ünite - Bilimbenimle.com
advertisement
Aynalar 4. ÜNİTE Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması 1. Bölüm Aynalar 2. Bölüm Işığın Soğrulması 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması 1. Bölüm: Aynalar Aynaların kaç çeşit olduğunu biliyor musunuz? Bu aynalardan evinizde var mı? Bunlar hangi amaçla kullanılıyor olabilir? Farklı aynaların oluşturduğu görüntülerin genel özellikleri nelerdir? Neler Öğreneceğiz? • Ayna çeşitlerini ve kullanım alanlarını, • Düz, çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntüleri karşılaştırmayı öğreneceğiz. Konu/Kavramlar • Düz ayna 180 Fen Bilimleri 7 • Çukur ayna • Tümsek ayna Aynalar Aynalı Teleskoplar İnsanoğlunun gökyüzünü inceleme merakı çok eski zamanlara uzanmaktadır. Birçok farklı millet, Ay ve yıldızlardan etkilenerek farklı inanışlar geliştirmiştir. Zamanla hemen herkesin kabul ettiği ancak gerçek olmayan teoriler üretilmiştir. Bunlardan biri de Dünya’nın camdan bir küre içinde bulunduğu, yıldız olarak gördüğümüz yerlerin bir delik olduğu ve o deliklerden cennetin ışığının geçtiğidir. Bilgi Köşesi 17. yüzyıla kadar süren bu tarz görüşler, Galileo Galilei (Galilo Galile) tarafından ilk kez teleskop kullanılarak yapılan gözlemler sonrasında yerini bilimsel teorilere bırakmıştır. İlk teleskopların yapımında mercek kullanılmış, ancak bu teleskoplarda istenildiği kadar net görüntüler elde edilememiştir. Bu sorunları fark eden Isaac Newton (Ayzek Nivtın) 1680 yılında aynalı teleskobu icat etmiştir. Aynalı teleskopların yapısında ışığı bir noktada toplayacak özelliklere sahip küresel aynalar bulunmaktadır. Bu teleskoplar ile diğerlerine göre daha net görüntü elde edilebilmektedir. Günümüzde de hâlen Newton’ın icat ettiği gibi aynalı teleskoplar kullanılmaktadır. Hubble Uzay Teleskobu (HUT), Newton tarafından icat edilen teleskop tasarımına göre yapılmıştır (Resim 4.1). Işık, teleskop içine girdikten sonra küresel aynalardan yansıyarak bir noktada toplanmaktadır. Bu tür teleskoplarda ne kadar büyük ayna kullanılırsa o kadar net görüntü elde edilmektedir. Bu yüzden HUT’da 2,4 metre çapı olan bir ayna kullanılmıştır (Resim 4.2). Edwin Hubble (Edvin Habıl, 1889-1953) Astronom https://cosmology. carnegiescience.edu Resim 4.2 HUT'ta kullanılan ayna Resim 4.1 Hubble uzay teleskobu 11 ton kütleli HUT’un büyüklüğü yaklaşık 1 otobüs kadardır. Yeryüzünden yaklaşık 570 km yükseklikte dolanan HUT, 1990 yılından bugüne yaklaşık 900.000 gözlem yapmış ve 29.000 gök cismine ait 570.000 fotoğraf çekmiştir. HUT’un yapısında kullanılan aynalar ile duvar aynaları arasında ne gibi yapısal farklılıklar vardır? HUT’daki aynalara benzer aynalar başka nerelerde kullanılmaktadır? Bu tür aynalarda oluşan görüntü ile duvar aynalarında oluşan görüntü arasında ne gibi farklılıklar vardır? Bu bölümde bu soruların yanıtlarını öğreneceğiz. 181 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması 1.1. Düz Aynalar ve Düz Aynalarda Görüntü Oluşumu Işık kaynağı olmadan hiçbir şey göremeyiz. Işık kaynağından çıkan ışınlar yaydan çıkan ok gibi doğrusal olarak ilerler (Resim 4.3). Resim 4.3 Işık kaynağından doğrusal olarak ilerleyen ışık ışınları Çevremizdeki çoğu madde kendi kendine ışık vermez. Maddeleri görebilmemiz ışık kaynağından çıkan ışık ışınlarının maddeden yansıyarak gözümüze gelmesi sayesinde gerçekleşir (Resim 4.4). Işık bir yüzeye geldiğinde yansıma kurallarına uygun bir şekilde yansır (Şekil 4.1). 1. Etkinlik: Aynaya Bakarak Yıldız Çizebilir misin? Düz aynada görüntü oluşumu bazen yanlış anlamalara neden olur. Resim 4.4 Işık, yüzeylerden yansır. Araç-Gereç Düz ayna, yıldız desenli kâğıt, karton ve kıskaç Nasıl Yapacağım? Normal çizgisi Yansıyan ışık ışınları - Düz ayna, karton ve yıldız şeklini kullanarak şekildeki düzeneği oluşturunuz. - Yıldız desenli kâğıda doğrudan bakmadan, aynayı kullanarak kalemle yıldız şeklinin üzerinden geçiniz. Gelen ışık ışınları Değerlendirme Soruları Şekil 4.1 Düz aynalarda ışık ışınının yansıması 2. Yıldızın aynaya yakın ucu ile görüntüsü arasındaki mesafeyi karşılaştırınız. Aralarında nasıl bir ilişki vardır? 182 Fen Bilimleri 7 1. Yıldız şeklini çizerken zorlandınız mı? Etkinliği yansıma kurallarını dikkate alarak değerlendiriniz. Aynalar Yansıma olayının net bir şekilde görüldüğü yerlerin başında aynalar gelir. Evinizde bulunan boy aynasını, ışığın nasıl yansıdığını incelemek için kullanabilirsiniz. Sabah okula gelmeden önce aynanın karşısında vakit geçiriyorsu- Merak Ediyorum nuzdur (Resim 4.5). O hâlde kendi görüntünüzü görmeye alışıksınız demektir. Aynadaki görüntümüz tıpkı fotoğ- Düz aynaların kullanıldığı yerler nerelerdir? Sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız. raftaki hâlimiz gibidir. Ancak biz ileri doğru bakarken görüntümüz arka tarafımıza doğru bakmaktadır. Biz sağ elimizi kaldırdığımızda görüntümüz sol elini kaldırıyor olacaktır. Biz aynaya doğru yaklaştığımızda görüntümüz de aynanın arkasından geliyor gibi görünecektir. Peki, aynalarda görüntü nasıl oluşmaktadır? Resim 4.5 Okula gitmek için hazırlanan öğrenci Şekil 4.2'de görüldüğü gibi aynaya bakarken Güneş'ten ya da farklı ışık kaynaklarından gelen ışık ışınları, yansıma kurallarına uygun olarak kişinin farklı yerlerinden yansıyıp aynaya gider. Işık ışınları ayna üzerinde tekrar yansır ve göze ulaşır. Görüntü Ayna (a) Şekil 4.2 (a) ve (b) Boy aynasında görüntü oluşumu Ayna Evde Yapıyorum • Ayna ilk olarak ne zaman ve nerede yapılmıştır? Tarih içinde nasıl değişip gelişmiştir? Araştırınız ve arkadaşlarınıza sunum yapınız. • Kaleydeskobun ne olduğunu araştırınız. Kendi kaleydeskobunuzu yaparak sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız. (b) Beynimiz, gelen ışık ışınlarını değerlendirir. Aynadan yansıyarak gözümüze gelen ışık ışınları, aynadaki görüntümüzden geliyormuş gibi algılanır. Işık ışınları, aynadan yansıyarak gözümüze gelmesine karşın beynimiz, ışık ışınlarının Şekil 4.2b'de kesik çizgilerle gösterildiği gibi aynadaki görüntümüzden geldiğini sanır. Bir başka deyişle beynimiz ışık ışınlarının yön değiştirmeden doğrusal bir şekilde ilerlediğini varsayar ve aynanın arkasında bir ışık kaynağı olduğunu sanır. Bu durum, bazen görüntünün gerçek olarak algılanmasına neden olur. Görüntü ile cisim arasında bazı benzerlik ve farklılıklar bulunur. 183 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması Düz aynada oluşan görüntünün özellikleri (Resim 4.6): 1. Düz aynalarda görüntü aynanın arkasında oluşur. 2. Cismin aynaya uzaklığı ile görüntünün aynaya uzaklığı eşittir. 3. Cismin boyu ile görüntünün boyu eşittir. 4. Cisim ile cismin aynadaki görüntüsü simetriktir. 1. Çözümlü Soru Resim 4.6 Düz aynadaki görüntü simetriktir. Aşağıdaki şekillerden hangisinin yanına düz ayna konursa görüntüsü yine kendisi gibi olur? A) OKUL B) 03:30 D) C) Çözüm Cisim ile cismin aynadaki görüntüsü simetrik olmalıdır. Görüntüsünün cisimle aynı olduğu seçenek aşağıda görüldüğü gibi sadece D seçeneğidir. A) OKUL LUKO B) 03:30 03:30 C) D) (Cevap D) Resim 4.7 Düz aynadaki görüntümüz 184 Fen Bilimleri 7 Düz aynalar cisimlerle aynı büyüklükte görüntüler elde etmek için kullanılır (Resim 4.7). Genellikle ev, mağaza, iş yerleri ve projeksiyon, tepegöz, periskop gibi teknolojik araçların yapısında bulunur. Ayrıca ısı ve ışık yalıtımı sağlamak için binaların dış cepheleri ayna gibi yansıtıcı camlarla kaplanır. Aynalar 2. Etkinlik: Düz Aynadaki Görüntü Cisimlerin düz aynalarda oluşan görüntüleri, aynadan yansıyan ışınlar sayesinde gerçekleşir. Araç-Gereç Bilgi Köşesi Düz ayna, grafik kâğıdı ya da kareli defter kâğıdı, cetvel, kalem Nasıl Yapacağım? - Düz aynayı masa üzerinde dik olacak şekilde sabitleyiniz. - Düz aynanın önüne grafik kâğıdını ya da kareli kâğıdı yerleştirerek üzerine kalemi koyunuz. - Kalem ile düz ayna arasını cetvelle ölçünüz. - Cetveli olduğu yerde bırakarak aynadaki cismin görüntüsünü ve görüntü ile ayna arasındaki mesafeyi inceleyiniz. - Aynı deneyi farklı uzunluktaki kalemlerle tekrarlayınız. Değerlendirme Soruları 1. Cismin aynaya olan uzaklığı ile görüntüsünün aynaya olan uzaklığını karşılaştırınız. 2. Cisim ile görüntüsünün birbirine göre düz ya da ters olup olmadığını değerlendiriniz. 3. Cismin boyu ile görüntüsünün boyunun birbirine göre büyük, küçük ya da aynı olup olmadığını değerlendiriniz. • Güneşten elektrik enerjisi elde etmek için kurulan santrallerde düz aynalar kullanılır. • Güneş ışığının odaklanmasıyla yaklaşık 2.400 °C sıcaklık elde edilebilir. http://www.eie.gov.tr 1.2. Çukur ve Tümsek Aynalarda Görüntü Oluşumu Bazı aynalar düz değil, küreseldir. Küresel aynalar çukur ve tümsek ayna olmak üzere iki çeşittir. Çukur ayna, parlak bir kaşığın iç yüzeyine; tümsek ayna ise dış yüzeyine benzetilebilir. Çukur aynalar, gelen ışık ışınlarını toplayacak şekilde yansıtırken tümsek aynalar dağıtacak şekilde yansıtır (Resim 4.8a ve b). Aynı cismin küresel aynalarda oluşan görüntüsü ile düz aynada oluşan görüntüsü arasında farklılıklar vardır (Resim 4.8c) (a) (b) Resim 4.8 (a) Tümsek ayna, (b) çukur ayna ve (c) düz aynada oluşan görüntüler (c) 185 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması a. Çukur Aynalar Bilgi Köşesi Çukur aynalar, konkav ya da içbükey ayna olarak da adlandırılır. Parlak bir kaşığın iç yüzeyine ya da bir makyaj aynasına yakından baktıysanız görüntünüzün ne kadar büyük olduğunu fark etmişsinizdir. Ancak çukur ayna bazen görüntümüzü ters çevirir (Resim 4.9). Sizce bu iki farklı durum nasıl gerçekleşmektedir? http://www.eba.gov.tr Resim 4.9 Çukur aynada oluşan görüntüler Çukur aynalar genellikle ışığı istediğimiz yerde toplamak için kullanılır. Diş hekimlerinin kullandığı aynalar, makyaj aynaları, otomobil farları, teleskop, el feneri ve güneş ocakları yapımında çukur aynalar kullanılır (Resim 4.10). Yansıtıcı yüzeyi çukur şeklinde olan aynalara çukur ayna denir. Resim 4.10 Çukur aynaların kullanım alanları Çukur aynada oluşan görüntünün ters mi yoksa düz ve büyük mü olacağını söyleyebilmeniz için çukur aynanın odağını ve cismin nerede olduğunu bilmeniz gerekir. 186 Fen Bilimleri 7 Aynalar Çukur aynanın diğer aynalardan önemli bir farkı vardır. Eğri şeklinde bir yüzeye sahip olan çukur aynalar, üzerine gelen ışık ışınlarını bir noktada toplayacak şekilde yansıtır. Bir noktada toplanan ışık ışınları, yoğunlaşarak yüksek bir ısı oluşmasına neden olur. Bu olaya dayanarak yapılan güneş fırınları yeterli imkânların olmadığı yerlerde yemek pişirmek için kullanılabilir (Resim 4.11). Bilgi Köşesi Resim 4.11 Güneş ışınları bir noktada toplanarak yüksek ısı elde edilebilir. Güneş fırınının başarılı olabilmesi için tencerenin ışık ışınlarının toplandığı yere konulması gerekir. Işık ışınlarının toplandığı noktanın çukur aynadan ne kadar uzakta olduğu ayna yüzeyinin eğriliği ile ilişkilidir. Aynanın eğriliği arttıkça ışık ışınlarının toplandığı mesafe kısalır. Bu mesafe çukur aynada yansıyan ışık ışınlarının oluşturduğu görüntünün özelliklerinin de değişmesine neden olur. Cismin çukur aynadan uzaklığına göre, oluşan görüntü de farklı özelliklere sahip olur. Eğer cisim, ışık ışınlarının toplandığı yerden daha uzakta duruyorsa oluşan görüntü ters ve cisimden daha küçük olur (Resim 4.12). Cisim çukur aynadan uzaklaştıkça görüntü daha da küçülür. Eğer cisim ışık ışınlarının toplandığı yer ile ayna arasında bulunuyorsa oluşan görüntü düz ve cisimden büyük olur. Cisim çukur aynaya yaklaştıkça cismin görüntüsü büyür. Işık ışınlarını toplama mesafeleri eşit olan iki çukur aynanın üst üste konulmasıyla elde edilen optik yanılsamada, kabın tabanında bulunan oyuncak, sanki kabın üzerindeymiş gibi algılanır. Resim 4.12 Çukur aynaya olan uzaklığa göre görüntü özellikleri değişir. 187 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması Resim 4.13’de görüldüğü gibi aynaya yakın bir pozisyonda duran çocuğun görüntüsü oldukça büyük ve düz bir şekilde oluşurken daha uzakta duran bir yetişkinin görüntüsü ise ters ve oldukça küçük bir şekilde oluşmuştur. Çukur aynada meydana gelen görüntünün düz/ters ya da büyük/küçük olacağı cismin çukur aynaya olan mesafesine göre değişir. Resim 4.13 Çukur aynalarda görüntü cismin aynaya olan uzaklığına göre değişir. 2. Çözümlü Soru Yandaki fotoğrafta bir çukur aynada kendisine bakan bir çocuk görülmektedir. Bu fotoğrafı inceleyen bazı öğrenciler şöyle yorumlarda bulunmuşlardır: Yeşim: Makyaj aynasında yüzümüzün büyük gözükmesi. Orçun: Gözümüzle küçük gördüğümüz yıldızların teleskopla büyük görünmesi. Nil: Dikiz aynasından bakıldığında arkadaki arabaların görünmesi. Hangi öğrencinin verdiği örnek doğrudur? A) Yeşim C) Nil B) Orçun D) Nil ve Orçun Çözüm Aynada oluşan görüntü düz ve boyu cismin boyundan büyük olduğuna göre bu ayna türü çukur aynadır. Makyaj aynaları ile teleskoplarda çukur ayna kullanılarak elde edilen görüntünün büyük olması sağlanır. Yeşim ve Orçun’un örnekleri doğrudur. Ancak dikiz aynası düzlem aynadır. Nil’in ifadesi yanlıştır. Cevap C’dir. (Cevap C) b. Tümsek Aynalar Otomobil kullanırken sürücülerin kullandıkları yan aynaları ya da otomobille alışveriş merkezi gibi yerlere girerken güvenlik görevlilerinin kişilerin otomobilin altını görmek için kullandıkları aynaları inceleme şansınız oldu mu (Resim 4.14)? Bu aynalar boy aynası ve çukur aynadan farklı Resim 4.14 Otomobil yan aynası ve güvenlik aynası bir şekle sahiptir. Genellikle daha fazla görüş alanına ihtiyaç duyulan yerlerde kullanılan bu tür aynalar kullanılır. 188 Fen Bilimleri 7 Aynalar Resim 4.15 Tümsek aynaların kullanım alanları Yansıtıcı yüzeyi tümsek şeklinde olan bu aynalara tümsek ayna denir (Resim 4.15). Tümsek aynaların diğer aynalardan en önemli farkı üzerine gelen ışık ışınlarını birbirinden uzaklaşacak, dağılacak şekilde yansıtmasıdır. Bir kaşığın, tencerenin ya da çaydanlığın dış yüzeyleri tümsek aynaya örnek olarak gösterilebilir. Tümsek aynalar, ışık ışınlarını dağıttığı için daha fazla görüş alanı sağlar. Bu nedenle güvenlik amaçlı olarak kullanılabilir. Ayrıca bazı lunaparklar ve eğlence merkezlerinde komik aynalar vardır. Bu aynalarda oluşan görüntüler insanları olduğundan daha uzun, zayıf veya şişman gösterir. Bu aynaların yapısı incelendiğinde bir kurala bağlı olmadan yapıldığı görülür. Komik aynalar çukur, tümsek ve düz aynaların bir arada ve rastgele bulunduğu aynalardır (Resim 4.16). Resim 4.16 Komik aynaların yapısında tümsek, düz ve çukur aynalar kullanılabilir. 189 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması Bilgi Köşesi Günümüzden 4 bin yıl önce, Ortadoğu ve İtalya'nın kuzey kesimlerinde, yanardağ lavlarının parlak artıklarının cilalanmasıyla ilk aynalar yapıldı. Dünyanın en eski aynası, arkeolog James Mellaart (Ceyms Melart) tarafından Çatalhöyük’te bulundu. MÖ 6000’de, obsidyenin bir yüzeyi parlatılarak yapılan ayna Anadolu Medeniyetleri Müzesindedir. http://fizik.balikesir.edu.tr Tümsek aynalarda oluşan görün- tü ile çukur aynalarda oluşan görüntü arasında farklılıklar bulunur. Örneğin Resim 4.17’de görülen kalemlerin farklı ayna tiplerindeki görüntülerini görmektesiniz. Tümsek aynada meydana gelen görüntü cisme göre oldukça küçük ve düz bir şekilde meydana gelirken çukur aynada cismin görüntüsü büyük ve düz bir şekilde oluşmaktadır. Çukur ayna Tümsek ayna Resim 4.17 Tümsek aynalarda oluşan görüntü cisimden küçüktür. 3. Etkinlik: Çukur ve Tümsek Aynadaki Görüntü Işığı toplamamız gereken zamanlarda kullanılan çukur ayna ile ışığı dağıtan tümsek aynada oluşan görüntüler arasında farklılıklar vardır. Araç-Gereç Düz ayna, çukur ayna, tümsek ayna Nasıl Yapacağım? - Düz aynayı elinizle tutup kendinizden yavaşça uzaklaştırırken görüntünüzü inceleyiniz. - Çukur aynayı elinizle tutup kendinizden yavaşça uzaklaştırırken görüntünüzü inceleyiniz. - Tümsek aynayı elinizle tutup kendinizden yavaşça uzaklaştırırken görüntünüzü inceleyiniz. - Aynalarda oluşan görüntülerin büyüklüklerini, ters/düz olma durumlarını karşılaştırınız. - Çukur aynayı şekildeki gibi tutup pencerenin görüntüsünü kâğıt üzerine düşürmeye çalışınız. Değerlendirme Soruları 1. Üç aynada görmüş olduğunuz görüntülerin özelliklerini karşılaştırınız. 2. Pencerenin görüntüsünü elde ederken bir elinizle tuttuğunuz kâğıdı aynaya yaklaştırıp uzaklaştırınız. Görüntünün hangi özellikleri değişmektedir? 190 Fen Bilimleri 7 Aynalar 3. Çözümlü Soru 2127. Sk. Krokisi şekilde verilmiş olan sokaklardan biri olan 2146 nou sokaktan 2127 nolu sokağa çıkarken araçların sık sık trafik kazası yaptığı belirtilmiştir. Bu sorunu çözmeniz için ayna kullanmanız önerilmiştir. Siz, hangi tür aynayı nereye yerleştirmelisiniz? Kroki üzerinde aynayı koyacağınız yeri işaretleyiniz ve seçtiğiniz aynın türünü ve neden tercih ettiğinizi ilgili kutucuklara yazınız. 2149. Sk. Çözüm Ayna Türü Nedeni Tümsek Tümsek aynalar daha geniş bir görüş alanı sağlar. OKUMA METNİ Arşimet’in Ölümcül Aynaları Sicilya Adası'nın Siracusa (Siraküza) şehri, İkinci Kartaca Savaşı’nda Kartacalılarla Roma’ya karşı iş birliği yaparak büyük bir hata yaptı. Bu yüzden Roma generali Claudius Marcellus (Klaydus Marselus) komutasındaki donanma, MÖ 216’da Siracusa şehrini kuşatmak ve ele geçirmek için sefere çıktı. Roma için kolay gözüken bu sefer, 70 yaşındaki bir adamın müdahalesi ile hüsrana döndü. Siracusa’da doğup büyüyen büyük Yunan bilim insanı Arşimet, kendi vatanını korumak için 4 yıl boyunca askerlere yardımcı oldu. Kendisinin tasarladığı birçok farklı savaş aletinden biri olan mancınıkla kıyıdan belirli bir uzaklıktaki gemilere büyük taş ve kayalar atarak onları batırdı. Bu savaşla ilgili anlatılan bir efsaneye göre Arşimet, güneş ışınlarını Roma gemilerine yansıtarak onları ateşe verdi. Arşimet, deniz kıyısına çok sayıda çukur ayna şeklinde parlatılmış metaller yerleştirmiş ve güneş ışınlarını gemilere odaklamıştı. Ahşaptan yapılmış Roma gemileri odak noktasına yaklaştığında yoğun ısıdan dolayı tutuşmuştu. Böylece kentini düşman saldırısından kurtarmıştı. www. discovery.com Mythbusters programı 191 4. Ünite Aynalarda Yansıma ve Işığın Soğrulması 1. Bölüm Değerlendirme Soruları 1. Düz ayna, çukur ayna ve tümsek aynada oluşan görüntülerin özelliklerini kısaca yazınız. 2. Otomobil farlarında ve el fenerlerinde neden çukur aynalar kullanılmaktadır? Açıklayınız. 3. Tümsek aynaların otomobil ve büyük araçlarda yan ayna olarak kullanılmasının yararı ne olabilir? Açıklayınız. 4. Çukur aynanın kullanım alanlarını ve çukur aynaların sağladığı yararları listeleyiniz. 5. Lunaparklarda bazı aynalar verdikleri düz ve büyük görüntüler nedeniyle dev aynası olarak bilinir. Buna göre lunaparkta kullanılan dev aynaların türü için aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur? A) Tümsek ayna B) Çukur ayna 6. C) Düz ayna D) Üçgen ayna Bilgi Değerlendirme I Gelen ışığı dağıtacak şekilde yansıtan aynalara tümsek ayna denir. II Çukur aynalarda her zaman düz görüntü elde edilir. III Küresel aynalar çukur ve tümsek ayna olmak üzere iki çeşittir. Filiz öğretmenin tahtaya yazdığı bilgi ve değerlendirme tablosu yukarıdaki gibidir. Filiz öğretmen değerlendirme bölümüne nasıl bir değerlendirme yazmalıdır? A) B) C) D) Yanlış Doğru Doğru Yanlış Yanlış Doğru Yanlış Yanlış Doğru 192 Fen Bilimleri 7 Yanlış Doğru Doğru Aynalar 7. Parlak bir cisim üzerine gelen ışık ışınları için; I. Yansımaya uğrar. II. Cismin diğer tarafına geçer. III. Işık ışınlarının tamamı cisim tarafından soğrulur. İfadelerinden hangisi ya da hangileri yanlıştır? A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III 8. Aynaların ışığı nasıl yansıttığı ve kullanım alanları hakkında aşağıdaki ifadeler verilmiştir. I. Dişçilerin kullandıkları aynalar ışığı toplayan çukur aynalara örnektir. II. Otomobillerin yan aynaları ışığı dağıtan özellikteki tümsek aynalara örnektir. III. Periskop yapımında ışığın düzgün yansıma yaptığı düz aynalar kullanılır. Verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III 9. Aynalarda oluşan görüntülerin özellikleri hakkında verilen; I. Düz aynada görüntü aynaya göre simetriktir. II. Çukur aynada görüntü düz-büyük ya da ters-küçük olabilir. III. Tümsek aynalarda görüntü düz ve büyüktür. ifadelerinden hangileri doğrudur? A) I ve II 10. B) I ve III C) II ve III Bilgi D) I, II ve III D I. Küresel aynalar, çukur ve tümsek ayna olmak üzere iki çeşittir. ✓ II. Çukur aynalarda ışığın toplandığı yere odak noktası denir. III. Çukur aynada görüntü her zaman ters ve küçüktür. Y ✓ ✓ Aynalar hakkında hazırlanmış tablodaki ifadeleri değerlendiren Yeşim, tabloyu şekildeki gibi doldurmuştur. Buna göre Yeşim hangi bilgi ya da bilgileri hatalı işaretlemiştir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) II ve III D) I, II ve III 193
