SORU VE CEVAPLARLA SERBEST BÖLGELER MEVZUATI
advertisement
SORU VE CEVAPLARLA SERBEST BÖLGELER MEVZUATI I-TANIM, AMAÇLAR, İŞLEVLER SORU 1 : Serbest Bölge (SB) nedir? Genel olarak serbest bölgeler; ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla birlikte gümrük hattı dışında sayılan, ülkede geçerli ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin hukuki ve idari düzenlemelerin uygulanmadığı veya kısmen uygulandığı, sınai ve ticari faaliyetler için daha geniş teşviklerin tanındığı ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerler olarak tanımlanabilir. SORU 2 : Serbest Bölgelerin temel amaçları nedir? Serbest Bölgelerin temel amaçları: ► İhracata Yönelik Yatırım ve Üretimi Teşvik Etmek, ► Doğrudan Yabancı Yatırımları ve Teknoloji Girişini Hızlandırmak, ► İşletmeleri İhracata Yönlendirmek ve Uluslararası Ticareti Geliştirmek olarak özetlenebilir. Bulundukları ülke ekonomilerine sağladıkları katkıların yanında, esnek ve çağdaş idari yapılarıyla dış ticarete yönelmek isteyen firmalara modern ve gelişmiş bir yatırım ortamı sağlayan serbest bölgeler lojistik merkezler olarak ülkemizde de önemlerini artırmaktadırlar. SORU 3 : Serbest Bölgelerin işlevleri nelerdir? Serbest Bölgelerin işlevleri; ► Ülkeye yabancı sermaye ve teknolojilerin getirilmesine imkan sağlayacak uygun bir zemin yaratılması, ► Sanayicinin ihtiyaç duyduğu bazı hammadde ve ara malların kolaylıkla, istenilen miktarda ve zaman kaybı olmadan temin edilebilmesi, ► Sağlanan teşvik ve avantajlar sayesinde düşük maliyetli mal üretimi ve ihracı, ► Türkiye dışından gelen malların transit olarak diğer ülkelere satılması, ► Yeni istihdam olanaklarının yaratılması, ► Türk ihraç ürünlerinin ihracatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak olarak belirtilebilir. Ülkemiz Serbest Bölgeleri ve Kuruluş Tarihleri ÜLKEMİZ SERBEST BÖLGELERİ KURULUŞ TARİHLERİ 1 MERSİN SERBEST BÖLGESİ 1985 2 ANTALYA SERBEST BÖLGESİ 1985 3 EGE SERBEST BÖLGESİ 1987 4 İST. AHL. SERBEST BÖLGESİ 1990 5 TRABZON SERBEST BÖLGESİ 1990 6 İST. TRAKYA SERBEST BÖLGESİ 1990 7 ADANA YUMURTALIK SERBEST BÖLGESİ 1992 8 İST. DERİ VE END. SERBEST BÖLGESİ 1992 9 MARDİN SERBEST BÖLGESİ 1994 10 SAMSUN SERBEST BÖLGESİ 1995 11 AVRUPA SERBEST BÖLGESİ 1996 12 RİZE SERBEST BÖLGESİ 1997 13 KAYSERİ SERBEST BÖLGESİ 1997 14 İZMİR MENEMEN SERBEST BÖLGESİ 1997 15 GAZİANTEP SERBEST BÖLGESİ 1998 16 TÜBİTAK-MAM SERBEST BÖLGESİ 1999 17 DENİZLİ SERBEST BÖLGESİ 2000 18 BURSA SERBEST BÖLGESİ 2000 19 KOCAELİ SERBEST BÖLGESİ 2000 II-AVANTAJLAR,TEŞVİKLER SORU 4 : Serbest Bölgelerde sağlanan avantajlar nelerdir? 1. Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı: • • • Üretim konulu Faaliyet Ruhsatı kapsamında faaliyet gösteren serbest bölge kullanıcılarının imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Avrupa Birliği üyeliğinin gerçekleşeceği yılın vergileme dönemi sonuna kadar Gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadır. Serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurtdışına ihraç eden kullanıcıların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu oran Bakanlar Kurulu tarafından yüzde 50"ye kadar indirilebilir. Üretim faaliyetinde bulunan serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Üretim faaliyeti dışındaki konularda 06.02.2004 tarihinden önce Ruhsat almış olan kullanıcıların Gelir veya Kurumlar Vergisi muafiyeti, Faaliyet Ruhsatı süresi sonuna kadar devam edecektir. 06.02.2004 tarihinden itibaren diğer konularda düzenlenen Faaliyet Ruhsatları kapsamında vergi muafiyeti bulunmamaktadır. 2. Orta ve Uzun Vadede Geleceği Planlayabilme İmkânı: Hazır işyeri kiralayan kiracı-kullanıcı firmalar için 10 yıl, Hazır işyeri kiralayan üretici-kiracı-kullanıcı firmalar için 15 yıl, Kendi işyerini inşa eden yatırımcı-kullanıcı firmalar için 20 yıl, Kendi işyerini inşa eden üretici-yatırımcı-kullanıcı firmalar için 30 yıl süreli faaliyet ruhsatı düzenlenmektedir. Diğer taraftan, yatırımcı kullanıcılara Hazinenin özel mülkiyetinde bulunan arazi, arsa ve binalar kiralanabilir veya bunlar üzerinde 49 yıla kadar irtifak hakkı tesis edilebilir. 3. Kâr Transferi İmkânı: Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler, hiçbir izne tabi olmaksızın yurt dışına veya Türkiye’ye serbestçe transfer edilebilmektedir. 4. Ticaret Kolaylığı İmkânı: Serbest bölgeler ile Türkiye’nin diğer yerleri arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi hükümleri uygulanır. Başka bir deyişle, Türkiye’den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest bölgeden Türkiye’ye satılan mallar ise ithalat rejimine tabi olup, serbest bölge kullanıcıları Türkiye’den ihraç fiyatına (KDV’siz) mal ve hizmet satın alabilirler. Diğer taraftan, serbest bölge ile diğer ülkeler ve diğer serbest bölgeler arasında dış ticaret rejimi hükümleri uygulanmaz. Ayrıca, bölgelerde sarf malzemelerinin en kısa sürede teminini sağlayabilmek amacıyla bedeli 5000 ABD Doları veya karşılığı Türk Lirasını geçmeyen Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmayabilir. 5. Gümrük Vergisi Prosedüründen Arındırılmış Ticari Faaliyet İmkânı: Serbest bölgeye getirilen Türkiye veya AB menşeli ya da buralarda serbest dolaşımda bulunan malların, serbest dolaşımda bulunma statüsü değişmediğinden, Türkiye’ye veya AB üyesi ülkelere girişinde gümrük vergisi ödenmez. Ayrıca üçüncü ülke menşeli malların serbest bölgeye girişinde ve bu malların Türkiye veya AB üyesi ülkeler dışındaki üçüncü ülkelere gönderilmesi halinde de gümrük vergisi ödenmez. Ancak serbest bölgeden Türkiye’ye veya AB üyesi ülkelere gönderilen serbest dolaşım durumunda olmayan üçüncü ülke menşeli mallar için Ortak Gümrük Tarifesi’nde belirtilen oran üzerinden gümrük vergisi ödenir. 6. AB ve Gümrük Birliği Kriterlerinin Gerektirdiği Serbest Dolaşım Belgelerinin Temini İmkânı: Serbest bölgeler, "Türkiye-AB Gümrük Birliği”nin parçası sayıldığından, bölgelerden Türkiye veya AB menşeli ürünler ile Türkiye’de serbest dolaşım durumunda bulunan ürünlerin A.TR Belgesi düzenlenerek AB’ye gönderilmesi mümkündür. Üçüncü ülke menşeli ürünler ise Ortak Gümrük Tarifesi’nde belirtilen oran üzerinden Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğüne gümrük vergisi ödenerek serbest dolaşıma geçirildikten sonra A.TR Belgesi düzenlenerek AB’ye gönderilebilir. 7. Eşitlik Prensibi: Serbest bölgede sağlanan teşvik ve avantajlardan yerli ve yabancı bütün firmalar eşit olarak yararlanır. İşleticiler ve kullanıcılar, yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulu'nca belirlenecek vergi dışı teşviklerden de yararlandırılabilir. 8. Zaman Kısıtlaması Bulunmaması: Mallar serbest bölgede süre sınırlaması olmaksızın kalabilir. 9. Pazar İhtiyaçlarına ve Şartlarına Göre Serbestçe Belirlenecek Ticari Faaliyet İmkânı: Gümrük ve kambiyo mükellefiyetlerine dair mevzuat hükümleri ile üretici işletmelerin talepleri hariç olmak üzere, fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına verilen yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz. 10. Gerçekçi Bir Enflasyon Muhasebesi İmkânı: Serbest bölgedeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır. 11. Yerli ve Yabancı Tüm Pazarlara Erişim İmkânı: Serbest bölgelerden Türkiye’ye yönelik mal satışına ve serbest bölge ile diğer ülkeler arasında yapılacak ticarete kısıtlama getirilmemiştir. Serbest bölgelerden yurt içine mal satışına, tüketim malları ve riskli mallar dışında, herhangi bir kısıtlama getirilmemiştir. 12. Azaltılmış Bürokratik Prosedür ve Dinamik İşletme Yönetimi: Başvuru ve faaliyet süresince her türlü bürokrasi en aza indirilmiştir. Serbest bölgeler özel sektör şirketlerince işletilmektedir. 13. Stratejik Avantaj: Serbest bölgelerimiz AB ve Orta Doğu pazarlarının yakınında, Akdeniz, Ege ve Karadeniz’deki büyük limanlara, uluslararası havaalanlarına, karayolu ağlarına, kültür, turizm ve eğlence merkezlerine yakın yerlerde kurulmuştur. 14. Her Türlü Ticari ve Sınai Faaliyete Uygun ve Ucuz Altyapı İmkânı: Serbest bölgelerin altyapısı gelişmiş ülkelerdeki benzerleri ile aynı standarttadır. 15. Tedarik Zinciri İmkânlarından Yararlanma Kolaylığı: Serbest bölgeler özellikle ihracata dönük üretim yapan firmalara, ara malı ve hammadde temininde, dünya fiyatları ve şartları ile kesintisiz tedarik imkânları sunmaktadır. SORU 5 : Serbest Bölgelerde faaliyette bulunmak hangi firmalar için daha avantajlıdır? ► İthal girdi kullanarak ürettiği ürünleri dış pazarlara satan firmalar, ► Emek yoğun sektörlerde faaliyette bulunan firmalar, ► Re-eksport faaliyetinde bulunan firmalar, ► Dövizle işlem yapmak isteyen üretim ve alım satım yapan firmalar, ► Altyapısı hazır modern iş ortamı arayan firmalar. SORU 6 : Serbest Bölgelerdeki Vergi Teşvik ve Avantajlarının kapsamı nedir? Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı: • • • Üretim konulu Faaliyet Ruhsatı kapsamında faaliyet gösteren serbest bölge kullanıcılarının imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Avrupa Birliği üyeliğinin gerçekleşeceği yılın vergileme dönemi sonuna kadar Gelir veya Kurumlar Vergisinden istisnadır. Serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az % 85'ini yurtdışına ihraç eden kullanıcıların istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler gelir vergisinden müstesnadır. Bu oran Bakanlar Kurulu tarafından yüzde 50"ye kadar indirilebilir. Üretim faaliyetinde bulunan serbest bölge kullanıcılarının, serbest bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemleri ve düzenlenen kağıtları damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Üretim faaliyeti dışındaki konularda 06.02.2004 tarihinden önce Ruhsat almış olan kullanıcıların Gelir veya Kurumlar Vergisi muafiyeti, Faaliyet Ruhsatı süresi sonuna kadar devam edecektir. 06.02.2004 tarihinden itibaren diğer konularda düzenlenen Faaliyet Ruhsatları kapsamında vergi muafiyeti bulunmamaktadır. III- FAALİYET VE DİĞER MEVZUAT SORU 7 : Serbest Bölgelerde kimler faaliyette bulunabilir? Yerli ve yabancı firmalar arasında ayırım var mıdır? Serbest bölgelerde Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde işletmelerini ticaret siciline tescil ettirmiş ve bu durumu Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan ettirmiş tacir sıfatını haiz yerli gerçek veya tüzel kişiler ile kendi ülkelerindeki kuruluş işlemlerini tamamlamış yabancı gerçek veya tüzel kişiler faaliyette bulunabilir. Gerçek kişi tacirlerin ayrıca ticaret ve/veya sanayi odasına kayıtlı olmaları gerekir. Serbest bölgelerde faaliyet gösterecek firmalar için yerli veya yabancı sermaye sınırlaması yoktur. %100 yerli sermayeli firma veya %100 yabancı sermayeli bir firma serbest bölgelerde faaliyet gösterebilir. Serbest bölgede sağlanan muafiyet ve teşvikler açısından da yerli ve yabancı sermayeli firma ayrımı yapılmaz. Zaten Serbest Bölgelerin kuruluş amaçlarından birisi de yabancı sermaye yatırımlarını ülkeye çekmektir SORU 8 : Serbest bölgelerde hangi tür faaliyetlerde bulunulabilir? Serbest bölgelerde, Yüksek Planlama Kurulu’nca (Y.P.K.) uygun görülecek her türlü sınai, ticari ve hizmetle ilgili faaliyetler yapılabilir. SORU 9 : Serbest bölgede faaliyet göstermek isteyen yerli veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerin izleyeceği başvuru prosedürü nedir? Serbest bölgelerde faaliyette bulunmak için Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünden Faaliyet Ruhsatı alınması gerekmektedir. Faaliyet ruhsatı almak üzere; faaliyet ruhsatı müracaat formu, müracaat ücretinin Merkez Bankası'na yatırıldığını gösterir banka dekontunun aslı ve bir fotokopisi, müracaatçı ve serbest bölgede yapacağı faaliyet hakkında tanıtıcı bilgi, imza sahibinin yetki belgesi ve imza sirküleri, müracaatçı firmanın kuruluş ilanı ile son sermaye ve ortaklık yapısının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazeteleri ve Ticaret ve/veya Sanayi Odası kaydı, firmanın son üç yıla ilişkin bilançosu, kar ve zarar cetveli gibi v.s. belge ve dokümanlar bir dilekçe ile birlikte iadeli taahhütlü olarak doğrudan Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’ne gönderilebileceği gibi ilgili Serbest Bölge Müdürlüğüne de teslim edilebilir. Genel Müdürlükçe yapılan inceleme sonucu Faaliyet Ruhsatı alması uygun görülen firmalar 30 gün içinde; açık alan kiralayacak iseler serbest bölge işletici/kurucu işletici firması ile, hazır işyerlerinden birini kiralayacak iseler bölgede kiralama ruhsatına sahip herhangi bir kuruluş ile kira sözleşmesi yaparlar. Arazisi özel sektöre ait bazı serbest bölgelerde ise firmaların arazi veya işyeri satın alması da mümkün bulunmaktadır. Genel Müdürlükçe yapılan inceleme sonucu Faaliyet Ruhsatı alması uygun görülen firmalar 30 gün içinde; arazi veya işyeri satın alacak iseler, serbest bölge işletici/kurucu işletici firması ile satış sözleşmesi yaparlar. İlgili Serbest Bölge Müdürlüğünce onaylanmış sözleşmenin bir sureti Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü'ne iletilir. Genel Müdürlükçe verilen süre içerisinde kira/satış kontratı yapanlar adına Faaliyet Ruhsatı düzenlenir. Yatırımcı kullanıcılar, Faaliyet Ruhsatını aldıktan sonra, Bölge Müdürlüğüne müracaat ederek, hazırlatmış oldukları inşaat projelerini uygulamak üzere "İnşaat Ruhsatı" alırlar. İnşaat çalışmalarını bitirdikten sonra "İskan Ruhsat"larını alarak ticari faaliyetlerine başlarlar. Serbest bölgelerde faaliyette bulunacak bütün gerçek ve tüzel kişiliğe sahip Türkiye'de faaliyet gösteren firmaların, serbest bölgedeki faaliyetlerini oluşturacakları şubeleri aracılığı ile yapmaları zorunludur. Serbest bölgede faaliyet gösterecek şubenin ticari faaliyete başlayabilmesi için mutlaka sermaye tahsis edilecek ve işletme gideri öngörülecektir. Serbest bölgelerde faaliyette bulunacak bütün gerçek ve tüzel kişiliğe sahip firmaların faaliyet alanlarının serbest bölgeler ile sınırlı olması halinde bile, ticaret sicili kayıtlarının bulunması zorunludur. SORU 10 : Faaliyet Ruhsatı müracaatlarının değerlendirilmesinde dikkate alınan kriterler nelerdir? Faaliyet Ruhsatı müracaatlarının (yenileme ve süre uzatımı müracaatları da dahil) değerlendirilmesinde, Genel Müdürlükçe bölgesel ve sektörel farklılıklar da göz önünde bulundurularak aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınmaktadır. 1. Faaliyetin üretim faaliyeti niteliğinde ve çoğunlukla yurtdışına satışa yönelik olması esastır. 2. Alım-satım faaliyetlerinde de yurtdışına satış esas olup, hammadde, aramalı ve yatırım malları öncelikli olmak üzere yurtiçine satışa da belli oranlarda izin verilebilmektedir. 3. Müracaat konusu faaliyetin; a) İnsan sağlığı ve çevre açısından zarar verici mahiyette olmaması, b) Genel Müdürlükçe belirlenecek hassas ürünleri kapsamaması, c) Yurtiçi piyasada yıkıcı ve haksız rekabete ortam sağlayıcı vasıfta olmaması nitelikleri aranmaktadır. 4. Faaliyetin; a) Belli kapasitede istihdam yaratacak nitelikte olması, b) Doğrudan yabancı yatırım niteliğinde olması, c) Yeni ve/veya yüksek teknoloji içermesi, d) Uluslararası ticareti destekleyecek bir hizmet mahiyetinde olması, e) Serbest bölgedeki sektörel ihtisaslaşma ve kümelenmeyle uyumlu olması hususları değerlendirme sürecinde göz önünde bulundurulmaktadır. 5. Bölgenin fiziki ve altyapı imkanlarının, yapılması planlanan faaliyet için uygun olması şartı aranır. 6. Başvuru sahibi firma ile ortaklarının veya yeni kurulacak firma ortaklarının geçmiş performanslarının müracaat formunda yer alan taahhüt niteliğindeki yatırım, üretim, ticaret ve sermaye büyüklüklerini doğrulayacak mahiyette olması gerekmektedir. 7. Türkiye ve dünyadaki genel ekonomik durum, iç ve dış piyasalardaki arz ve talep dengesindeki değişmeler ile firmalarımızın rekabet gücünün korunması hususları göz önüne alınarak Genel Müdürlükçe gerektiğinde ilave kriterler aranabilmektedir. SORU 11 : Serbest Bölgelerde faaliyetler hangi hallerde geçici olarak durdurulur? ♦ SB Uygulama Yönetmeliği uyarınca verilmesi gereken belgeler ile SB Genel Müdürlüğü ve ilgili SB Müdürlüğü’nce istenilen bilgi ve belgelerin zamanında verilmemesi veya yanlış bilgi verilmesi, ♦ Kullanıcı, yetkili temsilcisi veya görevlileri tarafından bölge tesis, araç-gereç ve ekipmanlarına veya diğer kullanıcılara zarar verildiğinin tespit edilmesi ve Bölge Müdürlüğünce yapılan uyarıya rağmen bu durumun düzeltilmemesi ve/veya zararın tazmin edilmemesi, ♦ Kullanıcının yaptığı kira ve/veya satış sözleşmesi hükümlerine uymadığının tespit edilmesi, ♦ Yazılı talimatlara uyulmadığının veya bölge düzenini bozucu davranışlarda bulunulduğunun tespit edilmesi, ♦ Faaliyet ruhsatı müracaat formunda beyan ve taahhüt edilen hususlarda meydana gelen değişikliklerin bildirilmemesi, hallerinde, Bölge Müdürlüğünce kullanıcının serbest bölgeden mal çıkışlarına ilişkin serbest bölge işlem formları 3 ay süreyle işleme konulmamaktadır. SORU 12 : Faaliyet konusunu değiştirmek isteyen Serbest Bölge kullanıcılarının yapması gereken işlemler nelerdir? Faaliyet konusunu değiştirmek isteyen kullanıcıların, konuyu açıklayan bir dilekçe ekinde; ♦ Mevcut faaliyet ruhsatının aslı, ♦ Aynı işyeri kullanılacaksa iskan ruhsatının sureti, ♦ Yeni konuya göre doldurulmuş Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu, ♦ Kullanıcı tarafından Bölge Müdürlüğüne yapılacak yazılı müracaat üzerine, yeni faaliyet konusunun aynı işyerinde yapılmasının mümkün olduğu hususunda, bölge yerleşim planı, binanın konumu ve teknik koşulları dikkate alınarak, yapılacak değerlendirme sonucu Bölge Müdürlüğünce verilecek görüş yazısı, ♦ Kiracı kullanıcılar tarafından, yeni faaliyet konusunun aynı işyerinde yapılabilmesi için kiralayandan alınacak muvafakat yazısı ile birlikte Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’ne müracaat etmeleri gerekmektedir. SORU 13 : Serbest Bölgede faaliyette bulunmak için yeni bir şirket kurmak veya şube oluşturmak gerekli midir? Merkezi Türkiye’de bulunan ve halen Türkiye’deki ticari faaliyetine devam eden şirketler; Türk Ticaret Kanunu hükümleri yanında, serbest bölgedeki faaliyetler için ayrı muhasebe kaydı tutulmasının ve sermaye ihracının zorunlu olması nedeniyle, serbest bölgedeki faaliyetlerini oluşturacakları ‘serbest bölge şubesi” aracılığıyla yapmak zorundadır. Serbest bölgede şube oluşturarak faaliyette bulunmak amacıyla yapılan başvurularda; şube oluşturulmasına ilişkin yetkili organın aldığı kararın Ticaret Sicil Memurluğu’nda onaylatılmasını müteakip bu kararın yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ve Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu’nda belirtilen diğer belgelerle birlikte Müsteşarlığa müracaat edilmesi gerekmektedir. Şirket merkezinin muhasebe kayıtları ile serbest bölgedeki şubenin faaliyetlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının ayrı ayrı tutulması zorunludur. Serbest bölgede faaliyette bulunan firmalar serbest bölge ile ilgili kayıtlarına hiçbir şekil ve surette serbest bölge dışındaki faaliyetleri işleyemez. Yabancı firmalar ise bulundukları ülkedeki Türkiye temsilciliğine kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesini onaylatmak suretiyle şube oluşturarak veya şube oluşturmadan serbest bölgelerde faaliyette bulunabilirler. Yerli veya yabancı gerçek ya da tüzel kişilerin sadece serbest bölgede faaliyette bulunmak üzere serbest bölge adresli şirket kurmaları da mümkün olup, aşağıdaki soruda bu konuda açıklama yapılmıştır. SORU 14 : Serbest bölgede faaliyet göstermek isteyen yurt dışında yerleşik firmalardan hangi belgeler istenmektedir? Yurt dışında yerleşik gerçek veya tüzel kişiler, kendi ülkelerinde ticaret sicil kayıtları bulunduğu taktirde, ayrıca Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nden izin almaksızın, DTM Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’ne bu sicil kaydını ibraz etmek suretiyle müracaatta bulunabilirler. Alınacak Faaliyet Ruhsatı ile sadece serbest bölge ile sınırlı kalmak üzere kiraladıkları veya kendi inşa ettikleri işyerlerinde faaliyet gösterebilirler. SORU 15: Yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’de şirket kurarak ticari faaliyette bulunmaları için ne yapmaları gerekmektedir? Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu ile yabancı sermayeli olarak kurulacak şirketlerin, şirket kuruluşu için Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünden almak zorunda oldukları ön izin kaldırılmıştır. Böylece; yurtdışındaki yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye'de açmak istedikleri şubelerin kuruluş işlemi tamamen yerli sermayeli şirketlerde olduğu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'ndan alınacak izin ile Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre gerçekleştirilir. Türkiye'de kurulan yabancı sermayeli şirketler Türk Şirketi sayıldığından bu şirketlerin hak ve yükümlülükleri de Türk Ticaret Kanunu ve diğer mevzuatla Türk şirketleri için belirlenen hak ve yükümlülükler çerçevesindedir. SORU 16 : Serbest bölgelerde depolama faaliyeti yürütülebilir mi? Evet. Bunun için Depolama Faaliyet Ruhsatı’na sahip olunması gerekmektedir. Bu ruhsata sahip kullanıcılar, düzenledikleri depo kira sözleşmesini Bölge Müdürlüğü’ne onaylattıktan sonra depolama işlemlerini yapabilirler. SORU 17 : Serbest bölgelerde faaliyet gösteren kullanıcıların sınai ve ticari sicilleri ne şekilde tutulmaktadır? Faaliyet ruhsatına sahip kullanıcılar, faaliyete başlamadan önce ilgili SB Müdürlüğü’nün Tescil Bürosu’nda “Sicil Defteri”ne kaydedilirler. Ruhsatta bulunan bilgilerin ve ilgilinin icra edeceği meslek ve ticari faaliyet dalının kaydedilmesinden sonra, ilgiliye bir ticaret veya sınai sicil numarası ve Sicil Belgesi verilir. Meslek veya ticari faaliyette değişiklik olması durumunda, Bölge Müdürlüğü’ne bildirilerek sicil kaydına işlettirilmesi gerekmektedir. SORU 18 : Serbest bölgelerde defter ve kayıtlar ne şekilde tutulmalıdır? Serbest bölgede faaliyet gösteren kullanıcılar, genel esaslar çerçevesinde gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirerek, Vergi Usul Kanununun defter tutma ile belge ve kayıt düzenine ilişkin hükümlerine uymak zorundadırlar. SORU 19 : Serbest bölge kullanıcıları ve çalışanları için hangi sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri geçerlidir? Bölgede faaliyette bulunan kullanıcılar ile bunların yanlarında bir iş akdine göre çalışan işçiler hakkında yabancı uyruklular da dahil olmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Mevzuatı hükümleri uygulanmaktadır. Ancak, Türkiye ile diğer ülkeler arasında sosyal güvenlik konusunda yapılan sözleşmeler varsa, bu sözleşme hükümleri de tatbik olunur. Sosyal Güvenlik Kurumlarına yükümlülerce sigorta primleri döviz veya Türk Lirası olarak ödenebilir. Hak sahiplerine tediyeler ise bu kurumlar tarafından Türk Lirası olarak yapılır. SORU 20 : Serbest bölgelerde yabancı personel çalıştırılabilir mi? Evet. Kullanıcıların çalıştıracakları yabancı yönetici ve vasıflı personel için Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü veya ilgili Serbest Bölge Müdürlüğü’nden “Çalışma İzni” almaları gerekmektedir. Müracaat, "Çalışma İzin Belgesi" almak için hazırlanmış matbu formların ve eklerinin doldurularak imzalanması suretiyle yapılır. Yapılan bu talep, Genel Müdürlük tarafından ilgili mercilerle de koordinasyon sağlanmak suretiyle değerlendirilir ve uygun görülenlere "Çalışma İzin Belgesi" verilir. Kullanıcılar, yanlarında çalıştırdıkları kişilerin Bölge içindeki hareket ve davranışlarından, çalışma esnasında üçüncü şahıslara veya Bölgeye verdikleri zararlardan müteselsilen sorumludurlar. SORU 21 : Serbest Bölgeler içinde hangi ürünlerin satışı yasaktır? Üretim ruhsatıyla faaliyet gösteren kullanıcıların ara malı ve hammadde gereksinimleri ile gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarının (GHDES) ihtiyaçlarına yönelik olan satışlar dışında, sigara, şeker, çay, alkollü içkiler ve nihai kullanıma yönelik elektronik eşyanın serbest bölgeler içinde 18.09.2006 tarihinden itibaren satışı yasaktır. SORU 22 : Eşyanın Serbest Bölgede kalabileceği süre sınırlı mıdır? Hayır. Gümrük Yönetmeliğinin 528. maddesine göre eşyanın serbest bölgelerde kalabileceği süre sınırsızdır. SORU 23 : Serbest Bölgeye bakım, onarım veya tamir gibi nedenlerle geçici olarak gelen, kullanıcının kendisine ait olmayan mallar ile araç, gereç ve ekipmanlar bölge içerisinde en fazla ne kadar kalabilir? Bu tür mal, araç, gereç ve ekipmanların serbest bölgelerde kalış süresi maksimum 12 aydır. SORU 24 : Serbest Bölgelerde hizmet faaliyetleri yürütülebilir mi? Serbest bölgelerde sigortacılık, nakliye acenteliği, gümrük komisyonculuğu, yeminli mali müşavirlik, serbest muhasebeci mali müşavirlik ve eksperlik gibi çeşitli hizmet faaliyetlerinde bulunulabilir. Bunun için Serbest Bölge Müdürlüğü’nden “Giriş İzin Belgesi”nin temin edilmesi gerekmektedir. SORU 25 : Serbest Bölgelerdeki ödemeler dövizle mi yoksa Yeni Türk Lirası ile mi yapılmaktadır? Bölgedeki faaliyetlerle ilgili olarak mal bedelleri, fon, hizmet ve işçi ücretleri ile ikramiyeleri ve kiralara ilişkin ödemeler dövizle yapılır. Bölgede Türk Lirası ile yapılan ödemeler hakkında 16.08.1985 tarih ve 85/9801 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nda belirtilen esaslar uygulanır. Bölgede yatırımda bulunan Türkiye dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler, sermayelerinin nakdi kısmını döviz olarak getirirler. Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı sermaye kuruluşları veya Türkiye dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişiler, Bölgeye döviz olarak getirdikleri nakdi, ayni ve gayrimaddi haklarla ilgili sermayelerini ve bunlardan elde ettikleri her türlü kazanç ve iratlarını satış ve/veya tasfiye bedellerini, istediklerinde Türkiye'nin diğer kesimlerine ve yurtdışına transfer etmekte serbesttirler. Ancak bu kişiler, transfer edecekleri kıymetleri Bölge Müdürlüğüne bildirmekle ve bu kıymetlerin kendilerine aidiyetlerini tevsik etmekle yükümlüdürler. Türkiye'de yerleşik kişilerin Bölgeye ihraç etmiş yatırımlardan elde edilen her türlü kazanç ve bedellerinin Türkiye'nin diğer kesimlerine transferi ihracı ise Müsteşarlık iznine tabidir. Sözkonusu oldukları nakdi sermayenin ve iratların, satış ve/veya tasfiye serbest olup, ayni sermayenin nakdi ve ayni sermayenin ve yatırımlardan elde edilen her türlü kazanç ve iratların, satış ve/veya tasfiye bedellerinin yurtdışına ihracı ise serbesttir. SORU 26 : Serbest Bölgeler Özel Hesabı’nın gelir kalemleri nelerdir? Serbest Bölgeler Özel Hesabının gelirleri şu kalemlerden oluşur: ♦ Faaliyet ruhsatı ve izin belgesi karşılığı tahsil edilecek ücretler, ♦ Yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF değeri üzerinden ‰1 (binde 1) ve bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden ‰9 (binde 9) oranında peşin olarak ödenecek ücretler, ♦ Serbest bölgeyi işleten gerçek veya tüzel kişilerle yapılacak sözleşmeler uyarınca tahsil edilecek ücretler, ♦ Bölge faaliyetlerinden sağlanan diğer gelirler. SORU 27: Yurt dışından bölgeye getirilen malların CIF değeri üzerinden ‰1 (binde 1) ve bölgeden Türkiye’ye çıkarılan malların FOB değeri üzerinden ‰9 (binde 9) oranında peşin olarak ödenecek ücretler hangi durumlarda tahsil edilmektedir? Serbest bölgelerde yatırım ve tesis safhasında kullanılan mallar, tevsi ve kapasite artırmak amacıyla getirilen mallar, kullanıcının kendisine ait olmayan bakım ve onarım maksadıyla getirilen mallar, bölgelere geçici olarak getirilen araç, gereç ve ekipmanlar, fason üretim amacıyla getirilen mallar, 6/2/2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan imalatçı kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından bölgeye getirilen ve/veya bölgeden Türkiye'ye çıkarılan mallar birinci fıkranın (b) bendi hükmü uyarınca bir ücrete tâbi tutulmaz. Ancak, bakım ve onarım ile fason üretimde yaratılan katma değer üzerinden ve 6/2/2004 tarihinden sonra faaliyet ruhsatı alanlardan imalatçı kullanıcıların dışındaki kullanıcılar tarafından yurt dışından getirilerek bölge içinde satılan mallardan bu ücret alınır. SORU 28: Serbest Bölgelerden elde edilen gelirler nereye yatırılır ve ilgili hesaba ödenmemesi halinde hangi prosedür uygulanır? İlgili idare tarafından sözleşmeler gereği tüzel kişilere yapılan gelir payı aktarmaları düşüldükten sonra Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde açılacak bir özel hesaba yatırılır. Bu hesapta toplanan tutarlardan ret ve iadeler düşüldükten sonra kalan tutar, Dış Ticaret Müsteşarlığı merkez ödemelerini yapan merkez saymanlığı hesabına yatırılır. Merkez saymanlık hesabına yatırılan meblağ bütçeye gelir kaydedilir. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde oluşturulan özel hesabın işleyişine ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Dış Ticaret Müsteşarlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Gelirlerin zamanında yatırılmaması halinde 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. SORU 29 : Serbest bölgelerde envanter kayıtları tutulmalı mıdır? 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 159. maddesi uyarınca, serbest bölgelerde depolama, işçilik, işleme ve alım-satım faaliyetlerinde bulunan kişiler tarafından gümrük idarelerince kabul edilen şekle uygun olarak envanter kayıtları tutulur. Eşya, ilgili kişiye ait yere konulmasından sonra 48 saat içinde envanter kayıtlarına geçirilir. Gümrük idarelerine eşyayı teşhis ve eşya hareketlerini izleme olanağı verecek şekilde tutulması gerek envanter kayıtları, aşağıdaki bilgileri içermelidir: a) Eşyanın miktarını ve normal ticari tanımını, marka ayrıntılarını, ayırt edici numaralarını, paketlerin tür ve sayısını, konteynerlerin ayırt edici işaretlerini, b) Eşyanın yerleştirildiği yeri, c) Eşya giriş ve çıkışında kullanılan taşıma belgesine ilişkin bilgileri, d) Eşyanın gümrük statüsünü gösteren belgeye ilişkin bilgileri, e) Mutat elleçleme işlemlerine ilişkin açıklamaları, f) Serbest bölgeye getirilen eşya, eğer dahilde işleme rejimi, gümrük kontrolü altında işleme rejimi veya geçici ithalat rejimine tabi eşya ise bu rejimlere ilişkin açıklamaları. IV-FAALİYET RUHSATI SORU 30 : Faaliyet Ruhsatı başvurusunda hangi bilgi ve belgeler aranmaktadır? Serbest bölgelerde faaliyette bulunmak için Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’ne (SBGM) yapılacak faaliyet ruhsatı başvurusunda aşağıdaki bilgi ve belgelerin bir dilekçe ekinde sunulması gerekmektedir: ► Serbest Bölge Müdürlüğü, Serbest Bölge Müdürlüğü (SBM) veya serbest bölgenin işletici veya kurucu-işletici şirketinden temin edilecek Faaliyet Ruhsatı Müracaat Formu ve bir fotokopisi, ► Müracaatçı ve serbest bölgede yapacağı faaliyet hakkında tanıtıcı bilgi, ► İmza sahibinin yetki belgesi ve imza sirküleri ile (varsa) firma temsilcisinin yetki belgesi ve imza beyannamesi, ► Müracaatçı firmanın kuruluş ilanı ile son sermaye ve ortaklık yapısının yayımlandığı Türkiye Ticaret Sicil Gazeteleri ve/veya Sanayi Odası kaydı (yabancı firmalar için kendi ülkelerinde geçerli olan kuruluş belgesinin Türkiye’nin o ülkedeki temsilciliğince onaylı örneği), ► Firmanın son 3 yıla ilişkin bilançosu, kar ve zarar cetveli, ► Müracaat ücretinin T.C. Merkez Bankası’na dekontunun aslı ve bir fotokopisi, yatırıldığını gösterir banka ► (Varsa) Son 3 yılda Türkiye’ye getirilen döviz tutarını gösterir belgeler. SORU 31 : Faaliyet Ruhsatı başvurusu faaliyet gösterilecek ilgili Serbest Bölge Müdürlüğü’ne yapılabilir mi? Faaliyet ruhsatı başvurusu Dış Ticaret Müsteşarlığı Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü (İnönü Bulvarı, 06510 Emek / ANKARA – TÜRKİYE)’ne doğrudan yapılabileceği gibi , ilgili Serbest Bölge Müdürlüğü’ne de yapılabilir. SORU 32 : Faaliyet ruhsatı müracaatları ne kadarlık bir süre içerisinde sonuçlanır? Müracaatçının talebi, faaliyet konusu, yatırım tutarı ve benzeri hususlar Bölgeler itibariyle göz önünde bulundurularak değerlendirildikten sonra, Faaliyet Ruhsatı başvurusu uygun görülürse, bu durum müracaatçıya yazılı olarak bildirilir. Müracaatçının 30 gün içerisinde kira veya satın alma sözleşmesi yaparak, bunun bir örneğini Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü’ne göndermesi gerekmektedir. Sözleşmenin gönderilmesini müteakip Genel Müdürlükçe Faaliyet Ruhsatı düzenlenir. Tanınan 30 günlük süre içerisinde sözleşme yapmayanlar, Faaliyet Ruhsatı alma hakkını kaybederler. SORU 33 : Faaliyet Ruhsatı’nın alınması sonrasında ne zaman faaliyete başlanabilir? Faaliyet ruhsatı alan gerçek veya tüzel kişiler, faaliyete başlamadan önce bölge müdürlüğüne kayıtlarını yaptırarak sicil belgelerini alır. Kiracı-kullanıcılar (hazır işyeri kiralayan firmalar) bu aşamadan sonra bölgede hemen faaliyete başlayabilirler. Yatırımcı-kullanıcılar (açık alan kiralayarak kendi işyerini inşa edecek firmalar) ise, serbest bölge müdürlüğüne müracaat ederek, inşaat projelerini uygulamak üzere inşaat ruhsatı alırlar. inşaat bittikten sonra iskan ruhsatını satın alarak faaliyetlerine başlarlar. SORU 34 : Faaliyet Ruhsatının süresi ne kadardır? Faaliyet Ruhsatı süresi, hazır işyeri kiralamak suretiyle faaliyet gösterecek kiracı kullanıcılar için 10 yıl, kendi işyerini inşa etmek suretiyle faaliyet gösterecek yatırımcı kullanıcılar için 20 yıldır. Ancak, bu süre; üretim konusunda faaliyet gösteren kullanıcılardan kiracı kullanıcılar için 15 yıl, yatırımcı kullanıcılar için ise 30 yıl olup, geçerli olabilmesi için üretimin süreklilik arz etmesi gerekmektedir. Üretim konusunda faaliyet gösteren yatırımcı kullanıcıların aynı işyerinde diğer konularda da faaliyet ruhsatı talep etmeleri halinde verilecek faaliyet ruhsatlarının süresi 20 yıldır. Üretim dışındaki konularda faaliyet gösteren kullanıcıların faaliyet ruhsatı sürelerine; ♦ Bölgede yapacakları yatırım tutarının faaliyet ruhsatı süresi içinde 5.000.000 (beşmilyon) ABD Dolarını geçtiğinin tespit edilmesi halinde 10 yıl, ♦ Montaj-demontaj ve bakım-onarım konularında faaliyet gösteren kullanıcıların işyerlerinde sürekli olarak en az 10 kişi istihdam etmeleri ve bunun SSK kayıtları ile belgelenmesi kaydıyla, yatırımcı kullanıcı olmaları halinde 10 yıl, kiracı kullanıcı olmaları halinde 5 yıl, ilave süre eklenir. SORU 35 : Faaliyet Ruhsatı başvuru ücreti ne kadardır? Faaliyet Ruhsatı ücreti bütün serbest bölgeler için 5.000.- ABD Dolarıdır. Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğünce yapılan değerlendirme sonucu uygun görülen “özel yatırımlar”a verilen Faaliyet Ruhsatları için; 49 yıllık olandan 100.000.- ABD Doları, 99 yıllık olandan 250.000.- ABD Doları ruhsat ücreti alınmaktadır. SORU 36 : Faaliyet Ruhsatı başvurusu uygun görülmediği taktirde, başvuru ücreti iade edilir mi? Başvuru ücreti hangi hallerde iade edilmektedir? Faaliyet Ruhsatı başvuru ücreti aşağıdaki hallerde iade edilmektedir: ♦ Yapılan değerlendirme sonucunda müracaatın uygun görülmemesi halinde, ♦ SB Genel Müdürlüğü’nün uygun görüş yazısından önce müracaattan vazgeçilmesi halinde, ♦ SB Genel Müdürlüğü’nün uygun görüş yazısından sonra 30 gün içerisinde faaliyet ruhsatı almaktan vazgeçilmesi halinde ( Ancak, T.C. Merkez Bankası Ankara Şubesi nezdindeki Serbest Bölgeler Özel Hesabına 500 ABD Dolarının yatırılması ve bu meblağın yatırıldığını gösterir banka dekontunun ekli olduğu bir dilekçeyle Genel Müdürlüğe başvurulması gerekmektedir. ). SORU 37 : Hangi hallerde Faaliyet Ruhsatı ücret alınmaksızın yeniden düzenlenebilir? Serbest Bölge kullanıcısının, ♦ Ticaret ünvanı veya şirket nev'i değişikliği dolayısıyla faaliyet ruhsatı üzerindeki ünvanını değiştirmek istemesi durumunda; ♦ Faaliyet Ruhsatı üzerindeki faaliyet konusunu değiştirmek istemesi durumunda, Faaliyet Ruhsatı ücret alınmaksızın yeniden düzenlenebilir. SORU 38 : Faaliyet Ruhsatında hangi hallerde konu değişikliği yapılamaz? Serbest bölge olarak kullanılan arazinin 750.000 m2’den küçük olması halinde, en az ¼’ini (%25’ini) veya serbest bölge olarak kullanılan arazinin 750.000 m2’den büyük olması halinde ise en az 500.000 m2’sini kiralayarak veya satın alarak (arazisi özel mülkiyet olan serbest bölgelerde) bu alanlarda faaliyet göstermek isteyen kullanıcılar / firmalar adına düzenlenen Faaliyet Ruhsatı konusunda (üretim+alım-satım+bakım onarım gibi) hiçbir şekilde değişiklik yapılamaz. İnşa edilen bina ve tesisler kısmen dahi olsa başka amaçla kullanılması için devredilemez veya satılamaz. Yapılacak bina ve tesisler ancak aynı faaliyet konusunda faaliyet göstermek isteyen kullanıcılara / firmalara devredilebilir veya satılabilir. SORU 39 : Faaliyet Ruhsatı hangi hallerde iptal edilmektedir? ► Faaliyetlerin geçici olarak durdurulduğu 3 aylık süre sonunda, aykırı işleme devam edildiğinin Bölge Müdürlüğünce tutanakla tespit edilmesi, ► Faaliyet ruhsatı müracaat formunda beyan ve taahhüt edilen hususlara uyulmaması veya beyan edilen hususların gerçek dışı olduğunun sonradan yapılan araştırma ve incelemeler veya denetimler neticesinde tespit edilmesi, ► Kanun, Yönetmelik, Tebliğ ve genelge hükümlerine uyulmadığının tespit edilmesi, ► Bölge dışındaki faaliyetler nedeniyle elde edilen kazanç ve iratların, bölgede elde edilmiş kazanç ve iratlar gibi gösterilerek muhasebe kayıtlarının birleştirilmesi ve/veya bu amaçla sahte ve muhteviyatı yanıltıcı belge kullanılması suretiyle vergi kaçırıldığının tespit edilmesi, ► Mevzuata aykırı olarak bölgeye mal getirildiğinin veya bölgeden mal çıkarıldığının tespit edilmesi, envanter kayıtları ile mevcut stoklar arasında eksiklik veya fazlalık bulunduğunun tespit edilmesi, hallerinde kullanıcının faaliyet ruhsatı hiçbir uyarıya gerek kalmaksızın Genel Müdürlükçe iptal edilir. V- MAL HAREKETLERİ SORU 40 : Serbest Bölgeden Türkiye veya yurt dışına gönderilen malların fiyat, kalite ve standartlarına ilişkin herhangi bir sınırlama var mıdır? 3218 sayılı SB Kanunu’nun 4.Maddesi’nde; “fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına kanunlarla ve diğer mevzuatla verilen yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz” denilmektedir. Öte yandan, serbest bölgeden Türkiye’ye mal sevk edilirken ise SB Kanunu Madde 8 uyarınca Türkiye’nin dış ticaret rejimine ve dolayısıyla da ithalat rejimi ve gümrük kanununa tabi olunması nedeniyle, gümrük idareleri Gümrük Kanunu’nun kendilerine verdiği fiyat araştırma yetkisini kullanır. Diğer bir deyişle, herhangi bir ülkeden veya serbest bölgeden Türkiye’ye ithal edilen malın denetimi ithalat ve gümrük mevzuatı hükümlerine tabidir. Serbest bölgeden yurt dışına gönderilen malların fiyat, kalite ve standardına ise ne gümrük ne de Serbest Bölge idaresi karışmaktadır. SORU 41 : Serbest Bölgelerde gıda ve gıda ambalaj maddeleri için Sağlık Sertifikası düzenlenmesi ne şekilde olmaktadır? Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca 30.06.2002 tarihli 24801 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Serbest Bölgelerde Sağlık Sertifikalarının Düzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (2002/38)”; serbest bölgede üretilen, işlenen, depolanan ve satılan gıda ve gıda ambalaj maddeleri ve/veya hammaddeleri için serbest bölgede faaliyet gösteren firmalar tarafından sağlık sertifikası talep edilmesi durumunda uyulması gereken usul ve esasları belirlemektedir. Buna göre; a) Serbest bölgede üretilen, işlenen, depolanan ve satılan gıda ve gıda ambalaj maddeleri ve/veya hammaddelerinin serbest bölgeye girişlerinde 6968 sayılı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Kanunu ve 3285 sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanunu bükümleri yerine getirilir. b) Bu maddenin (a) bendinde belirtilen şartları yerine getiren firma Tebliğ ekinde örneği yer alan “Serbest Bölgeye Giriş Bilgileri Beyan Formu”nu doldurarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne müracaat eder. c) Serbest bölgeye girdikten sonra işlem görmeden ticarete konu olan gıda ve gıda ambalaj maddeleri için ürünle birlikte gelen sağlık sertifikası ve orijin belgesi; serbest bölgede üretilen gıda maddeleri için ise ürünü oluşturan hammaddelerin her biriyle birlikte gelen sağlık sertifikaları ve orijin belgeleri Ek-1’de yer alan formla birlikte ibraz edilir. Serbest bölgede üretilmek üzere getirilen gıda ambalaj maddelerinin hammaddeleri için ise sağlık sertifikası aranmadan Ek-1’de yer alan form tanzim edilir. d) Serbest bölgeye girdikten sonra işlem görmeden bütün halde veya bölünerek ticarete konu olan ürünlerin bu maddenin (c) bendi gereği ibraz edilen belgelerle uyumlu olması aranır. Ayrıca ürünün fiziksel ve organoleptik özellikleri yerinde kontrol edilerek şüpheli durumlarda numune alınır ve analiz için laboratuvara gönderilir. Sonuçların uygun çıkması durumunda ürünle birlikte gelen orijinal sağlık sertifikasında belirtilen esas miktarı geçmemek ve sertifika aslı Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl Müdürlüğü’nde muhafaza edilmek üzere kopyalanarak çoğaltılır ve gene İl Müdürlüğü’nce onaylanır. e) Serbest bölgede üretilen ve ticarete konu olan ürünlerin bu maddenin (c) bendi gereği ibraz edilen belgelerle uyumu aranır. Üründen numune alınarak gerekli analizleri yapılmak üzere laboratuara gönderilir. Sonuçların uygun çıkması durumunda Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl Müdürlüğü’nce sağlık sertifikası düzenlenir f) Analiz sonuçları serbest bölgeden yurtiçine ithal edilecek ürünler için 560 sayılı Gıdaların Üretimi, Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnameye göre değerlendirilerek Tebliğ ekinde (Ek-2) bir örneği yer alan sertifika düzenlenir g) Serbest bölgeden yurtdışına satılacak ürünler için alıcı ülke talepleri doğrultusunda, Ek-2'de yer alan sertifika düzenlenir. Alıcı ülkenin farklı talepleri olması halinde sertifikaya ilaveler yapılabilir. h) Serbest bölgede değişikliğe uğramadan yurtiçine ithal edilen ve ürün ile birlikte taşınan ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne ibraz edilen sağlık sertifikası ürünün raf ömrü ve/veya sağlık sertifikasında tarih belirtildiği takdirde bu süreye kadar geçerlidir. i) Türkiye orijinli ürünlerin serbest bölgeden yurtdışına satılması durumunda yeni bir sağlık sertifikası düzenlenmeyecek daha önceden yurtiçinden serbest bölgeye ihracında alınan ve süresi geçmemiş sertifika geçerli olacaktır. SORU 42 : Serbest Bölgelerdeki gümrük ve vergi muafiyet ve teşvikleri nelerdir? ♦ Serbest bölgeler, Türkiye Gümrük Bölgesi’nin parçası olmakla beraber, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye Gümrük Bölgesi dışında kabul edilmektedir. Bu nedenle, bölgeye giriş-çıkış noktalarında Gümrük Kanunu ve ilgili mevzuat hükümleri uygulanmakla beraber, bölgeye giren ve bölgeden yurt dışına çıkan mallar için gümrük vergisi, resim, harç ve diğer mali yükümlülükler, Serbest Bölgeler Özel Hesabı’na yapılacak tahsilat hariç, uygulanmaz. ♦ Serbest bölgeler ile diğer ülkeler ve serbest bölgeler arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi uygulanmaz. ♦ Serbest bölgelerde vergi, resim, harç ve kambiyo mükellefiyetlerine dair mevzuat hükümleri uygulanmaz. ♦ Türkiye’de yerleşik tam ve dar mükellef gerçek ve tüzel kişilerin serbest bölgedeki faaliyetleri dolayısıyla elde ettikleri kazanç ve iratlar, kambiyo mevzuatı hükümlerine uygun olarak Türkiye’ye transfer edilmesi halinde, gelir ve kurumlar vergisinden muaftır. ♦ Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler, hiçbir izne ve vergiye tabi olmaksızın yurt dışına veya Türkiye’ye transfer edilebilir. ♦ Serbest bölge işletici ve kullanıcıları, yatırım ve üretim safhalarında, Bakanlar Kurulu’nca verilecek teşviklerden yararlanırlar. SORU 43 : Serbest Bölgeler ile Türkiye arasındaki ticaret hangi mevzuat hükümlerine tabidir? Serbest bölgeler, yürürlükteki Gümrük Kanunu’na göre Türkiye Gümrük Bölgesi dışında sayıldığından, Türkiye ile serbest bölgeler arasındaki ticarette dış ticaret mevzuatı hükümleri uygulanır. Diğer bir deyişle, Türkiye’den serbest bölgeye satılan mallar İhracat Rejimine, serbest bölgeden Türkiye’ye satılan mallar ise İthalat Rejimine tabidir. Bölge ile diğer ülkeler ve Serbest Bölgeler arasında ise dış ticaret rejimi uygulanmaz. Bölgeden yurt dışına mal gönderilmesi ve hizmet verilmesi serbesttir. Öte yandan, bölgelerde sarf malzemelerinin en kısa sürede teminini sağlayabilmek amacıyla bedeli 5000 ABD Doları veya karşılığı Yeni Türk Lirasını geçmeyen Türkiye mahreçli mallar, isteğe bağlı olarak ihracat işlemine tabi tutulmayabilir. SORU 44 : Serbest Bölgede faaliyet gösteren bir firma Türkiye’de fason üretim yaptırabilir mi? Serbest bölgede faaliyet gösteren bir firmanın Türkiye’deki bir firmaya fason imalat yaptırması, Türkiye’deki firmanın bu imalatı Dahilde İşleme Rejimi Kararı ve buna ilişkin Tebliğ çerçevesinde yapması ve Dahilde İşleme İzin Belgesi’ne sahip olması durumunda mümkündür. SORU 45 : Serbest Bölgelere hangi malların getirilmesi yasaktır? Ateşli silahlar ve bunların mühimmatının, radyoaktif maddelerin, tehlikeli ve zehirli atıkların serbest bölgelere getirilmesi yasaktır. Öte yandan, parlayıcı, patlayıcı, yanıcı, yanmayı arttırıcı veya birarada bulunduğu mallar için tehlikeli olan maddeler de özel düzenek veya yapıların bulunması kaydıyla bölgeye getirilebilir. Uyuşturucu maddeler, psikotrop maddeler ve bunlarla ilgili kimyasal maddeler ile bunların müstahzarlarının serbest bölgelere giriş ve çıkışı ise Sağlık Bakanlığı’nın ulusal ve uluslararası mevzuat hükümlerine tabidir. SORU 46 : Serbest Bölgelerden transit ticaret ne şekilde olmaktadır? Transit taşımaya tabi malların serbest bölgeye girişi ve çıkışı Bölge Müdürlüğü’nün izniyle yapılmaktadır. * Yabancı bir memleketten başka bir yabancı memlekete gitmek, * Türkiye’den yabancı bir memlekete gitmek veya * Yabancı bir memleketten Türkiye’ye gelmek üzere serbest bölgeden geçirilen eşyalar, bölgede “Transit” halinde sayılır. Türkiye’den serbest bölge üzerinden üçüncü ülkelere yapılan transit ticarette malın fiili olarak serbest bölgeye girmesi zorunludur. Transit eşyanın serbest bölgede aktarma edilmesi, karaya çıkarılması veya bir süre kalması transit halini değiştirmez. SORU 47 : Serbest Bölge adresli veya çıkışlı olup deniz yoluyla gelen veya giden eşyanın, bölgenin denize rıhtımı olmaması veya rıhtımı olmasına rağmen yakın bir limandan getirilmesi veya götürülmesi durumunda bölge ile bağlantısı nasıl sağlanır? Serbest Bölge Gümrük Müdürlüğü’nce tescilli ve Serbest Bölge Müdürlüğü’nce tanzim ve tescilli “Serbest Bölge İşlem Formu”na istinaden, Gümrük İdaresince görevlendirilecek memurun refakatinde doğrudan gemiden serbest bölgeye alınarak veya serbest bölgeden gemiye götürülerek bu bağlantı sağlanır. Bu durumda, “Transit Beyannamesi” düzenlenmesine gerek kalmamaktadır. Geminin bulunduğu yer ile serbest bölge arasındaki koridor, Serbest Bölge olarak addedilir. SORU 48 : Serbest Bölgeden yurt dışına veya Türkiye’ye veya Serbest Bölge içerisinde mal satışı veya devri yapılabilir mi? Serbest bölge kullanıcıları, yurt dışına veya Türkiye’ye toptan satış yapabilirler. Kullanıcılar ve bölgede depo kiralayan firmalar, Serbest Bölge Müdürlüğü’ne yazılı olarak bildirmek kaydıyla, aynı bölgedeki diğer kullanıcılara toptan satış yapabilir veya mallarını toptan devredebilirler. SORU 49: Türkiye’ye ithalatı kota uygulamasına tabi olan bir malın Serbest Bölgeye getirilmesi durumunda İthalat Lisansı alınması gerekir mi? Türkiye’ye ithalatında korunma önlemi çerçevesinde kota uygulanan bir malın serbest bölgeye getirilmesi sırasında, gümrük idarelerine ibraz edilmek üzere Dış Ticaret Müsteşarlığı’ndan İthalat Lisansı alınması gerekmemektedir. SORU 50 : Serbest Bölgelerden Türkiye’ye ithal edilen malların, Türkiye’ye ithalatı kotaya tabi mallar arasında olması durumunda İthalat Lisansı alınması gerekir mi? Serbest bölgeler ayrı bir ülke olmadığın, bir mal serbest bölgeye girerken hangi ülke menşeli ise o ülke menşeli sayılır. Belirli bir ülke menşeli bir malın Türkiye’ye ithalatı kotaya tabi ise (söz konusu ülke kota uygulamasına tabi bir ülke ise), malın serbest bölgeden Türkiye’ye ithalatında (sırasında) Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel Müdürlüğü’nden alınacak İthalat Lisansı’nın ilgili Gümrük Müdürlüğü’ne ibrazı gerekmektedir. (aranmaktadır). SON GÜNCELLEME: Ocak 2010 RUKEN AYATA BOZTAŞ T.C.BAŞBAKANLIK DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI SERBEST BÖLGELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tel.: (0312) 204 75 00 pbx (0312) 204 80 42, 204 80 69 (0312) 204 80 51, 204 80 46 Faks: (0312) 212 89 06 e-posta: sbgm@dtm.gov.tr
