14.GunlukYasantimizdakiKimyasallar180210

ONDÖRDÜNCÜ HAFTA
Havai fişekler, zımpara kağıdı
HAVAİ FİŞEKLER
Çin’de 1000 yıl önce ilk havai fişek benzerini
yaptılar. Daha sonra bu karışım barut karışımı
olarak da kullanılan kükürt, kömür tozu ve
potasyum nitrattan ibaretti. Akkor hale gelmiş katı
parçacıklar büyük oranda portakal rengi yayarlar.
Modern havai fişeklerin göz alıcı yeşil ve kırmızı
renkleri uyarılmış gaz halindeki moleküllerin
yaydığı ışımalardır.
Baryum klorür yeşil, stronsiyum klorür kırmızı,
bakır klorür mavi renk üretir. Bu tuzlar şiddetli
higroskopiktir, nemli iken yanmazlar. Onun için
bu tuzlar metal ve klor gazı olarak karışıma
katılır, yanma esnasında tuzlar oluşur ve daha
sonra molekülün elektronları yüksek sıcaklık
etkisiyle uyarılarak renkli ışımalarını yaparlar.
Tipik bir havai fişek bu nedenle bir yakıt ve bir
oksitleyici, bir metal tozu ve klor üreten bir
bileşik içerir.
Potasyum klorat yükseltgeyici olarak kullanılabilir
ancak kükürt karışımlarında sürtünmeye çok
hassa olduğundan çok tehlikeli patlamalara
sebebiyet verir. Bu yüzden daha az aktif olan
potasyum perklorat kullanımı daha yaygındır.
Havai fişeklerde kullanılan bakır aseto arsenit,
cıva-1-klorür ve arsenik sülfür gibi birçok kimyasal
çok zehirlidirler.
Baryum klorat; metali, klor vericiyi ve
oksitleyiciyi bir bileşikte toplamış parlak koyu
yeşil renk veren bir bileşiktir. Ancak burada da
kloratın kötü şöhreti nedeniyle doğrudan
kullanımı çok tehlikelidir. Yeni yöntemde bu
havai fişek türü baryum nitrat, stronsiyum
karbonat veya nitrat, sodyum okzalat ve bakır
karbonatlardan hazırlanmaktadır.
Magnezyum-alüminyum alaşımının (Magnalium)
kullanımıyla havai fişek üretiminde yeni bir atılım
yapılmıştır. Kendi kendilerine magnezyum ve
alüminyum gümüş renkli kıvılcımlar saçarak
yanarlar. Magnalium mor, sarı, kırmızı, yeşil,
floresan ve mavi ışımalarla yıldız şeklinde yanar.
Zımpara kağıdı
Yine Çinliler 13. yüzyılda deniz hayvanları
kabuklarını öğüterek bir zamk ile parşömen
kağıdına yapıştırarak zımpara kağıdını ilk olarak
ürettiler.
20. yüzyılda sentetik alüminyum oksit ve silisyum
karbür aşındırıcı olarak kullanılmaya başlandı.
Taşların boyutu polen boyutunda-1mm den 2 mm
ye kadar değişebilir.
Aşındırıcı olarak borkarbür de çok serttir fakat
çoğu metalle reaksiyona girer.
Yapıştırma esnasında elektrostatik olarak
yönlenmeyi sağlayacak şekilde parçacıklar bir
elektrik alandan geçirilerek kağıt yüzeyine
yapıştırılırlar.
Yapıştırıcı olarak, hayvansal ve plastik
yapıştırıcılar kullanılabilir. Alüminyum oksit ve
üre-formaldehit reçinesinden hazırlanmış
zımpara kağıtları ağaç işleme için çok uygun
iken sünek polyester tabanlı zımparalar otomotiv
metal işlerinde daha kullanışlıdır. Çinko stearat
ve sodyum alüminyum florür zımparanın
dökülmesini önler