rektal ısı > 38C Koltuk altı ısısı >37.2 Oral ısı > 37.5 Subfebril ateş

ATEŞLİ
ÇOCUKLARA
YAKLAŞIM
DR MEHMET ÇULHA
Hipokrat
M.Ö. 400. YY
Vücut Harmonisi:
Kan
Balgam
Sarı safra
Kara safra
Biri arttığında ateş onu Isıtarak yok eder
Thomas Sydenham (1624-1689)
"the Shakespeare of Medicine"
Ateş:
Doğanın düşmanı yok eden gücü
CLAUDE BERNARD 1813-1878
Fransız Fizyolog
Hayvanların vücut ısısı 5-6oC artırılınca ölüyor
1871; Wunderlich
İlk kez termometre kullandı:
“Hastalıklarda Ateşin Seyri”
Normal vücut ısısı: 37oC
Ateş bir hastalık belirtisidir!
VÜCUTTA ISI OLUŞUMU
• Besin enerjisinin ısıya dönüşümü
• Barsak hareketleri
• Kalp kasının kasılması
• Kan akımı
• Biyokimyasal reaksiyonlar
• Kas çalışması
Üretilen ısı kan damarları sayesinde dağıtılır
37oC
Termostat
35oC
• Normal vücut ısısı
– Koltuk altı: 36C -37.2 C arasıdadır.
– Oral ısı: 37C
– Rektal ısı 36.1C -38 C
• Koltuk altı ısısı 0.5 C < oral ısı
• Rektal ısı 0.5 C > oral ısı
• Rektal ısı 1 C > Koltuk altı ısısı
• Vücut ısısı sabahın erken saatlerinde
05.00 –07.00’de en düşük, 16.00-18.00
arasında en yüksek düzeydedir.
• Çocuklar sirkadiyen ritmi 2 yaş
civarında kazanır.
• Bu oynamalar 0.6 C kadardır (0.9 –1.1C)
•
•
•
•
•
•
Yemekten hemen sonra
Sıcak banyo aldıktan sonra
Güneşte uzun süre kaldıktan sonra
Büyük eforlardan sonra
Aşırı giyimli iken
Ovülasyon sırasında
– vücut ısısı 0.1-0.2 C yüksek bulunur.Rektal ısı
38.5C’ye kadar çıkabilir.
ATEŞ NEDİR ?
• Hastalıklar sırasında, vücudun
savunma mekanizması olarak normal
ısısını yükseltmesidir.
• Vücut ısısı >38C (rektal) ise çocuk ateşli
olarak kabul edilir.
• Hipertermi çevre ısının yüksekliğine
bağlı olarak vücut ısının yükselmesidir.
• Ateş:
– rektal ısı > 38C
– Koltuk altı ısısı >37.2
– Oral ısı > 37.5
• Subfebril ateş: 37-37.5 C
• Hipertermi > 41 C
• Hipotermi < 35.5C (oral ısı)
•
Enfeksiyonlar ateşin en sık
nedenlerinden birisi olmakla birlikte,
enflamatuar, neoplastik ve immünolojik
hastalıklar çoğu kez ateşle seyreder.
• Ateş patogenezi iyi bilinmez
• Isı regülasyonunda hipotalamustaki
merkezlerin rolü olduğu, ateş
yükselmesinin moleküler düzeyde
değişikliklerle ilişkili olduğu
bilinmektedir.
• Ateşe neden olan pirojen maddeler
ekzojen veya endojen olabilir
• Eksojen pirojenler: Bakteri, endotoksin,
virüs, mantar,antijen – antikor
kompleksleri ve bazı ilaçlar
• Gr(-) bakteriler ....... Endotoksin
• Staf. Aureus .......... Enterotoksin
• Grup A strep ........... Eritrojenik toksin,
toksin -1
• Hipotalamusun preoptik bölgesindeki
termoregülasyon merkezinde:
– Termostat
– Normal ateş için düzenleme noktası
– Isı üretimini kontrol eden nokta
– Isı harcanmasını sağlayan nokta
IL-1, IL-1 
IFN- 
TNF-, TNF- 
IL-6
•

• Endojen pirojen hipotalamusta
prostaglandin E2, monoaminler,cAMP
sentezini başlatır
• Bu uyarı sonucu düzenleme eşiği
yükselir
• Periferik vazokonstriksiyon
• Isı üretimi artışı
• Isı harcanmasının azalması
ateş ortaya çıkar
•
Endojen pirojenlerin indüklediği ateş
10-15 dakikada ortaya çıkar
•
Eksojen pirojenlere febril yanıt ise
daha geç olmaktadır.
• Deneysel çalışmalarda vücut ısısının
artması ile konağın savunma
işlevlerinin arttığı gösterilmiştir.
•
• Ateş ile T ve B hücre yanıtı, sitolitik T
hücre oluşumu, immünglobulin yanıtı
artmakta, mikrop üremesi
baskılanmaktadır.
Hipertermi
• Düzenleme eşiğinin normal olmasına karşın,
• Çevresel stresin santral termoregülasyon
merkezinin vücut ısısını sürdürme
kapasitesini aşmasına veya
termoregülasyonu sağlayan faktörlerin
idameyi sağlama kapasitesini yitirmesine
bağlı olarak vücut ısının yükselmesidir.
• Sıcak hastalığı olarak tanımlanır
• Vücut çekirdek ısısı 45.6 C’ye kadar
yükselebilir
• Hipertiroidi ... Isı üretim artışı
• Anhidrotik ekdodermel displazi ....
Terleme ve evaporasyonla ısı
kaybındaki düzensizlik
• Antikolinerjik, fenotiyazin,LSD gibi
ilaçlar... Santral ve periferik
regülasyonu bozarak hipertermiye yol
açarlar.
ATEŞ TİPLERİ
• Remitant (bacaklı) ateş: Sabah – akşam ısı farkı 1
C’den fazladır. Sabah ateşi hiçbir zaman normal
düzeylere inmez (Sepsis, süppüratif hst,Tbc).
• İntermitant (aralıklı) ateş: Bir iki günde bir birden
yükselir, arada 1-3 gün ateş normaldir. Günlük
oynamalar sırasında ısı normalede iner
(Sıtma,kolanjit).
• Hektik ateş: günlük ısı oynamaları 1.4 C’den
fazladır. Remitant veya intermitant özellikte
olabilir.
• Subfebril ateş: akşamları 37.7’i geçmez. Sabah
normal veya 0.1-0.2 C fazladır (Tbc, fokal enf habis
hast.).
• Kontinü ( devamlı) ateş: günlük oynamalar 0.3
C’den azdır (Tifo,Tbc, Pnömoni)
• Ondülan (dalgalı) ateş: Yavaş yükselir 1 kaç gün
(7-14 gün) yüksek kaldıktan sonra yavaş yavaş
düşer. 1 kaç gün (5-7gün) düşek kaldıktan sonra
yavaş yavaş yükselir. Bu dalgalanma haftalarca
sürebilir (Brucella, Hodgkin )
• Relapsing (tekrarlayıcı) ateş:Birkaç gün (3-4 gün)
yükselir, sonra ara verir (1 hafta) ve tekrar
yükselir (Borellia grubu spiroketlerle gelişen hummai
racia).
• Düzensiz ateş: Sabah akşam ateş farkı 1C’den az,
bazen fazladır (Tbc, hodgkin,böbrek ve kolon kanseri).
ATEŞİN SONLANIŞI
• Lysis  Yavaş yavaş birkaç günde normale iner
• Crisis Birden bir kerede normalleşir.
• Ateş normalken taşikardi varsa
– Enfeksiyon dışı nedenler
– Toksinleri ile etkili bakterilerin sorumlu olduğu
enfeksiyonlar
• Ateş yüksekliğine göre relatif bradikardi
–
–
–
–
•
Bazı ilaçlar,
Tifo, bruselloz,leptospiroz, lyme hastalığı
Viral myokardit, enfektif endokardit
Kalp tutulumu olan ARA
1 C ateş artışına karşı nabız 20 artar
ATEŞ NASIL ÖLÇÜLÜR ?
• Ateş mutlaka derece ile ölçülmelidir. Elle dokunarak
ölçülen ateş yanıltır.
• 3 ay altındakilerde koltuk altı, 3ay- 5 yaş arası
makattan , 5 yaş üzeri uyumlu çocuklarda ise
ağızdan ateş ölçümü daha uygundur.
• 1 yaşın altındaki çocuklarda kulaktan ateş ölçümü
güvenli değildir.
• Rectal ölçüm doğrulukta altın standarttır. Rektal
bölgedeki geniş kas kitlesinden dolayı cor vücut
ısısında ani değişikliklerden etkilenmez.
DERECE TİPLERİ
• Civalı derece, elektronik derece (kulaktan,
koltuk altı,oral)
• Çeşitli termometrelerin sensitivite ve
spesifitesi ile çesitli çalışmalara rağmen
klinik sonuçlar yetersizdir.
• Dijital dereceler civalı derecelerden daha hızlı
ve sıklıkla daha doğru sonuç vermektedirler.
Civalı derece
• Civalı dereceler evlerde hastanelerde
geleneksel olarak kullanılmaktadır.
• Mamafi, ebeveyinlerin çoğu bunları
okumada yetersizdir.
• Uygulama öncesi dereceyi iyice
silkelemek ve civayı 35 C’ye indirmek
gerekir.
• Koltuk altı terli olmamalı ve iyice
yerleştirilmelidir. En az 3-5 dk, hatta 8 dk
tutulmalıdır.
• Rektal ölçümde 2-3 dakika tutulur.
• Civalı cam derecelerin kırılma riski
olduğundan elektronik dereceler tercih edilir.
Digital termometreler
• Rektal, oral veya aksiller olarak
kullanılabilirler.
• Hem oral hemde aksiller yolla dijital
termometreler arasında önemli bir farklılık
yoktur .
• Genellikle 60 sn’de sonuç verir.
Oral ısı ölçümü
5 yaş üstü kopere çocuklarda oral ısı ölçümü
uygulanır, kor vücut ısısı ile koreledir .
Sıcak veya soğuk likid tüketimi, taşipne, veya
ağızdan soluma ile etkilenebilir.
Doğru ölçüm için termometre sublingual
bölgeye 2-4 cm sokulur.
.
Aksiller ısı ölçümü
• Bir çok çalışmalar aksiller ısı ölçümünün
düşük sensitivite ve yüksek variabilitesi
olduğunu göstermiştir.
Accuracy of infrared ear thermometry and traditional
temperature methods in young children. Heart & Lung
1994;23:181
• 30 çocukla yapılan klinik çalışmada ,
mesane ısı ölçümü rektal, kulak ve aksiller
ısı ölçümü ile karşılaştırıldığında, sırasıyla
% 95, %85, ve %60 mesane ölçümü ile
korelasyon vardı.
Aksiller ısı ölçümü
•
•
•
•
•
Daha rahat ölçülür
Enfeksiyon riski düşük
Çevre şartlarından etkilenir
Güvelinemiyebilinir
Yüksek aksiller ısı büyük olasılıkla
doğrudur.
Emzikle ısı ölçümü
• Son 8 yılda sıklıkla kullanılmaktadır.
• <2 yaş çocuklarda kullanılır
• Supralingual ısı ölçümü rectal ısı
ölçümünden 0.3 C daha düşüktür.
• Ölçüm sonucuna kadar emzik ağız içinde
olmalı
Kulaktan ısı ölçümü
• Timpanik membrandan yayılan ısının
miktarını tespit eder.
• 3 sn’den kısa sürede ölçer
• Hızlı ve konforlu
• Orta kulak enfeksiyonunda kulaktan ölçen
derecelerde yanıltır, daha yüksek ölçer.
• Küçük çocuklarda kulak zarına tam
oturmadığı için yanlış ölçer
• Çeşitli çalışmalarda sağ ve sol kulak
arasında geniş farklılık tespit edilmiştir.
Ayni kulaktan ölçümler bile büyük oranda
değişkendir
–
Tympanic membrane temperature as a measure of core temperature.
Arch Dis Child 1999;80:262
• Bu nedenle sadece bir kulaktan
(genellikle sol kulaktan, çünkü
hemşirelerin çoğu sağ elini kullanır) ölçüm
tavsiye edilir.
• Birden fazla ölçüm yapılıp en yüksek olanı
kabul edilir.
• Otitis media, kulak kiri ve ağlama sırasında
yanlış okur.
• 1995;25(1):21
• .
• Ayrıca çocuklarda kulak yolu daha
kısadır ve çevre ısı değişiklerinden
erişkinden daha çok etkilenir.
Plastik strip termometreler
Çok güvenilir değiller
Plastik strip termometreler
• Yeni geliştirilmiştir
• Çocuğun alnına konulan alıcı kullanarak
temporal arter üzerindeki deriden yayılan
infrared radyasyon ölçülmesi ile ısı tespit
edilir
• Sensitivite >38 C’de %65, >39.4 C’de %92’dir.
• Geniş çapta kullanılması daha ileri
çalışmalara ihtiyaç vardır.
Çocukluk çağında ateş neden
önemlidir ?
• En sık rastlanan belirtilerden biridir
• Genellikle basit viral hastalıklardan kaynaklanır
• Nadiren yaşamı tehdit eden ciddi bakteriyel
enfeksiyonlar söz konusudur
• Ailede ateş fobisi
• Ateşli çocukların % 4’ünde konvülsiyon görülebilir
ve %50’sinde tekrarlayabilir
• Kronik akciğer, karaciğer, böbrek ve doğuştan kalp
hastası olan çocuklar ateşle oluşan ek yükü
kaldıramayabilir
• Bağışıklık sistemi yetersiz veya baskılanmış
çocuklarda ciddi bakteriyel enfeksiyonun varlığını
gösterebilir
• Okul aksamakta, anne ve baba çalışması
engellenmektedir
• Antipiretiklerin önemli yan etkileri unutulmamalı.
Dikkatli kullanılmalı
• Aşırı ve lüzumsuz antipiretik tüketiminin çocuğa ve
aileye getireceği yük
• Antipiretikler ateş tedavisinde
yararlıdır fakat ateşe neden olan
hastalığı tedavi etmez.
Çocuklarda yaşamı tehdit
edebilecek akut ateşli
hastalıklar
• I.Enfeksiyonlar
• II.Kollajen – Vasküler Hastalıklar
• III.Diğer Nedenler
•
(Hipertermik durumlar)
Enfeksiyonlar
•A. MSS
• Akut bakteriyel menenjitler
• Ensefalitler
•B.Üst solunum yolları
• Akut epiglottit
• Retrofaringeal abse
• Laringeal difteri (nadir)
• Krup sendromu
•C.Alt solunum yolları
• Ağır pnömoni
• Tüberküloz, milier TBC
•D.Kalp
• Miyokardit
• Bakteriyel endokardit
• Süpüratif perikardit
•E.Gastroentestinal
• AGE
• Apandisit
• Peritonit
•F.Kas-iskelet sistemi
• Nekrotizan miyozis/fassitis
•G.Sistemik enfeksiyonlar
• Meningokoksemi
• Diğer bakteriyel sepsisler
• Toksik şok sendromu
Kollajen – Vasküler Hastalıklar
• Akut romatizmal ateş
• Kawasaki hastalığı
• Stevens-Johnson sendromu
Diğer Nedenler
(Hipertermik durumlar)
• Tirotoksikoz
• Sıcak çarpması
• Akut ilaç zehirlenmeleri (atropin,
aspirin, amfetamin,kokain)
• Malin hastalıklar
ATEŞLİ ÇOCUKLARDA ÖYKÜDE NELER
ARANMALIDIR
•
•
•
•
•
•
•
•
Yaş
Ateşi kim ölçtü?
İlaç kullanıyor mu?
Çevre ısısı (hipertermi)
Kaç gündür
En yüksek ölçülen seviye nedir
Yakın zamanda aşı uygulanmış mı?
Aileye göre çocuk hasta ise neden böyle
düşündükleri sorulur
• Burun akıntısı, öksürük, nefes almada güçlük,
hırıltılı solunum, ishal, yürümede güçlük, baş
ağrısı, kusma gibi belirtiler viral veya fokal bir
enfeksiyonun belirtisi olabilir
• Döküntü var mı
• Ateş sırasında konvülsif hareketlerin varlığı
• Ailede hasta kişi var mı ?
• Kısa süre önce antibiyotik kullanımı
• Bağışıklık sistemi bozukluğu, orak hücreli anemi
ve splenektomi geçirenler ile kemoterapi altında
olanlar veya uzun süreli kemoterapi olanlar ciddi
bakteriyel enfeksiyon için riskli grubu oluşturur
• Metabolik hastalık, kr. böbrek, akciğer ve kalp
hastalığı olanlar artan gereksinimi
karşılayamazlar ve yetersizliğe girebilirler.
SEMPTOMATİK ATEŞ TEDAVİSİ NASIL
YAPILIR
• Ateşin düşürülmesi ※ Ateş tedavisi
• Amaç vücut ısısının normale döndürülmesi
olmamalıdır
• Büyük çocukların kendini iyi hissettiği küçük
çocukların ise rahatladığı bir vücut ısısı düzeyi tedavi
için yeterlidir.
• Ateşin düşmesi altta yatan hastalığın tedavisi
anlamına gelmediği gibi ciddi bakteriyel enfeksiyon
ile viral hastalık ayırıcı tanısına da yardımcı olmaz
HAFİF ATEŞTE
• Giysileri çıkarılır
• Bol sıvı verilir
• Ortam ısısına dikkat edilir
• Antipiretik gerekli değildir
YÜKSEK ATEŞTE
• Antipiretik verilebilir
• İlaç verildikten en az yarım saat sonra ılık su
uygulanabilir
• Ateşli konvülsiyon geçiren çocuklarda ateş
tedavisine öncelik verilmelidir
• Soğuk veya buzlu su, sirke kullanılmamalı, özellikle
alkol ve kolonyanın zehirlenmelere neden olacağı
unutulmamalıdır
• Soğuk uygulama vücut ısı kaybını artırır fakat ısı
kontrol merkezinde ayar değişmediği için vücut ısısı
tekrar yükselir  üşüme titreme çocuğu husursuz
eder


• Antipiretik ilaçlar kullanılırken doz ayarına, dozlar
arası süreye dikkat edilmeli
• Kombine antipiretik kullanımından kaçınılmalıdır
• Antipiretiklerin önemli yan etkilerinin olduğu ve
zehirlenmelere yol açabileceği unutulmamalıdır
•


Fizik Muayene
• Amaç: Hastanın genel durumunu
değerlendirmek ve ateş nedeni
olabilecek bir odağı araştırmak
olmalıdır.
• Hasta – toksik görünüm
• Bilinç ve doku perfüzyonu
• Enfeksiyon kaynağı
•
•
•
•
•
•
•
Ateş tekrar ölçülmeli
Vital bulgular, genel durum
Solunum sistemi
Kardiyovasküler sistem
Döküntü
LAP
Kulak muayenesi
• Kas-İskelet sistemi
• Menenjial belirtiler
Akut ateşli çocuklara nasıl
yaklaşılmalıdır?
• Yaş-ateş süresi- en yüksek olduğu
seviye
• 5 günden az süreli ateşe akut ateş
denir
• Nedeni bilinmeyen ateş konusunda
değişik tanımlar vardır. Günde 38.5 C
ve üstü olan ve iki haftadan fazla süren
ve bir neden bulunamayan ateşli
duruma nedeni bilinmeyen ateş denir.
Ateşli bir hastalık sırasında
gelişebilecek bir bakteriyemi
kendiliğinden gerileyebileceği gibi
yaşamı tehdit edebilecek
menenjit,
• bronkopnömoni, osteomiyelit ve
sepsis gibi ciddi enfeksiyonlara da
yol açabilir.
•
•
•
< 3 ay bebeklerde kültür sonucu
gelene kadar antibiotik başlanmalıdır.
• Bütün yaş guruplarında toksik veya
hasta görünenler ile yenidoğanlar,
bağışıklık sistemi yetersizliği olanlar ile
kemoterapi alanlarda tartışmasız
sepsis protokolu uygulanmalıdır.
• <3 yaş çocuklarda ateşe neden olan
hastalıklar
•
•
•
•
•
Otitis media %37
Nonspesifik hastalıklar %25
Pnömoni %15
Viral hastalıklar %13
Tanınabilen bakteriyel hastalıklar %10
•
•
Ateşli çocuklarda tanı ve
tedaviye yaklaşımı kolaylaştırmak
için klinik araştırmalar ve
deneyimlere dayanarak yaş
grupları belirlenmiştir.
Ateşli yenidoğan (0-28 günlük)
•
•
•
•
•
•
•
Ateş sık görülmez hatta hipotermiye eğilim
Bakteriyemi riski %7.4-13
Etiyoloji;
GBS
Listeria monocytogenes
Gram(-) enterik mikro organizmalar
Entero virüs ve Herpes gibi viral enf.
28-90 günlük ateşli çocuklar
• İmmunolojik olarak bakteriyel enfeksiyonları
sınırlandırma yetenekleri yenidoğanlardan
daha iyidir.
• Fokal enfeksiyonlar görülebilir
• Ciddi ve yaygın enfeksiyonlarda gelişebilir
• Geleneksel yaklaşım yenidoğanlar gibidir
• Bu yaşlarda viral enfeksiyonlar sık olması
nedeni ile geleneksel yaklaşıma seçenek
olarak düşük risk gurupları belirlenip yakın
izlem ve ayaktan tedavi uygun olabilir.
28-90 günlük ateşli çocuklar
• Etiyoloji
• S:pneumoniae
• H.influenzae
• GBS
• Aşılama, bronşiyolit gibi viral hst.
28-90 Günlük ateşli çocuklarda sepsis
için düşük risk kriterleri
• Klinik
– Daha önce sağlıklı
– Toksik görünmüyor
– Enfeksiyon odağı yok (otit dışında)
• Laboratuvar bulguları
– Lökosit 5-15 bin/mm3 (bant<1500 bin/mm3)
– İdrarda gram boyamada bakteri yok
İshali varken dışkıda BK<5/alan
Solunum sistemi beliryileri varken akciğer grafisi
normal ise
3-36 ay arası olan çocuklar
• Enfeksiyonun yayılma riski, bağışıklık
sisteminin olgunlaşması nedeni ile az
• Yüksek ateşli olmasına karşın, toksik
görünmeyen, belirli bir ateş odağı
saptanamayan çocukların %5’inde
hemokültür (+) GİZLİ BAKTERİYEMİ
• Hib aşısı yapılmayan toplumlarda GB riski
%3-10 (etken bakteri çoğunluklar H. İnfluenza)
• Hib aşısı yapılan toplumlarda GB riski %1-6
(etken bakteri %92 S.pneumonia)
• ETİYOLOJİ
– S:pneumonia %85
– H.influenzae %10
– N.menengitis % 3
36 aydan büyük akut ateşli
çocuklar
• Ateş nedeni daha çok lokalize
enfeksiyonlardır.
• Büyük çocuklarda vaskülit ve
otoimmün hastalıklar ateşe neden
olabilir
KÜLTÜR SONUCU VE İZLEME GÖRE TEDAVİ
YÖNLENDİRİLİR
Kültürler (-)
Ateşsiz ve iyi
DİKKATLİ GÖZLEM
HEMOKÜLTÜR +
SEPSİS araştır
Sonuçlara kadar
IV antibiotik
Hemokültür (-)
İyi fakat ateşli
Sıkı gözlem
3.kuşak sefalosporin IV
İDRAR KÜLTÜRÜ +
I.Ateşi var
Yatır, sepsis araştır,IV AB
II.Ateşsiz
Ayaktan AB
ATEŞİN EVDE TEDAVİSİNDE EBEVEYİN
BİLGİLENDİRİLMESİ
• Ateş vücut ısısının normalin (37C’nin ) üzerine çıkmasıdır.
• Ateş vücudun infeksiyona cevabıdır, ve daima “ciddi
enfeksiyon” varlığı anlamına gelmez.
• Ateş minor enfeksiyonla vücudun savaşı olabilir ve arzu
edilen bir cevaptır.
• Çocuklar aşırı giyinme, aşırı aktivite, sıcak hava ve sıcak
yiyecekler daha yüksek vücut ısısına neden olabilir.
• 38.3C’nin altında bebek huzursuz değil ise tedaviye gerek
yok.Konvülsiyon veya Kr. hastalık öyküsü olmadıkça daha
yüksek ısılar bile tehlikeli değildir (AAP) .
• Bebeğin davranışını gözlemlemek önemlidir. İyi yiyor ve
uyuyor ise herhangi bir tedaviye ihtiyaç yoktur (AAP).
• 39C’den yüksek ateşlerde, 20 dakika boyunca 29 – 32.2 C’deki
su ile küvette sünger ile yıkanır. İstemiyor ise sadece su ile
oynamasına izin verilir. Yine huzursuzsa zorlanmaz. Oda ısısı
23.9 C’de tutulur. Alkol kullanma; çocuğu banyoda yalnız
bırakma.
• Az kıyafet giydir.sort, iç çamaşırı, gibi
• Ekstra sıvı içir.pedialyte, meyva suyu,veya buzlu su gibi. Sade
su verme.
• Ateş düşürücü ilaçlar çocuğun ateşini ve irritabilitesini
azaltabilir.
ACİLE GİTME VEYA DOKTORU ARAMAK İÇİN
KRİTERLER
< 3 aylık çocuk
konvülsiyon varsa
>40C ateş
İlaç veya kompresle düşmeyen ateş
3 günden daha uzun süren ateş
Ateşle birlikte döküntü gelişirse
Kusuyorsa ve sıvı içemiyorsa
Sıvı içmeyi reddediyorsa
Çok uykulu, irritable veya uyandırmak zorsa
Solunum güçlüğü veya hızlı solunum varsa
Ateşle birlikte döküntü gelişirse
Kusuyorsa ve sıvı içemiyorsa
Sıvı içmeyi reddediyorsa
Çok uykulu, irritable veya uyandırmak zorsa
Solunum güçlüğü veya hızlı solunum varsa
Ense ağrısı veya ense sertliğinden şikayet ediyorsa
Adapted from: The Children’s Hospital of Philadelphia,
Emergency Department discharge criteria
Ibuprofen
• 20mg/kg /gün 3-4 dozda
100mg/5ml
• < 30kg çocukta max doz 500 mg’ı
geçmemeli
• Yemeklerden sonra kullanılmalı
• < 6aylık bebekte kullanılmaz
• Peptik ülserde, bronşial astımda kontrendike.
Devamlı kusan veya dehidrate olan çocukta
asla kullanılmamalı.
• YE: dispepsi, G.İ intolerans, cilt döküntüleri,
trombositopeni ve G.İ kanama
•
 Beta blokörler, tiazid grubu düretikler ve oral
antikoagülanlar ile kullanılmamalı
ACETAMİNOPHEN
• 10-15 mg/kg/doz
3-4 kez 120250 mg/5ml
• Bazı ilaçların içinde de acetaminofen
olabilir. Yüksek doza sebebiyet
verebilir.
• Anemi, renal ve hepatik yetmezlik, kardiyak
ve pulmoner şikayetlerde dikkatli kullanılmalı
• Aşırı duyarlı kişilerde ve G6PD eksikliğinde
kontrendikedir
• YE: Allerji,makulopapüler döküntüler, mide
bulantısı ve ürtiker
•  Antikoagülan, kumarin, indantoin ve fenotiazinlerle
birlikte kullanılmamalıdır.
•
Önerilen tedavi dozunda hiçbir yan
etki olmadığı söylense de
– Kusma va ishal nedeni ile aç olan
çocuklarda
– < 2 yaşta
– Uzun süre tedavi olanlarda
•
Önerilen dozda bile fulminant hepatit
gelişir
HİPERTERMİ
• Vücutta biriken ısının hemen
kaybedilmesi gerektiğinden soğuk veya
buzlu su tedavinin en önemli yönüdür
• Antipiretikler etkili değilse de eğer
hipertermi düzeltilemiyor ise
kullanılabilinir.
ATEŞ NASIL ÖLÇÜLÜR ?
• Ateş mutlaka derece ile ölçülmelidir. Elle
dokunarak ölçülen ateş yanıltır.Evinizde mutlaka
derece bulundurun. Derece ile ateş ölçmeyi
bilmiyorsanız size en yakın sağlık ocaklarında
hemşirelerden veya çocuk doktorunuzdan
öğrenmek için rica edin.
• Dört tip derece var; cam civalı derece, elektronik
derece, kulaktan ölçen derece, emzikle ölçen
derece.
• 1 yaşın altındaki çocuklarda kulaktan ateş ölçümü
güvenli değildir.
• 3 ay altındakilerde koltuk altı, 3ay- 5 yaş arası
makattan , 5 yaş üzeri uyumlu çocuklarda ise
ağızdan ateş ölçümü daha uygundur.
ATEŞ NE ZAMAN VE NASIL DÜŞÜRÜLÜR?
• Koltuk altı 38 derecenin üstünde, makattan 39
derecenin üstünde, ateş düşürücü yaşına ve
kilosuna uygun dozda uygulanır.
• Aspirin ateş düşürmek amacı ile artık
kullanılmamaktadır, bazı durumlarda REYE
sendromu denilen hayatı tehdit eden hastalığa
neden olabilmektedir.
• Günümüzde en sık asetominofen (parasetomol)
veya ibuprofen ateş düşürmek amacı ile
kullanılmaktadır.
• Bazen ateşin düşmediği durumlarda dünüşümlü
olarak bu iki ilaçta kullanılmaktadır.
• Kullandığınız her ateş düşürücü ilacın
prospektusünü iyice okuyun, dozları
aşmayın, bazı soğuk algınlığı ilaçlarında
asetaminofen bulunduğunu unutmayın bu
yüzden ateş düşürücü ile birlikte kullanırken
doz aşımı açısından dikkatli olun.
• Ilık suyla banyo koltuk altı 39 derece üstünde
ateşlerde ateş düşürücü verildikten 30 dakika
sonra özellikle havele geçirme riski olan
veya daha önceden ateşli iken havale geçiren
çocuklarda uygulanmalıdır.
ATEŞ NASIL DÜŞÜRÜLMEZ?
1.Aspirin
2.Soğuk su
3.Alkol veya sirke
4.Aynı anda 2 ateş düşürücü ilaçla
5.2 ayın altında
NE ZAMAN SOĞUTMA?
• Sıcak çarpması
• Yüksek ateşe bağlı bilinç bulanıklığı
• Yüksek ateşle birlikte havale nöbeti geçirme
• 41oC üzerinde ateş
• İlaçların etkisi çıkana kadar
NASIL SOĞUTMA?
• Geniş bir kabın içine 5-10 cm yüksekliğinde su
• Ilık su (29-32oC)
• Çocuk oturtulur
• Bez suda ıslatılarak vücudu silinir
• Titreme olursa suyun sıcaklığı artırılır veya son verilir
• Ateş 1-1.5oC ve kısa süreyle düşer
ATEŞLİ FEBRİL KONVÜLZİYON NÖBETİ
BASİT
KOMPLEKS
• 15 dk’dan kısa
• 15 dk’dan uzun
• 24 st içinde 1 kez
• 24 st içinde >1 kez
• Tüm vücutta
• Bölgesel
• Nörolojik hastalık yok
• Nörolojik hastalık var
• Menenjit bulgusu yok
%85
%15
BASİT Febril Konvülziyon
• Çocukların %2-4’ünde görülür
• Beyinde hasar bırakmaz
• Gelişme geriliğine yol açmaz
• Davranış bozukluğuna yol açmaz
• Ölüme yol açmaz
• Tekrarlama riski 1 yıl içinde yaklaşık %30’dur
• Tekrarlayan nöbetler 5-6 yaşlarında kaybolur
• Sara gelişme riski %2-4 oranındadır
İLK MÜDAHALE
S A K İ N O L U N...
Ağızda yabancı cisim varsa parmağınızla çıkarıp hava yolunu açın
Çocuğu yan yatırın
Dil ısırma olasılığı düşüktür, ağza herhangi bir cisim koymayın
Çırpınma-kasılma hareketlerine müdahale etmeyin
Solunum kısa süreyle dursa bile yapay solunum yapmayın
Önceden ateşli havale geçirmişse diazepam fitil kullanın*
10 dakikadan uzun sürerse acilen hastaneye götürün
* 3 yaşın altında 5 mg, 3-6 yaş 7.5 mg, 12 saat arayla toplam 4 doz.
FEBRİL KONVÜLZİYONDA MORBİDİTE VE
MORTALİTE
 Febril konvülziyona bağlı ölüm bildirilmemiştir.
 Febril status epileptikusa bağlı bildirilen ölüm sayısı
çok nadirdir.
 Febril konvülziyona bağlı devamlı motor defisit
bildirilmemiştir.
 Zeka seviyeleri kontrol grubu ile benzer sonuç
vermiştir.
 Okul performasyonlarında azalma saptanmamıştır.
FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA RİSKİ
1/3’ü ilk nöbetten sonra tekrarlar.
Bu olguların % 10’u üç veya daha fazla sayıda
tekrarlar.
FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA İÇİN
BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ
 Belirgin Risk Faktörleri




Ailede FK hikayesi
Yaş  18 ay
Ateş yüksekliği
Ateş süresi
 Muhtemel Risk Faktörü
 Ailede epilepsi hikayesi
 Risk Faktörü Olmayan Durumlar




S.S.S. gelişim anomalileri
Kompleks FK
Cins
Irk
FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA İÇİN
BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ
 En önemli iki faktör
 Ailede FK hikayesi
 Yaş  18 ay
 İkinci iki önemli faktör
 Ateş saptanması ile nöbet arasındaki zaman: Ateş ile nöbet
gözlenmesi arasındaki zaman ne kadar kısa ise tekrarlama
şansı o kadar yüksektir.
 Ateş yüksekliği: Ateş yüksekliği ile tekrarlama arasında ters
ilişki vardır.
FEBRiL KONVÜLZiYONDA TEKRARLAMA iÇiN
BELiRLENMiŞ RİSK FAKTÖRLERİ
Risk faktörü bulunmayanlarda : % 15
İki risk faktörü bulunanlarda : % 30’dan
Üç ve daha fazla risk faktörü bulunanlarda : % 60’
dan fazla tekrarlama şansı vardır.
FEBRİL KONVÜLZİYONDA TEKRARLAMA İÇİN
BELİRLENMİŞ RİSK FAKTÖRLERİ
Ailede epilepsi hikayesi olanlarda : % 25
Ailede epilepsi hikayesi olmayanlarda : % 23
FEBRİL KONVÜLZİYONDA EPİLEPSİ GELİŞME
RİSKİ
 Belirgin risk faktörleri
 S.S.S. gelişim anomalileri
 Kompleks FK
 Ailede epilepsi hikayesi
 Ateş süresi
 Muhtemel risk faktörü
 Birden fazla komleks FK kriteri bulunması
 Risk faktörü olarak görülmeyen durumlar
 Ailede FK hikayesi
 FK’ un ilk görülme yaşı
 Ateş yüksekliği
 Cins
 Irk
FEBRİL KONVÜLZİYONLARDA EPİLEPSİ GELİŞME
RİSKİ
 Devamlı proflaktik ilaç alanlar : % 2,2
 İntermitant DZP alanlar : % 2,1
 Proflaktik ilaç almayanlar : % 2,3
EPİLEPSİ GELİŞMİŞ FEBRİL KONVÜLZİYONLU
ÇOCUKLARDA NÖBET TİPLERİ
İdiopatik jeneralize tonik-klonik nöbet
İdiopatik kompleks parsiyel nöbet
Temporal lop epilepsi