ÖĞRENME ĞÜÇLÜĞÜ

ÖĞRENME BOZUKLUKLARI
İZMİR
YÜKSEK TEKNOLOJİ
ENSTİTÜSÜ
PSİKOLOJİK DANIŞMA VE
REHBERLİK BİRİMİ
ÖZGÜL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ



Ülkemizde henüz az tanınmış bir bozukluk olan
“özgül öğrenme güçlüğü” zihinsel gelişim devam
etmesine karşın, okuma yazma, aritmetik ve diğer
akademik işlevlerde ortaya çıkan yapısal ve
gelişimsel bir sorundur.
Bu bozukluk okul çağı çocuklarının %10-20’sinde
görülmektedir.
Özgül öğrenme bozukluğu olan çocukların
%20-25’inde dikkat eksikliği ve hiperaktivite
bozukluğu (DEHB) görülmektedir.
ÖĞRENME BOZUKLUĞU
NEDİR?


Öğrenme: algılama, organize etme,
depolama ve gerektiğinde bilgiyi göstermeyi
içeren bilginin kazanılması işlevidir.
Öğrenme süreci: Girdi →bütünleme
→ bellek → çıktı
süreçlerini oluşturmaktadır.
Öğrenme sürecinde belirtilen bu aşamalardan
bir veya birkaçında sorun yaşanırsa öğrenme
güçlüğü ortaya çıkabilir.
Şimdi Bu Sorunları İnceleyelim
1- GİRDİ SORUNU
a) Görsel algı
b) Dokunsal algı
c) İşitsel algı
2- BÜTÜNLEME SORUNLARI: Bir konunun ana
fikrini söyleyemez, yaşamını programlayamaz,
çevresini düzenleyemez, ayları, günleri sırayla
yazamaz.
3- BELLEK SORUNU: Aldığı bilgiyi kısa süreli
bellekten uzun süreli belleğe kaydetmede sorun yaşar.
(örneğin;akşam ezberlediği şiiri sabah unutur.
4- ÇIKTI SORUNU: Kazanılmış bilgi ve becerileri
kullanmada sorun yaşar.
ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİNİN
NEDENLERİ
1- BEYİN HASARI
a) Ailevi
b) Gebelik ile ilgili
c) Doğum ile ilgili
d) Yeni doğan dönemi
2- GELİMİŞİMSEL SAPMA
3- GENETİK ETKEN
4- ALGI BOZUKLUKLARI
5- NÖROLOJİK FONKSİYONLARDA BOZUKLUK
a) İnput (Giriş )
b) Entegrasyon ( İşlem )
c) Bellek ( Depolama )
d) Output ( Çıkış )
GENEL ÖZELLİKLERİ














Genel becerilerindeki bozukluktur.
Zeka düzeyleri normal veya normalin üstündedir.
Hiperaktiftir.
Hipoaktiftir.
Dikkatleri kısa sürelidir, kolayca dağılır.
Konsantrasyon sorunları vardır.
İşitsel algı sorunları vardır.
Yönergeleri unutur.
Dinlemiyor görünürler.
Dokunarak ayrımlaştırmada güçlük çekerler.
Organizasyon bozukluğu vardır.
Zamanı iyi kullanamazlar.
Çalışma alışkanlıkları yetersizdir.
Sosyal ve duygusal sorunlar yaşarlar.
BELİRTİLER NE ZAMAN
ORTAYA ÇIKAR?
Çoğunlukla okula başlanmasıyla başlar.
 İlköğretimin ilk senesinde öğrenme
sorunları ile dikkat çeker.
 Öğretmen çocukta zeka geriliği
olduğundan şüphelenir, ancak bu
bozukluğun zeka ile ilgisi yoktur.

OKUMA ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ
( DİSLEKSİ)
En sık görülen öğrenme bozukluğu
disleksidir.
Disleksi: Yazılan kelimeleri okumada
ve anlamada güçlük olarak algılanabilir.
Çocuk okul çağına geldiğinde okumada
zorluk yaşamasıyla anlaşılabilir.
BELİRGİN DİSLEKSİ ÖZELLİKLERİ










Okuma yavaştır ve akıcı değildir, bazen hiç yoktur, harf harf
okur, özellikle bilmediği kelimeleri okurken duraklar,
okuyamaz.
Kelimeleri kısaltarak okur.
Tahmin ederek okur.
Yüksek sesle okurken, anlamı ifade eden ritim ve tonlaması
bozuktur.
Yanlış vurgulama yapar.
Okuduğu öykünün veya parçanın anlamını çıkaramaz.
Bir satırı takip edemez, karıştırır. Satır başına geçerken
zorlanır.
İçinden okurken bazı sesler çıkarır.
Kelime yerine başka bir kelime yerleştirme, atlama görülür.
Bazı harfleri öğrenmede güçlük çeker. ( p, b, d, g gibi )
DİSLEKSİNİN
% 37’si
GÖRSEL-MOTOR
SORUNLARLA
DİKKAT
SORUNLARIYLA
% 39’u
%16’sı
GÖRSELMEKANSAL
SORUNLARLA
İlgili olduğu tespit edilmiştir.
MATEMATİK ÖĞRENME
GÜÇLÜĞÜ ( DİSKALKULİ )
Diskalkuli: Sayısal ilişkileri
kavramada, hesaplamada, sayısal
sembolleri tanıma, kullanma ve
yazmada açığa çıkan bozukluk ve
yetersizliktir.
DİSKALKULİ BOZUKLUĞU YAŞAYAN
ÇOCUKLARIN ÖZELLİKLERİ










İşlem yapmakta zorlanırlar ve yavaştırlar.
Sayıları bozuk yazar, sıklıkla yer değiştirirler.
( ters dönmüş yada baş aşağı )
Sayıları eksik yada fazla yazarlar.
Geometrik ilişkileri kavramada zorlanırlar.
Aritmetik sembolleri tanımada zorlanırlar.
Çok basamaklı sayıları okuma ve yazmada zorlanırlar.
İşlemleri bozuk sıra ile yaparlar.
Çarpma bölme gibi işlemlerde sayıları alt alta
yazmada zorlanırlar.
Çarpım tablosunu öğrenmekte zorlanırlar.
Problem çözerken bağlantıları kurmakta zorlanırlar
YAZILI ANLATIM BOZUKLUĞU
( DİSGRAFİ )

Disgrafi yazma alanında gelişen öğrenme
güçlüğüdür. Yazılı anlatım bozukluğunda
yazma becerileri;
a) Çocuğun takvim yaşına
b) Ölçülen (ölçülebilir) zeka düzeyine
c) Yaşına uygun olarak aldığı eğitime bağlı
olarak beklenenin önemli derecede altındadır
Yazı Yazmada Görülen Bozukluklar
1.




Disgrafi : Bu çocuklar
Gördüğü harf, kelime, sayıları yazabilmek
için gerekli hareketleri yapamazlar
Görmeyle hareketleri arasında koordinasyonu
sağlayamazlar.
Defterin hangi satır ve yönünü kullanacağını
bilmezler.
İşittiklerini hareketlerine geçiremezler.
2. Göz önüne getirebilmekte aksaklıklar





Sözcükleri duydukları zaman harflerin
ve sözcüklerin simgelerini göz önüne
getiremezler.
Sözcükleri kendiliğinden yazamazlar.
Bakarak yazabilirler.
Harfleri görünce adını söyleyebilir,
sesini çıkarabilirler.
İşittiğini yazamazlar.
3. Söz diziminde aksaklık





Söz dizimini gramer kurallarına göre
yapamazlar.
Kompozisyon yazamazlar.
Düşüncelerini, yazmak istediklerini bir
düzene sokamazlar.
Yazılı sınavlarda başarılı olamazlar.
Mektup ya da hikaye yazamazlar.
Genel Olarak








Kelime, cümle oluşturup yazıya dökmede sorun
yaşarlar.
El yazısı yaşıtlarına oranla okunaksızdır.
Yaşıtlarına göre daha yavaş yazarlar.
Bazı harf ve sayıları ters yazarlar. (b-d, d-t, m-n,
g-y, f-v, b-p, g-k, c-ç, 2-5, 6-9, 12-21)
Bazı harf ve heceleri atlarlar, ters yazarlar. (ab-ba)
Harf ve hece eklemezler.( gider-giderim)
Sıkça imla hataları yaparlar
Paragraf düzeni yapamazlar.
Uzmana Ne Zaman Başvurulmalı?













Alfabeyi öğrenmede zorluk.
Yeni kelimeler öğrenmede zorluk .
Sayı yazmada zorluk.
Dikkatini toplamada zorluk.
Yönünü bulmada zorluk ( sağ-sol, kuzey-güney)
Yazılanları kopyalamada zorluk.
Ses ve heceleri birleştirmede zorluk.
Ders çalışmayı, ödev yapmayı, kitap okumayı sevmeme.
Çabuk sıkılma, çalışırken birinin yönlendirmesine ihtiyaç
duyma.
Eşya, oda düzeni konusunda sorun yaşama.
Zaman (bugün-yarın) ve saati öğrenmede güçlük.
Motor becerilerde zayıflık.
Sık sık sakarlık yapma.
Öğrenme Güçlüğünde Uygulanan
Testler
1. WİSC-R : Bireyin bilişsel alana ait yeterliliklerini test
etmede kullanılır. Bu testler görsel-algısal, görselmotor beceriler ölçülür.

Sözel zeka > Performans (kinestetik) ise, görsel- motor
alanda sorun olduğu düşünülebilir.

Sözel zeka < Performans (kinestetik) ise, çocukta
disleksi olduğu düşünülür. Özgül öğrenmede tipik bir
semptomdur.

Sözel zeka = Performans (kinestetik) ise, bunlar
arasında tutarlılık uzmanlarca analiz edilir.
WİSC-R Kategorileri
1.
2.
3.
4.
Kazanılmış bilgi kategorisi: Genel, aritmetik,
kelime dağarcığı, bilgi kazanma ve kullanma
becerisini ölçer.
Sıralama yeteneği kategorisi: Sayı dizilimi, resim
düzenleme gibi ardışık öğeleri sıralama becerisini
ölçer.
Mekansal yetenek kategorisi: Çok boyutlu
mekanlarda küp, desen gibi geometrik objeleri
düzenleme yeteneğini ölçer.(örnek: yap-boz,
logolar)
Kavramsal yetenek kategorisi: muhakeme etme,
değerlendirme, analiz, sentez gibi kavramları
kullanma performansını ölçer.
PARAMETRELER
70-79 öğretilebilir zeka bölümü
 80-89 sınır (eğitilebilir) zeka bölümü
 90-109 normal zeka bölümü
 110-119 yüksek zeka bölümü
 120-üstü üstün (dahi) zeka bölümü
şeklinde yorumlanır.
 Özgül öğrenme tanısı koymak için zeka
bölümü ortalama 80-89 ve üzerinde olmalıdır.

2. Gesell Gelişim Figürleri
Çocukların geometrik şekilleri kopya etmesi
istenir. Zaman sınırlaması yoktur, silgi
kullanma izni yoktur. İki ve üç boyutlu
şekiller çizilir(küp, silindir). Çocuk oldukça
zorlanıyorsa ince motor becerilerde sorun
olduğu düşünülür.
3. Bender Gestalt Testi

Organizasyon yeteneğini ayırt etmede
kullanılan bir testtir.
4. Heat Testi

Bireyin, kendisinin ve karşısındaki birey
açısından yönleri ayırt etmedeki gücünü
ölçer.(örneğin;sağını-solunu kendine ve
karşısındakine göre ayırt edebilmesine
bakılabilir.)
5. Horris Lateralleşme Testi

El- göz, ayak-göz arasındaki
koordinasyonu ve uyumu ölçmede
kullanılan testtir.
6. Görsel-işitsel Sayı Dizileri Testi

6- 12 yaşlarında uygulanır. Çocuğun
kısa süreli belleğini ve dikkatini
ölçmede kullanılır.
Çocuğun görsel-işitsel zeka alanı
belirlenir.
7. Okuma-yazma Becerisinin
İncelenmesi
Sınıf düzeyinde bir metin okutulur. Okuduğu
doğru kelime sayısı alınır. Normal şartlarda,
kriterler aşağıdaki gibi olmalıdır:
 1. sınıf 45 kelime/dakika
 2. sınıf 73 kelime/dakika
 3. sınıf 91 kelime/dakika
 4. sınıf 97 kelime/dakika
 5. sınıf 120 kelime/dakika

Tedavi Edilebilir Mi?
1.
2.
3.
•
•
•
•
•
•
Erken teşhis ve uygun tedavi çok önemlidir. Ailelerin
durumu kabullenmesi ve soruna akılcı yaklaşmaları
nedeniyle öğrenme güçlüğü sıklıkla atlatılır.
Öğrenme bozukluğu yaşam boyu süren bir
bozukluktur. Ancak uygun müdahele ve destek ile
zayıf olunan alanların üstesinden gelinebilir.
Tedavi edilmediği takdirde:
Akademik başarıda düşme
Kendine güvensizlik
Düşük motivasyon
Hayal kırıklığı ve üzüntü
Yetersiz sosyal ilişkiler
Davranış bozuklukları görülebilir.
Disleksinin Tedavisi
Disleksinin belli bir tedavisi yoktur.
Sorunun erken tanınması, okulun ve ailenin
teşvik edici olması oldukça önemlidir. Sık
okul değiştirme, evde ikinci bir dilin
kullanılması önemli bir olumsuzluktur. Yaş
ilerledikçe okuma sorunları düzelebilir.
Diskalkulinin Tedavisi
Erken dönemde teşhis edilip gereken tedavinin
yapılması gerekir. Aile ve öğretmenler işbirliği
yapmalıdırlar. Okulda tekrarlar yapılmalıdır.
Öğrenciler çalışma yerlerini düzenleyebilirler
(Az dikkat dağıtan yerler olmalı). Öğrencilerin
güçlü ve zayıf yönlerini fark etmelerine
yardımcı olunmalıdır. Önce somut örnekler
sonra soyut örneklerle uygulamalar
yapılmalıdır.
Öğrenme Güçlüğü Çeken Çocuklar
İçin Aileye Öneriler





Çocuğunuzun bu güçlüğünü olduğu gibi kabul
edin
Bu güçlüğün üstesinden gelmesi için yardım,
psikolojik destek ve eğitim yöntemlerinden
yararlanmasına olanak sağlayınız.
Öğretmeni ile iş birliği yaparak evde derslerini
kavramasına yardımcı olun.
Çocuğunuzun küçük başarılarını bile
destekleyiniz
Sadece başarılarını değil harcadığı çabayı da
destekleyiniz.





Kardeşleriyle yada arkadaşlarıyla kıyaslamayınız
Özel eğitim uzmanından evde uygulayabileceğiniz
teknikler hakkında bilgi alınız.
Çocuktan zeka düzeyinin üzerinde başarı
beklemeyiniz.
Çocuğun zayıf yönleri eleştirilmemeli aksine
kuvvetli yönleri bulunup desteklenmeli.
Anne ve baba aile sorunlarını çocuğun yanında
tartışmamalıdır.






Çocukta akademik başarıdan çok spor, müzik,
sanat gibi becerilerin gelişmesini sağlayınız.
Uzun vadeli tehditlerde bulunmayınız.
Çocuğunuza gerçekten yapabileceğiniz
konularda söz veriniz.
Çocuğunuza okulla ilgili çok fazla soru
sormayınız.
Yapamadığı işler konusunda onu
yüreklendiriniz.
Daha iyi öğreneceği alanı tespit ediniz.






Doğru yazmakta zorlanıyorsa hecelenecek kelimelerin
listesini yazınız ve bunlar üzerinde çocuğunuzla
çalışınız.
Matematikte zorlanıyorsa ona özel zamanlar ayırarak
beraber matematik çalışınız.
Okuma güçlüğü çekiyorsa evde ona bir şeyler
okuyunuz.
Çocuktan yapmasını istediğiniz iş üzerinde ısrarlı
olunuz.
Çocuğunuza kullandığınız yönergeler kısa, basit ve
kesin olsun.
Çocuğunuza uzman yardımıyla plan hazırlayınız.
KAYNAKLAR







ÖĞRENMEYETERSİZLİĞİ ,BELKIS HALİM VASSAF.İSTANBUL 1993
ÇOCUĞUNUZUN OKULLA İLGİLİ SORUNLARINI ÇÖZEBİLİRSİNİZ
,AMERİKAN OKUL PSİKOLOGLARI BİRLİĞİ ,EDİTÖRLER:MCHAEL
MARTİN ,CYNTHİA ,GREENWOOD.İSTANBUL 2000
PSİKİYATRİ TEMEL KİTABI ,EDİTÖRLER:PROF.DR. CENGİZ GÜLEÇ
,PROF.DR.ERTUĞRUL KÖROĞLU.1998
ÇOCUK VE ADOLESANDA RUHSAL BOZUKLUKLAR ,ÖGET ÖKTEM
ÜMRAN KORKMAZLAR ,ÖZEL ÖĞRENME BOZUKLUĞU
DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU VE ÖZGÜL
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK
RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI ANABİLİM DALI ,ANKARA 2001
DR. AYTEN ERDOĞAN ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE
HASTALIKLARI UZMANI(MEMORİAL HASTANESİ)