avrupa`da yabancı dil eğitimi ve çocuklara yabancı dil öğretimi

AVRUPA’DA
YABANCI DİL EĞİTİMİ
Yrd. Doç.Dr. Füsun ŞAVLI
Özel Yeni Nesil 2000
03.03.2012
fsavli@marmara.edu.tr
PLAN





Yabancı dil öğrenme gereksinimleri:
Küreselleşme ve Çok dillilik
Yabancı dil öğrenmenin yararları
Avrupa
ve
yabancı
dil
eğitim
politikaları
Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı
ve Avrupa Dil Gelişim Dosyası
Değişim programları

Erken yaşta yabancı dil öğretimi
Nedir? Niçin? Nasıl öğretilmeli?

Dil edinim kuramları

Edinilmesi gereken dilsel beceriler

Kullanılacak öğretim araç ve gereçler

Yabancı dil öğretimini etkileyen faktörler

Öneriler
Yabancı dil öğrenim
gereksinimleri
Küreselleşme
Çok dillilik
Bilimsel ve teknolojik gelişmeler
Bilgi ve insan dolaşımı
Yabancı dil öğrenmenin yararları


Kişisel
olarak gelişir, farklılıkları algılar ve anlar.
Yaşadığımız bilgi toplumunda, bilgiye
bildiği yabancı dil/veya diller aracılığıyla
daha kolay ulaşır.
Zihinsel
kendilerini rahatça ifade ederler,
problem çözme yetenekleri gelişir.
Avrupa
ve
yabancı dil politikaları

Avrupa’da farklı dillerin ve kültürlerin
bulunması ve o dillerin korunmasını ve
öğrenilmesini sağlamak amacıyla Avrupa
Birliği çok dilli ve çok kültürlü Avrupa
yurttaşlığı bilincini geliştirmiştir.

Avrupa Birliği “eğitim politikası”nı geliştirmiş
ve yabancı dil eğitimi alanında son derece
önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Avrupa Birliği’nin Amacı

Avrupa Birliği ’nin en temel amacı Birliğe
üye olan ülkeler arasında birlik ve
dayanışmayı
arttırmak
ve
Avrupa
yurttaşlığı bilincini oluşturmaktır.

Bu çerçevede dil önemli bir araçtır.


Avrupa Konseyi (1949) 47 ülkeden
oluşmuştur. İngilizce ve Fransızca çalışma
dilleridir.
Avrupa Birliği (1951) 27 üye ülkeden
oluşmuştur. 23 tane çalışma dili vardır.
Amaç: her ulusun kendi dilini
kullanabilmesidir.
Avrupa konseyi
ve
yabancı dil eğitim politikaları
Avrupa Konseyi’nin genel amaçları,
 demokrasi ve insan haklarını korumak,
 ırkçılık ve etnik ayrımcılık,
 organize suçlar gibi konular için çözümler
üretmek,
 Avrupa
vatandaşlarının yaşam koşullarını
iyileştirmek,
aralarında
karşılıklı
anlayışı
geliştirmek,
 ve
bir
Avrupalılık
bilinci
ve
kimliği
kazandırmaktır.
Avrupa Konseyi uzun yıllardan beri yabancı dil öğretimiyle
ilgili olarak çeşitli çalışmalar yapmaktadır ve Avrupa
Birliğine üye ülkeleri de bu konuda bilinçlendirmeye
çalışmaktadır.
“Bu yönlendirmeyi ve çok dillilik bilincini yaymak için
Avrupa Konseyi, 2001 yılını
‘Avrupa Diller Yılı' olarak ilan etmiştir”
Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı
Avrupa Konseyi Modern Diller Bölümü
Avrupa’da, ortak bir yabancı dil öğretim programı
oluşturmayı, yabancı dil öğretiminde ortak bir
standart, ortak ölçütler ve buna dayalı bir araç
geliştirmeyi amaçlar.
Avrupa Dilleri Öğretimi Ortak Çerçeve Programı
öğrenen özerkliği, kendini değerlendirme, kültürel
çeşitlilik
Avrupa Dil Gelişim Dosyası
(15-17 Ekim 2000)



Öğrenenin
kendisine
ait
bir
dosya
niteliğindedir.
Bireylerin okul içinde ya da dışında yabancı
dil öğrenim süresi boyunca kendisinin hangi
düzeyde ve hangi becerileri geliştirmesi
gerektiğini kavrayabilmesini,
planlamadan değerlendirmeye kadar tüm
yabancı dil öğretim sürecine katılımını
sağlayan bir ARAÇTIR.
Avrupa Dil Gelişim Dosyası üç bölümden
oluşmaktadır.

Dil Pasaportu
Bireyin
kendisiyle
ilgili
dilsel
edinimlerinden yola çıkarak ne derece dil
bildiğini, Avrupa Konseyi tarafından
oluşturulmuş dil ölçütlerine göre belirler.
Dil Öğrenim Geçmişi


Dil öğrenim geçmişi - dil biyografisi
Bir öz geçmiş görünümündedir.Bu bölüme dil
öğrenim geçmişi yazılmaktadır.
Bu bölümde o dili öğrenmek için harcanan
süre, dili öğrenmedeki amaç, nerede ve nasıl
öğrenildiği ve bu dilin kültürüyle olan etkileşim
düzeyi açıklanmaktadır.
Dil Dosyası
Dil Öğrenim Geçmişi ve Dil Pasaportu
bölümlerinde kayıtlı olan başarı ve
deneyimlerin örneklerle açıklanması
ve belgelendirilebilmesi için gerekli
materyallerin seçilmesine olanak
sağlayan bir dosyadır.
Avrupa Dil Gelişim Dosyasının
Türkiye’deki Uygulamaları

Türkiye'de bu proje, Millî Eğitim Bakanlığı,
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığında 2001
tarihinde alınan bir Makam Onayı ile
başlatılmıştır.

2005 ve daha sonraki yıllarda kademeli
olarak bu uygulamanın ülke genelinde
yaygınlaşmasına geçilmiştir.


İlk olarak, Avrupa Dil Gelişim Dosyası 15-18 yaş
grubu öğrenciler için Talim ve Terbiye Kurulu
Başkanlığının oluşturduğu bir çalışma grubu
tarafından geliştirilmiştir.
“Hazırlanan dil gelişim dosyası modeli,
2002-2003 öğretim yılı başında denenmek amacıyla
okullara gönderilmiş ve böylece proje pilot okullarda
uygulanmaya başlamıştır.

5-9 ve 10-14 yaş gruplarına yönelik
yeni bir dosya geliştirilmiştir.

Pilot okullardaki öğretmen ve öğrencilerden
gelen görüşler doğrultusunda yeni modele
son şekli verildikten sonra Eylül 2005'te
Avrupa Konseyince akredite edilmiştir.
Değişim programları


Avrupa Konseyi tarafından üye ülkeler
arasında
işbirliliğini geliştirmek,
gelecekte söz sahibi olacak gençler
yetiştirmek amacıyla öğrenci değişimini ve
öğrencilerin yurt dışında okumalarını
amaçlayan bazı programlar geliştirilmiştir.

Socrates Programı
Eğitimin tüm alanlarını kapsamaktadır.

Comenius (Okul Eğitimi) Programı
Okul öncesinden lise son sınıfa kadar olan genel
eğitimi kapsar.

Erasmus Yüksek Öğretim Programı
Yüksek öğretimin tüm seviyelerini kapsamaktadır.
Üniversiteler arasında ortaklık kurularak öğrenci,
öğretim üyesi değişikliği yapılmaktadır.


Leonardo Mesleki Eğitim Programı
Mesleki
eğitim
kalitesinin
arttırılmasını
güçlendirilmesini amaçlamaktadır.
ve
Youth-Gençlik Programı
15-25 yaş arası gençlerin değişim ve gönüllülük
programıdır. Avrupalı gençlerin birbirlerini tanımaları
ve gönüllü olarak toplumsal faaliyetlere katılmaları
amaçlanmaktadır.
Programlardan
Nasıl Yaralanabiliriz?




Programları takip edebilmek, proje ortağı
bulabilmek, proje çağrı zamanlarını
öğrenmek;
Proje ekibi oluşturmak: İngilizce, Fransızca
veya Almanca bilen bir öğretmenin de yer
alacağı proje ekibinin oluşturulması,
Okul ortağı bulmak,
Bir proje konusu belirlemek veya devam eden
bir projeye ortak olmak.
Erken yaşta yabancı dil öğretimi
Avrupa Konseyinin ve Avrupa birliliğinin
yabancı dil eğitimi politikasında aldığı en
radikal karar
ÇOCUKLARA YABANCI DİL ÖĞRETİMİ
YABANCI DİL
ÇOCUĞUN
Kişisel,
 Zihinsel,
 Duyuşşal
ve Bilişsel gelişimine katkı sağlar.

Nedir? (Kritik dönem ve
özellikleri)
Erken yaşta yabancı dil öğretimi, diğer bir
deyişle çocuklara yabancı dil öğretimi olarak
adlandırılan bu süreç 11-12 yaşına kadar
olan dönemi kapsar.
Niçin? (Genel amaçlar)
Sosyal açıdan
 İnsanlar, dil sayesinde bir topluma ait olurlar ve
bunun sonucunda da kişisel ve sosyal bir kimlik
kazanırlar,
 Dil aracılığıyla, kültürel ve ahlaki değerleri aktarırlar.
Eğer bir çocuk yabancı dili erken yaşta
öğrenmeye başlarsa ana dili sayesinde edindiği
sosyal kimliğini kaybetme korkusunu yaşamaz
Kültürel açıdan zenginleşir ve bir toplumun
zenginliğini oluşturan farklılıkları hoşgörüyle
karşılayabilir.
Fizyolojik açıdan
 Beynin gelişimi ve işleyişi üzerine yapılan
araştırmalar
“(…)
yetişkinlerle
karşılaştırıldığında,
fiziksel
gelişmelerine
koşut
olarak
çocukların beyinlerinin de çok hızlı
geliştiğini, hızlı çalıştığını ve beyin
kapasitelerinin çok yüksek olduğunu
ortaya koymuştur.”

“(…) erken yaşlarda dil öğrenimi sırasında
çocuğun beyni iki farklı dili birbirinden ayırt
etmiyor ve beyinde iki dil paralel gelişiyor. Bu
nedenle herhangi bir dilin diğerine olumsuz
etkisinden bahsedilemiyor.” (Dellal: 2011: 70)

Özellikle de sesletim açısından bakıldığında,
çocuk bu dönemde organlarındaki esneklikten
dolayı bir dili aksansız bir şekilde telaffuz
edebilir.
Dilsel açıdan


Çocuk, kritik dönem diye adlandırılan bu
dönemde bilişsel, duyuşsal, zihinsel ve dilsel
açıdan gelişim sürecindedir.
Özellikle “tüm zihinsel süreçleri içeren bilişsel
gelişme; algılama, kavram geliştirme ve dil
kazanımıyla da yakından ilgilidir”. (İşgören
Çavuşoğlu Olcay; 2005: 9 –Yüksek Lisans
tezi)
Dil edinim kuramları

Davranışçılık
Bu kurama göre de çocukların bir takım
kalıtımsal ve zihinsel birikimlerle dünyaya
gelmediği savunulur.
Dil, diğer davranışlar gibi koşullanmayla
öğrenilir.
Doğuştancılık
Noam Chomk’nin öncülüğünü yaptığı
“doğuştancılık” kuramına göre
 çocuk taklit ve tekrar yöntemine göre bir dili
öğrenemez. Ona göre çocuk doğuştan bir dili
öğrenmek üzere kurgulanmıştır ve bu
yetenek çocuklarda doğuştan var olan bir
yetenektir. Bunu sağlayan da“dil edinim
mekanizması”dır.
Bilişsellik ve Jean Piaget


Bilişsellik kuramı olarak adlandırılan ve Jean
Piaget’nin öncülüğünü yaptığı bu kurama göre
“dil, zihinsel yeteneklerin gelişimine koşut olarak
aşama aşama öğrenilir (…).”
Çocuklar fiziksel gelişime paralel bir biçimde bilişsel
olarak da gelişirler. Bilişsel görüşe göre, dil çocuğun
algılama, anlama, dikkat,hafıza, akıl yürütme gibi
zihinsel gelişimine bağlı olarak gelişmektedir.”
Dil Evreleri
1.
Duyusal-Devinimsel evre (0-2 yaş)
2.
İşlem öncesi evre (2-7 yaş)
3.
Somut işlem evresi (7-11 yaş)
4.
Soyut-İşlem evresi (11-16 yaş)
Yabancı dili çocuklara nasıl öğretmeliyiz?

Öncelikle bu yaş grubuna özgü olan
özelliklerin iyi bilinmesi,

öğretim programının ona göre hazırlanması
ve
öğretmenin
sınıfında
kullanacağı
yöntemin de dikkatli seçilmesi gereklidir.
“Çocuklar:
 Dili analiz edemezler,
 Dokundukları, gördükleri somut nesneleri
algılayabilirler,
 Öğrenme sürecine dinleme becerisiyle başlarlar,
sonra sırasıyla konuşma, okuma ve yazma ile
devam ederler,
 Sözcükleri ve yapıları teker teker anlayamaz ve
çözümleyemezler, ancak söylenenleri bütün olarak
algılayabilirler;







Çok zengin bir düş gücüne sahiptirler;
Kısa zamanda yaptıkları etkinliklerden sıkılırlar,
Sürekli tekrara gereksinim duyarlar,
Anımsamaları için ilginç ve akılda kalıcı
materyallere gereksinim duyarlar;
Bireysel etkinlikleri değil grup halindeki etkinlikleri
tercih ederler;
Paylaşma ve iş birliğini öğrendikleri etkinlikleri tercih
ederler,
Övgüden ve olumlu eleştirilerden hoşlanırlar.”
(Dellal: 2011 157-158)

Çocuklara doğal ortamlar yaratarak onların
yaparak-yaşarak öğrenmelerini sağlamak
gerekir.

“Bu nedenle çocuklara yabancı dil eğitiminde
gözlem ve el becerilerini kullanarak kesme,
yapıştırma ve kağıt katlama gibi aktivitelere
yer verilmesinde fayda vardır.”

Yapılan etkinliklerin öğrencilerin 5 duyusuna
hitap edecek şekilde düzenlenmesi,

onların farklı öğrenme biçimleri olduğu
düşüncesiyle de etkinliklerin olabildiğince
çeşitlendirilmesi öğrencilerin sıkılmadan etkin
bir şekilde derslere katılımını sağlar

“Oynarken başka bir kişiliğe bürünen öğrencilerin
sosyal
davranma
becerileri
ve
fiziksel
koordinasyonları gelişir. Birlikte oynayan, grup içinde
çalışan çocuklar, paylaşmayı öğrenir (…)

Özellikle çocukların ben merkezçilikten çıktıkları
ilköğretim dönemi 6-7 yaş grubu için birlikte yapılan
etkinlikler, şarkı söyleme, oyun oynama öğrencilerin
motivasyonunu arttırır, sosyalleşmelerini ve aktif
olarak derse katılımlarını sağlar.

Kültürel içerikli, onların yaş ve ilgi düzeylerine uygun
konuların seçilmesi çocukların farklı kültürlere
yakınlaşmalarını, daha hoşgörülü olmalarını sağlar.

Dilsel becerilerin geliştirilmesinde bilgilerin belli bir
ortam içersinde kullanılarak öğretilmesidir.

Öğrencileri,
yapacakları
cesaretlendirme ve bilgilendirme
artmasını sağlayacaktır.
etkinliklerde
başarılarının
Edinilmesi gereken dilsel
beceriler
Çocuklarda edindirilmesi gereken dilsel
beceriler 4 ana grupta toplanır:
1. Sözlü anlama
2. Konuşma
3. Yazılı anlama
4. Yazılı anlatım.
Kullanılacak öğretim araç ve
gereçler

Öğretmenin sınıfta kullanacağı en önemli
materyal ders kitabıdır.

Ders kitapları dışında kaset, cd gibi görselişitsel
özellikleri
olan
materyallerin
kullanılması farklı öğrenme biçimlerine sahip
olan çocukların öğrenmesini kolaylaştırır.
Yabancı dil öğretimini
etkileyen faktörler
Öğrenen kişiyle ilgili olanlar
 Öğrenen kişinin yaşı
 Kişiliği ve kişisel özellikleri
 Öğrenme yeteneği
 Öğrenme yöntemi
 Bilinen dil veya diller (anadil)
 Motivasyon
Soysal ortamla ilgili olanlar

“(…) iyi bir çevre modeli, bireyi öğrenme
alanında olumlu bir şekilde etkilerken, iyi bir
çevre modeline sahip olamayan öğrenciler
çeşitli
öğrenme
sorunları
ile
karşılaşabilmektedirler.”
Sınıf ortamıyla ilgili olanlar




Sınıfın kalabalık olması,
öğrencinin derse aktif olarak katılamaması,
sınıfta kullanılan araç ve gereçlerin yeterli
olmaması,
sınıf ortamına çocuğun uyum sağlayamaması
çocuğun öğrenme şartlarını etkiler.
Motivasyonunun azalmasına sebep olur.
Kullanılan yöntem ve
öğretmen

Çocuk grubuna seslenecek olan öğretmenin
öğrencilerini iyi tanıması, onların ilgi ve
ihtiyaçlarına cevap verecek bir yönteme sahip
olması,

Uygun bir ders kitabı seçmesi,

Bu alanda pedagojik formasyonunun olması
Öneriler



Milli Eğitim Bakanlığının yabancı dil öğrenme
politikasını Avrupa Birliği kriterlerine dayandırması
ve bu sürecin yaşam boyu sürmesi için gerekli
çalışmaları yapması,
Öğretmenlerin çocuk yaş grubuna uygun yöntemsel
bilgi ve becerilerle donatılabilmesi için gerekli
pedagojik formasyonu almış olması,
Edinilen bilgi ve becerilerin mesleki hizmet içi eğitim
programlarıyla düzenli olarak geliştirilmesi,



Yabancı dil öğretimine erken yaşlarda başlamak
bireylere diğer dilleri öğrenmeleri için zaman
sağlayacaktır. Bu bilinçle de, okullar yabancı dil
eğitimine gerekli önemi vermesi,
Öğrencilerin öğrendikleri yabancı dil veya dilleri okul
ortamı dışında da kullanmalarına yardımcı olacak
etkinliklere katılmak öğrencilerin dili daha etkin bir
şekilde kullanmalarına yardımcı olacaktır. Örneğin,
okulların Avrupa değişim programlarına katılarak
çeşitli projelerde yer alması,
Avrupa Konseyinin onayladığı Avrupa Dil Gelişim
Dosyasının
kullanılmasını
teşvik
ederek
öğrencilerde kendine güvenin ve özerk çalışmanın
oluşmasına yardımcı olmak.
BENİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜR EDERİM……
Yrd.Doç.Dr. Füsun ŞAVLI
Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi