Ülkemizde toplam sağlık harcamaları içinde ilacın payı % 46 iken, İngiltere’de %12.3, ABD’de ise % 12.2 olarak bildirilmiştir. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ 1975 1978 Ulusal İlaç Politikası: Temel İlaçlar Kavramı: Ülkenin sağlık ihtiyaçlarını karşılayacak kaliteli, etkin ve güvenilir ilaçların var olmasını, halk tarafından ulaşılabilir olmasını sağlayan bir sağlık sisteminin oluşturulmasıdır. Toplumun sağlık bakım hizmetlerinin çoğunluğunu tatmin edecek şekilde karşılayan; her zaman yeterli miktarlarda, her an ulaşılabilir ve uygun dozaj formlarda, yeterli kalite güvenliğini sağlayan ve topluma getirdiği maliyet açısından karşılanabilir olan ilaçlardır 1985 Akılcı İlaç Kullanımı: Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacı, uygun süre ve dozajda, en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleridir. 4 20. yüzyılda, ilaç endüstrisindeki gelişim; tüm dünyada yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımını artırmış ve bir takım problemleri de beraberinde getirmiştir. Bu problemler: • tedavi hataları • antibiyotiklere direnç gelişimi • advers ilaç reaksiyonları • ilaç etkileşimleri • morbidite ve mortalite artışı • kaynak israfı sonucu mali yük • geri ödemede yaşanan sorunlar 5 • ABD’de advers etki 4. sıklıkta ölüm nedenidir. • Tahmin edilen, ilaçlara bağlı morbidite ve mortalite giderleri ABD’de 30 milyon- 130 milyar dolar • Advers etkiler ABD ve Avustralya’da hastaneye yatışların % 4-6’sından sorumludur. • En sıklıkla ve en masraflı advers olaylar; kanama, aritmi, hipotansiyon, ateş, diyare, kaşıntı, kusma, böbrek yetmezliği olarak bildirilmiştir. Refik Saydam Hıfzıssıhha Müdürlüğü tarafından yapılan alan çalışmalarında; İlaç kutu sayısı açısından bakıldığında tanıya uygunluk bakımından yaklaşık % 50’sinin akılcı olmadığı, İlaç maliyetlerine bakıldığında ise yine % 50’sinin akılcı olmadığı ortaya çıkmıştır. • Akılcı İlaç Kullanımına ilişkin çalışmaların derlenmesi, toplanması ve ülkenin ihtiyaçlarına, önceliklerine ve kaynaklarına uygun stratejik planlar haline getirilmesi için geniş kapsamlı ulusal politikalar belirlemek ve hayata geçirebilmek amacıyla • 12 Ekim 2010 tarihinde Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü bünyesinde; “Akılcı İlaç Kullanımı Şube Müdürlüğü” kurulmuştur SORUMLULUK SAHİBİ TARAFLAR • Üretici • Hekim • Eczacı • Hemşire • Diğer sağlık personeli • Hasta/ hasta yakını AKILCI İLAÇ KULLANIMI İLKELERİ doğru tanıya dayanmak uygun ilacı seçmek • gereken dozu, uygun yoldan ve yeterli sürede uygulamak tedavi başarısını değerlendirmek • yan etkileri ve hastanın uyumunu izlemek çoklu ilaç kullanımlarında etkileşimleri öngörebilmek tedavinin; gerçekleşebilirliği ve maliyeti değerlendirmek 10 Dikkat ! • Hasta, reçetenin hekim tarafından eczacıya yazılmış bir mektup olduğunu bilmeli, reçetesini mutlaka eczacısına okutmalı ve önerilerini dikkatle dinlemeli, • Doktora gitmeden başka insanların ilaçlarını kullanmamalı ve kendi ilaçlarını kullanması için kimse vermemeli, • Doktora gidildiğinde varsa kronik rahatsızlıklar, kullanılmakta olan ve en son kullanılan ilaçlar ifade edilmeli, • Varsa allerjik rahatsızlıklar konusunda bilgilendirme yapılmalı, • Eğer ilacın iyi gelmediğini düşünülürse doktora danışmadan tedavi yarım bırakılmamalı veya değiştirmemelidir. • Kesilmiş veya açılmış ambalajlar satın alınmamalı, son kullanma tarihi geçmiş olan ilaçlar kesinlikle kullanılmamalıdır. • Uygun saklama koşullarında saklanmayan veya son kullanım tarihi geçmiş ürünlerde: – – – – Etkinlik azalabilir. İstenmeyen bozunma ürünleri oluşabilir. Zehirlenme meydana gelebilir. Yan etki görülme sıklığı veya şiddeti artabilir. İlaç Nedir İLAÇ, "Fizyolojik sistemleri veya patolojik durumları alanın yararı için değiştirmek veya incelemek amacıyla kullanılabilen bir madde." İdeal bir ilaç ♦ Etkide seçicilik olmalı ♦ İlaç etkisi geçici olmalı ♦ İlacın etkisi doza bağımlı olmalıdır İlaç Uygulama Yolları Lokal Cilt üzerine uygulama Cilt içine uygulama Göze uygulama Burun içi uygulama Ağız içi uygulama Eklem içi uygulama Kalp içi uygulama Rektuma uygulama Sistemik Enteral uygulama Parenteral uygulama İnhalasyon uygulaması Transdermal uygulama Nazal uygulama Ağızdan ilaç Uygulama • Nedir ? • Uygulamanın kolaylıkları nelerdir ? • Uygulamanın sakıncaları nelerdir ? İlaçlarla birlikte alınan sıvı ! İlaç etkileşimi nedir ? Antibiyotik Direnci nedir ? Tedavide Dozun Önemi Damar İçine Enjeksiyon • Nedir ? • Uygulamanın kolaylıkları nelerdir ? • Uygulamanın sakıncaları nelerdir ? Sonuç olarak, • Hastalıkların tedavisinde vazgeçilmez yere sahip olan ilaçların doğru kullanılmadıkları taktirde sağlık için önemli tehtid oluşturacağı bilinmelidir. • Çağdaş hizmet anlayışı öncelikle sağlığı korumaya ve geliştirmeye yöneliktir. Bizlerin görevide toplumun sağlıklı bir ortamda yaşamasını sağlamak ve sağlığı koruma bilinci vermekten geçmektedir.