Deoksiriboz şekeri bulunur RNA ( Ribo Nükleik Asit

GENETİK (ÜNİTE-3)
A) HÜCREDE YAPI VE CANLILIK OLAYLARININ YÖNETİMİ NASIL SAĞLANIR?
Hücrede hücre yapısının oluşması ve devamlılığı ile canlılık olaylarının
yürütülmesi nükleik asit adı verilen moleküller tarafından sağlanır.
1. DNA Denilen Hücredeki Özel Moleküller Ne İşler Yapar?
Canlının bütün temel olaylarının yönetilmesi ve kontrol edilmesi ile kalıtsal
özelliklerinin kuşaktan kuşağa iletilmesi nükleik asit adını verdiğimiz moleküller
tarafından sağlanır. Nükleik asitler DNA ve RNA olmak üzere iki çeşittir
DNA ( Deoksiribo Nükleik Asit ), Deoksiriboz şekeri bulunur
RNA ( Ribo Nükleik Asit ) . Riboz şekeri bulunur
DNA’lar çekirdek bulunduran ( ökaryot) hücrelerde kromozomların yapısında
bulunur. Bir kromozomun yapısı birden fazla DNA sarmalından oluşur. DNA’lar
çekirdeğin dışına çıkmazlar.
Çekirdeği olmayan (prokaryot) hücrelerde ise DNA’lar sitoplazmada bulunur.
Canlıya ait bütün bilgiler canlının DNA’sı üzerinde yer alır. Bir canlıya ait kalıtsal
özelliklerin çoğalma sonucunda meydana gelen yeni bireylere aktarılması DNA’larla
gerçekleştirilir. DNA aynı zamanda canlılık olaylarını yönetme ve kendisini eşleyerek
hücrenin çoğalmasını sağlama gibi görevleri yapar.
a) DNA Molekülünün Yapısı Nasıldır?
DNA NÜKLEOTİDLERİ
P
Adenin Nükleotid
D
P
A
Guanin Nükleotid
D
G
Timin Nükleotid
T
D
Sitozin Nükleotid
S
P
P
D
Pürin Bazları : (Çift halka oluşturan ) Adenin, Guanin,
Pirimidin Bazları : ( Tek halka oluşturanlar) Sitozin, Timin ve Urasil
Bir DNA molekülü organik bazlar, şeker ve fosfat grubundan oluşur.
DNA’da 4 çeşit baz bulunur.
Adenin
A
Timin
T Guanin
G Sitozin
S
DNA’da bulunan üçüncü molekül ise fosforik asit ( H3PO4 ) molekülleridir.
Bu molekül DNA gibi kompleks moleküllerin yapısında bulunduğu zaman fosfat
adını alır.
NÜKLEOTİD
Nükleik asitlerin yapısında bulunan baz, şeker ve fosfat gurubunun oluşturduğu
yapıya denir. Nükleotidler nükleik asitlerin en küçük birimleridir.
P
D
FOSFAT +
ŞEKER
+
G
ORGANİK BAZ

Nükleotid
Nükleotidler yapısında bulunan baza göre adlandırılırlar. DNA molekülü iki
zincirden oluşur. Her zinciri oluşturan nükleotidler fosfat – şeker bağlarıyla
birbirine bağlanmıştır. Bir zincirde bulunan nükleotid sayısı canlıdan canlıya
değişir. İki nükleotid zinciri karşı karşıya ve sarmal bir yapı oluşturarak DNA’yı
meydana getirir. Nükleotid zincirleri karşı karşıya gelirken bazlar belli bir kurala
göre dururlar. Bu oluşumda daima Adenin ile Timin ve Guanin ile Sitozin karşı
karşıya gelir. Bazların alt alta dizilişlerinde bir kural yoktur.
RNA’da ise Adenin karşısında Timin yerine Urasil karşı karşıya gelir.
NÜKLEOTİDLERİN ZİNCİR OLUŞTURMASI
P
P
D
S
G
D
P
P
D
A
T
D
P
P
D
G
S
D
DNA’ da Adenin nükleotidin karşısına Timin nükleotid,
Guanin nükleotidin karşısına Sitozin nükleotid gelir.
RNA NÜKLEOTİDLERİ
P
Adenin Nükleotid
R
P
A
Guanin Nükleotid
R
G
Urasil Nükleotid
U
R
Sitozin Nükleotid
S
P
P
R
RNA, DNA’nın emriyle protein sentezine katılır.
Görev ve yapı bakımından 3 çeşit RNA vardır.
1. mRNA ( mesajcı veya Elçi RNA ) : DNA üzerindeki genlerden 20 değişik
aminoasitin nasıl dizileceği şifreler halinde yazılır. Elçi RNA bu şifreyi alarak
ribozoma götürür. Ribozomlar da bu şifreye göre protein yapar.
2. tRNA ( taşıyıcı RNA ) :Mesajcı RNA’daki şifrelere uygun olarak
aminoasitin stoplazmadan ribozomlara taşır. tRNA’da zayıf hidrojen bağı bulunur.
Diğerlerinde bulunmaz.
3. rRNA ( ribozomal RNA ) Ribozomlarda bulunur. Serbest bir molekül
değildir. Proteinlerle birlikte ribozomu yapar.
DNA İLE RNA ARASINDAKİ FARKLAR
DNA
RNA
1
çift zincirlidir.
tek zincirlidir.
2
DNA’ları DNA’lar oluşturur
RNA’yı DNA’lar oluşturur
3
DNA’nın şekeri deoksiriboz
RNA’nın şekeri ribozdur
4
DNA’da adenin, timin, guanin,
sitozin nükleotidleri vardır
RNA’da timin yerine urasil
nükleotidi gelir.
5
DNA’lar gelişmiş hücrelerde
çekirdekte, kloroplastta,
mitokondride
RNA’lar çekirdek,sitoplazma
ve ribozomda bulunur.
TÜR ADI
Eğreltiotu
Balarısı
Sazan
KROMOZOM SAYISI
480
16
100
Tatlı patates
90
Hindi
82
Tavuk
78
Köpek
78
Ördek
78
At
64
İnek
60
İnsan
46
Kedi
38
SORULAR
1-) Aşağıdakilerden hangisi kromozomlara ait bir özellik
değildir?
A) Canlı vücudundaki tüm hayatsal olaylar
kromozomların taşıdığı genler tarafından denetlenir
B) Doku ve organdaki her hücrenin taşıdığı kromozom
sayısı türe has olup sabittir.
C) Kromozom sayısı ile türlerin gelişmişliği arasında
doğru bir orantı vardır.
D) Kromozomların üzerindeki genlerin sayısının ve
yapısının farklı olması türlerin farklılaşmasını sağlar.
CEVAP : C
2-) Bir bakteri DNA’sının özel yöntemlerle parçalanıp
analiz edilmesi sonucu 1200 tane baz çifti içerdiği ve
bunların 400 tanesinin timin bazı olduğu tespit edilmiştir
Verilere dayanarak bu DNA ile ilgili aşağıdakilerden
hangisi söylenemez?
A) Ortalama 2400 tane deoksiriboz şekeri bulunur.
B) Baz çiftlerinin %50 si pürün bazıdır.
C) Nükleotidler arasında 3200 zayıf hidrojen bağı bulunur.
D) Ortamda 1200 tane fosfat bulunur.
CEVAP : D
3-Tek hücreli canlının DNA’sı 1600 nükleotidden
oluşmaktadır. Bu nükleotidlerin %40 sitozin
olduğuna göre bu tek hücreli canlının kendini
eşlerken kullandığı moleküllerle ilgili olarak
aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A)
B)
C)
D)
640 adet guanin nükleotid vardır.
160 adet adenin nükleotid vardır.
3200 adet hidrojen bağı vardır.
1600 adet fosfat vardır.
CEVAP : C
4- 500 er adet timin ve sitozin nükleotid bulunduran
bir DNA zincirindeki adenin sayısı toplam nükleotid
sayısının % kaçıdır?
A) 0
C) 50
CEVAP : B
B) 25
D) 75
5- DNA molekülünün yapısında en fazla kaç çeşit
nükleotid yer alır?
A) 4
B) 7
CEVAP : A
C) 8
D) 5
6-
I. Nükleotid
II. Gen
III. Şeker
IV. Kromozom
V. DNA
Yukarıda verilen molekülleri büyükten
küçüğe doğru sıralayınız?
A) IV, II,V,I,III
B) IV,II,V,III,I
C) II, IV, V, I,III
D) V, II, IV, III, I
CEVAP : A
7- SAG TST AGT şeklindeki bir DNA zincirinin
karşı zinciri aşağıdakilerden hangisi gibi olur?
A) TGA TST GAS
B) GAS AGA TGA
C) GTS AGA TSA
D) STG TST AST
CEVAP : C
8- Bir DNA da bulunan moleküller arasındaki oran
seçeneklerden hangisinde yanlış verilmiştir?
A)
Sitozin
Guanin
C)
A+S
T+G
= 1
= 1
CEVAP : D
B) Timin
Adenin
= 1
D) Fosfat = 1
Riboz
9- Aşağıdakilerden hangisinde bir nükleotid yapısı
doğru gösterilmiştir?
A)
B)
C)
D)
CEVAP : C