Embriyonik dublikasyonlar
advertisement
Embriyonik dublikasyonlar Blastomerler yarıklanma aşamasında tam olmayan bölünmelerle ayrılır blastosist yada gastrulasyon süresince ikinci bir organizma gelişir. Serbest Simetrik Dizigotik İkizler • Ovulasyonla çok sayıda ovosit ovidukta atılır farklı spermatozonlar tarafından aynı anda döllenir ve uterusa implante olabilirler. • İkizler aynı yada farklı cinsiyette olabilirler. • Her embriyo kendine ait fötal mebrana sahiptir.Ancak bazı türlerde ekstraembriyonik membranlar birleşik olabilir. • İneklerde allantoik kan damarlarının birleşik olduğu durumlarda her iki yavru arasında kan geçişi olur. • İkizler farklı cinsiyette ise erkek buzağının erkeklik hormonları dişi buzağının genital sisteminin gelişimini engeller bu duruma Fremartinismus denilir. Serbest Simetrik Monozigotik İkizlik • Bu ikizler tek zigottan gelişir ayrılmalar embriyonun erken dönemlerinde ve farklı basamaklarında meydana gelir. • Özellikle 2 blastomerli aşamada ayrılarak iki embriyo şekillenir. • Ayrılma morula döneminde olursa tam olarak ayrılmış iki embriyo meydana gelir. Serbest asimetrik İkizler • Bu ikizlikte ikizlerden biri normal diğeri rudimenterdir. • Kan akımı iki fötus arasında dengesiz dağıldığından ikizlerden biri daha büyük iken diğeri gelişemeyerek mumyalaşmaktadır. Yapışık Simetrik İkizler • Yapışık ikizler aynı tek zigotun primitif çizgi gelişimi sırasında embriyonik taslağın tam olarak ayrılmaması sonucunda ortaya çıkar. Siyam ikizleri olarak da adlandırılan bu ikizler farklı beden bölgelerinden yapışık olabilirler yada bazı organları ortak olabilir. Yapışık Asimetrik İkizlik • Paraziter ikizlik olarak da isimlendirilir. Yapışık simetrik ikizlik gibi şekillenir. • İkizlerden biri normal diğeri rudimenterdir. Ekstraembriyonal Keseler • Embriyonun uterus içinde gelişmesi için, embriyoyu koruyan ve gaz alışverişini sağlayan yapılar memelilerde ekstraembriyonal keselerdir.Bu keseler • 1-Amnion • 2-Chorion • 3- Vitellus • 4-Allantois Amnion Kesesi • Embriyoyu içinde barındıran sıvı dolu ince bir kesedir. • Amnion kesesi embriyoya yataklık yapan amnion sıvısının absorbsiyonu ve sekresyonu için özelleşmiştir.İntrauterin gelişiminde amnion kesesi bulunan sürüngen,kanatlı ve memelilere amniyotikler, • Gelişimini suda gerçekleştiren ve amnion kesesi bulunmayan balık ve amfibialara anamniyotikler denilir. Vitellus Kesesi • Vitellus kesesi sürüngen ve kanatlılarda çok miktarda lesitusa sahiptir ve hiç yardım almadan embriyoyu besler. • Memeli yumurtalarında vitellus azdır ve iki önemli fonksiyonu vardır. • 1- Primordiyal germ hücreleri vitellus kesesi endoderminden köken alır. • 2-Kan hücreleri vitellus kesesini örten mezodermal hücrelerden köken alır. • Vitellus kesesi üzerinde oluşan ilk V.vitellina’lar vasıtası ile allantois kesesi ve damarları oluşuncaya kadar besin maddelerinin embriyoya taşınmasına yardımcı olur. Embriyotrofik Beslenme • V.vitellinalar oluşmadan önce embriyonun beslenmesi korion kesesi üzerindeki trofoblastlar ile olmaktadır. • Bu hücreler embriyo çevresindeki uterus dokusunda toplanmış bulunan doku artıkları ile uterus bezlerinin salgılarını absorbsiyon ve diffuzyon yolu ile embriyoya ulaştırırlar. • Beslenmeye katkısı olan bu maddelere embriyotrof(uterus sütü) beslenme tipine de embriyotrofik beslenme denilir. Hemotrofik Beslenme • V.vitellinalar oluştuğunda embriyotrofik beslenme devam eder. • Allantois dolaşımı(Arteria ve vena umblikalisler)meydana geldiğinde yavru anne kanından yararlanmaya başlar. • Doğuma kadar devam eden bu beslenme tipine hemotrofik beslenme denir. Kuşlarda vitellus kesesi • Vitellus kesesi kuşlarda gerçek bir beslenme organıdır. • Vitellus kesesi duvarındaki mezoderm tabakasından kılcal damarlar ve kan adacıkları ortaya çıkar, bu damarlar vitellus maddesini emerek embriyoya taşır ve beslenmesini sağlar. Allantois Kesesi • Allantois kesesinin başlıca fonksiyonu embriyo ve embriyoyu saran yapılar arasında gaz değişimine aracılık etmek ve üriner artıkları depolamaktır. • Sürüngen ve kanatlılarda allantois büyük bir kesedir. • İnsanlarda küçülmüştür iyi gelişmiş bir damar ağı ile plasentaya katkıda bulunur. Koriyon Kesesi • En dışta bulunan ekstraembriyonal kesedir. • Kanatlılarda başlıca fonksiyonu solunumda gaz değişimini sağlamaktır. • Memelilerde ise solunum, beslenme, salgılama, filtrasyon ve hormon sentezleme gibi işlevlere katılır. • Koriyonun dış yüzünü kaplayan ektoderm plasentanın fötal yarımını oluşturur. • Uterus mukozası ile kaynaşarak yavrunun beslenmesini sağladığı için trofoblast (trofoektoderm) adını alır. Koriyon Yüzeyi • Koriyonun dış yüzü hayvan türlerine göre farklı biçimler oluşturan villuslar ile örtülmüştür. • Villuslar iki çeşit trofoblast hücre içerir. • Dışta sinsityo-trofoblast içte sito-trofoblast hücreler. • Villusların iç kısmında embriyonal bağ doku mevcuttur. • Bu bağ doku A.ve V.umbilikalisleri kuşatır. • Koriyonun villus içeren kısmına koriyon frondozum , • Villus içermeyen kısımlarına da koriyon leve isimleri verilir. Kanatlılarda ekstraembriyonal Keseler • Kanatlılarda embriyonal keselerin 4 görevi vardır. • 1-Vitellus kesesindeki vitellus beslenmeyi sağlar. • 2-Amnion boşluğunda amnion sıvısını oluşturur. • 3-Başlangıçta vitellus kesesi üzerindeki kapillar ağ ile O2 ve CO2 değişimi gerçekleştirilir. • Embriyo büyüdükçe solunumu plasentanın öncüsü olan korioallantois üstlenir. • 4- Allantois metabolik son ürünlerin toplandığı yerdir Kanatlıda Vitellus Kesesi • Kanatlılarda yumurta sarısı ve kese üzerindeki damarlaşma embriyonun beslenmesini sağlar., • Gelişen vitellus kesesinin dışında sinus terminalis yada marginal ven olarak adlandırılan kan damarları belirgin hale gelir. • Beslenme kan damarları ile olur. • Kan damarları önce vitellus kesesinin embriyoya yakın olan kısmına daha sonra yavaş yavaş vitellus kesesi üzerine yayılır. • Damarlı bölgeye area vaskuloza damarsız bölgeye area vitellina adı verilir. Merkel Divertikülü • Vitellus kesesini örten endodermal hücrelerin enzimatik aktiviteleriyle eriyen yumurta sarısının absorbsiyonu ile besin maddeleri dolaşıma verilir embriyonun her tarafına dağılır. • Besinler vitellin venler yolu ile embriyoya geçer. • İnkubasyonun 19. gününde vitellus kesesi abdominal boşluğa çekilir ve geriye kalan yumurta sarısı tamamen emilir ince barsağın orta bölgesinde görülen vitellus kesesi artığına Merkel Divertikülü adı verilir. Kanatlıda Amnion ve Korion Keseleri • Embriyoda önce baş sonra vücut en sonda kuyruk kıvrımlanması görülür. • Vücut kıvrımlanırken somatoplöra da yukarı kıvrımlanır ve iki tabakaya ayrılır. • Somatoplöranın dış tabakası korionu, iç tabakası amnionu oluşturur. • Embriyo ile amnion arasında içi sıvı dolu amnion boşluğu bulunur. • Bu sıvı embriyonun hareketini sağlayan, dış etkenlere karşı embriyoyu koruyan bir ortamdır. • Koriyon inkubasyonun 8.gününde içteki kabuk membrana yapışır. • Korion allantoisle birlikte gaz ve sıvı değişimine aracılık eder. Kanatlıda Allantois • Allantois embriyonal sindirim kanalının kesesi olarak gelişir. • Gelişimin 10. gününde amnion ve korion arasındaki boşluğu doldurur. • Oldukça çok damar içeren allantois sonunda koriyonla kaynaşarak beslenme ve solunumla ilgili bir organ şeklinde gittikçe küçülen vitellus kesesinin yerini alan korioallontoisi oluşturur. • Allantoisin visseral mezodermi içinde kan damarları memelilerdeki göbek damarlarına karşılıktır. • Korioallantois solunum organı olarak yumurta kabuk zarına çok yakındır. • Tüm embriyoyu çepeçevre sararak damarlar vasıtası ile havadan oksijen alınır ve karbondioksit verilir. • Allantois gelişen salgı organlarından gelen salgının toplandığı yer olarak da görev yapar.
