dna tiplemesinin adli tıbbi uygulamaları

FORENSIC DNA
DNA
TİPLEMESİNİN
ADLİ TIBBİ
UYGULAMALARI
Yrd.Doç.Dr. Alper Tunga Akarsubaşı
Ref: Dr.Oğuzhan Ekizoğlu İstanbul Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı
Summary

What is DNA?

Where is DNA found in the body?

How does DNA differ among individuals?

Forensic DNA Analysis

DNA and Statistics
What is DNA?
What does DNA stand for?
Deoxyribose Nucleic Acid or Deoxyribonucleic Acid
What does DNA do?
•
•
DNA contains genetic information.
DNA codes for the proteins our
bodies make that are necessary for
survival.
What is DNA?
DNA is a code for making proteins
AGC TAG CTT ATA CTC TAT CTC TTT
Amino Amino Amino Amino Amino Amino
Acid
Acid
Acid
Acid
Acid
Acid
The order of amino acids determines
what type of protein is made.
What is DNA?
Some common proteins are:



Hemoglobin - carries oxygen from lungs to cells
Insulin - regulates metabolism
Many types of enzymes - catalyze reactions in the
body, such as the breakdown of sugar for energy
DNA also determines how much of these
proteins each cell makes.
What is DNA?
What does DNA look like?
Double Helix
Like a Twisted Ladder
What is DNA?
What does DNA look like?
Sugar Phosphate
Backbone
(Sides of Ladder)
Nitrogenous
Base
(Rungs of Ladder)
What is DNA?
The DNA ladder is made up of
building blocks called nucleotides.
What is a nucleotide?
Phosphate Group
Deoxyribose sugar
Base
Adenine
Cytosine
Guanine
Thymine
The 4 Bases
A
Adenine
G
Guanine
C
Cytosine
T
Thymine
The 4 Bases
A
G
C
T
The 4 Bases
The bases pair up
to form the rungs
of the ladder.
A pairs with T
G pairs with C
What is DNA?
DNA is written as the sequence of these
bases:
AAGTCGATCGATCATCGATCATACGT
• Only one side of the ladder is written.
• In humans, there are three billion (3,000,000,000)
base pairs (letters) in the DNA within each cell.
What is DNA?
Among humans, most of the 3 billion bases
in the DNA sequence are exactly the same.
•
Our Human DNA is 99.8% similar to each
other, but the 0.2% difference is more than
enough to distinguish us from one another.
•
Human DNA is even 98% similar to
chimpanzees.
•
NO TWO PEOPLE HAVE IDENTICAL DNA*
*except identical twins
What is DNA?
Stupid Facts:
• If two different people started reciting their
individual genetic code at a rate of one letter per
second, it would take almost eight and a half
minutes before they reached a difference.
• If unwound and tied together, the strands of DNA
in one cell would stretch almost six feet but would
be only 50 trillionths of an inch wide.
• If all the DNA in your body was put end to end, it
would reach to the sun and back over 600 times
(100 trillion times six feet divided by 92 million
miles).
Where is DNA?
DNA is found in the cells in our body.
Nucleus
(Brain of the cell)
Mitochondria
(more later)
Where is DNA?
All types of cells in our body contain a
copy of the same DNA.
Some cells important to forensic science are:
White Blood Cell
Sperm Cell
Cheek Cell
Where is DNA?
DNA in the nucleus is packaged into Chromosomes
Where is DNA?
Chromosomes
come in pairs
(one from Mother)
(one from Father)
There are 46
chromosomes in
each cell.
(23 pairs)
Where is DNA?
What are sources of DNA at a crime scene?
DNA can be recovered from any
substance that contains cells.
•
•
•
•
Blood
Semen
Saliva
Tissue
•
•
•
•
Bone
Teeth
Hair
Maggot Crops
How does DNA differ among humans?
DNA is a sequence of 4 possible letters
A
G
C
T
Of the 3 billion letters, 99.8% of the
sequence in all humans is identical.
There are several ways the sequence can be different.
How does DNA differ among individuals?
1. One of the bases (letters) can be different.
Person 1
Person 2
AGCTAGATCGTTATTCCGAG
AGCTAGATCGTCATTCCGAG
How does DNA differ among individuals?
2. Bases (letters) can be added or
removed.
Person 1
Person 2
Person 3
Person 4
AGCTAGATCGTTATTCCGAG
AGCTAGATCGTATTCCGAG
AGCTAGATCGTTTATTCCGAG
AGCTCCGAG
How does DNA differ among individuals?
2. Bases (letters) can be added or removed.
Person 1
Person 2
Person 3
Person 4
AGCTAGATCGTTATTCCGAG
AGCTAGATCGTATTCCGAG
AGCTAGATCGTTTATTCCGAG
AGCTCCGAG
How does DNA differ among individuals?
3. Regions of DNA can be repeated a different # of times
Person 1 ..GCCAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTTTCAT..
How does DNA differ among individuals?
3. Regions of DNA can be repeated a different # of times
Person 1 ..GCCAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTTTCAT..
1
2
3
4
Person 2 ..GCCAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTTTCAT..
1
2
3
4
5
5
Person 3 ..GCCAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTAGCTT..
1
2
3
4
5
Forensic DNA Analysis
Basic Steps in Analysis
Extraction:
•
Separates DNA from sample
Amplification or PCR:
•
Amplifies small portions of DNA (STR regions)
Separation:
•
Separates amplified fragments according to size.
The Thermal Cycler
Amplifies DNA
FMBio
Separates Amplified DNA
Forensic DNA Analysis
Color image
of gel
Forensic DNA Analysis
Gel Electrophoresis
Black and white
image of STR gel.
Samples will have
one or two bands
at each loci.
ABI 310 Genetic Analyzer
Separates Amplified DNA
Forensic DNA Analysis
13 loci used in CODIS
STR Marker
Chromosome
Repeat Sequence
TPOX
CSF1PO
D5S818
D7S820
D8S117 9
D13S31 7
D16S53 9
2
5
5
7
8
13
16
AATG
AGAT
AGAT
GATA
TATC
TATC
GATA
6 - 14
6 - 15
7 -1 5
6 - 14
8 - 19
7 - 15
5, 8 - 1 5
D3S135 8
FGA
3
4
TCTA*
CTTT*
9, 11- 2 0
15 - 30
TH01
VWA
D18S51
11
12
18
AATG*
TCTA*
AGAA*
3, 5 - 1 2
11 - 22
8 - 27
D21S11
21
TCTA*
24 - 38
Repeat units
Other Alleles
10.3
15.2, 1 6.2
16.2 -30 .2
22 .3, 34.2 , 46 .2
8.3 , 9.3, 1 0.3, 13.3
15.2
13.2, 1 4.2, 15.2
17.2, 1 9.2
24.2 - 3 5.2
DNA and Statistics
The final result is presented as a statistic.
Do not say:
“The DNA in the bloodstain is John Doe’s DNA.”
Do Say:
“The chance that another person has this DNA
in the bloodstain is 1 in 300 billion.”
DNA and Statistics
Where do the statistics come from?
First, the frequency of each allele is estimated
using data from a population data base.
Locus:
D5S818
Alleles:
7,9
Allele frequency
from database
7
26%
9
11%
DNA delillerinin toplanması ve
saklanması
Kriminal araştırmaların başarılı şekilde
sonuçlanması için fiziksel delil
incelemesinin ilk dönemi çok önemlidir.
 Yakın zamandaki olgular delil toplanması
ve saklanması metodları hakkındaki
bilgilerin mahkemede titizlikle incelenmeye
ve itiraz konusu olmaya devam edeceğini
açık bir şekilde desteklemektedir.

 Gerçekten
mahkemede DNA
testinin kabul edilebilirliği için,
kalan bir kaç itirazın çoğu
metodolojiyi ön plana almaktadır.
Bunlar ;
 Örnek toplanmasının başlangıcını
 Örneğin saklanmasını
 biyolojik delilin işlenmesini
GENEL TEDBİRLER





Herhangi bir tipte biyolojik materyel
alınırken, kan ve vücut sıvıları için genel
tedbirler izlenmelidir;
Kanla taşınan patojenler fazlaca yaygın
olduğundan, kaynağına bakılmaksızın tüm
biyolojik örneklerin enfeksiyöz olduğunu
farz etmek akıllıca olur.
Biyolojik delille direkt temastan kaçının,
Biyolojik delili hazırlarken yada üzerinde
işlemler yaparken eldiven giyin,
Yemekten-içmekten sakının
DNA KAYNAKLARI
Mitokondrial DNA analizleri dışında, DNA analizi için
uygun deliller, nükleuslu hücreleri içeren
biyolojik substanslarla sınırlıdır.
 Kan ve kan lekeleri
 Semen ve seminal lekeler
 Dokular ve organlar
 Kemikler ve dişler
 Saç ve tırnaklar
 Tükrük, idrar ve diğer biyolojik sıvılar
Göz yaşı, ter, serum gibi diğer biyolojik delil
türleri nükleuslu hücrelerden mahrum
olduğundan standard DNA analizleri için uygun
değildir.
 Gastrik sıvı ve gaita lekeleri gibi diğer
materyellerden DNA izole edilmiştir.
 Bununla birlikte bu materyellerin olgu
örneklerinden yeterli DNA elde etmek güçtür.
 Hatta adı geçen örneklerden sıklıkla DNA
tiplendirilebilmiş olmasına rağmen çoğu olguda,
örneğin kalite ve/veya miktarı DNA analizi için
uygun değildir.

DNA profili elde edebilmeyi
etkileyen faktörler
Örneğin miktarı
 Örneğin
bozunması yani
degradasyonu
 Örneğin saflığı

Toplama ve saklama yöntemleri bu 3 konu
üzerinde ciddi etkiye sahiptir.
 Amaçlanan test için yeterli DNA’nın elde
edilmesini sağlayacak kadar çok miktarda
materyel toplanmalıdır.
 Ortamdaki kir, yağ ve diğer pisliklerin
alınmasından kaçınmak esastır.( - PCR)
 Örnekler toplandıktan sonra hemen adli tıp
laboratuvarına teslim edilmelidir.
 Parçalar laboratuvara teslim edilene kadar
soğuk ve kuru ortamda tutulmalıdır.

Genellikle biyolojik deliller 2 yoldan biri ile
transfer edilir :
 Direkt deposit (döküntü) : Örnek direkt
temas eder
 Sekonder (indirekt) transfer : Bir aracı
yoluyla taşınabilir. Sekonder transferde
orijinal kaynak ile (DNA delilinin donorü)
hedef yüzey arasında direkt temas yoktur.
DNA Delilinin Belgelenmesi
Suç alanında delil :
 Delilin dokunmadan, hareket ettirmeden veya
almadan önce fotoğrafını çekin
 Delili ve suç alanındaki nisbi lokalizasyonunu
video-teype alın
 Delilin durumunu ve yerini belgeleyin
 Olay yerindeki diğer objelerle delilin uzaysal
ilişkisini (3 boyutlu) not edin, krokisini çizin
 Delil paketini işaretleyin, numaralayın ve
mühürleyin
Adli Tıp Laboratuvarında Delil :






Delil paketinin mühürünün durumunu,
işaretini, numarasını not alın
Paketi örnek toplayıcının adı, laboratuvar
olgu numarası ve tarihi işaretleyin
Doğru örneğin teslim alındığından emin
olun.
Paket içeriğinin fotoğraf ve/veya
krokisini not edin
Herhangi bir örneklemeden önce
materyel üzerindeki biyolojik delilin
durumu ve yerleşimini belgeleyin.
Eğer herhangi bir hazırlık testi
yapılacaksa, testin natürünü ve
sonuçlarını kayıt edin.
Otopsi Salonunda Delil :
 Cesedi temizlemeden önce cesedin ve ek
delillerin fotoğrafını çekin
 Delili not edin ve krokisini çizin
 Temiz aletler kullanarak her delil
parçasını sistematik olarak toplayın
 Uygun toplama kaplarına her delil
parçasını ayrı ayrı paketleyin
 Toplama kabını işaretleyin ve toplanan
örneğin miktarını not edin.
 Örneği uygun şekilde saklayın
 Giysileri dikkatli alın
Kan ve Kan Lekeleri
Bir Bireyden Kan :





Antikoagülan olarak EDTA içeren vakumlu bir tüp içine
en az 5 ml. kan alınmalıdır (mor kapaklı).
Eğer geleneksel serolojik ve/veya ilaç yada alkol
analizleri yapılacaksa ek tüplere kan alınmalıdır.
Her tüp tarih, saat, olgu adı, alım yeri, alınan miktar,
olgu sayısı ve örnek sayısı ile işaretlenmelidir.
Kan örnekleri buzdolabına konmalı ve mümkün
olduğunca çabuk bir şekilde laboratuvara gönderilmelidir
Eğer serolojik testler yapılması düşünülüyorsa kanın
dondurulmaması gerektiğine dikkat edin.
Suç alanında sıvı kan örnekleri




Steril iğne veya disposable pipet kullanılarak
alınmalı ve temiz tercihen steril bir test tübüne
nakledilmelidir.
Bir kan pıhtısı temiz bir spatüla kullanılarak
temiz bir test tüpüne aktarılabilir.
Temiz bir pamuklu kumaş sıvı kan yada kan
pıhtısının emdirilmesi için kullanılabilir.
Kan paketlenmeden ve laboratuvara teslim
edilmeden önce hava ile kurutulmalıdır (fakat
direkt güneş ışığı altında değil).
Kar, Buz veya Su İçindeki Sıvı Kan


Kar yada su içinde bulunan kan örnekleri
daha fazla dilüsyondan kaçınmak için
derhal alınmalıdır
Bu örneklerin en konsantre kısmı ve
mümkün olduğunca fazla miktarı temiz
uygun bir kap içine alınmalıdır (örneğin
örnek fincanı ile) ve dondurulmamalıdır
Islak Kan Lekeli Giysiler



Islak kan lekeli giysiler temiz bir yüzey
üzerine konmalı ve hava ile kurumasına
izin verilmelidir ( direk güneş ışığı, sac
kurutma makinası kullanmayın )
Kapalı, hava geçirmez kutu yada plastik
çantaya konmamalıdır. ( degredasyon )
Giysiler ve lekeler kuruyunca temiz bir
kağıt ile paketlenir yada kağıt kutuya
konur
Büyük Ve Taşınamayan Objeler
Üzerindeki Kuru Kan Lekeleri





Kan lekesinin şekli fotoğraflanmalı, belgelenmeli ve
krokisi çizilmelidir
Kan lekesi temiz bir kağıt üzerine kazınmalıdır.
Alternatif olarak, her bir leke yüksek kalitede bir
yapışkan band kullanılarak yüzeyden kaldırılabilir.
Eğer band bulunamazsa, örnek, distile su ile
nemlendirilmiş numune kumaş ile lekeli alan sürtülerek
alınabilir.
Son olarak obje üzerine bir kaç kez pipetle küçük
miktarda distile su damlatılırak, leke serbestleştirilir ve
daha sonra örnek temiz bir test tüpü içine aktarılır.
Ceset üzerindeki kan lekeleri




Ceset üzerindeki kan lekeleri örnek alınmadan
önce tamamen belgelenmelidir
Lekenin yeri, büyüklüğü, miktarı, şekli ve
paterni not edilmelidir
Cesedin deri hücrelerinin alınmasını
minimumuma indirmek için leke mümkün
olduğu kadar nazikçe alınmalıdır.
Tırnak altlarındaki kan lekeleri temiz bir
kürdanla kazınmalıdır. Tırnaklar temiz bir tırnak
makası ile nazikce kesilmeli ve alınmalıdır
Semen ve Seminal Lekeler





Semen delilleri belgelenmelidir
Sıvı semenin temiz bir test tüpüne
aktarılmasında, temiz bir iğne yada disposable
pipet kullanılmalıdır
Daha önce anlatıldığı gibi her biri
işaretlenmelidir
Örnekler buzdolabında tutulmalı ve mümkün
olduğunca çabuk laboratuvara teslim
edilmelidir
Alternatif olarak sıvı semen temiz bir pamuklu
kumaş parçasına yada swaba emdirilebilir.
Daha sonra örnek kurutulur
Taşınabilir objeler üzerindeki
seminal lekeler




İç çamaşırları, giysiler, çarşaflar, yastıklar
ve diğer taşınabilir objeler üzerindeki
seminal lekeler o haliyle alınır
Leke hala nemli ise hava ile kurumasına
izin verilmelidir
Her örnek ayrı ayrı temiz kağıt kutuya
konarak paketlenmelidir
Örnekler mümkünse buzdolabında
saklanmalı ve mümkün olduğu kadar
çabuk laboratuvara teslim edilmelidir
Doku, Organ ve Kemik



Her delil örneği not alınarak açıklanmalı
ve fotoğraf, kroki, videobandlarla
belgelenmelidir
Her örnek temiz bir çift forsepsle
toplanmalı
Her örnek temiz ve fiksatif içermeyen bir
kaba yerleştirilmelidir
Sıvı Örnekler
Sıvı idrar yada tükrük mümkün olduğunca çabuk
temiz steril bir kaba (plastik yada cam örnek
kabı) alınmalıdır
Saçlar
 Saç deliller temiz bir çift forceps ile toplanmalıdır
 Her örnek yada saç grubu ayrı olarak
paketlenmelidir
 Saç kökü dokusuna zarar vermemek için toplama
sırasında dikkatli olmak gereklidir
 Eğer saçlar nemli vücut sıvılarına bulaşmışsa,
gönderilmeden önce hava ile tamamen
kurutulmalıdır

Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi,
Genetik İncelemeler
ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında
Yönetmelik
Madde 1- Bu Yönetmelik; bir suça ilişkin iz, eser, emare
ve delillerin elde edilmesi; ayrıca, maddî gerçeğin ortaya
çıkartılması bakımından şüpheli, sanık, mağdur ve diğer
kişilerin beden muayenelerinin yapılması, tıbbî
incelemelerde bulunmak üzere vücuttan, kan, cinsel
salgı, saç, tükürük, tırnak gibi örneklerin alınması,
moleküler genetik incelemeler ile şüpheli ve sanığın
kimliğinin teşhisi için gerekli fizikî özelliklerin tespitine
ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
 Dayanak
 Madde 2- Bu Yönetmelik, 04/12/2004 tarihli ve 5271
sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 82 nci maddesine
dayanılarak hazırlanmıştır.

Şüpheli veya sanığın beden muayenesi
 Madde 4- Bir suça ilişkin delil elde etmek için,
şüpheli veya sanığın bedeninin tıbbî
muayenesine Cumhuriyet savcısı veya mağdurun
istemiyle ya da re’sen hâkim veya mahkeme
tarafından karar verilebilir.
 Şüpheli veya sanığın beden muayenesi ancak
hekim tarafından yapılır.
 Tıbbî muayenenin yapılabilmesi için;
müdahalenin, kişinin sağlığına açıkça ve
öngörülebilir zarar verme tehlikesinin
bulunmaması gerekir.
 Üst sınırı iki yıldan daha az hapis cezasını
gerektiren suçlarda kişi üzerinde beden
muayenesi yapılamaz







Şüpheli veya sanığın vücudundan örnek alınması
Madde 5- Bir suça ilişkin delil elde etmek için, şüpheli veya
sanığın vücudundan kan veya cinsel salgı gibi örnekler alınmasına,
Cumhuriyet savcısı veya mağdurun istemiyle ya da re’sen hâkim
veya mahkeme tarafından karar verilebilir.
Şüpheli veya sanığın vücudundan saç, tükürük ve tırnak gibi
örnekler alınabilmesine Cumhuriyet savcısı da karar verebilir.
Cumhuriyet savcısının kararı, yirmidört saat içinde hâkim veya
mahkemenin onayına sunulur. Hâkim veya mahkeme, yirmidört
saat içinde kararını verir. Onaylanmayan kararlar hükümsüz kalır
ve elde edilen deliller kullanılamaz. Bu örnekler Cumhuriyet
savcısının huzurunda ve uygun göreceği usullerle derhâl yok
edilerek bu husus tutanağa geçirilir.
Bu müdahaleler ancak hekim tarafından veya hekim gözetiminde
sağlık mesleği mensubu diğer bir kişi tarafından yapılabilir.
Vücuttan örnekler alınabilmesi için; müdahalenin, kişinin sağlığına
açıkça ve öngörülebilir zarar verme tehlikesinin bulunmaması
gerekir.
Tıbbî müdahaleler, hekimlik sanatının ve tıp biliminin kabul ettiği
yöntem ve araçlarla yapılır.
Üst sınırı iki yıldan daha az hapis cezasını gerektiren suçlarda;
kişiden kan, saç, tükürük, tırnak, cinsel salgı gibi örnekler alınamaz
Diğer kişilerin beden muayenesi
Madde 6
 Diğer kişilerin vücudundan örnek
alınması
Madde 7
 Soy bağının araştırılması
Madde 8 Çocuğun soy bağının
araştırılmasına gerek duyulması hâlinde,
bu araştırmanın yapılabilmesi için, bu
Yönetmeliğin 6 ve 7 nci maddeleri
hükümlerine göre karar alınması gereklidir

Tanıklıktan çekinme sebeplerinin varlığı
Madde 9- Tanıklıktan çekinme sebepleri ile
muayeneden veya bedenden örnek alınmasından
kaçınılabilir.
 Tanıklıktan çekinme sebeplerinin belirlenmesi
hususunda Ceza Muhakemesi Kanununun ilgili
hükümleri uygulanır.
 Çocuk ve akıl hastasının çekinmesi konusunda
kanunî temsilcisi karar verir. Çocuk veya akıl
hastasının, tanıklığın hukukî anlam ve sonuçlarını
algılayabilecek durumda olması hâlinde, görüşü
de alınır.
 Kanunî temsilci de şüpheli veya sanık ise bu
konuda hâkim tarafından karar verilir. Ancak, bu
hâlde elde edilen deliller davanın ileri
aşamalarında şüpheli veya sanık olmayan kanunî
temsilcinin izni olmadıkça kullanılamaz.


Kadının muayenesi
 Madde 10- Kadının muayenesi, istemi
hâlinde ve olanaklar elverdiğinde bir kadın
hekim tarafından yapılır.
 Muayene edilecek kadının talebine rağmen
bir kadın hekimin bulunmasına olanakların
elvermediği durumlarda; muayene
sırasında hekim ile birlikte bir başka kadın
sağlık mesleği personelinin
bulundurulmasına özen gösterilir

Moleküler genetik incelemeler
 Madde 11- Bu Yönetmelikte öngörülen
işlemlerle elde edilen örnekler üzerinde, soy
bağının veya elde edilen bulgunun şüpheli veya
sanığa ya da mağdura ait olup olmadığının
tespiti için zorunlu olması hâlinde moleküler
genetik incelemeler yapılabilir. Alınan örnekler
üzerinde bu amaçlar dışında tespitler
yapılmasına yönelik incelemeler yasaktır.
 Birinci fıkra uyarınca yapılabilen incelemeler,
bulunan ve kime ait olduğu belli olmayan beden
parçaları üzerinde de yapılabilir. Birinci fıkranın
ikinci cümlesi, bu hâlde de uygulanır.





Bilirkişi incelemesi
Madde 12- Bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi hükümleri
uyarınca moleküler genetik incelemeler yapılmasına
sadece hâkim karar verebilir. Kararda inceleme ile
görevlendirilen bilirkişi de gösterilir.
Bilirkişi gerçek ya da tüzel kişi olabilir.
Yapılacak incelemeler için resmen atanan veya
bilirkişilikle yükümlü olan ya da soruşturma veya
kovuşturmayı yürüten makama mensup olmayan veya bu
makamın soruşturma veya kovuşturmayı yürüten
dairesinden teşkilât yapısı itibarıyla ve objektif olarak ayrı
bir birimine mensup olan görevliler, bilirkişi olarak
görevlendirilebilirler. Bu kişiler, teknik ve teşkilât
bakımından uygun tedbirlerle yasak moleküler genetik
incelemelerin yapılmasını ve yetkisiz üçüncü kişilerin bilgi
edinmesini önlemekle yükümlüdürler. İncelenecek bulgu,
bilirkişiye ilgilinin adı ve soyadı, adresi, doğum tarihi
bildirilmeksizin verilir.
Bilirkişiye gönderilen örneklerle ilgili olarak;
hâkimlikler, mahkemeler ve Cumhuriyet
başsavcılıkları gizliliği sağlamak ve karışıklığa yer
vermemek için gerekli her türlü tedbiri alırlar. Bu
amaçla güvenli ve gizli bir kayıt sistemi belirlenir.
Bu kayıt sisteminde bedeninden örnek alınan
kişinin adı, soyadı, adresi ve doğum tarihine
karşılık gelmek üzere bir kod sistemi uygulanır.
 Üçüncü fıkranın uygulanması açısından, teşkilât
yapısı itibarıyla Üniversiteler, Emniyet Genel
Müdürlüğü, Jandarma Genel Komutanlığı ve Adlî
Tıp Kurumu objektif olarak ayrı birimler sayılırlar






Moleküler genetik inceleme sonuçlarının gizliliği
Madde 13- Bu Yönetmelik hükümlerine göre alınan
örnekler üzerinde yapılan inceleme sonuçları, kişisel veri
niteliğinde olup, başka bir amaçla kullanılamaz; dosya
içeriğini öğrenme yetkisine sahip bulunan kişiler
tarafından bir başkasına verilemez.
Tüm bu bilgiler, kovuşturmaya yer olmadığı kararına
itiraz süresinin dolması, itirazın reddi veya hükmün
kesinleşmesi hâllerinde en geç on gün içinde Cumhuriyet
savcısının huzurunda ve uygun göreceği usullerle yok
edilir ve bu husus dosyasında muhafaza edilmek üzere
tutanağa geçirilir. Olay yerinden elde edilen diğer
delillere ilişkin hükümler saklıdır.
Bilirkişi tarafından yapılan analizler sonucu elde edilen
bulgular ilgili makama gönderilir; bulgular üzerinden
moleküler genetik analizler için izole edilen DNA örnekleri
bilirkişi tarafından rapor hazırlandıktan sonra imha edilir
ve bu husus raporda açıkça belirtilir.
Moleküler genetik incelemelerin özel kalıtsal karakterler
hakkındaki açıklamayı içermediği bilinen kromozom
bölgesi ile sınırlı kalmasına özen gösterilir.




Fizik kimliğin tespiti
Madde 14- Üst sınırı iki yıl veya daha fazla hapis
cezasını gerektiren bir suçtan dolayı şüpheli veya sanığın,
kimliğinin teşhisi için gerekli olması hâlinde, Cumhuriyet
savcısı veya hâkim kararıyla; fotoğrafı, iris görüntüsü,
beden ölçüleri, diş izi, parmak ve ayak izi, bedeninde yer
almış olup teşhisini kolaylaştıracak eşkâl bilgileri, avuç,
kulak, dudak gibi organların bıraktığı kimlik tespitine
yarayabilecek vücut izleri ile sesi ve görüntüleri, fizik
kimliğin tespitinde kullanılan diğer teknik yöntemler ile
kayda alınarak, soruşturma ve kovuşturma işlemlerine
ilişkin dosyaya konulur.
Fizik kimliğin tespitinde, öncelikli olarak elin iç
yüzeyindeki derinin özel kıvrımlı şekilleri olan parmak ve
avuç izleri, fotoğrafı ve eşkâl bilgileri kullanılır. Bu
işlemler olay yeri inceleme ve kimlik tespit konusunda
özel eğitim almış uzman kolluk mensubu tarafından
yapılır.
Fizik kimliğin tespiti açısından, kişinin ağzındaki dişlerin
incelenmesi ve diş izlerinin alınması diş hekimi tarafından
yapılır
Verilerin imhası
Madde 15- Kovuşturmaya yer olmadığı veya
beraat kararı verilmesi hâlinde bu Yönetmeliğin
14 üncü maddesi hükümleri uyarınca elde edilen
veriler, Cumhuriyet savcısının huzurunda ve
uygun göreceği usullerle derhâl yok edilir ve bu
husus tutanağa geçirilir.
 Verilerin korunması
Madde 16- Mahkûmiyet kararı verilmesi hâlinde
bu Yönetmeliğin 14 üncü maddesinin bir ve ikinci
fıkraları uyarınca elde edilen veriler kolluk
tarafından, üçüncü fıkrasında belirtilen diş izleri
ise bu işlemi yapan sağlık kuruluşu tarafından
arşivlenir

İlgilinin rızası
Madde 17- Mevzuatta aranan tüm koşulların
gerçekleşmiş olmasına ve şüpheli, sanık veya
diğer kişilerin bu konuda aydınlatılmış olmalarına
rağmen muayene yapılmasına ya da örnek
alınmasına rıza vermemeleri hâlinde, kararın
infazı için ilgilinin muayenesini veya vücudundan
örnek alınmasını sağlamak üzere ilgili
Cumhuriyet başsavcılığınca gerekli önlemler
alınır.
 Bir suçun aydınlatılmasını sağlamak amacıyla,
şüpheli, sanık ve diğer kişilerin kendiliğinden
başvurarak rıza göstermeleri hâlinde, soruşturma
evresinde Cumhuriyet savcısının istemi,
kovuşturma aşamasında ise hâkim veya
mahkeme kararıyla tıbbî muayeneleri yapılabilir
ya da vücutlarından örnek alınabilir


Tedavi amaçlı müdahaleler
Madde 18- Sağlık mevzuatı ve taraf olunan uluslararası
sözleşmeler uyarınca hekim tarafından yapılması gereken
tedavi amaçlı tıbbî muayene ve müdahaleler için
Cumhuriyet savcısı ya da hâkim kararı aranmaz.
 Gecikmesinde sakınca bulunan hâller
Madde 19
 Raporların düzenlenmesi
Madde 20 Hekim raporları üç nüsha hâlinde düzenlenir.
Raporu düzenleyen sağlık kuruluşunca iki nüshası kapalı
ve mühürlü zarf içerisinde ilgili Cumhuriyet
başsavcılığına, hâkimliğe veya mahkemeye en seri
şekilde iletilir. Raporun bir nüshası raporu düzenleyen
sağlık kuruluşunda kalır.

Güvenlik önlemleri
 Madde 21- Muayene edilmesi veya vücudundan
örnek alınması amacıyla sevk edilen kişi dışında
başka bir kişinin muayene edilmemesi ya da
vücudundan örnek alınmaması için Cumhuriyet
başsavcılıklarınca gerekli önlemler alınır.
 Hekim veya diğer sağlık mesleği mensuplarınca,
sevk edilen kişinin kimliği konusunda şüpheye
düşülmesi hâlinde durum derhâl Cumhuriyet
başsavcılığına bildirilir.
 Alınan, muhafaza edilen, nakledilen ve incelenen
örneklerin değiştirilmemesi ve dış koşullardan
etkilenip bozulmaması için Cumhuriyet
başsavcılığı, kolluk, sağlık kuruluşu ve bilirkişi
tarafından gerekli tedbirlere başvurulur.

Verilerle ilgili işlemler
Madde 22
 Diğer İşlemler
Madde 23- Kişinin vücut yüzeyinde bulunan atış artığı gibi
biyolojik olmayan örnekler, elbiseleri ve diğer eşyaları
üzerinde bulunan örnekler ile vücut yüzeyinden
başkasına ait olduğu açıkça belli olan kıl, tüy, lif gibi
örnekler olay yeri inceleme uzmanları tarafından
alınabilir.
 İtiraz
Madde 24
 Yürürlük
Madde 25
 Yürütme
Madde 26

Teşekkürler…
Fundamental Approaches