bitkisel ve hayvansal dokular

ÖZEL EGE İLKÖĞRETİM OKULU
BİTKİSEL VE HAYVANSAL
DOKULAR
Hazırlayanlar:
Aksel Adnan Yüksel TAN
Çağlar BÜYÜKTOPÇU
Denizhan ÇAKAR
Dorukhan DEMİR
Yunus SANCAK
Rehber Öğretmen: Münire Savranoğlu
Nisan,2002
Bornova-İzmir
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Teşekkür......................................................................................................................1
Giriş.............................................................................................................................2
A. ÇOK HÜCRELİ CANLILARDA GÖRÜLEN GÖREVLERİ İLE UYUMLU YAPIDAKİ
FARKLI HÜCRE GRUPLARI: DOKULAR....................................................................3
1. Bitki Yapısında Farklı Görevleri Yüklenmiş Hücre Grupları:Bitkisel
Dokular........................................................................................................................3
1.1. Sürgen Doku.....................................................................................................3
1.2. Değişmez Dokular.............................................................................................4
1.2.1. Koruyucu doku........................................................................................4
1.2.1.1. Epidermis (Deri doku).................................................................4
1.2.1.2. Periderm (Mantar Doku).............................................................5
2. Özek Doku=Temel Doku (Parankima)......................................................................5
3. İletim Dokusu............................................................................................................6
4. Destek Doku.............................................................................................................7
4.1. Pek Doku……………………………………………………………………………..8
4.2. Sert Doku…………………………………………………………………………….8
5.Salgı Doku…………………………………………………………………………………8
B. HAYVANSAL DOKULAR………………………………………………………………...9
1. Bitkisel Dokularla Hayvansal Dokuların İşlevsel ve Yapısal Farklılıklar Var
mı?..........................................................................................................................9-10
2. HAYVANLARDA BULUNAN DOKULARI TANIYALIM……………………………....10
2. Özbağ Doku............................................................................................................10
2.1. Katılgan Doku..................................................................................................10
2.2. Yağ Dokusu.....................................................................................................10
2.3. Telsel Doku......................................................................................................10
3. Kıkırdak Doku.........................................................................................................10
4. Kemik Doku............................................................................................................11
5. Kan Dokusu............................................................................................................11
6. Kas Dokusu............................................................................................................11
6.1. Çizgili Kaslar (Kırmızı Kaslar)..........................................................................11
6.2. Düz Kaslar (Beyaz Kaslar)..............................................................................11
6.3. Yürek Kası.......................................................................................................11
7. Sinir Doku...............................................................................................................11
Sonuç.........................................................................................................................12
Kaynakça...................................................................................................................13
B: HAYVANSAL DOKULAR
2. HAYVANLARDA BULUNAN DOKULARI TANIYALIM
Belli bir işi yapan farklılaşarak özelleşen yapı ve biçimleri aynı
olan hücre topluluklarına doku denir.
Dokularda iş bölümü vardır. Farklı dokular farklı işleri yaparlar.
1.Hayvansal Dokuların Görevleri Nelerdir?
•
•
•
•
•
•
•
•
doku örter, salgı yapar, duyuları alır.
Bağ dokusu bağlantılar sağlar.
Kıkırdak doku esneklik sağlar. Kemiklerin uzamasını sağlar.
Kemik doku organları korur, vücudu dik tutar,hareketi kolaylaştırır.
Kan dokusu besin, hormon,oksijen,karbondioksit taşır. Mikroplarla
savaşır.
Kas dokusu kasılarak hareketi sağlar.
Sinir dokusu organları yönetir. Organlar arası iletim ve uyumu sağlar.
Epital
2.Hayvansal Dokuların Görevleriyle Uyumlu Hücre Yapıları
Farklımıdır?
Aynı doku farklı organlarda olabilir.
Örneğin:
Epitel dokusu derinin üstünde,ağız içinde,tükürük bezinde,kalp ve damarın
içinde bulunabilir.
Bir organda farklı dokular bulunabilir. Örneğin
Derimizde epitel doku,kan dokusu,kas dokusu,sinir dokusu bulunabilir.
Bir organda ,bir doku diğerine göre daha çok görev alabilir;daha çok yer
alabilir. Örneğin:
Gözün ağ tabakasında duyu hücreleri çoktur. Soluk borusunun içinde titrek
tüylü tek sıralı epitel hücreleri vardır.
Dokular ikiye ayrılır.
1.Hayvansal Dokular
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
doku
Özbağ Dokusu
Kıkırdak doku
Kemik Doku
Kan Doku
Kas Dokusu
Sinir Dokusu
Epitel
2.Bitkisel Dokular
1. Sürgen Doku=Büyütken Doku
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Değişmez Doku
Koruyucu Doku
Özek Doku
İletim Doku
Destek Doku
Sert Doku
Pek Doku
Salgı Doku
Şimdi bu dokuların özelliklerini,bulundukları yerleri ve görevlerini sıralayalım
3.Hayvansal Doku Çeşitleri Nelerdir
1. Epitel Doku
Vücudun dışını ve iç organların iç yüzeyini örter. Kan damarları bulunmaz.
Altındaki özbağ dokusundaki damarlardan beslenir. Örtü epiteli, salgı epiteli, duyu
epiteli gibi çeşitleri var.
•
•
•
•
•
•
Görevleri:
Örtü görevi yaparak:
Canlının korumasını yani su kaybını önler.
Canlıyı zararlı mikroplardan korur.
Çarpma gibi etkilerden zarar görmeyi önler.
Bağırsaklardaki gibi besin ve su emilmesini
sağlar.
Salgılama yapar. Ter, süt, iç salgı bezleri gibi.
Duyu uyaranlarını alır. Ses, ışık, koku gibi...
1. Bitkisel Dokularla Hayvansal Dokuların İşlevsel ve Yapısal
Farklılıklar Var mı?
Bitkiler ve hayvanlar birer canlıdırlar. Canlıların birçok ortak yönü olduğu
gibi farklı yönleri de vardır.
Ortak özellikleri sıralasak:
•
Hücrelerden oluşurlar,
•
Solunum yaparlar,
•
Beslenirler,
•
İrkilirler,
•
Ölürler.
Daha başka ortak özellikler de vardır. Bunun yanında farklılıklarda vardır.
•
Yeşil bitkiler fotosentez yapar,üreticidirler. Hayvanlar hazır besin
alırlar,tüketicidirler.
•
Bitkiler genellikle yer değiştirmezler.
•
Bazı bitki dokularında kloroplast bulunmaz. Hayvansal dokularda kloroplast
yoktur. Renk hücreleri vardır.
•
Bitkilerde sertliği , dikliği destek doku sağlar. Hayvanlardaysa vücudu dik
tutan ,koruyan kemik dokudur.
•
Bitkilerde salgı yapan dokular tozlaşmayı sağlar, koruyucudur. Hayvansal
dokuların salgısı sindirim,organların düzenli çalışması,beslenme ve
boşaltımı sağlar.
•
Bitkilerde epidermis tüyleri oluşturur. Emici tüy,tırmanma tüyleri ve savunma
tüyleri gibi. Hayvanlardaki kıl ve tüyler koruyucudur.
Dış yüzeyi örten epiderm hücrelerinin en dışı korun ve katiküladadır.
•
•
•
Bitkilerde iletken doku besin ve su taşır. Hayvanlarda dolaşım sistemi su ve
besin taşırken ,boşaltım sistemi zararlı maddeleri atar.
İletim borularıyla yapıları farklıdır.
•
Stomalardan
su, oksijen ve karbondioksit alınır. Hayvanların solunum
sistemiyle oksijen alınır. Yani hayvanlar karbondioksit alıp kullanamazlar ve
oksijen üretemezler.
•
Bitkilerde sıvının dolaşımı kök basıncı, terleme, kohezyon kuvvetle olurken;
hayvanlarda kanın dolaşımını kalp sağlar.
•
Hayvanlarda kan ve içindekiler bir yönde giderler. Bitkilerde soymuk
borularında besinler farklı yönde taşınabilir.
2. Özbağ Dokusu
Çeşitli doku ve organlara desteklik sağlar, bağlantı sağlar. Hücreleri küresel ve
yıldız gibidir.
Protein yapılı özbağ dokusu vücudun üçte birini oluşturur. Lifler basınç,çekme
ve gerilmeye dayanıklıdırlar. Lifler kemik, kas, bez gibi yapıların birbirine
bağlantısını tutunmasını sağlarlar.
SONUÇ
Biz hayvansal ve bitkisel dokuları önceki deeslerimizde işlemiştik. Ama bu konuyu daha da
ayrıntılı işlemek için bunu prjede de uyguladık. Bu proje bize hayvansal ve bitkisel dokuları
daha ayrıntılı işlememize yardımcı oldu.
KAYNAKÇA
1. Lise 2 Biyoloji Kitabı:
Kitabı Yazanlar: Sevgi BÖRÜ, Emine ÖZTÜRK, Şermin CAVAK
Milli Eğitim Basımevi-İstanbul, 1998
2. İlköğretim 6. sınıf Fen Bilgisi Kitabı
Kitabı Yazanlar: Kâzım BAYINDIR, Serpil DEMİR, Numan GÜNGÖR
Milsan Basın San. A.Ş.-İstanbul, 2001
3. www.netbul.com
4. www.altavista.com