kan basıncı - Prof. Dr. Erdal ZORBA

KAN BASINCI (TANSĐYON)
VE SAĞLIK
Prof. Dr. Erdal ZORBA
KAN BASINCI (TANSĐYON) VE
SAĞLIK
Kalbimiz günde 24 saat hiç
durmamaksızın kan
pompalama görevini yerine
getirir. Kan basıncı, kalbin
kanı vücudun her bölgesine
göndermek için kan
damarları üzerine yarattığı
basınçtır. Başka bir değişle;
kan basıncını, kalp ve kan
damarlarının duvarlarına,
kan tarafından yapılan bir
zorlama olarak
tanımlayabiliriz. Bu zorlama
gücü, kalp atışı tarafından
yapılır. Kalbin çalışması bir
pompanın çalışmasına
benzer.
KAN BASINCI (TANSĐYON) VE
SAĞLIK
Kendisine kulakçıklardan gelen kanı karıncıklar yolu
ile büyük ve küçük dolaşıma pompalar. Bu
pompalama boyun ve el bilekleri damarlarında nabız
atması şeklinde hissedilir. Sol karıncıktan atılan
temiz kan yüksek basınçla bütün vücuda dağıtılır.
Đşte bizim “tansiyon” diye ölçtüğümüz, damar
içindeki bu kanın basıncıdır. Büyük dolaşım sistemi
ile dokuların gereksinimini karşılamak için dağıtılan
bu kan kullanıldıktan sonra tekrar temizlenmek
üzere, küçük dolaşım yardımı ile akciğerden geçer.
Kan basıncı ölçümünde iki sayı vardır. Yüksek olan
sayı “sistolik” basınç ya da büyük tansiyon adı ile
anılır. Bu basınç kalbin içindeki kanın damarlara
pompalandığı anda oluşur. Bu pompalama nabız
sayısı gibi dakikada 70-100 civarındadır. Đki
pompalama arasında kalp kası içine kanı doldurmak
için gevşer ve bu sırada damardaki basınç düşer,
buna “diastolik” ya da küçük tansiyon denir.
Yüksek Kan Basıncının Yedi Nedeni
Beslenme düzeninde aşırı protein. Çok fazla protein,
yapışkan bir kan anlamına yol açar.
Hayvansal yağların aşırı derecede kullanımı, kan
damarları duvarları üzerinde kolesterol oluşumunu
hızlandırır.
Salgı bezleri dengesini bozan, vitaminlerden yoksun
besin.
Aşırı derecede uyarıcı yiyecek ve içecekler(Baharat,
alkol, sigara)
1,3 ve 4. maddelerin yol açtığı yetersiz bir böbrek
çalışması.
Kalsiyum ve B kompleks vitaminleri yetersizliğinde
ileri gelen aç bir sinir yapısı.
Kan damarları duvarları üstünde ürik asit tuzlarının
tortulaşmasına yol açan dışarı atım yetersizliğinin
meydana getirdiği zehirlenmiş kan dolaşımı.
Yüksek Kan Basıncının Etkileri
Yüksek kan basıncı, bir
çok kötürüm edici ve ölüm
nedeni durumlarının
öncüsüdür. Yüksek kan
basıncı, solunum
güçlüğüne, göğüste ve
kulaklarda yankısı
duyulan bir kalp
vuruşuna, baş dönmesine,
kulakta uğultulara, derinin
kızarmasına, burun
kanamasına vb. yol
açabilir. Baş içerisindeki
zonklamalar, kalp atımı ile
aynı düzenle atan bir
çarpıntı gibi işitilebilir.
Kategori
Normal
Normal Üstü
Yüksek
Tansiyon
1 Safha
2.Safha
3.Safha
4.Safha
Sistol /Diastol (mmHg)
Öneriler
130/ 85’den az
130- 139/ 85-89
140-159 /90-99
En az 2 yıl ara sıra ölçün
En az 1 yıl kontrol ve yaşantınızı düzenleyiniz
2 ay düzenli ölçüm ve yaşantınızı düzenleyiniz.
160-179 /100-109
180-209 /110-119
210 ve üstü
120 ve üstü
Tıbbi teşhis-1 ay içinde tedavi.
Tıbbi teşhis-1 hafta içinde tedavi.
Derhal tıbbi teşhis ve tedaviye başlayınız.
Yüksek Kan Basıncı Đçin
Yapabileceğiniz Şeyler
Yüksek tansiyonda doktorunuzun
önerilerini dinlemeniz gerekir. Bu,
tansiyonunuzu normal düzeye çeker
ve orada tutar
Diyet
Tuzu Azaltma
Kilo Verme
Sigarayı Bırak
Egzersiz
Egzersiz Sırasında Kan Basıncı
Değişimi
Egzersiz kalp atımının ölçülmesi kadar kan
basıncının ölçülmesi de önemlidir. Eğer sadece
kalp atımı ölçülürse, kan basıncı kalbin sahip
olduğu toplam güç verimine katkıda bulunan bir
etken olarak ihmal edilir.
Nabız basıncı (pulse pressure) yani sistolik ve
diastolik basınçlar arasındaki farklılık,
egzersizdeki ortalama basıncın (mean pressure)
hesaplanması için temel oluşturur.
Egzersiz sonrası toparlanma sırasındaki kan
basıncının ölçümü denekte oluşabilecek
baygınlığın önlenmesine neden olabilir ve kalp
atım oranının kan basıncına olan oranı
sonucunun hesaplanması kalbin güç çıkışının bir
göstergesini sunar.
Aerobik Egzersiz Sırasındaki Kan
Basıncı
Genelde sistolik basıncın daha çok doğrusal olarak
artması beklenir ve diastolik basınç çok az değişir.
(eğer bütün bunlar, derece derece artan aerobik
egzersiz süresinde oluyorsa)
Ortalama kan basıncı (MBP) nabız basıncından (PP)
yani sistolik ve diastolik basınç arasındaki farktan
hesaplanır. Dinlenim ortalama kan basıncı geleneksel
hesaplanır yani;
MBP = PP / 3 + DP ve PP = SP – DP olduğundan,
MBP = SP- DP /3 + DP olur. (1. denklem)
Buna karşın egzersiz anındaki ortalama basınç
geleneksel denklemden üretildiğinden daha yüksek
görünmektedir. Bu eşitlikte ortalama basınç hesabı
şöyledir:
MBP (mmHg) = (SP – DP) / 2 + DP (2.
denklem)
Veya = (PP / 2) + DP
Kalp Atım Oranı (HR) ve Kan Basıncı
(BP) Arasındaki Etkileşim
Önceden de bahsedildiği gibi, kalp hem kendi
pompalama oranı hem de karşısında pompalama
yapmak zorunda olduğu direnç veya güç (mm Hg)
tarafından etkilenir. Kalbin bu güç çıkışı bu iki
faktörün yani kalp atım oranı ve sistolik basıncın
çarpılmasından dolayı çift ürün veya oran-basınç
ürünü (RPP) olarak adlandırılır
RPP = (HR x SP) / 100 veya
HR = b.dk-1(dakikadaki vuruş)
SP = mm Hg
= HR x SP x 10-2
Örneğin, HR, 150 b.dk ve SP, 200mm Hg ise o
zaman egzersiz sırasındaki RPP şöyledir;
(150 x 200)100 = 30.000 / 100 = 300