akılcı ilaç kullanımı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI
UZM.ECZ.BAŞAK KIZILCADAĞ
23.7.2017 22:00
PROF.DR.N.REŞAT BELGER BEYOĞLU
GÖZ EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
1
AKILCI İLAÇ KULLANIMI

Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında Dünya
Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır.

Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre;
uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük fiyata ve
kolayca sağlayabilmeleri olarak tanımlanmaktadır.
Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health
Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
2
SORUMLULUK SAHİBİ TARAFLAR
Hekim
 Eczacı
 Hemşire
 Diğer sağlık personeli
 Hasta/ hasta yakını
 Üretici
 Düzenleyici Otorite
 Diğer (Medya, Akademi vb.)

3
UYGUN OLMAYAN
İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ (1)
Çoklu ilaç kullanımı
 İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı
 Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi
 Piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi
 İlaç kullanımında özensiz davranılması
(uygulama yolu, süre, doz..)
 Uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması

UYGUN OLMAYAN
İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ (2)
Gereksiz yere antibiyotik tüketimi
 Gereksiz yere enjeksiyon önerilmesi
 Gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı
 Bilinçsiz gıda takviyesi ve bitkisel ürünlerin kullanımı
 İlaç-ilaç etkileşimleri ve besin-ilaç etkileşimlerinin ihmal
edilmesi

AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI
Akılcı ilaç kullanımı tanımında yer alan maddelerden
herhangi birinin veya birkaçının karşılanamaması durumu,
Hastaların tedaviye uyuncunun azalmasına,
İlaç etkileşimlerine,
Bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesine,
Hastalıkların tekrarlamasına ya da uzamasına,
Advers olay görülme sıklığının artmasına,
Tedavi maliyetlerinin artmasına neden olur.
ADVERS ETKİLER4

ABD’de 4. sıklıkta ölüm nedenidir.

Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite
giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar

Advers etkiler ABD ve Avustralya’da hastaneye yatışların
% 4-6’sından sorumludur.

En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi,
hipotansiyon, ateş, diyare, kaşıntı, kusma, böbrek
yetmezliği olarak bildirilmiştir.
7
4. White et al, Pharmacoeconomics, 1999, 15(5):445-458
TANI VE TEDAVİ SÜRECİNDE
AKILCI İLAÇ KULLANIMI (1)
Hastanın sorununun tanımlanması,
 Hekim tarafından doğru tanının konulması,
 İlaçlı veya ilaçsız, etkili ve güvenilir tedavinin
tanımlanması,
 Tedavinin gerçekleşebilirliğinin ve maliyetinin
değerlendirilmesi,
 Tedavinin başarısı ve hastanın uyuncunun
değerlendirilmesi,

8
TANI VE TEDAVİ SÜRECİNDE
AKILCI İLAÇ KULLANIMI (2)
Eğer ilaçla tedavi uygulanacaksa uygun ilaçların seçimi,
 Çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimlerin öngörülmesi,
 Her bir ilaç için uygun dozun ve uygulama süresinin
belirlenmesi ve uygun reçetenin yazılması
gerekmektedir.
 Bu aşamada güncel tanı ve tedavi kılavuzları esas
alınmalıdır.
 Hasta ve hasta yakını tedavi hakkında bilgilendirilmelidir.

9
SORGULAMA-HATIRLATMA
 Gıda
takviyesi ve bitkisel ürünler
 Alerjik
Gıda
 İlaç

olan ve en son kullanılan ilaçlar
durumlar
10
 Kullanılmakta
ANLATMA-ANLAMA-DOĞRU
UYGULAMA

NASIL?

HANGİ DOZDA?

HANGİ SIKLIKTA?

NE KADAR SÜRE ?

SAKLAMA?
BİLGİLENDİRME-SORGULAMA

Olası yan etkileri

Besin ve ilaç etkileşimleri
ÖZEL
GRUPLAR
 Hamilelik ve emzirme dönemi

Çocuklar

Yaşlılar

Böbrek ve karaciğer yetmezliği olan hastalar

Kronik hastalığı olanlar

İlaç ve besin alerjisi öyküsü olanlar
İLAÇ KULLANIMI

Çiğneme

Kırma

Bölme

Suda veya başka sıvıda çözme
İLAÇ KULLANIMI

Doğru uygulama

Aç/tok kullanım

Süre belirleme

Yarıda kesme

Doz atlama ve değişikliğe gitme

Zamana dikkat etme
İş Yükü ve
Personel
Sıkıntısı
Yasal
Etmenler
Yetersiz ve
Eksik Bilgi
Alışkanlıklar
SosyoKültürel
Etmenler
İlaç
Endüstrisinin
Etkileri
Ekonomik
Etmenler
TEDAVİ
SEÇENEKLERİ
Diğer
Etmenler
16

Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından
yapılan alan çalışmalarında;
 İlaç
kutu sayısı açısından bakıldığında tanıya
uygunluk bakımından yaklaşık % 50’sinin akılcı
olmadığı,
 İlaç
maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin
akılcı olmadığı ortaya çıkmıştır.
17

Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (EKİÖ /OECD)
2008 raporuna2 göre;
Sağlığa ayrılan pay ABD’de  % 16.4,
İngiltere’de  % 8.8,
Türkiye’de ise  % 6.1 olarak bildirilmiştir.

Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde ilacın
payı % 46 iken,
İngiltere’de %12.3,
ABD’de ise  % 12.2 olarak bildirilmiştir.
2. www.oecd.org
18

İlaç harcamaları miktar ve maliyet
açısından değerlendirildiğinde;
Kutu adeti bazında 2010 yılı satış sıralamasında
Sindirim Sistemi ve Metabolizma ilaçları, Solunum
Sistemi ilaçları ve Sistemik Kullanım İçin
Antienfektif Preparatlar ilk üçtedir.
2010 yılı maliyet sıralamasına bakıldığında, Sistemik
Kullanım İçin Antienfektif Preparatlar, Sindirim
Sistemi ve Metabolizma ilaçları ile Kardiyovasküler
Sistem ilaçları ilk üçte yer almaktadır.
19
2010 yılı IMS verileri

Türkiye’de 2007 yılında kullanılan tüm ilaçların
kutu bazında %17’si, TL bazında %18’i
antibiyotiklerdir.

2007 yılında kullanılan 1,3 milyar kutu ilacın 223
milyon kutusu antibiyotiktir.

2007 yılında kişi başına kullanılan yıllık ortalama
20 kutu ilacın 3,5 kutusu antibiyotiktir.
20

2007 yılında ilaca harcanılan 11 milyar TL’nin 2
milyar TL’si antibiyotikler için harcanmıştır.

2007 yılında kişi başına yapılan yıllık ortalama
170 TL’lik ilaç harcamasının 30 TL’si antibiyotikler
için harcanmıştır.
21
TEDAVI GRUPLARINA GÖRE İLAÇ KULLANIM
ORANLARI
Tedavi
Grubu
2003
2002
2001
1999
Pazar payı(%)
Pazar payı(%)
Pazar payı(%)
Pazar payı(%)
Antibiyotikler
17,4
18,1
18,2
20,4
Ağrı Kesiciler
12,9
12,3
12,1
13,2
Soğuk Algınlığı ve
Öksürük İ.
8,9
8,4
7,9
8,9
Kalp ve Damar
Hastalıkları İ.
6,4
6,1
5,5
4,4
Sinir Sistemi
İlaçları
3,6
3,7
3,5
2,9
Sindirim Sistemi
İlaçları
4,9
5,2
3,2
2,9
Hormonlar
4,3
4,5
4,5
4
HASTANEDE ANTIBIYOTIK
KULLANIMI


Hastaneye kabul edilen hastaların %25-35’ine
antibiyotik kullanılıyor
Yanlış kullanım oranı % 40-53
Tünger Ö. Int J Antimic Agents 2000; 15:131-135
Ünal S. Ankem Derg 1996; 10(3), 241-246
HASTANELERDE ANTIBIYOTIK
KULLANIMI
Nokta prevalans çalışması
 18 hastane, 9471 hasta
 Antibiyotik kullanımı % 30.6
 Tedavi
% 44.8

Ampirik kullanım
% 78.4
Profilaksi
 Nedeni bilinmiyor
% 44.2
% 7.2


Usluer, ve ark. 20 Mart 2002
ANTIBIYOTIKLERIN GEREKSIZ
KULLANIMI:





Bakteriyel direnç gelişimi
Gereksiz ekonomik yük
Gereksiz yere gelişen yan etki
Dirençli bakterilerle gelişen tedavisi daha güç
infeksiyonlar
Ek morbidite ve mortalite nedeni
SORUNUN ASIL NEDENI



Eğitim eksiklikleri
Yanlış antibiyotik kullanım alışkanlıkları
Sosyal güvence sistemleri
Sosyal güvence kapsamındakiler

Rasyonel olmayan tedavi
Sosyal güvence kapsamı dışındakiler


Rasyonel olmayan tedavi
Yetersiz tedavi
Çakır N. Klimik Derg. Cilt 14, Sayı:2.2001, S: 35-40
ÇOK FAZLA ANTIBIYOTIK REÇETESININ
NEDENLERI:





Kullanmama riskinin verdiği endişe
Kültür ve tedavi alışkanlıklarındaki farklılıklar
Hasta beklentileri
Yerel formüler ve sağlık politikaları
Direnç paterni
Leibovicci L, Berger R. J antimicrob Chemother 2001;48:535-540
John JF, Fishman N. CID 1997; 24:271-485
UYGUNSUZ ANTIBIYOTIK
KULLANIMI


Reçetesiz antibiyotik kullanım oranı %32
Fas, Tayland, Türkiye ve Kolombiya’da
antibiyotik beklentisi yüksek


Antibiyotik yazılması için hekime baskı var
Antibiyotik kullanımı için yakınmalarını
abartma (%11)
Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3): 170-173

Türkler ve Kolombiyalılar en duygusal hasta
grubu
 Onlara göre antibiyotikler;
 Güçlü ilaçlardır
 Bağışıklık sistemini güçlendirirler
 Anneler;
 Solunum yolu infeksiyonlarını çok
önemsiyorlar
 Tedaviye karar vermede, kendilerini
doktordan daha yetkin olarak düşünüyorlar
Pechere JC. Clin Infect Dis 2001; 33(Supll 3): 170173
AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLE
KAZANACAKLARIMIZ
ZAMAN
SAĞLIK
BÜTÇE
ÜLKEMİZDE

Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı ile
ilgili çalışmalar, yaklaşık 20 yıldır sürmektedir.

12 Ekim 2010 tarihinde Bakan Oluru ile,
Akılcı İlaç Kullanımı Birimi kurulmuştur.

19 Mart 2012 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz
Kurumu Bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç Tedarik
Yönetimi ve Tanıtım Dairesi kurulmuştur.
32
AKILCI İLAÇ KULLANIMI TEMSİLCİLERİ VE
İŞBİRLİĞİ

İllerde koordinasyonu sağlamak amacıyla 81 ilde İl Sağlık
Müdürlüklerinde Akılcı İlaç Kullanımı İl Temsilcisi
bulunmaktadır.

Hastane Hizmet Kalite Standartları gereğince,
hastanelerde planlama yapmak ve faaliyetlerde
bulunmak amacıyla Akılcı İlaç Kullanımı Ekipleri
oluşturulmuştur.
33
23.7.2017 22:00
34
TEŞEKKÜRLER