SİNDİRİM SİSTEMİ RADYOLOJİSİ

GASTROİNTESTİNAL
RADYOLOJI
Prof.Dr.Mahmut Oğuz
ÇUKUROVA TIP RADYODİAGNOSTİK
SİNDİRİM SİSTEMİ
RADYOLOJİSİ
•
•
•
•
AKUT KARIN RADYOLOJİSİ
ÜST GASTROİNTEST. TRAKT RAD.
ALT GASTROİNTEST. TRAKT RAD.
PARANKİMATÖZ ORGAN RAD.
• KARACİĞER-SAFRA YOLLARI
• PANKREAS
• DALAK
AKUT KARIN RADYOLOJİSİ
• SUPİN(SIRTÜSTÜ)DİREKT KARIN GRAFİSİ
• AYAKTA DİREKT KARIN GRAFİSİ
• LATERAL DEKUBİTUS GRAFİSİ
• ULTRASONOGRAFİ
• BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
DİREKT GRAFİ
DEĞERLENDİRMESİ
•
•
•
•
•
•
Mide-barsaklarda gaz dağılımı
Lümen dışı gaz dağılımı
Assit veya kitle opasitesi
Anormal kalsifikasyon
Karaciğer-dalak büyüklüğü
Böbrek –psoas konturları
LÜMEN İÇİ GAZ DAĞILIMI
• Kolon haustralarla ve feçes ile tanınabilir
• Jejunumda valvula konniventesler
• DİLATE VE ÇOK SAYIDA LUPLAR
• Mekanik obstruksiyon,paralitik ileus,akut
• iskemi, lokal peritonit,inflammatuar barsak
hastalığı,volvulus,toksik megakolon
LÜMEN DIŞI GAZ
• Peritoneal kavite de gazperforasyon,lapa
• ratomi veya laparoskopi
• Abse içi gaz
• Safra yollarında
gaz(anastomoz,sfinktero.)
• Barsak duvarında gaz(pnömatozis koli)
KALSİFİKASYONLAR
•
•
•
•
•
•
•
Flebolitler
Kalsifiye lenf bezleri
Aterom kalsifikasyonları
Uterin fibroidler
Adrenal kalsifikasyon
Dermoid
Kronik pankreatit,kist hidatik,fekalit
GASTROİNTESTİNAL TRAKTUS
• Primer inceleme yöntemi baryum sulfattır.
• Floroskopik inceleme ile oral veya rektal
verilir,fizyolojik hareketler takip edilir.
• Mide ve kolonun çift kontrast incelemesi
• mukozal lezyonlar için uygulanır.Baryum,
• hava ve adale gevşetici
GASTROİNTESTİNAL TRAKTUS
Baryumlu incelemenin değerlendirilmesinde:
Mukozal kıvrımlar- kontrakte durumda
belirgindir,dilate olduğunda silinir.
Barsak duvarı-gerçekte görülmez.Lümenin dış
konturu izlenir.
Dolma defekti-intraluminal,mural,ekstramural
Dolma fazlalığı-ülserasyon(profil veya anfaz)
Striktür-annüler(kuyruk,yenilmiş elma veya
omuz)
Peristaltik hareketler-artma,azalma,rijidite
ÖZOFAGUS
• Direkt grafide izlenmez
• Ba incelemede oblik ;dolu ve boş(mukoza)
• Solda arkus aortaya ait bası mevcuttur.
• Sol atrium ve sol ventrikülün arkasındadır
• Primer,sekonder ve tersiyer kontraksiyonlar
ÖZOFAGUS
• Disfajinin en önemli nedeni striktür
• Striktür:karsinoma,peptik,akalazya,korozif
• Striktür:nerede,şekli nasıl,uzunluğu ne
kadar,yumuşak doku kitlesi var mı?
• Karsinoma:annüler striktür,omuz bulgusu,
• düzensiz sınır,birkaç cm uzunlukta ve yumuşak doku
kitlesi genellikle var
• Peptik striktür:alt uca yakın ,hiatus hernisi ile
ilişkili,kısa ve birlikte ülser olabilir.
• Akalazya:sfinkter lezyonu, distalde kalem ucu gibi
daralma,proksimalde dilatasyon,peristaltizm yok
• Korozif:uzun ve arkus aortadan başlar
ÖZOFAGUS
• Dolma defekti
• Dilatasyon:obstruktif(Ca,akalazya),nonobstruktif(skleroderma)
• Varis:solucanvari dolma defekti
• Web:ince bant şeklinde,servikalde ve ön
duvarda.Plummer Vinson:web,anemi,disfaji
• Divertikül:torakalde traksiyon,servikalde
• Zenker divertikülü(inf.konstriktör adalesinden)
• Atrezi:en sık görülen proksimal atrezi,distal
fistül
MİDE VE DUODENUM
• Midenin tüm duvarları baryumla kaplı ve
hava ile gerilmiş ve ayrıca baryumla
gerilmiş olarak gösterilir.İncelemeden önce
hasta en az 6 saat aç olmalıdır.
• Küçük kurvaturda kenar düzgün,büyükte
kaba izlenir.Bulbus mum alevi şeklindedir.
• Duodenal ans pankreas başı etrafında lup
yapar.
• Gastroskopi günümüzde ilk
incelemedir.Yüzeyel lezyonları
değerlendirmede ve biopsi için daha
üstündür.
MİDE VE DUODENUM
• Midede dolma defektinin en sık nedeni
karsinomadır.Mukozada ve konturlarda dü• zensizlik izlenir.
• Midenin diffüz tutulumu linitis plastika ola• rak adlandırılır.
• Mural leimyoma,polipler,bezoar,lenfoma diğer
kitleler arasında sayılabilir.
MİDE VE DUODENUM
• Gastrik ülser benign veya malign
olabilir.
• Benign ülser lümen dışına
taşar,kenarları
• düzenlidir,genellikle küçük
kurvaturdadır, mukozal kıvrımlar ülser
kenarına kadar uzanır.
• Malign ülser krater şeklinde ve lümen
için-dedir,kenarları düzensizdir,antrum
ve büyük kurvatur yerleşimi daha
fazladır,mukozal kıvrımlar ülsere kadar
uzanamaz.
MİDE VE DUODENUM
• Mide mukoza kıvrımlarında kalınlaşma:
• Zollinger-Ellison sendromu,(pankreasta
• gastrin salgılayan tümör,yüksek asit
sekresyonu,multipl ülserler)lenfoma
• Gastrik Çıkış Obstruksiyonu(4 saatte
midedeki baryumun %50 den az boşalması):
• Kronik duodenal ülser,antrum
karsinoması,pylor stenozu
MİDE VE DUODENUM
• Hiatus Hernisi:kayıcı(sliding)veya para• özofageal olabilir.Reflü,özofajit,ülser ve
• striktür gelişebilir.
• Duodenal Ülser:Büyük kısmı bulbustadır,
• baryum takıntısı,çevresel ödem,plilerde
çekinti,kronik ülserde skarlaşma ve
deformite.Obstruksiyon,kanama ve
perforasyon
İNCE BARSAKLAR
• Standard incelemede hasta 250-300 cc
baryum içer ve yarım saat ara ile ince barsak
grafileri alınır baryum kolona geçene kadar
takip edilir.Bu süre 2-3 saat sürebilir.
• Normal ince barsaklar abdomenin orta ve alt
kısmını doldurur.
• İleoçekal valvden geçiş floroskopi altında
izlenir, gerekirse kompresyon uygulanır.
• İnce barsak mukozası kuş tüyü görünüm
gösterir ve transvers çapı 25 mmden fazla
olmamalıdır.
İNCE BARSAKLAR
• CROHN HASTALIĞI
Etyolojisi bilinmeyen kronik granülomatöz
bir hastalıktır ve hemen daima terminal ileumu tutar.Ülserasyonlar,ödem ve striktürler
oluşturur.İp belirtisi(string sign) ve fistüller
görülebilir.Skip lezyonlar olabilir.Ayırıcı tanıda tüberküloz ve lenfoma düşünülmelidir.
İNCE BARSAKLAR
MALABSORPSİYON SENDROMU
İnce barsaklarda dilatasyon,mukozada kabalaşma,baryumun dilüsyonu,flokülasyonu,segmentasyonu.
Tropikal sprue,gluten enteropatisi,safra ve
pankreas enzim yetersizliği,postgastrektomi,
Crohn hastalığı ve lenfomada görülebilir.
KALIN BARSAKLAR
• İnceleme öncesi diet,müshil ve lavman ile
barsaklar temizlenir.Standard incelemede baryum lavman ile verilir ve terminal ileuma
kadar ilerletilir.Çift kontrast incelemede az
miktarda baryum verildikten sonra hava ile
ilerletilir ve mukozayı kaplaması sağlanır.Boşaltma sonrası da grafi çekilir.
KALIN BARSAKLAR
• Kolon segmentlerinin lokalizasyonu,
striktür, ülserasyon, dolma defekti,
dilatasyon,ekstrensek bası, mukozada
düzensizlik gibi bulgular araştırılır.
KALIN BARSAKLAR
ÜLSERATİF KOLİTİS
Etyolojisi bilinmeyen,ülserasyon ile karakterize ve hemen daima rektumu tutan bir
hastalıktır.Erken dönemde fırçasal ülserler
izlenir.Haustrasyonlar kaybolur, kolon
kısalır rijid tüp görünümü ile kurşun
boru görünümü kazanır.
Toksik megakolon oluşabilir.
Uzun süren olgularda Ca insidansı
artmıştır
KALIN BARSAKLAR
İSKEMİK KOLİTİS
Genellikle kronik gelişir.Kanama ve ödem konturda parmak basısı görünümüne yolaçar.Tutulum genellikle sigmoid ve splenik fleksura arasındadır.Geç dönemde düzenli konturları olan
striktür gelişebilir.
KALIN BARSAKLAR
• CROHN-ÜLSERATİF KOLİT AYIRIMI
CROHN:rektum olguların yarısında tutulur,
ülserler derindir,haustralar asimetrik kaybolabilir,fistüller,anal ve perianal lezyonlar
sıktır, terminal ileum tutulumu tipiktir.
ÜLSERATİF KOLİT:Rektum daima tutulur,
kolon tutulumu kesintisiz,ülserler yüzeyel,haustralar simetrik kaybolur,fistül çok nadir,anal
lezyon nadir,ince barsak genellikle normal.
KALIN BARSAKLAR
TÜMÖRLER
Sessil veya saplı,tek veya multipl,neoplastik,
İnflammatuar veya gelişimsel olabilir.2cm
çaptan büyük oluşu,düzensiz sınırlı oluşu ve
takipte büyümesi maligniteye işaret eder.Adematöz polip,villöz adenoma,juvenil polip,inflammatuar polip ve karsinomatöz polip.
KALIN BARSAKLAR
KARSİNOMA
• En sık rektosigmoid ve çekumda gelişir.
• Rektosigmoid karsinomu sıklıkla annüler olup
obstruksiyon bulgusu verir. Çekum karsinomu
ise daha çok anemi ve kilo kaybına yolaçar.
• Obstruksiyonda omuz işareti izlenir,genellikle
6 cm den kısadır,düzensiz dolma defekti
görülür.
• BT duvar dışı yayılımı,lenf bezi tutulumu ve
karaciğer metastazlarını göstermede etkindir.
HEPATOBİLİYER
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Direkt grafiler
Oral kolesistografi
I.V kolanjiografi
Ultrason
Bilgisayarlı tomografi,dinamik BT
MR
Perkütan kolanjiografi
ERCP
Selektif anjiografi
HEPATOBİLİYER
• Ultrason: transvers ve longitudinal taranır
• Portal ven,hepatik venler,safra kesesi
• Kistler anekojen,solid kitleler hipoekojen,
mikst veya hiperekojen izlenir
• Diffüz hastalıklarda homojen eko bozulur
HEPATOBİLİYER
• BT:kontrastsız ve kontrastlı yapılır
• Parankim homojen dansitededir.
• Kontrastla portal ven ve hepatik ven
dallanması izlenir.
• Kistler hipodenstir,kontrastla boyanmaz
• Solid kitleler kontrastla değişik
miktarlarda boyanabilir.
HEPATOBİLİYER
KARACİĞERİN FOKAL KİTLELERİ
Hemanjiomlar:tipik olarak hiperekojen,BT ile
çevresel opaklanma ve doluş gösterir
Hepatoma:genellikle hipoekojen veya mikst
ekojenite ve dansitede
Kistler:anekojen,hipodens;opaklanmaz;kist
hidatik
kız veziküller içerebilir
Abse:internal ekolar içerir,hipodens
HEPATOBİLİYER
KARACİĞERDE DİFFÜZ HASTALIKLAR
Metastazlar:tek /multipl,hipodens,hipoekojen
Yağ infiltrasyonu:US’de parlak,BT de
hipodens,korunmuş alan içerebilir
Kronik karaciğer hastalığı ve siroz:sağ lob
normalden küçük, kaudat lob hiperplazik;ekosu
heterojen.Splenomegali,kollateral venöz
yapılar(portal hipertansiyon),assit.Renkli doppler
inceleme yararlıdır
HEPATOBİLİYER
Safra kesesi ve yollarında US primer
inceleme
Safra kesesi için hastanın aç olması gerekir
Kesede taş hiperekojen ve akustik gölgeli
Kolesistitte kese duvarı kalın,safra çamuru
ve perikolesistik kolleksiyon
Normal koledok 7 mm kalibrede
Taş veya tümörde obstruksiyon ve dallanan
tübüler yapılar.Obstruksiyon düzeyi
tanımlanır.Gaz olursa BT inceleme.
HEPATOBİLİYER
• Perkütan transhepatik kolanjiogram
• Perkütan transhepatik eksternal direnaj
• Perkütan transhepatik dilatasyon,stent
ve internal direnaj
• Perkutan kolesistostomi
• Perkutan karaciğer biopsisi
• Perkütan abse ve kist hidatik direnajı
DALAK
Primer inceleme US
Homojen ekojenite ve dansitede
Splenomegali:portal
hipertansiyon,hemolitik
anemiler,lenfoma,kronik
enfeksiyon,lösemi
Nadiren kist ve abseler
Travmada laserasyon ve kanamalar
PANKREAS
• Primer inceleme US
• Gazlı hastalar (akut karın), şişmanda BT
• Pankreas Ca, lenfoma, çevresel lenf
nodları
• Tümörlerin 2/3ü başta lokalize ve
tıkanma sarılığı yapar.
• Gövde ve kuyruk kitleleri geç semptom
verir.
PANKREAS
PANKREATİT
Akut:ödematöz,süpüratif,hemorajik,nekrotik
pankreas diffüz olarak büyür,dansitesi azalır
kanama alanları hiperdens,abse formasyonu ve
psödokistler
Kronik pankreatit:fibrozis,duktal kalsifikasyonlar ve stenoz
Fokal pankreatit: adenokarsinomu taklit eder.