ses ve ışık - WordPress.com

IŞIK
Görme organımız gözdür. Ancak
varlıkları görmemiz için ışık gereklidir.
Işıksız ortamda hiçbir varlık görülemez.
Işık vererek çevremizi aydınlatan, bu
sayede görmemizi sağlayan varlıklara
ışık kaynağı denir. Bunlara örnek olarak;
güneş, mum, ampul ve gaz lambasını
örnek verebiliriz.
Ay bir ışık kaynağı
mıdır? Bazı cisimler,
aydınlatıldığında
çevrelerine ışık
yayıyorlarmış gibi
görünürler. Bu da
onların bir ışık kaynağı
gibi görünmelerine yol
açar. Ama onlar birer
ışık kaynağı değildirler.
Işık bir enerji kaynağıdır. Işık
enerjisiyle çalışan hesap makineleri
bunun bir kanıtıdır. Ayrıca bitkilerin
büyümesi için güneş ışığına ihtiyaçları
vardır.
Eskiden insanlar aydınlanma
gereksinimlerini karşılamak için mum,
kandil, gaz lambası gibi aydınlatma
araçları kullanıyorlardı. Günümüzde
kullanılan ampullerde bugünün teknoloji
araçlarıdır.
Ders çalışırken ışık sol üstten
gelecek şekilde ayarlanmalıdır. Bu
şekilde aydınlatma doğrudur. Ayrıca
ampul parlak olmalıdır. Parlak olmayan
ampuller göz sağlığını bozar.
Doğal olmayan ışık kaynaklarını bazen
yanlış yerde ve yanlış miktarda
kullanırız. Bunları yanlış yönde ve yanlış
zamanda kullandığımızda olur. Bu
durumlar ışık kirliliği olarak adlandırılır.
Işık kirliliği en çok büyük kentlerde olur.
Yanan sokak
lambaları, vitrin ışıkları
ve çevre
aydınlatmalarıyla her
yer gerekenden fazla
aydınlanır. Çevremizi
temiz tutmak ve doğal
kaynaklarımızı korumak
hepimizin önemli
görevleri arasındadır.
Çevremizi korumak için
ışık kirliliğini de
önlememiz
gerekmektedir.
Bunun için:
Işık kaynaklarını gerekmedikçe
kullanmamalıyız.
 Işık kaynaklarını doğru yönlendirmeliyiz.
 Zaman ayarlı ışık kaynakları kullanmalıyız
 Işık kirliliği konusunda bilgi edinmeli ve
bununla ilgili düzenlemelere uymalıyız.

SES
Çevremizde ses çıkaran
çok sayıda varlık vardır.
Ses çıkaran bu varlıklara
ses kaynağı denir. İnsanlar,
hayvanlar, su ve rüzgar
doğal ses kaynakları;
otomobiller, müzik aletleri
yapay ses kaynaklarıdır.
Sesin oluştuğu her yerde bir
titreşim vardır. Fakat ses çıkaran her
maddenin titreşimi görülmeyebilir.
Örneğin masaya vurduğumuzda bir ses
çıkar ama masada oluşan titreşimler
gözle fark edilemez.
Jet uçaklarının alçaktan uçarken
çıkardığı sesler, evlerin camlarını
titreştirir. Bir müzik setinin hoparlörüne
bir kağıt yapıştırılırsa, hoparlörden
gelen sesler kağıdın hareket etmesine
neden olur. Jet uçaklarının camları
titreştirmesi ve hoparlörün önündeki
kağıdın hareket etmesi sesin enerji
olduğunu gösterir.
Bir sesin
işitilebilmesini
sağlayan özellik, sesin
şiddetidir. Davulcu
tokmağını davula
yavaşça vurduğunda
şiddeti düşük,
kuvvetli vurduğunda
şiddeti yüksek ses
oluşur.
Bazı insanların işitme yeteneği zayıf
olabilir. İşitme yeteneği zayıf olan
insanlar kulaklarına işitme cihazı takar.
Bu cihaz sesin şiddetini arttırmaya
yarar. Ses şiddetini yükseltmeye
yarayan araçlardan birisi de
megafondur.
Ses kirliliği, düzensiz
ve şiddeti yüksek seslerin
yarattığı bir çevre
kirliliğidir. Ses kirliliği,
gürültü olarak da bilinir.
Çevremizdeki ses
kirliliğini azaltmak için
basit çözümler
bulabilirsiniz. Örneğin,
evinizdeki duvar saatinin
sesi sizi rahatsız
ediyorsa duvar saatinin
arkasına bir sünger
parçası koyabilirsiniz.
IŞIĞIN
YAYILMASI
Işık veren maddelerin
tamamına ışık kaynağı denir.
Kendiliğinden ışık yayan
kaynaklara doğal ışık kaynağı
denir. Örn: Güneş
İnsan üretimi ile belirli koşullar
sağlandığında ışık yayan
cisimlere de yapay ışık kaynağı
denir. Örn: Mum
Işık kaynakları farklı olsalar bile ışık
yayılırken doğrular boyunca yol alır. Sık
ağaçların aralarından yayılan ışık, bize
ışığın doğrular boyunca yayıldığını
gösterir.
IŞIĞIN ENGELLE KARŞILAŞMASI
Işığı geçiren maddeler saydam
maddelerdir. Örn: Cam
Işığı geçirmeyen maddeler ise opak
(saydam olmayan) maddelerdir.
Örn: Tahta
Bazı maddeler de ışığın bir kısmını
geçirir. Bunlar da yarı saydam
maddelerdir. Örn: Buzlu cam
İnsanlar opaktır, ışığı geçirmezler.
Ancak bazı ışık türleri insan vücudundan
geçebilir. Gözle görülmeyen bu ışık
türleri teknoloji ve tıp alanında kullanılır.
Örn: Röntgen ışınları
IŞIK OYUNLARI VE GÖLGE
Güneşli bir günde yürürken gölgenizin
oluştuğunu ve sizinle birlikte hareket
ettiğini görmüşsünüzdür.
Işık, saydam olmayan maddelerin
önünden geçemez. Işık kaynağının önüne,
ışığı geçirmeyen bir madde koyarak
gölge oluşturabiliriz. Işık doğrular
boyunca yayıldığından saydam olmayan
maddenin arka yüzüne ulaşamaz.
Bu yüzden saydam olmayan cisimlerin
arkasında ışıksız, yani karanlık bir bölge
oluşur. Bu bölgeye gölge adı verilir.
Gölge oluşumu, cisimlerin büyüklüğüne ve
şekline bağlıdır.
İki veya daha fazla ışık kaynağı olan
bir ortamda cismin birden fazla gölgesi
oluşur. Oluşan gölgelerden koyu olanı
tam gölge, tam gölgenin çevresinde daha
açık olanı ise yarı gölge olarak
adlandırılır.
GÜNEŞ VE GÖLGE
Saatler, işlerimizi zamanında yapabilmemize yardımcı olur. Günümüzde
kullandığımız saatler yokken insanlar
zamanı belirlemek için çeşitli yöntemler
kullanmışlardır. Yere diktikleri bir
çubuğun gün içindeki gölgesini izleyerek
zamanı ölçmeye çalışmışlar ve güneş
saatini yapmışlardır. İşte bu ilk
denemeler, teknolojinin ilk tasarımlarını
oluşturmuştur.
Güneş doğudan doğar. Gölgeler, ışığın
geldiği yönün tam tersi yönünde oluşur.
Bu nedenle güneş doğduğunda gölgeler
batı yönüne doğru uzar.
Gölge boyları öğlen saatinde kısadır.
Çünkü; güneş gökyüzünde, yere göre tam
yukarıda görünür. Güneş ışınları,
cisimlerin üst tarafından gelmektedir.
Bu sebeple oluşan gölgeler kısadır.
GÜNEŞ VE AY TUTULMASI
Güneş Tutulması:
Ay'ın gölgesi,
Dünya'nın üzerine
düşerse, o
bölgedeki insanlar
Güneş'i
göremezler. Buna
"Güneş Tutulması"
denir.
Ay Tutulması:
Dünya'nın gölgesi
Ay’ın üzerine
düşerse, Ay,
Güneş'ten ışık
alamayacağı için
karanlık görünür.
Buna da "Ay
Tutulması" denir.
SESİN OLUŞUMU
VE
YAYILMASI
Ses veren canlı veya cansız her varlık
birer ses kaynağıdır. Ses dalgaları, suda
oluşan dalgalar gibi etrafa yayılır.
Ses; katı, sıvı ve gaz ortamlarda
yayılırken boşlukta yayılmaz. Çünkü, sesin
yayılabileceği maddesel bir ortam yoktur.
Denizlerde yaşayan yunus ve balinalar,
özel sesler çıkararak birbirileri ile
kilometrelerce uzaktan haberleşirler.
Ses, farklı madde veya ortamlarda
farklı yayılır. Örneğin; tahta parçası
odundan, porselen kupa kilden
yapılmıştır. Bunun için cisimlerin
ürettikleri sesler de farklı işitilecektir.
Ses kaynakları aynı, fakat sesin
ortamını değiştirdiğimiz zaman da sesler
farklı duyulacaktır. Bu da ortamın
yoğunluğuna bağlıdır. Yoğun ortam, ses
şiddetini azaltır. Böylece sesin daha az
işitilmesine sebep olur.
SESİN YAYILMASININ ÖNLENMESİ
Sesin yayılmasının önlenmesine ses
yalıtımı denir. Günümüzde yapılan çok
katlı binaların bir çoğunda ses yalıtım
malzemeleri kullanılarak ses yalıtımı
sağlanmaktadır. Böylelikle sesin diğer
dairelere geçmesi önlenmektedir.
Yeni yapıların pencerelerinde
kullanılan çift camların arasındaki
havanın boşaltılmasıyla da dış ortamdan
iç ortama sesin girmesi engellenmiş olur.
Süpürge, çamaşır makinesi gibi
araçlarda da etrafa yayılan sesin
önlenmesi için yalıtım malzemeleri
kullanılır. Böylece ses kirliliğinin etkileri
de önemli ölçüde azalmış olur.
SESLER BİZE NASIL
YARDIMCI OLUR?
İletişim kurmada seslerin önemi çok
büyüktür. Örneğin; geri geri giden
servis araçları sinyal sesi çıkarır. Aracın
arkasında bulunanlar sesi işiterek
dikkatli olurlar. Olabilecek kazalar da
sesin uyarı sinyali sayesinde önlenmiş
olur.
Günümüzde seslerin kaydedilmesini ve
dinlenilmesini sağlayan ürünler
üretilmiştir. CD ve DVD’lere çok sayıda
bilgi, görüntü ve ses kaydı
yapılabilmektedir. Kamera ve
bilgisayarlara kaydedilmesi ve buralarda
saklanması da mümkündür.
Küçük bir mikrofon ve hoparlör
sayesinde de tiyatro gibi mekanlarda
uzak mesafelere sesler ulaştırılabilir.