2 FLUID PROPERTIES AKIŞKANLAR, kayma gerilmesi etkisi altında sürekli şekil değiştiren maddelerdir. AKIŞKANLAR MEKANİĞİ, hareket halinde olan (akışkan dinamiği) veya duran (akışkan statiği) akışkanları ve bu akışkanların, katı yüzeylere ya da diğer akışkanlarla arayüzey şeklinde olan sınırlara etkilerini inceler. SI birim sistemindeki ana boyutlar Kütle {M} Uzunluk {L} Zaman {T} Sıcaklık {Ө} kilogram (kg) metre (m) saniye (s) Kelvin (K) SI birim sistemindeki ikincil boyutlar Alan {L2} Hacim {L3} Hız {LT-1} İvme {LT-2} Basınç veya gerilme {ML-1T-2} Enerji, ısı, iş {ML2T-2} Yoğunluk {ML-3} Viskozite {ML-1T-1} m2 m3 m/s m/s2 Pa J kg/m3 kg/ms Sistemin özellikleri Yaygın (kütleye bağlı) özelikler: madde miktarı ile değişen özelikler: hacim, toplam kütle, toplam enerji,.. Yeğin (kütleden bağımsız) özelikler: Sıcaklık, basınç, özgül hacim, yoğunluk,.. Akışkan özellikleri YOĞUNLUK, akışkanın birim hacmindeki kütle miktarıdır. ρ, kg/m3 Akışkan özellikleri ÖZGÜL AĞIRLIK, akışkanın birim hacminin ağırlığıdır. γ = ρ.g γ, N/m3 Akışkan özellikleri BAĞIL YOĞUNLUK, Bir akışkanın yoğunluğunun, referans kabul edilen bir akışkanın yoğunluğuna oranıdır. Sgaz = ρ gaz ρ hava Ssıvı = ρ sıvı ρ su Ideal gas law pv = RT p = ρRT Akışkan özellikleri VİSKOZİTE, bir akışkanın, kayma gerilmesine gösterdiği direncin ölçüsüdür. Akışkan özellikleri - VİSKOZİTE Hareketli plaka V=U H y x Sabit plaka F dV τ= α A dy V=0 F dV τ= =µ A dy F Akışkan özellikleri - VİSKOZİTE VİSKOZİTE, akışkanın iç sürtünmesinin bir özelliğidir. F dV =µ A dy y=H µ, dinamik viskozite, kg/ms (Ns/m2) ν (=µ/ρ), kinematik viskozite, m2/s Farklı akışkanların viskozitelerinin sıcaklığa göre değişimi Sutherland’s equation: µ ⎛T⎞ = ⎜⎜ ⎟⎟ µ 0 ⎝ T0 ⎠ 3/ 2 T0 + S T +S Sıvılar için µ = Ce b/T Problems 2.31 (p. 26) Problems 2.41 (p. 27) Farklı tipteki akışkanların davranışları Problem 1.53 12 cm çapında bir mil; iç çapı 12.4 cm olan yatak içinde 2000 devir/dak hızla dönmektedir. Yatak boşluğu, viskozitesi 0.021 kg/ms olan bir yağla doludur. Mil ve yatak arasındaki yağ içinde hız dağılımının doğrusal değiştiğini kabul ederek, milin sabit hızla dönmeye devam etmesi için verilmesi gereken gücü hesaplayınız. Elasticity: akışkanın sıkıştırılabilirliği Degree of elasticity (sıkıştırılabilirlik katsayısı): E (Pa) dV dp = − E V dp dp E=− = dV dρ V ρ YÜZEYSEL GERİLME Akışkan özellikleri YÜZEYSEL GERİLME, iki karışmayan akışkanın arayüzeyinde veya sıvı ve gaz arayüzeyinde veya bir sıvı ile katı yüzey arasında gelişen bir yüzey kuvvetidir. σ, N/m