zehirlenmiş hastaya genel yaklaşım talimatı

ZEHİRLENMİŞ HASTAYA GENEL YAKLAŞIM TALİMATI
DOKÜMAN NO
AS.TL.03
YAYIN TARİHİ
01.01.2016
REVİZYON NO
0
REVİZYON TARİHİ
---------
SAYFA SAYISI
3
1.AMAÇ: Hastanemize zehirlenme şikayeti veya belirtileri ile başvuran hastalara yaklaşım sürecini
tanımlamak, tedavilerinin uygun şekilde yapılmasını sağlamak.
2.KAPSAM: Hastanemiz Acil Servis.
3.TANIMLAR:
Zehirlenme: Hastanın kendine zarar verme amacıyla yüksek doz ilaç-kimyasal alımı veya tedavi amacıyla
alınan ilaçların yan etkileri veyahut soba zehirlenmesi, gıda zehirlenmeleri gibi durumları ifade eder.
4.SORUMLULUK: Acil Serviste çalışan doktor ve sağlık personeli.
5.UYGULAMA:
5.1.Zehirlenme vakaları Triaj Kategori 2 olarak değerlendirilir.15 dakika içerisinde müdahale edilir.
5.2.Zehirlenme bulgularıyla gelmeyen, ancak hasta yakınları tarafından Suicid amaçlı İlaç İntoksikasyonu
amemnezi verilen hastalar İlaç İntoksikasyonu olarak kabul edilir.
5.3.Zehirlenme şikayeti ile gelen ancak zehirlenme bulguları göstermeyen hastalara ilk müdahaleleri
yapıldıktan sonra bazı zehirlenmeler geç etki göstereceğinden müşahedeye yatırılıp takibi gerekir. Örneğin;
asetilsalisilik asit, demir, parasetemol, trisiklik antidepresanlar.
5.4. Bütün vakalarda zehir danışma merkezine danışılır.
 24 saat açık olan Sağlık Bakanlığı Zehir Danışma Merkezi'nin adres ve telefon numaraları:
 Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Zehir Araştırmaları
Müdürlüğü
ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ
Sıhhiye, Ankara 06100
Tel: (312) 433 70 01 ve 0 800 314 79 00 (5 hat) veya114
Fax: (312) 433 70 00
5.5.Çoğu zehirlenme vakalarında semptomatik tedavi yapılır.
5.5.1.Solunum: Bilinçsiz hastalarda solunum bozulmuştur. Solunumu rahatlatacak için dil öne çekilir,
takma dişler çıkarılır, ağız salgıları temizlenir, alt çene öne doğru tutulur.
5.5.2.Tansiyon: Merkezi sinir sistemi baskılayıcılarıyla ağır zehirlenmede, hipotansiyona sık rastlanır.
Sistolik kan basıncının 70 mm Hg'den düşük olması, geri dönüşsüz beyin hasarına ya da böbrek
nekrozuna neden olabilir Zehirlenmede, hipertansiyona hipotansiyondan daha az rastlanır; amfetaminler,
fensiklidin ve kokain gibi sempatomimetik ilaçlarla ortaya çıkabilir.
5.5.3.Kalp: Özellikle trisiklik antidepresanlarla olmak üzere, akut zehirlenmede kalp iletim defektleri ve
aritmiler meydana gelebilir.. ciddi hipotansiyona neden olan ventriküler aritmilerde tedavi gerekebilir.
5.5.4. Vücut sıcaklığı: Özellikle barbitürat ya da fenotiazin aşırı dozunun ardından, saatlerce derin
bilinç kaybı olan her yaştaki hastada hipotermi gelişebilir.. En i yi tedavi vücut sıcaklığını korumak için
hastayı sarılmalıdır (örn. battaniye ile). Hafif bir ısı kaynağı (42°C'ye ısıtılmış termofor gibi) kullanılabilir.
5.5.5.Konvülsiyonlar: Kısa süreli tek konvülsiyonlarda tedavi gerekmez. Uzun süren ya da sık yineleyen
konvülsiyonlarda, intravenöz enjeksiyonla 4 mg lorazepam ya da 10 mg'a kadar diazepam verilebilir.
Benzodiazepinler intramüsküler yolla uygulanmamalıdır.
5.6.Zehirlenmeye neden olan maddenin vücuttan çıkartılması ve eliminasyonu
5.6.1.Mideden çıkartılması : Toksik etki riski düşükse ya da hasta zehir alındıktan uzun bir süre geçtikten
sonra hastaneye getirildiyse midenin boşaltılması gereksizdir.
Korozyona neden olan zehirlerin alınmasından sonra mide sondası takılmamalıdır.
Korozyona neden olan zehirlerin alınmasından sonda kusturma yapılmamalıdır.
5.6.2.Emilimin önlenmesi:Aktif kömür, ağızdan alındığında, midede pek çok zehiri bağlayarak emilimini
azaltır.
5.6.3.Aktif eliminasyon teknikleri:Emildikten sonra zehirlerin vücuttan atılmasını amaçlayan teknikler
yalnız hastanede uygulanabilir.Salisilatlar, fenobarbital, metil alkol (metanol), etilen glikol ve lityum
için hemodiyaliz yapılabilir.Orta ve kısa etki süreli barbitüratlar, kloral hidrat, meprobamat ve teofilin
için hemoperfüzyon uygulanabilir.
5.6.4.Sistemik antidotla tedavi:Bunlar zehirlenme etkeninin kimyasal antagonisti, fizyolojik antagonisti
(örneğin vazokonstriktör ilaçlarla zehirlenmelerde vazodilatör nitratlar gibi) veya farmakolojik antagonisti
(morfin ve benzeri ilaçlarla zehirlenmelerde i.v. nalokson veya benzodiazepin zehirlenmelerinde i.v.
flumazenil injeksiyonu gibi) olan antagonistlerdir.
Cıva, arsenik, bizmut ve benzerlerine karşı, oral suksimer ya da sodyum dimerkaptopropan sulfonat
(DMPS) veya i.m. dimerkaprol,
Kurşuna karşı i.v. kalsiyum disodyum edetat,
Demire karşı i.v. desferrioksamin,
Bakır ve altına karşı oral penisilamin.
Heparine karşı i.v. protamin sülfat
Asetaminofene karşı i.v. veya oral N-asetilsistein kimyasal Antagonist olarak kullanılır.
Antimetabolit etkili zehirlenme etkenlerine karşı , ilgili metabolitleri verilir:
Oral antikoagülanlara karşı K vitamini,
Karbonmonokside karşı oksijen inhalasyonu gibi.
5.6.5.Semptomatik veya destekleyici tedavi yöntemleri
Bu yöntemler her zehirlenmede önemlidir. Spesifik antidotu olmayan maddelerle zehirlenmelerde
önemleri bir kat daha artar.
Bu yöntemlerin başlıcaları:
 Hava yolunun açık kalmasının sağlanması ve solunumun desteklenmesi
 Kardiyovasküler kolaps ve şoku önleme
 Konvülsiyonun önlenmesi
 Asid-baz dengesinin düzeltilmesi
 Hipogliseminin düzeltilmesi
 Akut böbrek yetmezliğinin düzeltilmesi
 Beyin ödeminin önlenmesi
 Diğer önlemler (hipoterminin, mesane distansiyonunun, dissemine intravasküler koagülasyonun ve
dekubitus ülserlerinin önlenmesi gibi)
5.7.Sık Karşılaşılan İntokaikasyonlarada Tedavi:
5.7.1. Karbonmonoksit zehirlenmesi: Hastanın bilinç durumu kliniğine göre hasta muayane odası
yada
resussitasyon odasına alınır, zaman kaybedilmeden anemnez, hızlı şekilde sistemik muayene ve nörolojik
muayenesi yapılır. hastadan karbonmonoksit zehirlenmesini desteklemek amacıyla kangazı
alınır
ve
hastaya (9-10 lt/dk) dan oksijen tedavisi başlanır. acil şartlarda hastanın vital bulguları stabil tutulmaya
çalışılır.
Gebe, bilinci kapalı ve nörolojik bulguları olan hastalar, Kangazındaki karboksihemoglobin düzeyi %30
ve üzeri olanlar için hiperbarik oksijen tedavisi planlanır. Hiperbarik oksijen tedavisi yapılacak merkez
belirlendikten sonra hasta tedavi yapılacak merkeze doktorlu ambulansla sevki yapılır.
Bu değer altında ve bilinci açık hastalar acil gözlem odasında enaz 24 saat gözlem altında tutularak ve
kangazı kontrolü yapılarak oksijen tedavisine devam edilir. gerekiyorsa ilgili branş konsultasyonu istenir.
5.7.2. Parasetamol zehirlenmesi: Öncelikle zehirlenmelerdeki temel tedavi yaklaşımı uygulanır.
Hastanın yakınlarından ve hastadan alınan bilgiler doğrultusunda alınan parasetamol miktarı 140 mg./kg
dozundan fazla ise parasetamol zehirlenmesinin antidotu olan N-ASETİL SİSTEİN(NAC) tedavisi
başlanır.
NAC tedavisi ; 150 mg./kg hesabıyla 200 cc %5 dexroz içinde 1 saatte gidecek, sonrasında 50mg/kg 500
cc içinde %5 dextrozda 4 saatte gidecek ,enson 100mg/kg NAC %5dextroz 1000cc içinde 18 saatte
gidecek şekilde tedavisi planlanır.
5.8. Genel durumu bozuk olan veya tedavi sırasında genel durumu bozulan hastaların tedavileri,
ilgilikonsültasyon istenip tedavilerinin devamı Genel Yoğun Bakında sürdürülür .
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
ONAY
BAŞHEKİM
Op.Dr.Salih Zeki PİŞKİN