gümrük tarifeleri

ALTINCI BÖLÜM
GÜMRÜK TARİFELERİ
Giriş


Tarife, çeşitli mallara uygulanacak vergi
oranlarını gösteren listeleri ifade eder.
Gümrük vergileri genelde ithalattan alınır.
2
I- TARİFELERİN GELENEKSEL AMAÇLARI:
GELİR SAĞLAMA VE KORUMA


Gelir sağlamaya yönelik tarifeler genellikle
halkın yaygın biçimde tükettiği mallar
üzerine konulur.
Koruma amaçlı vergiler ise bir malın
ithalinden o malın yüksek yurtiçi fiyatı ile
ondan düşük dünya fiyatı arasındaki fark
tutarında veya daha yüksek ölçüde konulur.
İthalatı tamamen önler.
3
II- GÜMRÜK TARİFELERİ HANGİ ESASA GÖRE
KONULURLAR?



Spesifik Vergiler: Birim ve ağırlık gibi malların fiziki birimleri
üzerinden alınan vergilerdir.
Ad Valorem Vergiler: Malın değerinin belirli bir yüzde oranı
şeklindedir.
Karma gümrük vergileri: genellikle hammaddesi gümrük vergisine
tabi olan mallara uygulanır. Bu durumda verginin spesifik kısmı
hammadde üzerine konulan gümrük vergisine eşittir. Ek olarak alınan
ad valorem vergi ise, iç ekonomide o sanayi dalına sağlanmak istenen
koruma oranını yansıtır.
Spesifik vergiler,
1.
Vergide adalet ilkesi ile bağdaşmaz
2.
Enflasyona karşı ad valorem vergiler kadar koruma sağlamazlar.
4

Ad valorem vergiler uygulanırken bir malın
değerinin belirlenebilmesi için iki yöntem vardır.


F.O.B. (Free On Board – Güvertede Teslim): Malın
İhracatçının limanında gemiye yüklendiği fiyattır.
C.I.F. (Cost, Insaurance and Freight – Maliyet, Sigorta
ve Navlun) : Fiyat, malın ithalatçı ülkenin limanına
vardığı andaki fiyatı olup maliyetle birlikte taşıma ve
sigorta giderleri toplamından oluşur.
5
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
A
F
Gümrük vergisi konulmadan
önce
T
Serbest dünya fiyatı OP1,
Yurtiçi tüketim OR,
Yurtiçi üretim OK
İthalat KR
P3
M
P2
d
P1
H
O
N
c
a
K
b
S
U
R
T
Mal Başına P1P2 kadar spesifik
(veya eşdeğeri ad valorem bir
vergi) konulsun.
Yurtiçi fiyatı OP2,
(artar)
Yurtiçi tüketim OU, (azalır)
Yurtiçi üretim OS,
(artar)
İthalat SU
(azalır)
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
Miktar
6
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
Gümrük vergisi 5 farklı dolaysız etki
doğurur: üretim, tüketim, dış ticaret
(ithalat), gelir dağılımı ve hazineye gelir
sağlama.
a) Üretim Etkisi
A
F
T
Gümrük vergileri ithal malını iş fiyatının
yükselmesine neden olur. Dış piyasa
rekabetinden korunan yurtiçi üretim
artar.
P3
M
P2
d
P1
H
O
N
c
a
K
b
S
U
R
T
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
Miktar
Bu durum kaynakların israf edilmesine
neden olur. Tam çalışma varsayımı
altında ithalata rakip malları üretmek
için gerekli kaynaklar ihracat
kesiminden çekilir.
Vergiler olmasaydı KS kadar mal daha
ucuza elde edilmiş olurdu. Üretimin
yurtiçinde yapılmasından uğranılan
kayıp “a” üçgeninin alanına eşittir.
7
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
b) Tüketim Etkisi
A
F
T
Gümrük tarifeleri iç fiyatları
yükselterek bir yandan
yerli üretimi özendirirken,
diğer yandan tüketimin
kısılmasına yol açtığından
“b” üçgeninin alanı tüketim
kaybını gösterir.
P3
M
P2
d
P1
H
O
N
c
a
K
b
S
U
R
T
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
Miktar
8
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
c) Dış Ticaret Etkisi
A
F
T
P3
M
P2
d
P1
H
O
N
c
a
K
b
S
U
R
T
Üretimdeki artış ve
tüketimdeki azalış
nedeni ile ithalattaki
daralma yani dış
ticaret etkisi KS+UR
kadardır.
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
Miktar
9
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
d) Gelir Etkisi :
A
F
T
Gümrük tarifeleri ithalat
hacmini sıfıra indirecek
kadar yüksek olmadığı
sürece hazineye gelir
sağlar.
P3
M
P2
d
P1
H
O
N
c
a
K
b
S
U
R
T
“c” dikdörtgeninin alanı
gelir etkisini gösterir.
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
Miktar
10
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
e) Bölüşüm Etkisi :
A
F
T
Gümrük tarifeleri, ulusal
gelirin tüketicilerden
üreticilere yeniden
bölüşümüne neden olur.
P3
M
P2
d
P1
H
O
c
a
K
Bölüşüm etkisi “d” alanı ile
gösterilir.
N
b
S
U
R
T
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
Miktar
11
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı
Fiyat
Gümrük vergileri toplam 5 etkiye
sahiptir.
A
F
T
P3
M
P2
d
P1
H
O
N
c
a
K
b
S
U
R
T
A
K
S
U
R
Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri
a) Üretim Etkisi
üretim kaybı a üçgeninin alanı
b) Tüketim Etkisi
tüketim kaybı b üçgeninin
alanı
c) Dış Ticaret Etkisi
a+b alanın toplamı
d) Gelir Etkisi
c alanına
e) Bölüşüm Etkisi
d alanına
Miktar
12
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
B- Tarifelerin Rant Etkisi
Tüketici Rantı
Fiyat
F
Fiyat
F
T
T
A
P2
P1
O
M
N
U
U
Grafik 2: Tarifelerin Rant
Etkileri
Tüketicilerin bir malın bir birimi
için vermeye razı olacakları en
yüksek fiyatlarla gerçekte
ödedikleri fiyat arsındaki farktır.
P2
R
R
T
P1
H
Miktar
O
L
N
A
K
K
S
Miktar
Tarifeler yokken ülkedeki fiyatın
P1 dünya fiyatına eşit olduğu
durumda tüketici rantı P1FR
alanına eşittir.
P1P2 tutarında bir tarife
konulduğunda fiyatlar P2 ye
çıkar ve tüketici rantı P2FN olur.
13
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
B- Tarifelerin Rant Etkisi
Üretici Rantı
Fiyat
F
Fiyat
F
T
T
A
P2
P1
O
M
N
U
U
Grafik 2: Tarifelerin Rant
Etkileri
P2
R
R
T
P1
H
Miktar
O
L
N
A
K
K
Üreticilerin belirli bir üretimde
bulunabilmek için uzun
dönemde kendilerine yapılması
gereken ödemenin üzerindeki
miktarı ifade eder.
S
Miktar
Serbest ticarette üretilen OK
miktar mal P1 fiyatından satılır
ve OP1LK kadar hasılat elde
edilir. OHLK üretim maliyetidir.
HP1L alanı ise üretici rantıdır.
P1P2 tutarında bir tarife
konulduğunda fiyatlar P2 ye
çıkar ve üretici rantı HP2M olur.
14
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
B- Tarifelerin Rant Etkisi
Fiyat
F
Korumacılığın üretim maliyetini
Fiyat
F
T
T
A
P2
P1
O
M
N
U
P2
R
T
P1
H
L
N
artırmasının nedeni, gümrük
tarifeleri dolayısıyla yurtiçi
kaynakların daha etkin oldukları
ihracat endüstrilerinden etkinliğin
göreceli olarak düşük olduğu ithal
edilebilir mal endüstrilerine
aktarılmasıdır.
A
Tarifeler ayrıca gelirin yurtiçi
U
Grafik 2: Tarifelerin Rant
Etkileri
R
Miktar
O
K
K
S
Miktar
tüketicilerden yurtiçi üreticilere ve
ülkenin göreceli biçimde yoğun
olarak sahip bulunduğu faktörden,
kıt olarak sahip olduğu kesime
doğru yeniden dağılmasını sağlar.
15
III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ
C- Makro Ekonomik Etkiler (Genel Denge Yaklaşımı)
• A) Ulusal gelir ve istihdam artışı: Tarifeler toplam talebi yabancı
mallardan yerli mallara kaydırarak, korunan endüstride hasılayı
ve dolayısıyla milli geliri artırır. Gelir artışı boş duran kaynaklara
çalışma alanı yaratır. Bu da istihdam düzeyinin yükselerek
işsizliğin azalmasına yol açabilir.
• B) Dış ticaret bilançosu açıklarını giderme: Dış ödemeler bilançosu
açığı, gümrük tarifelerinin ithalatı kısıtladığı ölçüde (ülkenin döviz
rezervlerinden tasarruf sağlar) kapanır.
• C) Dış ticaret hadlerini iyileştirme: Gümrük tarifeleri ticaret
hadlerini koyan büyük ülke lehine değiştirmektedir.
• D) Gelir dağılımını belli sosyal sınıflar lehine değiştirmek: Dış
ticaret politikası ile güdülen diğer bir amaç ise yoksul kesimlere
gelir aktarımında bulunmak için zengin kesimin tükettiği lüks
mallara tarifeler konmasıdır.
16
IV- TİCARET HADLERİ VE OPTİMUM GÜMRÜK
TARİFESİ
Otomobil
A1
G
G0
P0
P1
G1
O
E
B1
Grafik 3: Gümrük Tarifeleri ve Ticaret
Hadleri
Tarife koyan ülke eğer büyük bir ülke ise, bu
ülkenin dış ticaret politikası uluslar arası
piyasa dengesini bozucu, dolayısıyla ticaret
hadlerini etkileyici sonuçlar doğuracaktır.
Büyük ülkelerde tarife artışı ticaret hadlerinin
ülke lehine değişmesine yol açar.

Bir ülkenin gümrük tarifesi koyması ülke
refahı açısından birbirine ters iki etki doğurur:
dış ticaret hadlerinde iyileşme, dış ticaret
hacminde daralma. Birincisi refahı olumlu,
ikincisi olumsuz etkiler.
a) Ticaret Hadleri Etkisi
Almanya’nın otomobil, ABD’nin bilgisayar
ihraç ettiğini düşünelim. Serbest ticaret dengesi
P0 noktasında gerçekleşir. ABD OB0 miktar
bilgisayar ihraç eder ve karşılığında OG0
miktar otomobil alır. OP0 doğrusunun eğimi
bilgisayarın otomobil cinsinden fiyatını ve aynı
zamanda ABD’nin ticaret haddidir.

A0
B0
Bilgisayar
17
IV- TİCARET HADLERİ VE OPTİMUM GÜMRÜK TARİFESİ
Otomobil
A1
A0
G
G0
P0
ABD otomobil üzerine bir tarife
koyduğunda ticaret hacmi daralır ve
teklif eğrisi de OA1 şeklinde sola
kayar.
P1
Yeni denge P1 olur. Ticaret haddi ise
ABD lehine değişmiştir.
G1
E
Tarifeden sonra ABD’nin ilk ticaret
hadlerinden yapmak istediği ticaret
hacmi OP0’dan OE’ye düşer.
O
B1
Grafik 3: Gümrük Tarifeleri ve Ticaret
Hadleri
B0
Bilgisayar
ABD’nin bilgisayar ihracat arzı B0B1, otomobil ithalat talebi G0G1 kadar
azalmıştır.
18
IV- TİCARET HADLERİ VE OPTİMUM GÜMRÜK
TARİFESİ
b) Optimum Gümrük Tarifesi
Büyük ülkenin gümrük tarifesi koyması ülke refahı açısından birbirine ters iki durum
oluşturur. Ticaret hadlerinde iyileşme ve ticaret hacminde daralma.
Optimum tarife ise ticaret hacmindeki daralmanın olumsuz etkilerine karşılık, ticaret
hadlerindeki iyileşmeden doğan net refah artışlarını maksimum yapan orandır.
Büyük ülke serbest ticaret durumundan hareketle tarife oranlarını artırmayı sürdürdükçe
optimum tarife oranı ile ülke refahı maksimum bir düzeye yükselir. Bu oran geçildikten
sonra ise refah azalmaya başlar. Tarife oranları aşırı düzeylere yükseltildiğinde, ticaret
hacmi sıfıra düşer. Bu noktada ticaret kazançları da sıfıra eşit olur. Ülke tam bir otarşi
durumuna ulaşır.
Bununla birlikte, büyük sanayi ülkesinin optimum gümrük tarifesi düşüncesiyle hareket edip
tarifeleri yükseltme olanağı oldukça düşüktür. Bu hem GATT ilkeleriyle bağdaşmaz,
hem de misillemeye yol açarak tarife savaşlara neden olur. Nitekim bu durum
1930’larda yaşanmıştı.
Bu günkü anlayış, ekonomik ve mali bütünleşmeyi sağlamak üzere dünya ticaretini
serbestleştirmek yönündedir.
19
V- GÜMRÜK VERGİLERİNİN YANSIMASI SORUNU
Fiyat
Türkiye
T
T
A
PA
M
N
K’
L’
M’
N’
P
PT
K
A
T
L
A
Almanya
A
T
Miktar
o
Grafik 4: Gümrük Vergisinin Yansıması
Miktar
İthalatçı gümrük vergisini
ödedikten sonra kısmen veya
tamamen malın fiyatına ekleyerek
nihai tüketicilere ödetir.
Bazı durumlarda ise ithalatçı
ülkenin gümrük vergisi koyması,
ihracatçıyı fiyat kırmaya
zorlayabilir ve vergi yabancılar
tarafından ödenmiş olur.
20
V- GÜMRÜK VERGİLERİNİN YANSIMASI SORUNU
T
Fiyat
Türkiye

T
A
PA
M
N
K’
L’
M’
N’
Tarife
P
PT
K
A
T
L
A

Almanya
A
T
Miktar
o
Miktar

Grafik 4: Gümrük Vergisinin Yansıması

Gümrük tarifesi konulmadan önce iki
ülkede fındık fiyatları aynı düzeyde ve
OP fiyatındadır.
Türkiye’de MN arz fazlası,
Almanya’da M’N’ talep fazlası
birbirine eşittir.
Almanya kg başına PTPA miktarı
kadar vergi koyduğunda fiyatlar PA’ya
yükselir. Türkiye’de ise PT’ye düşer.
Gümrük vergisinin PPA kısmı
Almanya, PPT kısmı Türkiye
tarafından ödenmiş olur.
21
VI. ETKEN DIŞ KORUMA


Genellikle ithal edilen nihai malların yurtiçindeki
benzerlerinin (ithalata rakip mallar) üretiminde kullanılan
girdiler, yani ara malları ve hammaddeler de gümrük
tarifesine tabidirler.
Söz gelişi, içerdeki otomobil endüstrisini korumak için
ithal otomobiller üzerine tarife konulmuşken, aynı
zamanda yerli otomobil üretiminde kullanılan, motor,
şanzıman ve diferansiyel gibi parçaların ithalinden de
belirli oranlarda vergi alınır.
22
VI. ETKEN DIŞ KORUMA



Dolayısıyla yerli otomobil endüstrisine sağlanan gerçek
korumanın ölçüsü olarak yalnızca nihai mallar üzerindeki
tarife oranını ele almak doğru değildir.
Bunun için hem nihai mal hem de onun üretiminde
kullanılan girdilerin tarife oranlarını göz önünde
bulundurmak gerekir.
Bu iki tür tarife uygulamasına dayanarak hesaplanan
gerçek koruma oranlarına “etken koruma oranı” denir.
Oysa yalnız nihai mal üzerindeki oranlara “nominal tarife
oranı” denmektedir.
23


Negatif etken koruma: Bir mal üzerindeki tarifeler ne kadar yükseltilir
ve girdilere uygulanan tarifeler ne kadar azaltılırsa, söz konusu mal o
derece yüksek bir korumadan yararlandırılmış olur. Bunun tersine
nihai mal üzerindeki tarife oranı sabitken, girdilerin tarife oranları ne
ölçüde yükseltilirse, malın yurtiçi katma değeri o ölçüde düşer. Yani
söz konusu malın üretimi korunmayıp gerçekte cezalandırılmış olur.
Bu durum negatif dış koruma olarak adlandırılır.
Tarifelerin kademeleşmesi: Gelişmiş ülkeler genellikle en düşük
tarifeleri hammaddeler üzerine koyar, hatta bu malları gümrüksüz
olarak ithal ederler. Yarı işlenmiş mallara uygulanan tarife oranları
daha yüksek, tam işlenmiş mallar (özellikle emek yoğun olanlar)
üzerindeki tarifeler ise göreceli olarak en yüksek düzeydedir. Bu
uygulamaya tarife kademeleşmesi adı verilir.
24
VII. ÖZEL DIŞ TİCARET REJİMLERİ

Taşıdıkları özellikler dolayısıyla, ülkenin normal gümrük rejimine tabi
olmayan mallar, özel gümrük rejimlerine tabi olurlar.

1) Geçici İthalat ve Geçici İhracat
- Daha sonra tekrar yurt dışına çıkartılmak şartıyla, ülkeye girmesine
izin verilen mallar geçici ithalat kapsamında değerlendirilir. Bu
kapsamda yer alan mallardan gümrük vergisi alınmaz.
- Tersine, daha sonra tekrar ülkeye geri getirilmesi kaydıyla, ülkeden
ihraç edilen mallar ise geçici ihracat rejimi kapsamında değerlendirilir.
Bu tür mallara vergi iadesi ödemesi yapılmaz.
- Bu tür mallar, onarılacak malları, inşaatlarda kullanılmak amacıyla
kiralanan makine v.b.leri, sergi ve fuarda gösterilecek eşyalar, sirk ve
tiyatro ekiplerinin beraberinde getirdikleri araçlar, ticari örnekler v.b.
dir.
- Geri ödeme sisteminde tekrar yurt dışına çıkartılmak kaydıyla ithal
olunan mallara, ülkeye girişleri sırasında normal gümrük tarifeleri
uygulanır. Daha sonra, alınan bu vergi ve resimler söz konusu malların
ülkeden çıkışı sırasında geri ödenir.





2. Serbest bölgeler (Free Zones)
Serbest bölgeler, ülkenin siyasal sınırları içinde bulunmakla birlikte gümrük
hattının dışında sayılan ve fiziki olarak ülkenin diğer kısımlarından ayrılan yerlerdir.
Serbest bölgeler, yürütülen ekonomik faaliyetlerin ana niteliğine göre “serbest
ticaret bölgeleri” veya “serbest üretim bölgeleri” biçiminde olabilirler. Birincisi
daha çok ticaret amaçlıdır; buralarda stoklanan veya bekletilen mallar daha sonra
alıcı ülkelere gönderilir.
Serbest üretim bölgeleri ise genellikle hafif sanayi mallarının üretim veya
montajının yapıldığı yerlerdir. Temel amaç vergi ve öteki kısıtlamalara konu
olmadan bu bölgelerde üretimin çekiciliğini artırmak ve ülke ihracatını
geliştirmektir.
Serbest bölgeler şu gibi amaçlar için kurulurlar: Ülkenin ihracata dönük üretim ve
yatırımlarını artırmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişlerini hızlandırmak,
sanayicinin ihraç duyduğu bazı hammadde ve ara malları kolayca, istenen
miktarda ve zaman kaybı olmadan sağlamak, yeni istihdam yaratmak, döviz
girdilerini artırmak, dış finansman olanaklarından daha fazla yararlanmak vs.
26








Serbest Bölgeler, bir ülkenin siyasi sınırları içinde olmakla birlikte; gümrük
alanı dışında sayılır, vergi, kambiyo ve standartlara ilişkin hükümler
uygulanmaz veya kısmen uygulanır. Yasa ile belirlenmiş
alanlardır.(Ülkemizde Bakanlar Kurulu Kararı ve buna bağlı 3218 sayılı
Serbest Bölgeler mevzuatı uyarınca kurulmuş bölgelerdir. )
Serbest bölgedeki faaliyetlerle ilgili her türlü ödemeler dövizle yapılır.
Serbest bölge faaliyetlerinden elde edilen kazanç ve gelirler kambiyo
rejimine ve herhangi bir izne tabi olmaksızın, yurt dışına veya ülkeye
transfer edilebilir.
Fiyat, kalite ve standartlarla ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarına
verilen yetkiler serbest bölgelerde uygulanmaz.
Serbest bölgeler gümrük bölgesi dışında sayıldığından, serbest bölgeler ile
ülke arasında yapılan ticarette dış ticaret rejimi hükümleri uygulanır. Başka
bir deyişle, ülke’den serbest bölgeye satılan mallar ihracat rejimine, serbest
bölgeden alınan mallar ise ithalat rejimine tabidir.
Serbest bölge kullanıcıları ülkeden KDV"siz mal ve hizmet satın alabilirler.
Mallar serbest bölgede süre sınırlaması olmaksızın kalabilir.
Serbest Bölgelerin başlıca amacı; ülkelerde ihracata dönük yatırım ve
üretimi artırmak; Yabancı sermaye ve teknoloji girişini teşvik etmektir.
27

3. Antrepolar



Antrepolar, yabancı malların tarife ödenmeden gümrük makamlarının
denetimi altında uzunca bir süre muhafaza edilmesine yarayan kapalı
alanlardır. Doğrudan gümrük idareleri tarafından işletilirse, “gerçek antrepo”,
özel kişiler tarafından işletilirse de “fiktif antrepo” adını alırlar. Antrepoda
saklanmak üzere ülkeye giren mallardan da bir gümrük vergisi alınmaz.
Ancak söz konusu mallar daha sonra ev sahibi ülke tarafından ithal edilirse
normal gümrük rejimi uygulanır.
Serbest bölgeler deniz ticareti, antrepolar ise karayolu ticareti bakımından
önem taşıyan uygulamalardır.
4. Transit Taşımacılık


Transit taşıma, bir ülkeden diğerine gönderilen malların yol üzerinde üçüncü
ülke sınırları arasından geçmesidir. Günümüzde transit taşımacılıkta ana ilke
geçiş serbestîsidir. Oysa geçmişte, transit taşınan eşyadan da gümrük vergisi
alınırdı.
Serbest bölgelerden gerçekleştirilen ihracat da bir tür transit ihracat sayılır.
Bunun gibi, serbest bölgelerden veya antrepolardan içinde yer aldıkları
ülkeye yapılan ithalat da transit ticaret kapsamına girmektedir.
29

5. Sınır ve Kıyı Ticareti:
-
-

Ülkenin ortak kara ve deniz sınırı olan devletlerle yaptığı, genellikle özel
bir rejime tabi olan bir ticaret şeklidir.Şartları,Komşu ülkeler arasında
yapılan karşılıklı anlaşmalarla düzenlenir. Temel amacı bu bölgelerde
yaşayanların ihtiyaçlarını karşılamaktır.
Ülkemizde de sınır ticareti, o bölgelerde yerleşik tüzel kişiler ile gerçek
kişiler tarafından yapılabilmektedir. Bu ticaret için ihracat veya ithalat
belgesi aranmaz, gümrük giriş-çıkış beyannameleri düzenlenmez. İlgili
illerdeki valiliklerin denetimi altında yapılır.
6. Bedelsiz İthalat:
-
-
-
Ticari bir nitelik taşımayan, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin veya
kamu görevlilerinin, yabancı ülkelerde elde ettikleri kazançlarıyla satın
aldıkları mesleki araç, gereç veya kişisel mallarının gümrüksüz veya
gümrüklü olarak ülkeye ithaline olanak veren ticaret türüne denir.
Burada "bedelsiz" kavramından anlaşılacak olan, sözkonusu malların
ithali için Türkiye'den yurt dışına bir döviz transferinin yapılmamış
olmasıdır.
Döviz rezervi kullanılmadan, ülkedeki mal arzını bollaştırdığından,
enflasyonu düşürcü etki yapabilir. Ancak, yerli üretime de zarar verebilir.
VIII. TÜRKİYE’DE GÜMRÜK VERGİLERİ







Türkiye Cumhuriyeti’nde gümrük tarifeleri ilk kez 1929’da bağımsız olarak yükseltilmiştir. Bu ilk tarifeler
spesifik esasa dayanıyordu.
Türkiye’de 1964 tarih ve 474 sayılı yasa ile ilke olarak advalorem sistem benimsenmiştir.
Armonize Sistem Nomenklatürü adı verilen sistem Türkiye’de 1 Ocak 1996’da AB ile gümrük birliğinin
oluşturulmasıyla uygulanmaya başlamıştır.
1. Türk ekonomisinin dışa açılması
24 Ocak 1980 kararları, Türk ekonomisinde yapısal bir değişikliğin başlangıcını temsil eder.
Bu politikalar çerçevesinde yoğun korumacılığa dayanan ithal ikamesi stratejisi, yerini
ihracata dönük politikalara bıraktı. Gümrük vergi oranları da büyük ölçüde indirildi.
1983 yılından itibaren ithalatı serbestleştirme çabalarının bir devamı olarak fon
uygulamasına geçildi. Böylece, önceleri izne bağlı maddeler listesinde yer alan birçok malın
ithalatı, Toplu Konut Fonu kesintisi ödenmesi koşulu ile serbest bırakıldı.
AB ile kurulacak gümrük birliğinin de bir gereği olarak 1993 yılı başında çok sayıdaki
bu vergi ve fonlar kaldırıldı ve bunun yerine ithalatta “tek vergi” sistemine geçildi.
31


2. Gümrük Birliği Dönemi
Türkiye ile AB arasında, 1 Ocak 1996
tarihinde Gümrük Birliği kurulmuştur. Gümrük
birliği ile sanayi malları ithalatında AB
ülkelerine karşı gümrük tarifeleri sıfırlandı ve
üçüncü ülkelere karşı ise bazı ürünler dışında
AB’nin ortak gümrük tarifesi uygulamaya
konuldu.
32