bulutsu denir. Orion (avcı), Macellan,
cisimler ve gezegenler arası ortamdaki gaz ve tozdan oluşan bir
Kedi Gözü, Atbaşı ve Kartal bulutsuları en çok bilinen bulutsulardır.
sistemdir.
12-Meteor neye denir ? Tanımlayınız
21- Güneş sisteminde kaç büyük gezegen vardır. Güneş’e uzaklık
sırasına göre gezegenlerin sıralaması nasıldır?
Güneş sisteminde sekiz büyük gezegen vardır. Güneş’e uzaklık sırasına
göre gezegenler; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn,
Uranüs ve Neptün’dür.
22- Güneş sistemindeki cüce gezegenler hakkında bilgi veriniz?
Güneş sistemindeki cüce gezegenlerden en çok bilinenler Ceres,
Plüton, Eris, Haumea, Makemake'dır.
23 güneş sisteminindeki küçük cisimler neye denir?
“Küçük cisimler”; asteroidler, kuyruklu yıldızlar,
24- Kuiper Kuşağı hakkında bilgi veriniz?
Kuiper Kuşağı nesneleri ile gaz ve tozların ortak adıdır. Kuiper Kuşağı,
Plüton’un yörüngesinin ötesinde yer alan ve binlerce gezegenimsi küçük
cismi içeren kuşaktır.
25-Uluslararası Astronomi Birliği (UAB), 2006 yılında güneş
sistemindeki gezegenlerin tanımını yeniden ele alarak gezegen ve diğer
cisimleri (uydular hariç) kaç ayrı kategoriye ayırmıştır? Bunlar
nelerdir? 3 gruba ayırmıştır Bunlar; Gezegen, cüce gezegen ve küçük
cisimlerdir.
26- Gezegen neye denir?
• Güneş’in etrafında dolanan bir yörüngeye sahip olan,
• Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye
sahip ve bundan ötürü hidrostatik
denge durumunda olan,
• Gezegen oluşma teorisine göre yörüngesini temizlemiş olan (gezegen
yörüngesinde dolanırken yörüngesi üzerinde bulunan maddelerin
tamamını üzerine toplaması-kütle artışının olmaması), gök cismine
denir.
27 Cüce Gezegen neye denir?
• Güneş’in etrafında dolanan bir yörüngeye sahip olan,
• Kendi kütle çekimi nedeniyle küresel yapı oluşturabilecek kütleye
sahip ve bundan ötürü hidrostatik denge durumunda olan, Uydu
olmayan bir gök cismine denir.
28- Küçük Cisimler neye denir?
• Uydular dışında, Güneş etrafında dolanan diğer gök cisimlerine denir.
29- Plüton hangi yılda gezegen sınıfından çıkarılmıştır?
UAB’nin, 2006 yılında aldığı karar ile Plüton, gezegen sınıfından
çıkarılmış ve “cüce gezegen” olarak sınıflandırılmıştır.
30-Kepler yasaları nelerdir?
1. Gezegenler, odaklarından birinde Güneş olan bir elips şeklindeki
yörüngelerde dolanır
(Yörüngeler Yasası).
2. Gezegeni Güneş’e birleştiren doğru parçası (yarıçap vektörü) eşit
zaman aralıklarında eşit alanlar tarar (Alanlar Yasası).
3. Gezegenin Güneş çevresindeki dolanma süresinin (T)’nin karesi,
Güneş’e olan ortalama uzaklığı (R) nın küpü ile orantılıdır (Dönem
Yasası= periyotlar kanunu).
T2
 sabit
R3
T1
2
R1
3

T2
2
R2
3
2
formülde yerleştirilirse
T2
12

3
1
0,389 3
TMERKÜR =
0,2426 yıl = 88,617 gün
32-astronomide çok sık kullanılan açı ölçüsü birimleri nelerdir?
Radyan ve derecedir
33- Radyan neye denir?
Bir çemberin yarıçapına eşit uzunluğa sahip yayına 1 radyanlık yay ve
bu yayı gören merkez açıya da 1 radyanlık açı
denir. Radyan kısaca rad ile gösterilir.
34- derece neye denir?
Bir dairenin çevresinin 360’da biri uzunluğundaki yayına 1 derecelik
yay ve bu yayı gören merkez açıya da 1 derecelik açı denir. Derece
kısaca “0” sembolü ile gösterilir.
35- 4π/3 kaç derecedir?
36-2700 kaç radyandır?
37-Persak neye denir?
Parsek (pc): Dünya-Güneş ortalama uzaklığını (1 AB), 1 açı saniyesi ile
gören bir noktanın uzaklığına ya da ıraksımı p = 1 olan bir yıldızın
uzaklığına 1 parsek denir ve 1 pc olarak gösterilir.
38-Güneşte bulunan elementler nelerdir?
Güneş’i oluşturan maddenin kütlece %73,4’ü hidrojen, %25’i helyum ve
geriye kalan %1,6’sı ise diğer elementlerdir.
39-Güneş enerjisinin kaynağı nedir?
Hidrojenin tepkime sonucu helyuma dönüşmesiyle açığa enerji çıkarır.
Açığa çıkan enerji E=mc2 ile hesaplanır.
40- Yıldızların oluşum evreleri nelerdir?
Anakol evresi, Alt Dev Evresi, Kırmızı Dev Evresi, Helyum yanma
Evresi, Yıldızların Evriminin Son Aşamaları(Gezegenimsi Bulutsu
Evresi, Beyaz Cüce Evresi,
41- Çok büyük kütleli yıldızların son evrim aşamaları nasıl olur?
Çok büyük kütleli yıldızlar demire kadar olan bütün yanma evrelerini
geçirir. Evrimlerinin sonunda süpernova patlaması olur. Süpernova
patlaması çok güçlü ve sıcaklık çok çok yüksektir. Böylece patlama
sırasında bilinen bütün ağır elementler oluşur ve patlamayla uzaya
atılır. Geriye yıldızın kütlesine bağlı olarak ya bir nötron yıldızı ya da
bir kara delik kalır.
42-Nötron yıldızı ve karadelik hakkında bilgi veriniz?
Nötron yıldızı çok küçük ve çok çok yoğun bir cisimdir. Kara delik ise
çekim etkisi çok çok büyük, bir o kadar da küçük ve yoğun bir cisimdir
ki ışık bile ondan kaçıp kurtulamaz
43-Işığı oluşturan renkler nelerdir?,
Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, mor
44- Kara cisim neye denir?
üzerine düşen tüm ışınım enerjisini soğuran yani ışığı hiç yansıtmayan
cisimlere “kara cisim” ve kara cismin yaptığı ışınıma da “kara cisim
ışınımı” denmektedir. Kara cisim tamamen matematiksel (hayalî) bir
olgudur.
31- Güneş-Dünya arası uzaklık 1 AB, Dünya’nın dolanma süresi 1 yıl ve
Merkür’ün Güneş’e ortalama uzaklığı 0,389 AB olmak üzere Kepler’in
üçüncü yasası Merkür ve Dünya için uygulandığında Merkür’ün dolanma
süresini bulunuz.
C. Aşağıdaki ifadelerde boş bırakılan yerlere en uygun sözcük ya da sözcük öbeklerini yazınız.
1. Bize en yakın yıldız …………………dir.
2. Güneş evriminin sonunda ………………… olur.
3. Görünen evrenin ………………… ilerleyen teknolojiyle genişlemektedir.
4. Zaman mutlak değil ………………… dir.
5. Güneş çekirdeğinde ………………… helyuma dönüşür.
C)1-güneş 2-beyaz cüce 3-boyutları 4-göreceli 5-hidrojen
D. Aşağıdaki cümlelerin karşısına yargılar doğru ise (D), yanlış ise (Y) yazınız.
1. ( ) Astronomide uzaklık birimi olarak parsek kullanır.
2. ( ) Iraksım, uzaklıkla doğru orantılı olarak artar.
3. ( ) Güneş’e göre küçük kütleli yıldızların evrimleri sonunda süpernova patlaması gerçekleşir.
4. ( ) Kara cisim her dalga boyunda ışınım yayar.
5. ( ) Ölçülen ışık şiddeti kullanılan alıcı ve filtreye bağlıdır
D) 1-Doğru 2-Yanlış 3-Yanlış 4-Doğru 5-Doğru