ÇEVRE YÖNETİMİNİN VE KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANIMININ

AR&GE BÜLTEN
2015 KASIM-ARALIK – SEKTÖREL
ÇEVRE YÖNETİMİNİN VE KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANIMININ
KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE ÖNEMİ
Müge ÜNAL
Teknolojinin hızla gelişmesi, sanayileşme, git gide tüketim toplumu haline gelmemiz
neticesinde, insanlığın dünyaya müdahale gücü ekolojik dengeyi bozacak boyutlara
ulaşmış ve sonuçta bu dengeyi bozmuştur.
Günümüzde çevreyi koruma bilinci bir ihtiyaç değil bir zorunluluk halini almıştır.
Çevreyi koruma gerek fiziki olarak çevreyi temiz tutmak gerekse de doğal kaynakların
verimli kullanılmasıdır.
Son yıllarda ülkemizde konaklama işletmelerinde bir kalite artışı gözlemlenmektedir.
Pazarlama anlayışına her geçen yıl bir yenisi daha eklenmekte, doğru müşteriye
ulaşabilme, işletmeye gelen müşteriye doğru hizmetin doğru zamanda verilmesi,
müşterinin işletmeden memnun ayrılması gibi daha bir çok unsur, en ince ayrıntısına
kadar planlanmaktadır. İşletmeler için önem kazanan bir diğer kavram da “kurumsal
itibar”dır. İşletmelerin sürdürülebilir başarıları üzerinde etkili olan bu kavram
içeriğinde çevre yönetimine sahip bir konaklama tesisi olgusunu da barındırmaktadır.
Turizm sektörü de sürdürülebilirlik olgusunu
temelinde
barındırması
gereken
sektörler
arasında yer almaktadır. Sektör faaliyetleri doğal
ve temiz bir çevreyi gerektirmektedir. Konaklama
hizmetleri
turizm
sektörünün
en
büyük
aktörlerinden
birisidir.
Turizm
sektöründe
sürdürülebilirliğin
sağlanmasında
konaklama
hizmetlerinin alacağı aksiyon da dolayısıyla çok
önemli bir konumdadır.
Konaklama tesisleri iyi planlanır ve yönetilirlerse
kirlilik ve çevresel bozulma şeklindeki olumsuz
etkileri de barındırmazlar. Tesisler, ısınma,
soğutma, yiyecek-içecek tüketimi, su ve enerji
kullanımı, yeşil alanların kullanımı gibi bir çok
faaliyeti bünyesinde barındırmakta ve müşterileri
tüketiminin oldukça yoğun yaşandığı işletmelerdir.
2014 yılı verilerine göre;
 Türkiye’de Turizm Yatırım Belgeli Tesis Sayısı 1.117, oda sayısı 145.648,
yatak sayısı da 309.556,
 Turizm İşletme Belgeli Tesis Sayısı 3.131, oda sayısı 384454, yatak sayısı
807.316’dır.
20
AR&GE BÜLTEN
2015 KASIM-ARALIK – SEKTÖREL
Söz konusu işletmelerin çevre üzerindeki etkileri oldukça karmaşık ve çeşitlidir.
Isınma, soğutma, aydınlatma, yemek pişirme, temizlik, banyo, yüzme, yeşil alanların
sulanması gibi gereksinimler düşünüldüğünde dünyadaki tüm otelleri kullanan
ziyaretçilerin günlük kaynak tüketimleri oldukça fazladır.
Çevre yönetiminde; yasalar, paydaşlar, rekabet ve maliyet
unsurları dikkate alınarak geri dönüşüm, atık yönetimi, enerji
ve su tasarrufu, yasalara uyum, satın alma politikaları ve
çevresel eğitim konu başlıklarına dikkat edilmelidir.
Oteller, suyun en fazla tüketildiği tesislerdir. Suyu verimli
olarak kullanarak hem daha hijyenik ve temiz ortamlar
sağlanabilir hem de daha ekonomik işletme yapılabilir. Duş,
banyo, yüzme havuzları, çamaşırhaneler, bahçe sulama gibi
bir çok faaliyet kapsamında oteller su kullanımında sınırların
konulamadığı işletmelerdir, zira turistler kısıtlı su kullanımı
olan otelleri tercih etmekten kaçınırlar.
 Su tasarrufunda işletmenin kullandığı makinelerin çevre dostu olmasının,
büyük etkisi vardır.
 Otel odaları, koridorlar, giriş bölümleri, lokantalar ve barların temizliğini yapan
kişiler verimli su kullanımı konusunda mutlaka eğitilmelidirler.
 Duş başlıklarının maksimum su akış hızı ayarlanmalıdır.
 Musluklardan gereksiz akan suların önlenmesine yönelik mekanizma
geliştirilmelidir. Su sızıntılarının bertaraf edilmesi için düzenli bakımlar
yaptırılmalıdır.
 Yıkanan çamaşırlarda verim sağlamaya yönelik bir uygulama ortaya
konulmalıdır. Otellerde yıkanan çamaşırların çoğu aslında temiz olan,
yıkanmaya fazla ihtiyacı olmayan banyo ve havuz havlularından oluşmaktadır.
Bunları yıkamak için büyük miktarda çaba, su, enerji ve deterjan kullanılır ve
çamaşır suyu, deterjan vb. kimyasalların karıştığı atık su üretilir. Oteller,
kaynakları korumak ve gereksiz atık üretimini engellemek amacıyla
misafirlerini havluları bir
günden fazla kullanmaya teşvik eden bir havlu kullanım programı
uygulamalıdır.
 Otel müşterileri tarafından daha sık yıkanmaları yönünde özel bir talep
bildirilmediği takdirde çarşaf, nevresim, pike, yastık kılıfı gibi tekstil ürünlerinin
günlük değiştirilmesi yerine, önceden belirterek belli aralıklarla değiştirilmesi
sağlanmalıdır.
Konaklama tesisleri, 7 gün 24 saat belli bir standardın üzerinde hizmet vermek
zorunda olan işletmelerdir. Isıtma, soğutma, havalandırma, aydınlatma, temizlik gibi
yüksek miktarda enerji harcama ihtiyacı duyulan faaliyetler gerçekleşmektedir.
Alternatif enerji kaynaklarının kullanımı sürdürülebilirlik bilincinde göz ardı
edilmemelidir. Enerji tasarrufu sağlayan farklı teknolojiler geliştirilmesi gereklidir.
Bitkisel ya da hayvansal atıklardan elde edilen enerji (biomass), su, güneş, rüzgar
enerjisi, jeotermal enerji, dalga enerjisi foto-voltaj dönüştürme sistemleri gibi
yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygınlaştırılması amaçlanmalıdır.
21
AR&GE BÜLTEN
2015 KASIM-ARALIK – SEKTÖREL
Özellikle mutfaklar, en çok enerji harcanan yerlerdendir, yemek hazırlıkları doğru
organize edilmelidir.
Gereksiz harcanan ışıklandırmanın önlenmesi sağlanmalıdır, enerji tasarruflu
aydınlatma kullanılmalıdır. Otel müşterilerine anahtar olarak oda kartları verilmesi,
oda aydınlatmasının sadece kart ile yapılmasının sağlanması, müşteri odadan
çıkarken zorunlu olarak elektriğin kesilmesi sağlanmalıdır.
Kendi enerjisini üretme konusunda Çeşme’de yer alan Altınyunus Tatil Köyü güzel bir
örnek olarak karşımıza çıkmaktadır. 1984 yılında ilk rüzgar tirbünini kuran oteldir.
Otellerde atıkların, israfların azaltılması, atıkların mümkün olduğunca yeniden
kullanımının sağlanması, geri dönüşüme gönderilebilecek ürünlerin ayrıştırılması
gereklidir. Atıkların imha işlemlerinin gerçekleştirilmesi için uygun metodları
uygulayan işletmeler ile işbirliği yapılmalıdır. Cam, metal, kağıt, plastik, tehlikeli
atıklar, organik atıklar, yağ atıkları ve çöpler ayrıştırılmalı ve ilgili atık imha birimine
gönderilmelidir. Çöp kovaları atık tipine göre ayrıştırılmalıdır.
Kağıt ürünlerin yeniden kullanımı, şampuan ve banyodaki diğer kişisel temizlik
ürünlerinin birkaç kullanımlık kişisel kaplar içinde değil; doldurulabilir ve yeniden
kullanılabilir sabit kaplarda sunulması sağlanmalıdır.
Kat hizmetleri ve çamaşırhanede zararlı kimyasallar ve temizlik maddelerinin
kullanımından mümkün olduğunca kaçınmak gereklidir. Dayanıklı servis ürünleri
(çatal, bıçak, tabak v.b.) tercih edilmelidir.
Satın alma politikalarında sürdürülebilir ürünler ayrıştırılmalı, tanımlanmalı, çevreye
duyarlı paketlemeye sahip ürünlerin tercih edilmelidir.
Mutfakta kullanılan yıkama sularından, banyo lavabo ve duşlarından,
çamaşırhaneden ve bulaşık makinelerinden açığa çıkan atık suların geri dönüşümü
bahçelerin sulanması ile sağlanabilir.
Kent merkezi ile otel arasında ücretsiz toplu ulaşım hizmetleri sunulması hava
kirliliğini ve yakıt tüketimini ciddi miktarlarda azaltabilecek bir uygulamadır.
Otellerde, müşterilerin de, çevre yönetimi sürecine dahil edilmeleri büyük önem
taşımaktadır. Otelde müşterilerin çevre programına katılımı, özellikle atık ayrıştırma
işlemlerini kolaylaştırmak açısından önemsenmeli, bu kapsamda öncelikle odalara ve
otelde müşterilerin görebileceği diğer alanlara, otelde gerçekleşen çevre faaliyetleri
ile ilgili bilgilendirici broşürler yerleştirilmelidir. Müşterilere yönelik, çevre yönetimine
katılmaları halinde otel içinde minik ödüllendirmeler de yapılabilir.
Avrupa Birliğine üye ülkelerde, yüzme amacı ile kullanılacak göl ve deniz suları için
gerekli su kalitelerini belirleyen mikrobiyolojik parametrelerin, yol gösterici ve
uyulması zorunlu hükümler haline getirilmesiyle ortaya çıkan Mavi Bayrak
Uygulaması ülkemizde Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın finansal (Sağlık Bakanlığı’na
analizler için) ve teknik desteği, Sağlık Bakanlığı’nın teknik desteği ile Türkiye Çevre
Eğitim Vakfı (TÜRÇEV) tarafından yürütülmektedir.
22
AR&GE BÜLTEN
2015 KASIM-ARALIK – SEKTÖREL




Yüzme amacıyla kullanılan suyun niteliği,
Çevresel eğitim ve bilgilendirme çalışmalarının yönlendirilmesi,
Plaj düzeni ve emniyetinin sağlanması,
Çevre Yönetiminde
gerekli kriterleri sağlayan plaj ve marinalara 1 yıl süreyle Mavi Bayrak verilerek
ödüllendirilmektedir. Mavi Bayraklı plaj ve marinalar Uluslararası Çevre Eğitim Vakfı
tarafından internet ortamında yayınlanarak tüm dünyaya duyurulmaktadır.
Türkiye’de 436 plaj, 22 marina ve 14 yat mavi bayrağa sahiptir. İzmir’de de 45 plaj, 3
Marina mavi bayrağa sahiptir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından hayata geçirilen
Çevreye Duyarlılık Kampanyası Yeşil Yıldız
uygulaması bulunmaktadır. Sürdürülebilir turizm
kapsamında, çevrenin korunması, çevre bilincinin
geliştirilmesi, turistik tesislerin çevreye olan olumlu
katkılarının teşvik edilmesi ve özendirilmesi amacıyla,
1993 yılından itibaren talep eden ve aranılan nitelikleri
taşıyan konaklama tesislerine, Kültür ve Turizm
Bakanlığınca Çevre Dostu Kuruluş Belgesi (Çam
Simgesi) verilmiştir.
Söz konusu kampanya, su tasarrufu, enerji verimliliğinin arttırılması, çevreye zararlı
maddelerin tüketiminin ve atık miktarının azaltılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının
kullanımının teşvik edilmesi, konaklama işletmelerinin yatırım aşamasından itibaren
çevreye duyarlı olarak planlanmaları, turistik tesisin çevreye uyumunu, çevreyi
güzelleştirici düzenleme ve etkinlikleri, ekolojik mimariyi, çevreye duyarlılık
konusunda bilinçlendirmeye yönelik eğitim sağlanması, ilgili kurum ve kuruluşlarla
işbirliği yapılması ayrıca bu konudaki AB kriterlerinin (Eco-label) genelini
içermektedir.
30 Kasım 2015 tarihi itibarıyla 283 tesis Yeşil Yıldız Belgesi almıştır. İzmir’den 15
tesis listede yer almaktadır. Tesislerin 10 tanesi 5 yıldızlı otel, 1 tanesi özel
konaklama tesisi, 1 tanesi 5 yıldızlı tatil köyü, 1 tanesi 4 yıldızlı termal otel diğer ikisi
de 5 yıldızlı termal oteldir.
Turizm sektöründe eğitimin kalitesini ve çevre duyarlılığını güçlendirmeyi hedefleyen
TUYUP (Turizm Sektöründe İşverenlerin ve Çalışanların Uyum Yeteneklerinin
Arttırılması Projesi), Türkiye çapında 4.000'in üzerinde turizm işletmesi, sektör
çalışanları, ilgili meslek odaları, sendikalar, sivil toplum örgütleri ve üniversitelere
doğrudan ulaşmaktadır. Proje faaliyetleri arasında yer alan “Yeşil Yıldız Belgesi'ne
İlişkin Farkındalığın Arttırılması ve 'En İyi Uygulama' Merkezleri'nin Kurulması”
kapsamında, sürdürülebilir turizm uygulamaları kapsamında çevreye duyarlı otellere
verilen Yeşil Yıldız Belgesi hakkında farkındalığın arttırılmasına yönelik tanıtım
faaliyetleri yürütülmektedir. Ayrıca proje kapsamında, çevre duyarlılığı yüksek 15
otelin eğitimler ve danışmanlık hizmetleri ile en iyi uygulama merkezleri haline
dönüştürülmeleri ve Yeşil Yıldız Belgesi'ne başvurmaları da desteklenmektedir.
23
AR&GE BÜLTEN
2015 KASIM-ARALIK – SEKTÖREL
Son yıllarda tüm dünyada çevre dostu uygulamalara olan eğilim giderek artmaktadır.
Turizmde sürdürülebilirlik ve ekoturizm anlayışının gelişmesiyle birlikte “çevre dostu
otel” kavramı da giderek önem kazanmıştır. Çevre dostu oteller, su ve enerji
tasarrufu sağlayan, katı atıkları azaltan, geri dönüşüm sürdürülebilir çevre
düzenlemeleri ve ekonomik çözümler geliştiren işletmelerdir.
Konaklama sektörü de bir hizmet sektörü olarak, yoğun olarak tüketime açık bir
sektördür. Gerek ulusal gerek bölgesel kalkınma çalışmalarında önemli bir yere sahip
olan turizm faaliyetlerinde, sürdürülebilirliğin sağlanmasında çevreye duyarlı hale
gelinmesi büyük önem taşımaktadır. Artık, insanlar seyahat tercihlerini yaparken
sadece otellerin yıldız sayısına değil çevre bilincine de dikkat etmektedir.
Gerek otel müşterilerinin gerekse otel personelin çevreci yaklaşımlar hakkında
farkındalıklarının sağlanması da önemli bir olgudur.
Çevre üzerinde etki ortaya koyabilecek her tesis gibi, konaklama tesisleri de iyi
planlanır ve yönetilirlerse çevre kirliliğinde olumsuz izler bırakmazlar.
Kaynakça:
 www.thetravelfoundation.org
 www.turizm.gov.tr
 http://tuyup.turizm.gov.tr/Pages/GreenStar.aspx
 “Konaklama İşletmelerinde Çevre Yönetimi Uygulamaları ve Algılanan
Kurumsal İtibar Üzerindeki Etkisi: Kayseri ve Nevşehir Otelleri Üzerinde Bir
Araştırma”, Ebru Aykan, Burhan Sevim, İşletme Araştırmaları Dergisi, 2013
 Konaklama Sektöründe Çevre Dostu Yönetimin Önemi, Gül Güneş,
Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal ve Ekonomı̇ k Araştırmalar
Dergı̇ si, 2011
24