mayoz ve mitoz bölünme

MAYOZ VE
MİTOZ
BÖLÜNME
MİTOZ BÖLÜNME
► Mitoz
bölünmede amaç ana hücredeki
kalıtım materyalinin eşit şekilde(nitelik ve
nicelik olarak değişmeden) yavru hücrelere
aktarılmasıdır.
► Mitoz bölünme;büyümeyi,rejenerasyonu ve
gelişmeyi sağlar.Eşeysiz çoğalan canlılarda
ise aynı zamanda üremeyi sağlamaktadır.
MİTOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ
► Bütün
canlılarda görülür.
► Vücut hücrelerinde görülür.
► Çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi,bir
hücrelilerde çoğalmayı sağlar.
► Vücut hücreleri oluşturulur.
► Büyüme ve gelişmenin olduğu her dönemde
görülür.(Ömür boyu)
► Oluşan hücreler uzun ömürlüdür
► Bölünme
sonunda kalıtsal özellikleri aynı iki hücre
oluşur.
► Kromozom sayısı sabit kalır.
► Bir bölünmeden ibarettir.
► Mutasyonlar hariç DNA nitelik ve niceliği
değişmeden yavru hücrelere aktarılır.
► Çekirdek bölünmesinden (karyokinez) ve
sitoplazma bölünmesinden (sitokinez) oluşur.
► n ve 2n kromozomlu hücreler görülür.
KARYOKİNEZ
SİTOKİNEZ
MİTOZ BÖLÜNMENİN EVRELERİ
1- İNTERFAZ EVRESİ
2- ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
İNTERFAZ EVRESİ
Genç hücrelerin,büyüyüp gelişerek
bölünebilme özelliği kazandığı evreye
interfaz denir.
İnterfazın sonunda;
-Kromozomlar kendini eşlemiş durumdadır.
-Sentromerler çift hale gelmeye başlar.
-DNA miktarı iki katına çıkmıştır.
-Kromatitler kromozomlar halinde düzenlenir.
► G1
Evresi: Protein sentezi ile enzimler
üretilir.
► S Evresi: Kromatin iplik(DNA) kendini
kopyalar. Bu
olaya(DUPLİKASYON=REPLİKASYON) denir.
► G2 Evresi: Hücrede ATP üretim hızı, protein
sentezi, RNA aktifliği artar.
ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
Çekirdek bölünmesi 4 evrede gerçekleşir.
-PROFAZ EVRESİ
-METEFAZ EVRESİ
-ANAFAZ EVRESİ
-TELEFAZ EVRESİ
PROFAZ EVRESİ
► İnce
uzun kromatitli iplikler şeklinde görünen
kromozomlar, yavaş yavaş kalınlaşmaya başlar.
► Eşlenmiş sentrioller birbirinden ayrılırken iğ iplikleri
oluşur.
► Çekirdek zarı ve çekirdekçik eriyerek kaybolur.
► E.R. Kaybolur.
► Profazın sonuna doğru kromatitli durumdaki
kromozomlar iğ ipliklerine tutunurlar.
PROFAZ
METEFAZ EVRESİ
► Kromozomlar
hücrenin ekvator düzleminde tek sıra
halinde dizilirler.
► Kromozomlar sentromerleri ile iğ ipliklerine
tutunarak hücrenin ekvatoral düzlemine yerleşir.
► Kromozom sayısının çok iyi sayılabildiği evredir.
► Sentromerler bölünür.
► Kardeş kromatitler birbirinden ayrılmaya başlarlar.
METAFAZ
ANAFAZ EVRESİ
► Kardeş
kromatitlerin ayrılması bu safhada
olur. Bütün kromatitlerin sentromerleri
aniden birbirinden ayrılır ve hızla iğ
iplikleriyle karşılıklı kutuplara
çekilir.(Sentomerler iğ iplikleri üzerinde
kaymayı sağlarlar.)
► Kromatitler kutuplara ulaştığı zaman anafaz
safhası sona erer.
► Her kromatit birer kromozom olur.
ANAFAZ
TELOFAZ EVRESİ
► Kromozomlar
kutuplara toplanırlar ve
interfazdakidaki durumları yeniden kazanırlar.
► Kromatitler (yavru kromozomlar) kromatin ağına
dönüşür.
► Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşumu gerçekleşir.
► E.R. oluşur.
► İğ iplikleri kaybolur.
► Stoplazma bölünmesi başlar.
TELOFAZ
MAYOZ BÖLÜNME
► Eşeyli
üremenin göründüğü canlılarda üreme
hücrelerinin oluşumunu sağlayan özel bir
bölünme çeşididir.
► Mayoz bölünmede kromozom sayısı yarıya
indirgenir.
MAYOZ BÖLÜNMENİN ÖZELLİKLERİ
► Sadece
2n kromozomlu üreme ana
hücrelerinde görülür.
► Eşeyli üreyen canlılarda, spor oluşturan bazı
canlılarda görülür.
► Üremede rol oynar.
► Üreme hücreleri oluşturulur.
► Sadece üreme döneminde görülür.
► Kısa ömürlüdür.
► Hücre oluşumunu sağlar.
► Çeşitliliğe yol açar.
► Krossing-over görülürse çeşitlilik daha
► Kromozom sayısını yarıya indirger.
► Bir hücre bir defa mayoz geçirir.
► Bir hücreden kalıtsal özellikleri farklı 4
da artar.
hücre
oluşur.
► İki çekirdek bölünmesi ve iki sitoplazma
bölünmesinde oluşur.
► İki çekirdek bölünmesi arasında DNA replikasyonu
olmaz.
► Hücre
arka arkaya iki çekirdek bölünmesi ve
iki sitoplazma evresi geçirir.
► Ancak diploid hücreler mayoz geçirir.
► İki çekirdek bölünmesi arasında DNA
replikasyonu olmaz.
► Homolog kromozomlar sinapsis oluştururlar.
► Oluşan hücreler kromozom ve gen yapısı
olarak birbirlerinden ve ana hücreden farklı
olabilirler.
1.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
-PROFAZ
1
-METAFAZ 1
-ANAFAZ 1
-TELEFAZ 1
2.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
-PROFAZ 2
-METAFAZ 2
-ANAFAZ 2
-TELEFAZ 2
1.ÇEKİRDEK BÖLÜNMESİ
PROFAZ 1
-Homolog kromozomlar kısalıp kalınlaşır.
-Homolog kromozomlar karşılıklı gelip sinapsis yapar.
-Tetratlar oluşur.
-Tetrat sayısı bir hücrenin kaç çift kromozomlu
olduğunu gösterir.
-Homolog kromozomların kardeş olmayan
kromatitleri arasında parça degişimi meydana
gelebilir.(Krossing-over)
► Homolog
kromozom :Biri anneden diğeri babadan
gelen ve benzer özellikteki genleri taşıyan
kromozolara denir.
► Sinapsis:Anne ve babadan gelen her biri iki
kromatitten oluşan kromozomların bir araya
gelerek birbiri üzerine sarılmasına denir.
► Krossing-over:Homolog kromozomların kardeş
olmayan kromatitleri arasındaki parça değişimine
denir. Kalıtsal çeşitliliğe neden olur. Evrimin
açıklanmasına yardımcıdır.
-Tetrat:Homolog kromozomların çiftine ait 4
kromatitin ayrı ayrı gözlendiği evredir.
-Kromatit:Bir kromozomdaki tamamen
biribirine benzer olan iplikçiklere denir.
-Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir.
-İğ iplikleri oluşur.
-E.R. kaybolur.
METAFAZ 1
► Kromozomlar
hücrenin ekvator düzleminde
çift sıra halinde dizilirler.
ANAFAZ 1
► Homolog
kromozom çiftleri ayrılarak zıt
kutuplara çekilir.Bu olayla her hücre, ana
hücrenin yarısı kadar kromozom taşır.
TELEFAZ 1
► Kromozomlar
kutuplarla toplanırlar.
► Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
► Kromatin ağı oluşur.
► İğ iplikleri kaybolur.
► Sitoplazma bölünerek 2 hücre oluşur.
2.ÇEKİRDEK BÖLÜNME
PROFAZ 2
-Kromatin ağı kromazomlara dönüşür.
-Eşlenmiş sentrioller birbirlerinden ayrılırken
iğ iplikleri oluşur.
-E.R kaybolur.
-Çekirdek zarı ve çekirdekçik erir.
METAFAZ 2
► Kromozomlar
sentriolleri ile iğ ipliklerine
tutunarak hücrenin ekvatoral düzlemine
yerleşir.
ANAFAZ 2
► Kromatitler
iğ ipliklerinin kısalıp
gevşemesiyle zıt kutuplara giderler.
► DNA miktarı ana hücreninkinden yarısı
kadardır.
TELEFOZ 2
Her bir kutup da;
► Kromatitler( yavru kromozom ) kromatin ağına
dönüşür.
► Çekirdek zarı ve çekirdekçik oluşur.
► E.R oluşur.
► İğ iplikleri kaybolur.
► Sitoplazma bölünerek her hücre ikişer tane N
kromozomu oluşturur.
► Sonuçta 4 tane N kromozomlu hücre oluşur.
MİTOZ VE MAYOZ BÖLÜNME
ARASINDAKİ FARKLAR
MİTOZ
-Çok hücreli canlıların vücut
hücrelerinin çoğalmasını
sağlar.
-Gelişme sırasında vücudun
bütün doku ve
organlarında görülür.
-Bölünmeyle oluşan hücreler
canlının gelişmesini sağlar.
MAYOZ
-Çok hücreli canlılarda üreme
hücrelerinin oluşmasını
sağlar.
-Hayvanların erkeklerini
testislerinde,dişilerin
yumurtalıklarında ve
bitkilerindeki üreme
organlarında oluşur.
-Bölünme ile oluşan hücreler
üremeyi sağlar.
-Bölünme ile oluşan
hücreler genellikler
uzun ömürlüdür.
-Bölünme sırasında tetrat
oluşmadığından
krossing-over
görülmez.
-Bir hücrenin
bölünmesinden 2
hücre oluşur.
-Bölünme ile oluşan
hücreler genellikle kısa
ömürlüdür.
-Bölünme sırasında tetrat
oluştuğunda krossingover görülür.
-Bir hücrenin
bölünmesinde 4 hücre
oluşur.
-Bir bölünmeden
ibarettir.
-Homolog kromozomlar
eşleşmez.
-Bölünen hücrenin ve
oluşan hücrelerin
kromozom sayıları
aynıdır.
-Arka arkaya iki
bölünmeden ibarettir.
-Homolog kromozomlar
eşleşir.
-Oluşan hücrelerde
bölünen ana hücrenin
yarısı kadar kromozom
bulunur.
-Oluşan 2 hücre
(mutasyon olmamışsa)
birbirinin aynıdır.
-Bölünme sırasında
çekirdek ve sitoplazma
bölünmesi bir kez olur.
- Zigot oluşumunda
ölüme dek sürer.
-Oluşan 4 hücre birbirinin
aynısı değildir.
-Mayozon 1.bölümünde
bir kez ve
2.bölümünde bir kez
olmak üzere iki kez
çekirdek ve sitoplazma
bölünmesi görülür.
-Ergenlikle başlar,üreme
devri süresince oluşur.
KAYNAKLAR
► ZİRVE
DERGİLERİ BİYOLOJİ CEP KİTABI
► ÖSS VE ÖYS’YE HAZIRLIK BİYOLOJİ KİTABI
► FİNAL DERGİSİ BİYOLOJİ DERS NOTLARI