ısı maddeleri etkiler
advertisement
ISI MADDELERİ ETKİLER Maddelere verilen ısı, sıcaklığı artırırken maddelerin boyutlarında da değişime neden olur.Isının etkisiyle maddelerin boyutlarındaki bu değişime genleĢme diyoruz. Maddeler ısıtılınca ne kadar genleşirse ısıtılmadan önceki sıcaklığına döndüğünde o kadar büzülür. Son sıcaklık ile ilk sıcaklık arasındaki fark fazla olduğu zaman genleşme de fazla olur. Farklı maddelerin sıcaklıkları aynı oranda artırılsa bile genleşme oranları farklı olabilir. Yani genleşme miktarı maddenin cinsine bağlıdır. KATILARIN GENLEŞMESİ SIVILARIN GENLEŞMESİ GAZLARIN GENLEŞMESİ Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her katı ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır. Aynı şartlarda eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında hacimleri eşit miktarda artar. Bütün gazların genleşme katsayısı aynıdır. HAL DEĞĠġĠM OLAYLARI Bir maddenin dışarıdan ısı (enerji) alarak veya dışarıya ısı (enerji) vererek bir halden başka bir hale geçmesine; “hal değiştirme” denir. KIRAĞILAġMA BUHARLAġMA ERĠME KATI SIVI DONMA GAZ YOĞUNLAġMA SÜBLĠMLEġME Maddenin Hal DeğiĢtirmesi o Erime o Donma o Buharlaşma o Kaynama o Yoğunlaşma Maddenin Hal DeğiĢimi ERĠME : Katı haldeki bir maddenin ısı alarak sıvı hale geçmesidir. DONMA : Sıvı haldeki bir maddenin ısı vererek katı hale geçmesidir. ERĠME MĠ DONMA MI? BUHARLAġMA : Sıvı haldeki bir maddenin ısı alarak gaz hale geçmesidir. YOĞUNLAġMA : Gaz haldeki bir maddenin ısı vererek sıvı hale geçmesidir. BUHARLAġMA MI YOĞUNLAġMA MI? SÜBLĠMLEġME : Katı haldeki bir maddenin ısı alarak gaz hale geçmesidir. KRĠSTALLEġME : Gaz haldeki bir maddenin ısı vererek katı hale geçmesidir. KRĠSTALLENME MĠ SÜBLĠMLEġME MĠ? Maddenin Ayırt Edici Özellikleri İki maddenin aynı ya da farklı maddeden mi yapıldığını anlamak için birtakım özellikleri araştırmak gerekir. Bunlar maddenin ayırt edici özellikleridir. Maddenin ayırt edici özellikleri şekle, biçime ve miktara bağlı olmayıp, maddenin cinsine bağlıdır. 1) Öz kütle (yoğunluk) 2) Erime noktası ve kaynama noktası 3) Çözünürlük 4) Sıcaklıkla genleşme 5) Esneklik 6) İletkenlik ÖZ KÜTLE (YOĞUNLUK) Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir. Öz kütle (d) ile gösterilir. Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır. Öz kütlenin birimi g/cm3 dür. Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir. Karışımların öz kütleleri ise sabit değildir. Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir. Sıcaklık değiştiğinde maddenin hacmi değişeceğinden öz kütlesi de değişir. Özellikle gazlardaki değişiklik daha belirgindir. Bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt edici özelliğinin incelenmesi gerekir. ERĠME NOKTASI Katı maddelerin ısıtıldığında sıvı hâle geçtiği sıcaklıktır. KAYNAMA NOKTASI Isıtılan bir sıvının gaz fazına geçtiği sıcaklıktır. Kaynama sırasında sıvının buhar basıncı açık hava basıncına eşittir. Saf bir maddenin erime noktası ve donma noktası aynı sıcaklıktır. 1 atmosfer basınç altında -20°C sıcaklığa sahip bir buz parçasının ısıtılması olayının grafiği aşağıdadır. ÇÖZÜNÜRLÜK Doymuş çözeltideki 100 gram suda çözünmüş olan madde miktarı, o maddenin o sıcaklıktaki çözünürlüğüdür. Çözünürlük, çözücünün cinsine, çözünenin cinsine, sıcaklık, basınç ve ortak iyonun varlığına bağlıdır. Sıcaklığın değiştirilmesi maddelerin çözünürlüğünü değiştirir. Genellikle sıcaklığın artırılması ile katılarda çözünürlük artarken gazlarda azalır SICAKLIKLA GENLEġME Genleşme, ısıtılan cisimlerin, boyunda, yüzeyinde veya hacmindeki değişmedir. Yandaki resimde sıcak su içerisindeki hava genleştiğinden balon şişerken, soğuk sudaki balonda değişiklik olmamaktadır. Genleşme katı ve sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Her katı ve sıvının farklı bir genleşme katsayısı vardır. Aynı şartlarda eşit hacimdeki iki gaz örneği özdeş ısıtıcılarda aynı sürede ısıtıldıklarında hacimleri eşit miktarda artar. Bütün gazların genleşme katsayısı aynıdır. ESNEKLĠK Esneklik yalnız katılar için ayırt edici bir özelliktir.Sıvı ve gaz maddelerin esneme özellikleri yoktur. ĠLETKENLĠK Üzerinden geçen elektrik akımına karşı maddelerin gösterdiği kolaylık iletkenliktir. Bir madde elektrik akımına karşı ne kadar az direnç gösterirse o kadar iyi iletkendir. Maddelerdeki elektrik akımı iletkenliği elektronların hareketi ve iyonların hareketi ile ilgilidir. Elementlerden metaller elektrik akımını iletir, ametaller iletmez.
