basınçlı kapların dolumunu yapan işyerlerine hizmet yeri

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ
HİZMET YERİ BELGELENDİRME KRİTERİ
YAYIN TARİHİ: 07.10.2008
KRİTER NO: 281
KRİTER ADI : “İŞ YERLERİ - BASINÇLI KAPLARIN DOLUMUNU YAPAN İŞYERLERİNE HİZMET YERİ
YETERLİLİK BELGESİ VERİLMESİNE ESAS KRİTER”
KAPSAM :
Bu kriter, oksijen, argon, azot, helyum, hidrojen vb. sınai gazlar ile tıbbi amaçlı gazların üretimini, basınçlı kaplara
dolumunu ve satışını yapan işyerlerinin; işletmecilik, yapısal özellik, teknik donanım ve çalışanların özellikleri ile
ilgili kurallarını kapsar
BU KRİTER TS 13346 İŞ YERLERİ – GENEL KURALLAR -GENEL KURALLAR STANDARDI İLE BİRLİKTE
UYGULANIR.
ATIF YAPILAN STANDARDLAR VE/VEYA DOKÜMANLAR:
Bu kriterde, diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar, metin içerisinde uygun yerlerde
belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. (*) işaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak
yayımlanmış olan Türk Standardlarıdır.
TS No
Türkçe Adı
İngilizce Adı
TS 266
Sular - İnsanî tüketim amaçlı sular
Water intended for human consumption
TS 828
Binalarda temizsu tesisat kuralları
Rules for installation water supply for
buildings
TS 863
TS 1108
TS EN 1803
TS EN 1968
TS 3402
TS 3419
TS 3420
Asansörler - İnsan taşımak için –
Elektrikli
Asansörler - Yük taşımak için Elektrikli
Taşınabilir gaz tüpleri – Dikişli Karbon çeliğinden gaz tüpleri için
periyodik muayene ve deney
Taşınabilir gaz tüpleri – Dikişsiz Çelik gaz tüpleri için periyodik
muayene ve deney
Tıpta Kullanılan Gaz Tüpleri İçindeki
Gazın Belirtilmesi İçin İşaretleme
Havalandırma
ve
iklimlendirme
tesisleri - Projelendirme kuralları
Havalandırma
ve
iklimlendirme
tesislerini yerleştirme kuralları
Electrical lifts for passenger
Electric lifts for goods
Transportable gas cylinders – Periodic
inspection and testing of welded carbon
steel gas cylinders
Transportable gas cylinders - Periodic
inspection and testing of seamless steel
gas cylinders
Gas Cylinders for Medical Use-Marking
for Identification of Content
Ventilation
and
air
conditioning
installation - Requirements of projecting
Principles for the disposition of ventilation
and air conditioning installations
TS 4019
İlk yardım çantası- Genel amaçlı
First aid kit - General purpose
TS 4156
Yangından
korunma-Umumi
yerlerde ilgili genel kurallar
General rules for
common places
TS 8357
Halka
veya
müşterilere
açık
tuvaletler (WC'ler) - Sınıflandırma ve
genel kurallar
The classification and general rules of
public lavatories
Otomotiv - Sıvılaştırılmış petrol gazı
(LPG) sistem bileşenleri - Yakıt
tankları
Automotive
Containers “
Atıklar - Çöp kapları – Kurallar
Binalarda elektrik tesisatı - Bölüm 5:
Elektrik donanımının seçilmesi ve
montajı grup 51: Ortak kurallar
Binalarda elektrik tesisatı Bölüm 4:
Güvenlik için koruma grup 41 Elektrik çarpmasına karşı koruma
Waste - Refuse containers
Electrical installations of buildings - Part
5: Selection and erection of electrical
equipment chapter 51: Common rules
Electrical installations of buildings -- Part
4: Protection for safety - Chapter 41:
Protection against electric shock
TS 12095 -1 EN 12805
TS 12201
TS HD 384.5.51 S2
TS HD 384.4.41 S2
1
LPG
fire protection in
components–
TS 13346
Work Places –General Rules
İş Yerleri – Genel Kurallar
1) TANIMLAR :
1.1
Sınai ve tıbbi gazlar üretim, dolum ve satış yeri
Sınai ve tıbbi gazların üretimini, basınçlı kaplara dolumunu ve satış hizmetlerini verebilmek için gerekli olan gaz,
makina, teçhizat, cihaz, yedek parça, malzeme vb.’leri bulunduran, bünyesinde çalışan personelin eğitimini
sağlayan ve bu hizmetlerin tamamının yapılmasından sorumlu olan gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan
tesis.
Not - Bu kriter metninde bundan sonra “Sınai ve tıbbi gazlar üretim, dolum ve satış yerleri” ifadesi yerine, “İş
yeri” ifadesi kullanılmıştır.
1.2
İşyeri alanı
İşyeri iş; iş yeri alanı ve idarî hizmet alanı olmak üzere iki kısımdan oluşur.
1.2.1 İşyeri iş alanı
Gaz üretim, dolum ve satış yerlerinin verildiği, gerekli makina, takım, teçhizat ile cihazların yer aldığı ve yedek
parçaların depolandığı kapalı alan.
1.2.2 İdarî hizmet alanı
İdarî büro, müşteri kabul yeri, müşteri bekleme bölümü ile çalışanların ihtiyaçlarının (kıyafetlerini değiştirebildikleri,
dinlenme ve yemek yedikleri yer ile WC – duş/lavabo vb. idari hizmet birimleri ve çalışanlara ait sosyal ihtiyaçlar)
karşılandığı kapalı alan.
1.3 Basınçlı kap
Tarifi TS 12095 -1 EN 12805’ te verilmiştir.
1.4 Gaz tüplerinin periyodik muayene ve deneyi
Tarifi TS EN 1803 ve TS EN 1968 standardında verilmiştir.
1.5 Faz durumuna göre gazlar
1.5.1 Sürekli gazlar
Dolum basınç ve sıcaklıklarında sıvılaşmayan gazlar.(Oksijen, Azot, Argon, Hidrojen vb.)
1.5.2 Sıvılaşan gazlar
Dolum basınç ve sıcaklıklarında sıvılaşan gazlar. (Karbondioksit, Protoksit D’Azot, Propan vb.)
1.5.3 Çözünmüş gazlar
Tüp içerisinde yer alan gözenekli poroz maddeye emdirilmiş çözücü içerisinde çözünen gazlar (Asetilen vb.).
2) GENEL KURALLAR
2.1) İşletmecilik İle İlgili Kurallar
- İş yeri, müşteri adresinde hizmet verebilme imkânına sahip olmalıdır.
- İş yeri tarafından verilecek hizmet süresi 30 iş gününü geçmemelidir.
- İş yerinde; işçilik, bakım-onarım ve dolumla ilgili fiyat tarifeleri müşteriler tarafından rahatlıkla görülebilecek
ve okunabilecek bir yere asılmalı ve mobil olarak verilen hizmetlerde de benzer düzenleme yapılmalıdır.
- İş yerine bırakılan tüpler ve bu tüpleri taşımak için kullanılan taşıma ünitelerinin, işyeri sigortası kapsamında
sigortası yapılmalıdır.
- Medikal amaçlı gazlar için kullanılan tüpler TS 3402 standardına göre işaretlenmelidir.
- İş yeri tarafından verilen hizmet için marka, model vb. verilere göre müşteri bilgileri bilgisayar ortamına da
kayıt edilmeli, her taşıyıcı sistemlerin bakım-onarım, arıza, parça değişimi, tamir vb. durumları istatistikî veri
şeklinde hazırlanmalı ve bu bilgiler değerlendirilerek yedek parça ile malzeme stoku belirlenmeli, acil yedek
parça ihtiyacını karşılayacak bir sistem bulunmalı ve bu durum izlenebilmelidir.
- İş yerinde kalacak işyeri fişine; yapılan işlemler ve faturanın bir örneği eklenmeli ve hizmet fişi bu şekli ile
muhafaza edilmelidir.
- İş yeri tarafından müşteriye, hizmet süresi ile bu sürenin bitiminden itibaren 90 takvim günü içerisinde
basınçlı kapların ve bunlara ait parçaların alınmaması durumunda İşyerinin sorumlu tutulamayacağı
bildirilmeli ve bu husus hizmet fişinde yer almalıdır.
- İş yerinde yüz yüze, mektupla, telefonla, anket vb. yoluyla müşteri memnuniyeti hakkında bilgi alınabilen bir
sistem bulunmalıdır. Müşteri memnuniyetsizliğinin oluştuğu hallerde, uygunsuzlukları giderici tedbirler
2
-
oluşturulmalı, uygulanmalı ve bu faaliyetler kayıt altına alınmalıdır.
Dolum hizmetinin verildiği, işyeri tarafından doğrulanmalıdır.
İş yeri sorumlusu, müşterinin talebi hâlinde, iş takip kayıtlarını veya bilgisayar ortamında oluşturulan iş takip
programlarını göstermeli, verilen hizmetlerin izlenmesini sağlamalıdır.
İş yerinde, çevre sağlığı ile ilgili mevzuatta belirtilen tedbirler alınmalı ve çevre kirliliğine sebep olabilecek
faaliyetlere meydan verilmemelidir.
Çalışma ortamının sıcaklığı en az 15 ºC olacak şekilde ısıtma sistemi bulunmalı ve ısıtmada yetkili
makamlarca belirlenmiş yakıt kullanılmalıdır.
İş yerinde iki nüsha olarak hazırlanacak ve onaylı bir örneği tüketiciye verilecek hizmet fişinde en az;
 İşyerinin unvanı, adresi, telefonu, telefaksı ve diğer erişim bilgileri,
 Basınçlı kabın işyerine teslim tarihi,
 Dolum tarihi,
 Gazın cinsi ve miktarı,
 Verilen hizmetin ücreti,
 İş yeri yetkilisi ile taşıyıcı sistemi teslim alanın adı, soyadı ve imzası ile ilgili hususlar yer almalıdır.
2.2) Personel İle İlgili Kurallar
- İş yerinin teknik sorumlusu en az endüstri meslek lisesi makine bölümü mezunu ya da bu alanda ustalık
belgesine sahip olmalı, İşyerinin diğer teknik elemanları endüstri meslek lisesinin ilgili bölümlerinden mezun
olmamaları halinde ise görev ve sorumluluklarına göre yasal ustalık veya kalfalık belgesine ya da bu alanda
eğitim sertifikasına sahip olmalıdır.
- İş yerinde idari işlerden sorumlu en az bir idari eleman da bulunmalıdır.
- İş yerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği mevzuatında öngörülen tedbirler alınmalıdır.
- Verilen hizmetlerde görülen aksaklıklar ile müşterilerden gelen istek ve şikâyetler değerlendirilerek yıllık
eğitim programları düzenlenmeli, işe yeni başlayanlar için İşyerine ve işe uyum programı uygulanmalı ve bu
faaliyetler kayıt altına alınmalıdır.
- İş yerinde çalışan teknik elemanlar ilgili konular kapsamında en az 40’ar saatlik programlarla eğitilmeli ve bu
eğitimlere ait düzenlenen belgeler işyerinde bulundurulmalı veya müşteri bekleme yerinde asılmalıdır.
- İş yeri çalışanları şekli ve rengi tek tip olan iş elbisesi giymelidir.
- İş yerinin organizasyon şeması ve bu şemada yer alan personelin görevlerini belirten liste ile görev tanımları
kayıt altına alınmalıdır. Personel dosyalarında, çalışan personelin öğrenim durumu ve almış olduğu
eğitimlere ilişkin kayıtlar bulunmalıdır.
- Test ve ölçüme yönelik kullanılan sistem ve cihazları kullanan personel eğitilmeli ve bu eğitimler
belgelendirilmelidir.
2.3) Yapısal Özelliklerle İlgili Kurallar
- İş yerinde; en az idari büro, çalışma yeri, müşteri kabul yeri, yedek parça ve malzeme yeri, çalışanların
soyunma, dinlenme ve yemek yeri ile müşterek veya münferit kullanma özelliğinde WC-lavabo bulunmalıdır.
- İş yeri hizmetlerinin verileceği mekanlar, hizmetin özelliklerine uygun ve yeterli büyüklükte olmalıdır.
- İş yerinde, çevre sağlığı ile ilgili mevzuatında belirtilen tedbirler alınmalıdır.
- İş yerinde, gerekli olan haberleşme araçları bulundurulmalıdır.
- İş yeri uygun bir sistemle ısıtılmalı ve ısıtmada yetkili makamlarca belirlenen yakıt kullanılmalıdır.
- İş yeri iş alanı ile idari hizmet alanı aynı bina içerisinde olmak şartıyla başka bir mekanda da düzenlenebilir.
- İş alanı, yedek parça ve malzeme bölümünün zemini kolay temizlenebilen malzemeden yapılmış olmalı,
varsa çalışma tezgahının üstü antistatik malzeme ile kaplanmalıdır.
- İş yerinde yedek parça deposu ve malzeme yeri (takımhane), çalışanların soyunma odası, dinlenme ve
yemek yeri (iş yerinde yemek veriliyor ise) ile teknik özellikleri TS 8357’ye uygun WC – duş/lâvabo,
muhasebe birimi bulunmalı, İşyerinin idari hizmet alanı İşyeri toplam alanının %15’inden az olmamalıdır.
- İşyeri iş alanlarının aydınlatılmasında en az 150 lüks, müşteri ve sosyal bölümlerin aydınlatılmasında ise en
az 200 lüks şiddetinde ışık kaynağı kullanılmalıdır.
- İş yerinde, mekanik havalandırma tesisatı bulunması hâlinde bu tesisat TS 3419 ve TS 3420’ye; elektrik
tesisatı TS HD 384.5.51 S2’ye, güvenlik korunması, TS HD 384.4.41 S2’ye göre yapılmalı, su tesisatı TS
828’e, temiz su TS 266’ya, bulunması hâlinde insan taşıma asansörü TS 863 ve yük taşıma asansörü de TS
1108’e uygun olmalı, TS 4019’a uygun ilk yardım çantası, TS 12201’e uygun çöp kutusu bulunmalı ve
yangınla ilgili olarak TS 4156’da belirtilen tedbirler alınmalıdır.
2.4) Güvenlikle İlgili Kurallar
-
2.4.1. Depolama ile ilgili kurallar
Tüp depoları yanmayan türden malzemeden imal edilmiş, hafif çatılı, kapıları dışarı doğru açılır olmalıdır,
Tüplerin depolandığı mahalde alttan ve üstten hava akımını sağlayacak mazgallar bulunmalıdır,
Depoların yanında yanıcı madde bulunmamalıdır,
Depolanacak gaz cinsine göre uyarı levhaları bulunmalıdır,
Tüpler gaz cinslerine göre gruplandırılarak depolanmalıdır. Yanıcı ve yakıcı tüpler bir arada depolanmamalı,
depolanacaksa arada azot, argon, karbondioksit gibi inert gazlara ait tüpler bu tüplerin arasına
3
-
-
yerleştirilmelidir,
Tüp depolarında sigara içilmesi yasağı konmalı ve depolara açık alev sokulmamalıdır,
Tüpler dik olarak depolanmalıdır,
Boş ve dolu tüpler ayrı ayrı gruplandırılmalıdır,
Boş ve dolu tüplerin vanaları ve kapakları kapalı bekletilmelidir,
Yanıcı gaz tüplerinin depolandığı mahallin aydınlatılması kıvılcım çıkartmayan, kıvılcım oluşmasını önleyecek
tarzda olmalıdır.
2.4.2. Tüplerin işyeri içinde nakli ile ilgili kurallar
Tüpler işletme içinde nakledilirken vanaları kapalı ve kapakları takılı olarak nakledilmelidir.
Nakil esnasında tüpler yan yatırılmamalı, tercihen dik vaziyette, bir araba üzerinde ve bağlanarak sabitlenmiş
şekilde nakledilmelidir.
Tüpler vanasından tutularak kaldırılmamalıdır.
Tüpleri kaldırmak için mıknatıs, halat veya zincir kullanılmamalıdır.
Tüpler düşürülmemeli ve birbirine çarpmamalıdır.
2.5) İşyerinde en az bulundurulması gereken cihaz ve ekipmanların listesi
- İş yerinde, (*) işaretli olan cihazlar kalibre edilmelidir. Bu kalibrasyon;
 İthal edilen cihazlar için imalâtçı firma tarafından yapılabilmeli ve bu işlem belgelendirilmeli,
 Kendi kendini kalibre etme özelliği bulunan cihazlar için bu özellik belgelendirilmeli,
 Diğer cihazlar için imalâtçı firma tarafından veya izlenebilir bir lâboratuvar tarafından yapılabilmelidir.
- Kalibrasyon hizmetinde görevli eleman konusunda yeterli eğitim almış olması şartıyla kalibrasyonu yapılan
cihazlar emsal alınarak mukayese suretiyle cihazlar kalibre edilmelidir.
-
İçinde en az; açık, ağız ve allen anahtar takımı ile yıldız ve düz tornavida takımı, pense, yan keski,
kargaburnu, ,kontrol kalemi, eğe, ,çekiç ve lokma takımının bulunduğu takım çantası
(*)Mikrometreler,
(*)Hidrostatik test ünitesi (%1 duyarlılıkta çift manomatreli-elektrik motorlu, test basıncı sağlayacak
kapasitede, gerekli emniyet tedbirleri alınmış, su ve hava bağlantıları yapılmış)
Valf sıkma tezgahı,
(*)Torkmetre,
Çap kumpası veya pimetre
2,5A'lık lamba
Ağaç tokmak
(*)Terazi,
Tüp imha aleti
Tüp içerisini kurutma ünitesi
Test tarihi ve firma amblemi numaratörü
Gaz depolama tankı (en az 5 ton kapasiteli)
Üzerinde tesviyeci mengenesi bulunan çalışma masası.
HAZIRLAYAN
Murat GÜLGÖR
Hizmet ve Yetkili Servis Standardları
İhtisas Grubu Üyesi
Yard. Doç. Dr. Abdullah DURAN
Hizmet ve Yetkili Servis Standardları
İhtisas Grubu Başkanı
4