ruminantlarda beslenme hastalıkları

RUMİNANTLARDA
BESLENME
HASTALIKLARI
Doç. Dr. Talat GÜLER





Yüksek verim ile hastalıklar arasında
sıkı bir ilişki vardır
Besin madde yetersizlikleri ve dengesizliklerinde görülürler
En fazla süt sığırları ile gebe
koyunlarda görülmektedir
Vücutta Mg, Cl, P, Na ve su çıkış ve
alımının dengesiz olması
Kuru dönem ve laktasyonda besleme
önemlidir
Beslenme hastalıkları




Enerji metabolizması ile ilgili
olanlar
Düşük selüloz alımı ile ilgili
olanlar
Mineral dengesizlikleri ve
yetersizliklerine bağlı olanlar
Beslenme ile ilgili diğer
faktörlere bağlı olanlar
YAĞLI İNEK SENDROMU

Kuru dönemde
ineklerin yüksek
düzeyde enerji
içeren
rasyonlarla
beslenmesi
sonucu ortaya
çıkan metabolik
bir hastalıktır.
Sakıncaları
Buzağılamada problemler görülür
İneklerde,
 süt humması
 Ketozis
 Abomasum dizplazisi
 Retensiyo sekundunaryum
 Metritis’e duyarlılık artar.

Semptomlar



İştahsızlık
Süt veriminde azalma
Kondüsyon kaybı
Korunma



Laktasyonun son dönemindeki
besleme önemlidir
Kuru dönemde aşırı beslemede
kaçınılmalıdır
Vücut kondüsyon skoru 3-3.5
olmalıdır
Ketozis


Enerji metabolizmasındaki giriş
ve çıkıştaki dengenin bozulması
sonucu ortaya çıkan metabolik
bir hastalıktır
Vücut sıvılarında ve solunum
havasında keton (aseto asetik
asit, beta hidroksibitürik asit,
aseton, izopropanol)
cisimciklerinin anormal artışı ile
karakterizedir





Kanda: Ketonemi, asetonemi
İdrarda: Ketonüri, asetonüri
Sütte: Ketolakti
Hipoglisemik ketozis
Post patruient dyspepsi
Süt ineklerinde ketozis






Laktasyonun ilk dönemi
süresince yetersiz enerji alımı,
aşırı yağlanma, yetersiz eksersiz
Adrenal bezlerin disfonksiyonu
Kötü kaliteli silaj ve yüksek
proteinli yemler
Açlık
Karaciğer yetersizlikleri
Kobalt yetersizliği
Nedenleri-ıı




Mastitis, metritis, travmatik
retikülitis, doğum sonrası hast. V
Aşırı yemleme
Genetik duyarlılık
Yüksek verimli süt ineklerinin
kapalı yerde uzun süre beslen.,
yetersiz enerji alımı
Semptomlar
Sindirim sistemi formu
- İştah azalır
- Ağırlık kaybı
- Süt verimi düşer
- Yem ve su tüketimi düşer
- Rumen hareketleri ve ruminasyon
durur
- Defekasyon seyrek, dışkı sert ve
mukusludur
- Kanda keton cisimcikleri miktarı artar,
glikoz miktarı düşer
- Solonum havasında,deride ve sütte
aseton kokusu algılanır
Sinirsel form




Tutarsız hareketler
Böğürme
Duvar, yemliklere
tırmanma
Saldırganlık
Tedavi
Glikoz ile sağıtım:%25-30 glikoz
(500-1000 cc, i.v.),
- Sodyum propiyonat, propilen glikol
(100-150 g/gün)
-Hormon sağıtımı: Glikokortikoitler
-Karışık sağıtım: Kloralhidrat, B vit.,
sodyum fosfat, sodyum laktat,
kalsiyum laktat, sodyum propiyonat

Korunma









Doğumdan sonra yeterli enerji verilmelidir
Kuru dönemde yağlandırılmamalıdır
Kötü kaliteli silajlar verilmemelidir
En kısa sürede glikoz verilmelidir
Rasyona %2-3 propilen glikol katılabilir
Rasyona 6-12 g niyasin katılabilir (12-13
hafta)
Egzersiz yaptırılmalı
Rasyona Co, P ve I katılabilir
Monensin (25 mg/kg KM) katılabilir
Koyunlarda ketozis (Gebelik
Toksemisi)

İleri gebe, ikiz,
üçüz kuzulu
damızlık
koyunlarda
gebeliğin beşinci
ayında görülür

İleri gebe, ikiz,
üçüz kuzulu
damızlık
koyunlarda
gebeliğin beşinci
ayında görülür
Nedenleri







Yetersiz beslenme
Yetersiz enerji ve protein alımı
Kötü kaliteli mera ve yemler
Aşırı besleme
Kolin ve biyotin yetersizliği
Yem tüketiminin azalması (rasyon
değişikliği, nakil, ayak hast., iç parazitler,
kötü hava koşulları)
Açlık, hipokalsemi, kırkım, boynuz
koterizasyonu
Semptomlar













Harekette isteksizlik
İştah kaybı
Zayıflama
Diş gıcırdatması
Depresyon
Körlük
Derin solunum
Titreme
Göz ve kulak kaslarında titreme
Sık sık idrar yapma
Abort
Hipoglisemi, ketonemi ve asidozis
Koma ve 2-3 gün içinde ölüm
Tedavi




Glikoz (%50): 50-60 ml i.v.
Gylserol(%50) ve propylene glycol
(%50) : 200 ml x 2 oral
Glıkokortikoitler: Dexametazon 21:
10 mg i.m.
Trenbolen asetat: 30 mg i.v./derialtı
Korunma


Gebeliğin ilk dönemlerinde hayvanlar
fazla yağlandırılmamalı
Gebeliğin son döneminde dengeli
beslenmeli
Retensiyo sekundinaryum


Doğum sonrası
gözlenir
Aşırı yağlanma
ve yetersiz enerji
alımı sonucu
oluşabilir
DÜŞÜK SELÜLOZ
ALIMI İLE İLGİLİ
HASTALIKLAR
Karaciğer Apseleri

Uzun süre
yüksek oranda
konsantre yem,
düşük kaba yem
tüketimi sonucu
ortaya çıkar
Abomasum’un yer değiştirmesi
Semptomlar




Yem tüketimi azalır veya durur
Sınırlı barsak hareketi
Süt veriminin azalması
Halsizlik
Laminitis (Fürbür)





Kaba yem/konst. yem
oranının dar olmasının
bir sonucudur
Topallık ve sürekli bir
ağrı vardır
Yem tüketimi ve süt
verimi düşer
Ketozis, protein
fazlalığı, yüksek
oranda karbonhidrat
ve üre laminitis riskini
artırır
Biyotin takviyesi
gerklidir (20 mg/gün)
Rumen atonisi





Ani ve yüksek oranda
konsantre yem
verildiğinde ve stres
durumlarında ortaya
çıkar
Fermentasyon bozulur
Sulu-kahverengi bir
ishal görülür
Yem tüketimi ve süt
verimi düşer
Zayıflama ve
dehidrasyon görülür
Asidozis
Nedenleri




Ani rasyon değişiklikleri
Besleme hataları
Aniden aşırı konsantre yem
tüketimi
Düşük selüloz alımı
Semptomlar








Gri-boz köpüklü bir dışkı görülür
Dışkıda parçalanmamış taneler,
sindirilmemiş lifler, mukoza görülür
Rumen hareketleri azalır
Yem tüketimi durur ve verim düşer
Kalp atışları artar
Şiddetli ishal
Rumende gurultu ve gaz birikimi görülür
Laminitis, rumenitis, karaciğer apsesi,
poliensefalomalazi, ayak çürüğü görülür
Semptomlar



Hafif vakalarda, geçici iştah azalması,
rumen hareketlerinde azalma, süt
veriminde düşme
Orta vakalarda, yem ve su tüketimi durur,
süt veriminde ani azalmalar görülür,
hayvan durgunlaşır, devamlı yatma isteği,
inleme, diş gıcırdatması görülür
Şiddetli vakalarda, hayvanlar kısa sürede
komaya girerler. Tedavi edilmezse ölüm
görülür
Korunma




Kaba ve konsantre yemler birlikte
verilmeli
Yemler küçük porsiyonlar halinde sık
sık verilmeli
Rasyon kuru maddesinde %28-36
oranında NDF bulunmalı
Tüketilen partiküller ince, çok uzun
ve kalın olmamalı
Metabolik asidozis



Akut olarak fazla
miktarda KH aniden
verilmesiyle oluşur
Kronik olarak, fazla
KH, düşük kaba yem
alan koyunlarda
görülür
Yem tüketiminden 1236 saat sonra görülür
Semptomlar












İnkoordinasyon ve ataksi
Yem tüketimi düşer, iştah azalır veya durur
Rumen hareketleri ve fermentasyon durur
Laminitis, topallık, tırnak bozuklukları
Rumen içeriği hamur kıvamını alır
Abdominal ağrı ve ishal görülür
Rumen duvarı tahrip olur, karaciğerde apse ve
nekrozlar gelişir
Nabız ve solunum artar, gözler çukurlaşır
Deri elastikiyetini kaybeder (24-48 saat)
Diş gıcırdatması, inleme, sancı görülür
Hayvan kalkamaz, koma ve ölüm görülür
Abort görülebilir
Tedavi






Rumen boşaltılır, taze rumen sıvısı
verilir (2-3 lt/gün)
20-30 g antiasit (Ca-karbonat, mgkarbonat, mg-oksit)
Antibiyotik (800.000 IU penicilline,
0.5-1 g tetrasikline)
Na-bikarbonat
Antihitaminikler ve kortikosteroitler
verilir
Karma yem azaltılır, kaba yem
Timpani









Rumende aşırı gaz birikimidir. Gazın rumende
uzaklaşması engellendiğinde ortaya çıkar
Nedenleri:
Ani yem değişiklikleri,
Aşırı konsantre yem, düşük kaba yem alımı
Çok ince öğütülmüş yemler
Körpe baklagil otları
Özefagus ve yutağın tıkanması
Düşük tükrük salgısı
Yavru hayvanlarda sindirim sis. duyarlılığı
Tedavi ve koruma






Hayvan yürütülür, rumene punksiyon
yapılır
Rasyon dengelenir(kaba yem/konst. yem)
Sonda yardımıyla veya trokar ile gaz
boşaltılır
İyonofor antibiyotikler kullanılabilir
Körpe baklagil otları aşırı otlatılmamalı
yada bu yemler kuru otla birlikte verilmeli
Kök ve yumrular doğranarak verilmeli
Mineral dengesizlikleri
ve yetersizliklerine
bağlı olanlar
Raşitizm


Büyüme çağındaki buzağı ve 18
aylığa kadar olan genç danalarda
görülen ve iskelet sisteminde
hiperplastik osteodisrofi ile
karakterize bir hastalıktır
Rasyondaki Ca, P ve Dvit eksikliği,
ultraviole ışınlarının eksikliği, Ca/P
oranındaki dengesizlikler sonucu
görülür
Semptomlar





Yem alımında azalma
Zayıflama, düşkünlük, sürekli yatma
Kemik sisteminin kıkırdak dokusunda
artış
Uzun kemiklerin epifiz kısımlarında
genişleme ve kalınlaşma
Kemiğin normal uzunluğa
erişememesi, yumuşaması, eğilmesi
Tedavi




Ca, P ve vit D verilmeli
Kemik unu, kuru yonca, kepek, süt
verilmeli
Ca/P dengesine dikkat edilmeli
Hayvanlar güneşli havada
gezdirilmeli
Osteomalasi


Ergin hayvanlarda Ca/P
metabolizmasının bozulması sonucu
ortaya çıkan ve kemiklerde
yumuşama ve kırılmaya yatkınlıkla
karakterize bir hastalıktır
Ca fazlalığı, P ve vit D azlığı etkili
olmaktadır
Semptomlar



Çoğunlukla ineklerde görülür
Başlangıçta verim düşüklüğü, kısırlık
ve zayıflama dikkat çeker
Hastalık ilerledikçe kemik ve
eklemlerde ağrı, yürümede tutukluk,
hafif topallık, sık sık ayak değiştirme
görülür
Tedavi

-
Rasyona kemik unu,
20-100 g disodyum fosfat veya
25-75 g dikalsiyum fosfat ilave edilir
Vit D enjeksiyonu yapılır
Rasyona A ve D vit içeren premiksler
ilave edilir
Osteodisrofiya Fibroza




2-7 yaş arası sığırlarda, kemik
dokunun lokal olarak erimesi, yerine
fibröz bir dokunun oluşması ve kan
fosfor düzeyinin yükselmesi ile
karakterizedir
Ca yetmezliği ve P fazlalığı rol
oynamaktadır (N:2/1, H:1/>2.5)
Kafa yapısında bozulma, alt ve üst
çene kemiklerinde deformasyon
görülür, çiğneme zorlaşır
Rasyonların Ca/P oranı dengelenmeli,
vit D ilave edilmeli
Süt Humması (Doğum felci,
Hipokalsemi)




Genellikle doğum sırasında yada
doğumu izleyen 6-48 saat içinde
ortaya çıkar
Yaşlı (>5), yüksek verimli ve iyi
kondüsyonlu inekler daha duyarlıdır
Nedeni, doku sıvılarındaki iyonize Ca
miktarının azalmasıdır
Doğum öncesi rasyon Ca düzeyi
önemlidir
Semptomlar







İlk devre: Kısa sürer
Heycanlanma, tetani
Baş ve ayaklarda titremeler
Baş sallama
Dilini ağızdan çıkartma
Diş gıcırdatma gözlenir
Baden ısısı çok az artmıştır









İkinci devre:
Hayvan göğsü üzerine yatar
Bilinç yarı yarıya kaybolmuştur
Dalgın görünüştedir
Başını (S) formunda böğrüne
dayayarak yatar
Arka ayaklarda felç görülür
Merme kurur
Deri ve bacaklar soğur
Beden ısısı azalır (37-38 oC)





Üçüncü devre: Hayvan yatmış ve
koma durumuna girmiştir
Bacakları uzanmış ve gevşek bir
durum almıştır
Ayağa kalkması imkansızdır
Beden ısısı düşmüştür (36-37 oC)
Tedavi edilmeyen hayvanlar 2-24
saat içinde ölür
Komplikasyonları











Güç doğum
Prolapsus uteri
Retensiyo sekundunaryum
Metritis
Döl verimi düşüklüğü
Timpani
Abomasumun yer değiştirmesi
Ketozis
Mastitis
Süt veriminin düşmesi
Verim ömrünün düşmesi
Tedavi



Parenteral Ca tuzları verilir
Anyonik tuzlar (amonyum klorit,
amonyum sülfat, kalsiyum sülfat,
magnezyum sülfat) verilir
Koruyucu olarak, doğuma 2-3
hafta kala düşük Ca içeren
yemler verilmelidir
Koyun ve keçilerde süt humması

Süt verimi
yüksek koyun ve
keçilerde,
gebeliğin son
dönemi ile
laktasyonun ilk
döneminde
ortaya çıkar
Hastalığın ortaya çıkmasında;
-Hayvanın yaşı
-Irkı
-Beslenme etkili olmaktadır
-Tedavi amacıyla Ca preparatları (%40
kalsiyum boroglukonat) iv
verilmelidir

Magnezyun yetersizliği
hastalıkları
Transport tetanisi (Nakliyat tetanisi):
 İleri gebe ve besi hayvanlarının
sıkışık olarak vagon ve kamyonlarda
uzun süre taşınmasından sonra
ortaya çıkan;
-Tetanik kasılmalar
-Kanda hipomagnezemi ve hipokalsemi
ile karakterize bir hastalıktır







Hastalık, 18-24 saat yolculuğun
ardından, 12-24 sonra ortaya çıkar
Daha çok mera dönüşü meydana
gelir
Semptomlar: Kaslarda gerginlik,
uyarılma, yer yer titremeler görülür
Yürüyüş sallantılıdır
Diş gıcırdatma ve ağızda köpürme
görülür
Solunum ve nabız artar. Beden ısısı
yükselir
Tedavi




Hastalar havadar ve serin bir yere
alınır
Soğuk suyla yıkanır
Ca ve Mg çözeltileri parenteral yolla
verilir
Aşırı uyarılma varsa %5’lik
kloralhidrat yada rompun ile
yatıştırılır
Koruma



Taşımadan 1-2 gün önce hayvanlar
ahıra alınıp bol kuru ot ve hafif
konsantre yemle beslenir
Taşıma sırasında bol su içirilir ve hay.
başına 40-50 g MgO oral verilir
Taşıma sonunda kısıtlı su verilmeli ve
hayvanlar 2-3 gün aşırı hareket
ettirilmemelidir
Çayır tetanisi (Hipomagnezemi)

Genellikle yüksek
süt verimli yaşlı
ineklere, taze gür
çayır otlarının
verilmesi yada
hayvanların bu
şekildeki meralara
gönderilmesiyle,
ilkbahar ve yaz
aylarında görülür
Nedenleri




Kandaki Mg iyonlarının azalması
K bakımından zengin, Mg bakımından
fakir çayır otlarıyla besleme
Hayvanın tam veya kısmen aç
kalması
Kötü hava koşulları
Semptomlar






Akut laktasyon tetanisi:Hayvan
meraya çıktıktan 5-25 gün sonra
aniden durgunlaşır
Kaslarda ve kulaklarda titreme
Devamlı böğürme,sağa-sola saldırma
Yürüyüş setleşir
Bacaklardaki tetanik kontraksiyonlar
sonucu hayvan yere yıkılır
Beden ısısı yükselir, nabız-solunum
artar






Subakut laktasyon tetanisi:
Bu form başlangıç devresinden sonra
3-4 günlük periyotlar halinde görülür
Hafif bir iştahsızlık
Bakışlarda saldırganlık hali
Yürümede isteksizlik
Sık sık defekasyon gözlenir



Kronik laktasyon tetanisi:
Kan Mg düzeyi düşük olduğu halde
belirtiler görülmeyebilir
Bazen körlük, huzursuzluk ve
iştahsızlık vardır
Tedavi



Mg ve Ca preparatları verilmelidir
Hayvanın 50 g/gün MgO alması
sağlanmalıdır
Rasyon Mg bakımından
desteklenmelidir
Koyunlarda çayır tetanisi

İlkbaharda yüksek
verimli körpe
meralarda beslenen
koyun ve keçilerde
görülür. Kan Mg
seviyesinin düşmesi
sonucu, aşırı duyarlılık,
kas spazmı,
konvulizyonlar ve ölüm
görülür
Enzootic Ataxia

Yeni doğan kuzu ve
oğlaklarda bakır
yetersizliği sonucu
meydana gelir.
Nedenleri



Toprağın ve bitkilerin Cu bakımından
yetersiz olması
Rasyonun Cu bakımından yetersiz
olması
Bakırın emilimini olumsuz etkileyen
elementler (Mo, Ca, SO4)
Bakır yetersizliğinde








Anemi
Büyümede yavaşlama
Kemikte bozukluklar
Kıl ve yapağıda depiğmentasyon
Yapağı verin ve kalitesinde bozukluklar
Üreme performansında bozukluklar
Kardiovasküler defektler
Gastrointestinal bozukluklar
Semptomlar
Hastalık iki şekilde görülür:
1- Kongenital form (doğumla birlikte)
2- Gecikmiş form (doğumdan sonraki
4-8. haftalar)
-Hafif vakalarda; koşma esnasında
arka bacaklarda koordinasyon
bozukluğu, ani dönüşlerde bel
bölgesinin yana kayması tipiktir.








Orta şiddetli vakalarda;
Arka bacaklarda koodinasyon
bozukluğu görülür
Tutuk ve intizamsız yürüme
Sendeleyip yuvarlanma
Köpek oturuşu
Bazı durumlarda körlük, sağırlık ve
diş gıcırdatması görülür
Kan bakır seviyesi düşer (0.01-0.05
mg/100 ml)
Tedavi



Hastalara Cu takviyesi yapılmalıdır
(bakır glisinat 12.5 mg i.p., bakır
sülfat oral, bakır-kalsiyum asetat 50
mg i.p.)
Bakır:molibden oranı dengelenmelidir
(Cu:Mo= 5:1)
Çayır-mera’ya 6-11 kg CuSO4/hektar
püskürtülmelidir
Vit E/Se noksanlığı sendromu


Yüksek miktarda doymamış yağ
asitleri veya bozulmuş yemlerin
tüketimi sonucu ortaya çıkar
Kötü depolama şartları hastalık
riskini artırır
Nedenleri





Yemlerde poli doymamış yağ asitlerinin
fazla olması
Yemlerde yüksek miktarda peroksitlerin
varlığı
Rasyonda vit E yetersizliği
Yemlerin nemli ve sıcak depolanması
Yemlerde ağır metallerin fazlalığı
Semptomlar






Oluşan radikaller ekstra ve intraselüler
zararlar verirler (hücre membranı,
mitokondri ve mikrozomlar etkilenir,
elektron transportu bozulur, eritrosit
hidrolizi görülür)
Doku-sülfidril grupları azalır
Karaciğer, kalp ve kaslarda enzim
konsantrasyonu ve aktivitesi azalır
Deride kollegenlerin bileşimi değişir
Beyincikte damarlar zarar görür
Mutagen ve kanserojen etkiler görülür
Tedavi ve koruma






Rasyona vit E (30 mg/kg KM) ve Se
(0.1-0.2 ppm) ilavesi gerekir
Na-selenit (0.6 ppm/KM)
Selenyum (0.8-1.1 ppm/KM)
Alfa-tokoferol (15-50 mg/100 kg CA)
Selevit (5 ml/100 kg CA)
Etoxiquin (EQ), butil-hidroxi tluen
(BHT), butil-hidroxi alanin (BHA),
askorbik asit (vit C)
Beyaz kas hastalığı (white
muscle disease)

Buzağı (4-7 hafta),
kuzu ve oğlaklarda
(2-7 hafta)iskelet
ve kalp kası
liflerinin
dejenerasyonu ile
karakterizedir
Nedenleri


En önemli neden Se ve vit E
yetersizliğidir
Kötü kaliteli kaba yemler hastalık
riskini artırır
Semptomlar
Harekette isteksizlik
 Sırtın kambur duruşu
 Ön ve arka ayaklarda
tutukluk
 Yürümede ve ayağa kalkmada zorluk
 İleri vakalarda; solunumda güçlük,
halsizlik ve taşikardi
 Serum CPK, SGOT, SGPT düzeylerinde
artma

Tedavi ve koruma



Se’ca yetersiz meralarda otlayan
koyun ve keçiler parenteral 5 mg Naselenit verilir
Hasta kuzu-oğlaklara 1 mg (sütten
kesim’de 2 mg) Se (Na-selenit)
verilir. İşlem 2-4 ay sonra tekrarlanır
Gebelik döneminde rasyona 0.1
mg/kg KM Se ve 1000-1500mg vit E
katılır
Rumenin aşırı dolgunluğu






Aşırı yem tüketiminin bir sonucudur
Yumru parçalı şeker pancarı yaprağı,
körpe üçgül, posa, kötü kaliteli kaba
yemlerin aşırı tüketiminde görülür
Rumen aşırı dolgun, sol karın duvarı
şişkindir
Rumen hareketleri sınırlıdır.
Barsak tıkanıklığı ve ishal görülebilir
Yemler hayvanlara alıştırılarak
verilmelidir
Su zehirlenmesi
Buzağılarda 2. ayda görülür
 Düzensiz ve aşırı su tük.
 bir sonucudur (30 lt)
-İshal, paraliz, kaslarda titreme,
koordinasyon bozukluğu,
ve ödem görülür
- Su tüketimi önlenmeli,
- Fizyolojik tuzlu su (%5’lik veya %10’luk
2-3 lt i.v.) verilmelidir

Amonyak (üre) zehirlenmesi

Protein kaynağı
olarak rasyona
katılan üre’nin
yanlış kullanıldığı
durumlarda ortaya
çıkar
Nedenleri






Dış faktörler:
Rasyondaki yüksek protein düzeyi
Rasyon HP düzeyinin büyük miktarlarda
NPN bileşiklri ve diğer azotlu bileşiklerden
oluşması
Rasyonda kolay eriyebilir KH düzeyinin
yetersiz olması
Rasyonda hücre duvarı elemanlarının
yetersiz olması
Ani yem değişikliği




İç faktörler:
Rumende HP ve NPN bileşiklerinin
parçalanma hızı
Amonyaktan bakteriyel protein
sentezlenme hızı
Rumen duvarında amonyağın emilim
hızı
Semptomlar






Toksikasyon rumen sıvısında pH’nın 6’nın
üzerine ve amonyak düzeyinin 1000mg/lt
(üst sınır) olduğunda görülür.
Solunum bozuklukları
Yem tüketiminde azalma
Tükürük sekresyonunda artış
Rumen motorik fonksiyonlarında bozulma
Kaslarda titreme ve kramp
Tedavi



Hayvana soğuk su içirilir (NH3 dilue edilir,
absorpsiyon yavaşlatılır)
Asetik asit içirilir (sirke)
Aşırı toksikasyon durumlarında asetik
asit i.v. verilir
Koruma








Üreli yemler alıştırılarak verilir (7-10 gün)
Üreli yemler en az iki öğün ve eşit miktarlarda
verilir
Yem verilmeden önce kaba yem verilir
Rasyon kolay eriyebilir KH bakımından zengin
olmalıdır
Rasyona Co, S, P takviyesi yapılır
Ürenin yene homojen karışması gerekir
Üre konsantre yeme en çok %3, total rasyona
%1-1.5 oranında katılır
Hayvanın toplam azot ihtiyacının ancak 1/3’ü
üreden karşılanabilir
Nitrat zehirlenmesi



Yüksek düzeyde nitrat
içeren kaba yem yada
silaj tüketen
hayvanlarda görülür
Nitrat rumende nitrit’e
dönüşüp, absorbe olup
kanada oksijenin yerine
geçer.
Kan oksijeni taşıyamaz
ve hayvan boğulma
noktasına gelir
Semptomlar






Genç ve gebelerde daha sık görülür
Solunum hızı artar
Hayvan sendeleyerek yürür
Akut vakalarda kısa sürede ölüm görülür
Kronik vakalarda, sersemleme, idrarda
artış, ishal, büyüme ve süt veriminde
azalma görülür
Zehirlenen hayvanlarda kan çikolata
kahverenginde’dir
Koruma


Nitrat bakımından zengin yemlerin
alımı sınırlandırılmalıdır (maks. 150200 g/gün nitrat)
Gübrelme ile hasat zamanı arasındaki
süre geniş olmalıdır
Mikotoksikozis


Küf toksinlerinin
yemlerle alınması
sonucu oluşan
zehirlenmedir
En tehlikelisi
Aflatoksin flavus
tarafından üretilen
aflatoksinlerdir (B-1,B2, G-1, G-2, M-1, M-2)
Nedenleri







Yemlerdeki yüksek nem oranı (>%15)
Kötü depolama şartları ve yüksek ısı
Semptomlar
Yem tüketiminde azalma
Zayıflama ve verim düşmesi
Timpani, ishal, paraliz, kanamaya meyil
Mutajenik, teratojenik ve kanserojenik
etkiler
Zehirli Bitkiler







Normalde bu bitkiler pek tüketilmezler
Ancak, aşırı otlatma ve kuraklık durumlarında
bu bitkiler tüketilebilir
Toksik etkiler daha çok çiçeklenme döneminde
ortaya çıkar
Toksik bitkilerin neler olduğu ve hangi
dönemlerde toksik oldukları bilinmeli ve bu
dönemlerde otlatılmamalıdır
Meralar aşırı otlatılmamalıdır
Meraların yetersiz olduğu dönemlerde
hayvanlar çok aç meraya çıkarılmamalıdır
Zehirli bitkileri yok eden herbisitler
kullanılmalıdır
Sindirim kanalında kum, toprak
vb birikmesi




Kirli ve kumlu yemlerin
aşırı tüketimi
Kısa çayır otlarıyla
birlikte toprağın alınması
Donmuş ve bozulmuş
yem
Hasat yöntemi, ön
mideler ve abomasumda
kum birikmesine neden
olur
Semptomlar








Retikulum-omasum bölgesinde tıkanma
Kronik abomasum yangısı
Rumen florasının bozulması ve rumen
tembelliği
Yem tüketimi ve süt verimi düşer
Koyu renkli dışkı gözlenir
Hatalı fermentasyon görülür ve sindirim
düşer
Rumen alkalozu oluşur
İleri vakalarda ketozis ve karaciğer
harabiyeti görülür
Koruma

Çok kirli yemler hayvanlara
verilmemeli, zorunlu hallerde
kuru kaba yemlerle birlikte
verilmelidir
Son söz…





Ruminantlarda önemli ekonomik kayıplara
yol açan beslenmeye bağlı hastalıkları
minimuma indirmek için;
Rasyon enerji, protein, selüloz, vitamin
ve mineral bakımından dengeli olmalıdır
Hayvanlar verimlerine göre
gruplandırılmalı ve beslenmeli
Kurudaki ineklerin vücut kondüsyon
skorunun 3.5 olması sağlanmalı
Kurudaki hayvanlara ekzersiz yaptırılmalı




Laktasyonun ilk döneminde beslenmeye
özen gösterilmeli
Kurudaki ineklere ihtiyacın altında Ca
verilmeli
Kurudaki ineklere yüksek miktarlarda silaj
verilmemeli (13.5-18 kg/gün)
Pik döneminden sonra konsantre yem
miktarı düşürülmeli