MUDANYA MÜTAREKES* (11 Ekim 1922)

MUDANYA MÜTAREKESİ (11 Ekim 1922)
 Büyük Taarruz sonucunda bütün Batı Anadolu Bölgesi Yunan işgalinden
kurtulmuş ve 9 Eylül 1922’de İzmir’e giren Türk orduları İstanbul’u,
Boğazları ve Doğu Trakya’yı kurtarmak için ilerleyişlerini sürdürmüşlerdir.
28 Eylül günü Boğazlara doğru ilerleyişini sürdüren Türk birliklerine Gazi
Mustafa Kemal Paşa bulundukları son hatta durmaları emrini vermiştir. Bu
emrin sebebi 20-23 Eylül günleri Paris’te toplanan müttefiklerin barış
yollarını aramak üzere Franklin Bouillon’u Anadolu’ya gitmek üzere
görevlendirmiş olmalarıydı.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
MUDANYA MÜTAREKESİ
 23Eylül’de gönderdikleri notada da Doğu Trakya’nın ve Boğazlar Bölgesinin
barış antlaşmasından sonra boşaltılacağı belirtilerek, askeri ilerleyişe son
verilmesi ve ilk etapta bir ateşkes antlaşması imzalanması isteniyordu.
 Mustafa Kemal Paşa 29 Eylül günü verdiği cevapta, Edirne dahil Meriç’e
kadar Trakya’nın boşaltılması ve Türkiye’ye verilmesi şartıyla konferansa
katılabileceklerini bildirmiştir. Tarafların uzlaşmaya varmasının ardından
Mudanya Konferansı 3 Ekim 1922 tarihinde başladı.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
MUDANYA KONFERANSINA KATILAN DEVLETLER
 TBMM adına görüşmelere Batı Cephesi komutanı İsmet Paşa katıldı.
 Genel Kurmay Başkanı Fevzi Paşa ile Refet Paşa Mudanya’da gözlemci
olarak yer aldı.
 İngiltere’yi General HARRİNGTON
 Fransa’yı General CHARPY
 İtalya’yı General Mon Belli temsil etmiştir.
3
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
 Yunanistan’ı General Mozarakis temsil ediyordu.Fakat Yunan delegesi
konferansa katılmamış Mudanya’da geldiği gemiden karaya çıkmayarak
görüşlerini müttefik devlet temsilcilerine buradan yazılı olarak bildirmiştir.
 Görülüyor ki Türkiye ateşkes masasına I.Dünya Savaşı’nın galipleri ile
oturuyor ve onlarla hesaplaşıyordu.
4
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
MUDANYA MÜTAREKESİ
 3 Ekim 1922’de konferansın başlamasından sonraki iki gün içinde çok sert
görüşmeler yaşandı. Özellikle bazı konularda( Doğu Trakya’nın
boşaltılması,İstanbul ve Boğazların bağlı olacağı durum) anlaşılamaması
nedeniyle konferansın birinci safhası buhranla sonuçlandı.
 9 Ekim’de tekrar başlayan görüşmeler sert tartışmalardan sonra Türk
tarafının istekleri doğrultusunda Mudanya Mütarekesi 11 Ekim 1922
tarihinde imzalandı.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
MUDANYA MÜTAREKESİ MADDELERİ
 11 Ekim 1922 tarihinde imzalanan bu mütareke 14/15 Ekim 1922 gece
yarısı yürürlüğe girecektir.
 Mütarekenin yürürlüğe girmesi ile birlikte Türk-Yunan savaşı sona
erecektir.
 Yunan kuvvetleri Doğu Trakya’yı hemen boşaltmaya başlayacaklar ve 15
gün içinde boşaltma tamamlanacaktı.
 Bu yerler 30 gün içinde, asayişi sağlayacak olan TBMM. Hükümeti
jandarma kuvvetlerine teslim edilecek, ancak bu kuvvetler 8000’i
aşmayacaktı.
7
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
MUDANYA MÜTAREKESİ MADDELERİ
 Trakya’nın yönetimi Türk memurlarına verilecekti.
 Devir teslim işlemleri sırasında karışıklık çıkmaması için, İtilaf Devletleri 7
taburluk bir kuvvet bulunduracaklardı.
 Bu kuvvet Doğu Trakya’nın Türkiye’ye tesliminden sonra 30 gün içinde
geri çekilecekti.
 Barış Antlaşması sağlanana kadar Türk Silahlı Kuvvetleri Çanakkale ve İzmit
Yarımadası’nda belirlenen hattı aşmayacaklardı.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
MUDANYA MÜTAREKESİ ÖNEMİ
 Mudanya Mütarekesi, Büyük Taarruz ile kazanılan askeri başarının siyasi
bir zafer haline dönüşmesindeki ilk adımdır. Kurtuluşun askeri safhası sona
ermiş, siyasi safhası başlamıştı.
 İtilaf Devletleri bu mütareke ile TBMM. Hükümeti’ni resmen tanımış
oluyorlardı.
 Bu mütareke ile Misak-ı Milli’nin önemli bir parçası olan Doğu Trakya savaş
yapılmadan kurtarılmış oluyordu.
 Mütarekenin imzalanmasıyla İngiltere’nin Anadolu politikası iflas etmiş,
Lloyd George hükümeti iktidardan düşmüştür.
9
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 Saltanat terimi Arapça isim olup dilimize de Arapça’dan geçmiştir. Saltanat
kelimesi “sultanlık,padişahlık,hükümdarlık ” demektir.
 Türk Dil Kurumu bu terimi daha anlaşılır olarak,” Bir ülkede
hükümdarın,padişahın,sultanın egemen olması” şeklinde açıklamaktadır.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 Osmanlı Devleti’nin saltanatla yönetilmesi, devlet şeklinin “Monarşi” veya
“ Mutlakiyet” olduğunu göstermektedir.Monarşi “siyasi otoritenin
genellikle miras yolu ile bir kişinin üzerinde toplandığı devlet düzeni ve
rejim ” demektir.
 Kurulduğu anadan itibaren monarşi ile yönetilen Osmanlı Devletinde
padişahın yetkileri ilk kez 1876 da ilan edilen Kanun-ı Esasi ile
sınırlanmıştır. Fakat I.Meşrutiyet Dönemi çok uzun sürmemiş,
II.Abdülhamit tarafından Meclis kapatılmıştır.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 Ancak 1908’de II.Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle padişahın yetkilerine
önemli kısıtlamalar getirilir.Böylece oluşan Meşrutiyet sistemine göre,
devletin başında yine padişah bulunuyordu.Ancak padişah yetkilerinin
bazılarını halkın seçtiği meclise veya meclislere devretmek
suretiyle,yönetme gücünü, oluşturulan bu parlamento ile birlikte
kullanırdı.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 Osmanlı Devleti I.Dünya Savaşı bitiminde Meşruti Monarşi denilen bu
sistemle yönetiliyordu.Buna karşın savaş sonunda imzaladığı Mondros
Mütarekesi ile fiilen yıkılmış sayılıyordu.
 Mudanya Mütarekesinin Ankara Hükümeti tarafından imzalanmasıyla da
Osmanlı Devleti hukuken yıkılmış oluyordu. Bundan sonra Osmanlı
Devleti’nin geride sadece ismi kalmış, siyasi hiçbir yaptırım uygulayacak
gücü kalmamıştı. Son aşama ise resmen yıkılması idi. Bu da saltanatın
kaldırılması ile olacaktır.
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 Mudanya Mütarekesinden sonra sıra barış antlaşmasına gelmiştir. İtilaf
Devletleri 27 Ekim 1922’de toplanacak olan barış görüşmelerine davet
etmişlerdir. Güdülen amaç; her iki hükümetin konferansta yer almasını
sağlayarak aralarındaki çekişme ve ikilikten doğacak fırsattan
yararlanmaktı.
 29 Ekim’de Ankara Hükümeti konferansa daveti kabul ettiğini bildirmiştir.
Aynı gün Tevfik Paşadan alınan bir telgraf ise saltanatın kaldırılması
sürecini fiilen başlatmıştır.
14
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 Tevfik Paşa, söz konusu telgrafında barış konferansına birlikte katılmayı
teklif ediyordu.Bu teklif TBMM.’de büyük yankılara sebep olmuştur.
 30 Ekim 1922 tarihli toplantısında bu konuyu ayrıntılı bir biçimde ele
almıştır.Sinop Milletvekili Dr. Rıza Nur ve arkadaşları Meclis Başkanlığına
bir önerge vererek, Osmanlı Devleti’nin yıkıldığını ve Ankara Hükümeti’nin
onun varisi olduğunu bildirerek saltanatın kaldırılmasını istediler.
 TBMM. 1 Kasım 1922 günkü oturumunda saltanatın kaldırılması
kararlaştırılır.
15
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASI
 1 Kasım 1922 tarihli TBMM Genel Kurul kararında şu düzenlemeler yer
almaktaydı;
 Saltanatla birlikte Osmanlı Hükümeti’nin de varlığına son verilmiştir.
 Hilafet , saltanattan ayrılmış,hilafet makamı olduğu gibi korunarak
Osmanlı hanedanına ait olduğu kabul edilmiştir. Vahidettin sultan unvanını
yitirmiş, sadece halife olarak kalmıştır.
 Osmanlı Devleti son bulmuş, yerine “Türkiye Devleti ” adıyla yeni bir devlet
kurulmuştur.
16
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASININ SONUÇLARI
 Saltanatın kaldırılmasının en önemli sonucu altı yüzyıllık egemenlik
anlayışına son vermesiydi.
 Ankara ile İstanbul arasında yaşanan ikileme ve ikili yönetime son verildi.
Osmanlı Devleti ve hükümeti alınan bu kararla resmen ortadan kaldırıldı.
 Ayrıca alınan kararda saltanat ile hilafetin birbirinden ayrıldığı, saltanatın
kaldırılıp , hilafetin korunduğu belirtilmekte idi. Bu durum din ve devlet
işlerinin birbirinden ayrılması adına önemli bir adımdır.
17
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
SALTANATIN KALDIRILMASININ SONUÇLARI
 Saltanatın kaldırılmasından sonra son Osmanlı Padişahı Vahidettin İngiliz
Hükümeti’nin koruyuculuğunu talep etmiş, 17 Kasım 1922’de İngiliz
Malaya zırhlısı ile Malta adasına götürülmüştür.
 Bunun üzerine TBMM, Vahidettin ‘den halifelik sanını alarak, Osmanlı
hanedanından Abdülmecit Efendi’yi halife seçmiş ve İstanbul’da oturarak
bu sıfatı taşımasına karar vermiştir.
18
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi
19
Adnan Menderes Üniversitesi Uzaktan Eğitim Merkezi