Kamu Personel Yönetimi

Kamu Personel Yönetimi
Oktay Koç
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• Kamu Görevlisi
En geniş anlamıyla «devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde hem kamu
hukuku ve hem de özel hukuka tabi olarak istihdam edilen kişileri
anlatan bir şemsiye kavramdır.»
Geniş anlamda «kamu kesiminde çalışan işçilerin dahil olmadığı, fakat
kamu kesiminde görev yapan seçimle veya atama ile göreve gelen ve
kamu hukukuna tabi kişileri ifade eder.»
Dar anlamda «memurlar ve diğer kamu görevlilerini kapsar. Memurlar
ve sözleşmeli personel, devlet ve diğer kamu tüzel kişilerinde ‘mesleki
bir sıfatla’ ücret almak suretiyle kamu hukuku kurallarına bağlı olarak
çalışan kişilerdir.»
En dar anlamda ise «sadece devlet memurlarını kapsamına alan bir
kavram olarak bir kamu tüzel kişisi tarafından bir kamu hukuku bağıyla
istihdam edilen görevlilerdir.»
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• Kamu Görevlisi
Buna göre, kamu görevlilerini tanımlamada üç
temel koşul gereklidir:
-Bir kamu tüzel kişisine bağlı olmak koşulu
-İstihdam edilme koşulu
-Kamu tüzel kişisine kamu hukuku bağı
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• Kamu Görevlisi
Kamu Görevlisi Türü
Kapsama Giren Kamu Görevlileri
En geniş anlamda
-Seçimle ve atama ile gelenler
-İşçiler
(Merkez ve taşra, yerel yönetimler
ve kamu kurumlarında çalışanlar)
Geniş anlamda
-Seçimle ve atama ile gelenler
(Yürütme üyeleri, yerel
yönetimlerin seçimle veya atama
ile gelen görevlileri)
Dar anlamda
-Memurlar ve sözleşmeli personel
(meslek olarak kamu görevlisi)
En dar anlamda
-Devlet memurları
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• Geniş Anlamda Kamu Görevlilerinin Farklı Yönlerden
Sınıflandırılması
A-Hizmete Alınma Yönünden
Kamu görevlileri hizmete alınma bakımından «kendi isteği
ile alınanlar» ve «zorla alınanlar» olmak üzere iki kısma
ayrılır.
B-Ücret Yönünden
Kamu personel hukukunun temel kuralı, kamu kesiminde
çalışanlara belirli bir aylık veya ücret verilmesidir. Ancak
bazı durumlarda kamu kesiminde çalışanlara ücret veya
aylık verilmesi söz konusu olmayabilir. Asker, belediye
veya il genel meclisi üyeleri
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• Geniş Anlamda Kamu Görevlilerinin Farklı
Yönlerden Sınıflandırılması
C-Hizmet Süreleri Yönünden
Kamu görevlileri hizmet süreleri bakımından,
geçici (muvakkat) ve sürekli (daimi) olmak üzere
iki başlık altında tasnif edilebilir.
D-Görev Niteliği Yönünden
Kamu personeli görev yönünden, asli (birincil) ve
yardımcı eleman olmalarına göre tasnif edilebilir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• Geniş Anlamda Kamu Görevlilerinin Farklı
Yönlerden Sınıflandırılması
E-Uygulanan Hukuk Yönünden
Uygulanan hukuk yönünden kamu görevlileri kamu
hukukuna tabi olanlar ve özel hukuka tabi olanlar
olarak iki kısma ayrılırlar. İşçilerin genel olarak özel
hukuka daha da özel olarak İş Kanunu’na (iş ve
Sosyal Güvenlik Hukuku); memurların ise, kamu
hukukuna ve özel olarak da yönetim hukuku
kurallarına tabi oldukları ifade edilebilir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
Memur 657 m. 4/A
İşçi 657 m. 4/D
Diğer Kamu Görevlileri
Sözleşmeli Personel
-657 m. 4/B
-Özel Teşkilat Kanunlarına tabi olanlar
-Yerel Yönetimler (5302, 5393)
-KİT
Geçici Personel 657 m. 4/C
-Bir yıldan az süre, mevsimlik çalışma
-DPB ve Maliye Bak. Görüşleri ve Bakanlar
Kurulu kararı ile verilmiş görev
-Bakanlar Kurulunca belirlenmiş ücret ve
çalışan sayısı
-Sözleşmeli istihdam
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
A-Memurlar (4/A)
Memur, devlet hizmetinde aylıkla çalışan kimse, görevli,
yükümlü, emir almış gibi anlamlara gelmektedir.
-Devlet hizmetini bir meslek olarak benimsemiş kişilerin
ortak adı;
-Asli ve sürekli bir kamu hizmetini genel idare esaslarına
göre yürütmek üzere atanmış olan, bu hizmeti karşılığı
aylık, ücret veya ödenek alan , nitelikleri, hakları,
yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işleri
kanunla düzenlenen çalışanları da ifade eder.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
A-Memur Kavramının Unsurları
-Devlet ve diğer kamu tüzel kişiliklerine çalışma
-Asli ve sürekli kamu hizmetlerini ifa etme
-Aylık veya ödenek türünde ücret alma
-Görev ve yetki yönünden yasal dayanağa sahip
olma
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
A-TCK’ya göre Memur Kavramı
TCK 6. maddeye göre; «Kamusal faaliyetin yürütülmesine
atama veya seçilme yoluyla veya herhangi bir surette
sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi» kamu
görevlisi sayılmıştır.
Böylece, memurlar, sözleşmeli personel, seçilmişler
(m.vekili, belediye başkanı,il genel meclisi üyesi, belediye
meclisi üyesi,muhtar gibi) herhangi bir başka surette
gelenler (dışarıdan atanan bakanlar) ve süreli veya geçici
olarak katılanlar kamu görevlisi sayılmaktadır.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
B-İşçiler (4/D)
Memur, sözleşmeli personel ve geçici personel dışında
kalan ve kendilerine 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri
uygulanan kamu çalışanlarıdır.
657 sayılı kanunun 4/D bendine göre; «A,B,C fıkralarında
belirtilenler dışında kalan ve ilgili mevzuatı gereğince
tahsis edilen sürekli işçi kadrolarında belirsiz süreli iş
sözleşmeleriyle çalıştırılan sürekli işçiler ile mevsimlik
veya kampanya işlerinde ya da orman yangınıyla
mücadele hizmetlerinde ilgili mevzuatına göre geçici iş
pozisyonlarında altı aydan az olmak üzere belirli süreli iş
sözleşmeleriyle çalıştırılan geçici işçilerdir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
Özel bir meslek bilgisine ve uzmanlığa gereksinim
duyulan zorunlu ve istisnai işler için, geçici olarak ve
sözleşmelerinde belirtilen ücretle istihdam edilen
görevlilerdir.
Kamuda sözleşmeli çalışma asli değil, istisnai bir
uygulama olarak kabul edilmelidir. Ancak son
dönemlerde yapılan uygulamalar bunun sürekli bir
istihdam biçimi haline geldiğini göstermektedir.
Sözleşmeli çalışmada 4/B ve 399 sayılı KHKya göre
çalıştırma sıklıkla uygulanır.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
Kanuna göre ise, «kalkınma planı, yıllık program ve
iş programlarında yer alan önemli projelerin
hazırlanması, gerçekleştirilmesi, işletilmesi ve
işlerliği için şart olan, zaruri ve istisnai hallere
münhasır olmak üzere özel bir meslek bilgisine ve
ihtisasına ihtiyaç gösteren geçici işlerde, kurumun
teklifi, DPB ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınarak
Bakanlar Kurulunca geçici olarak sözleşmeli
çalıştırılmasına karar verilenleri» ifade eder.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
Bunların çalıştırılmaları Maliye Bakanlığı’nın vizesi ile
mümkün olur ve mali yılla sınırlıdır.
Uzmanlık bilgisine sahip personel dışında, yabancı
uyrukluların, arşiv kayıtlarını değerlendiren
mütercimlerin, tercümanların, norm kadro ihtiyacının
kapatılmaması halinde öğretmenlerin, kadrolu avukat
istihdam edilemeyecek düzeyde olan yerlerde avukatların,
aynı durumda tabip veya uzman tabiplerin, Devlet
Konservatuarı sanatçılarının sözleşmeli çalıştırılabilmeleri
mümkündür.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
2010 yılında yapılan bir değişiklikle kamu kurum ve
kuruluşları 4/B statüsünde sözleşmeli personel
çalıştırabilmektedir.
4/Bli olabilmek için ilgili kurumun belirleyeceği özel
şartların yanı sıra, 657nin 48. maddesindeki genel
koşullardan kamu haklarından mahrum bulunmamak,
kanundan sayılı suçlardan mahkum bulunmamak, askerlik
durumu, akıl hastalığına düçar olmamak. Sözleşmeli
çalışma sınırı yaş haddi sınırları dışında 65 yaşına
gelenlerin sözleşmeleri sona erer.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
Kamu kurum ve kuruluşları 4/Bli personel
çalıştırmada üç şekilde hareket ederler:
-Doğrudan merkezi yerleştirme (KPSS/B)
-İlgili kurum kuruluşça yapılacak yerleştirme yoluyla
(KPSS/B)
-İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından yapılacak yazılı
ve/veya sözlü sınav başarısına göre yerleştirme
yoluyla (KPSS/Bye göre alınacak personelin 10 katı
aday seçilmelidir)
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
7/15754 sayılı Esasların 4 sayılı Cetvelinde hizmete
alınacak personel pozisyon ünvanları, sadece
mesleki uygulamalı sınav sonucuna göre hizmete
alınacak sözleşmeli personel pozisyon ünvanları
gösterilmiştir. Bunlar dışında kalan personel sınava
tabidir. Örnekler: Arama Kurtarma Uzmanı, Arşiv
Uzmanı, Avukat, Bilimsel Proje Uzmanı, Bölge
Plancısı, Büro Personeli gibi. Yurt dışı için: Destek
personeli, sekreter, takipçi gibi
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
Bakanlar Kurulunca memurlar için belirlenen çalışma gün ve
süreleri sözleşmeli personel için de uygulanır. Ancak tam gün
çalışılmayan durumlarda Maliye Bakanlığı’nın görüşüyle bu
hüküm dışında düzenlemeler yapılabilir.
Sözleşmeli personelin izin hakkı ise, 10 yıla kadar prim günü
olanlara 20; 10 yıldan fazla olanlara ise, 30 gün ücretli izin
verilir. Kadınlara doğum öncesi 8, doğumdan sonra 8 olmak
üzere 16 hafta süreyle doğum izni verilir. Yanı sıra 30 günü
geçmemek üzere ücretli hastalık izni verilebilir.
Sözleşmelilerin sendika hakları mevcuttur. Bunların dışında
kesintisiz 2 yıl hizmeti olan 4/Bliler iş sonu tazminatı alabilirler.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (4/B)
Sözleşmeli personel (doktor, avukat, editör gibileri
hariç), kazanç getirici başka bir iş yapamaz.
Sözleşmeli personel kurumlar arası yer değişikliği
yapamazlar. Ancak kurum içerisinde becayiş, eş
durumu, sağlık, şehit eş, can güvenliği, boş kadro
olması halinde en az 3 yıl çalışma, unvan değişikliği
gibi neden ve koşullara bağlı olarak yer değişikliği
yapılabilir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK)
KİTlerde sözleşmeli personel uygulaması ile bu
kuruluşların iktisadi alanda ticari esaslara göre
faaliyet göstermekle yükümlü oldukları faaliyetlerin
personel ihtiyacı karşılanmak istenmiştir.
Bu amaçla 1990 yılında 399 sayılı KHK çıkartılmış ve
personelin hizmete alınması, görev ve yetkileri,
nitelikleri, atanma, ilerleme, yükselme, hak ve
yükümlülükleriyle diğer özlük hakları
düzenlenmiştir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK)
Yıl
Memur
Sözleşmeli İşçi
Toplam
1984
245.450
674
428.555
674.679
1994
23.525
246.101
347.175
616.801
2006
7.137
102.250
131.647
241.034
2010
6.682
81.509
127.678
215.869
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK)
KİT Genel Müdürü ve Genel Müdür Yardımcısı
kadrolarına ilgili Bakanın teklifi üzerine ortak
kararname ile atama yapılır. Diğer kadrolara ise
yönetim kurulu kararı ile atama yapılır.
İlk defa sözleşme yapanlar için bu süre 6 aydır.
Sonraki sözleşmeleri ise yıl sonuna kadar yapılır.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK)
Sözleşmeli personelin grev kararı vermesi, bu yolda
propaganda yapması, herhangi bir greve veya grev
teşebbüsüne katılması, grevi desteklemesi yahut
teşvik etmesi, toplu hareketlerde bulunması
yasaktır. Bunlar aynı zamanda siyasi partilere üye
olamaz ve siyasi faaliyette bulunamazlar.
KİTlerin her türden personeli 399 sayılı KHK ile
sayılan haller dışında başka bir işle meşgul
olamazlar (İstisnai örnek: izin almak kaydıyla eğitimöğretim faaliyetleri, bilirkişilik, hakemlik gibi).
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (399 sayılı KHK)
Sözleşmenin fesih halleri ise şunlardır:
-İzinsiz veya mazeretsiz 5 gün veya bir sözleşme
dönemi içinde kesintili 10 gün göreve gelmemek
-İşe alınma koşullarından herhangi birini taşımadığının
anlaşılması veya kaybedilmesi
-Görev değişikliklerinde süresi içinde yeni görevine
başlamamak
-Sözleşme hükümlerine riayetsizlik
-Sicil ve başarı değerlendirmelerinin ardışık iki
sözleşme döneminde (D) düzeyinde olması
-Emekliye ayrılma
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (Özel Teşkilat Kanununa göre)
Yeni kurulan bakanlıklar ile bazı kurumların teşkilat
kanunlarında sözleşmeli personel çalıştırılabilmesi hüküm
altına alınmıştır.
Örneğin Bilgi Tek. Ve İlet. Kur. Başk., İller Bankası, Kamu
İhale Kurumu, Rekabet Kurumu, TAPDK, EPDK, Üst Kurul
personeli,TMSF
TSK da yine sözleşmeli subay adayı ve subaylar ile
sözleşmeli astsubay adayı ve astsubaylar çalıştırabilir.
Bununla birlikte uzman erbaşların da TSK bünyesinde
sözleşmeli çalıştıkları ifade edilebilir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (Sadece Üst Düzey
Yöneticileri Sözleşmeli Kurumlar)
-AB Bakanlığı: Müsteşar, Müst. Yard., Bakanlık
Müşaviri, Avrupa Birliği Uzmanı, Yrd. Gibi
-Aile ve Sos. Pol. Bakanlığı: Müsteşar, Müsteşar
Yard., Genel Müdür, Özel Kalem Müdürü gibi
-Ekonomi Bakanlığı: Müsteşar, Müst. Yard. Genel
Müdür, 1. Hukuk Müşaviri, Serbest Bölge Müdürü
Kalkınma Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel
Müdürlüğü, BDDK, TMSF, ÖİB gibi kurum, kuruluşlar
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel (Yabancı Uyruklu Sözleşmeli
Personel Çalıştıran Kurumlar)
Kamu hizmetlerinin vatandaşlar eliyle yürütülmesi
esastır. Ancak bazı teşkilat kanunları ile diğer özel
kanunlar yabancı çalıştırılmasına izin vermiştir. Yine
de bunlar sözleşme hükümlerine tabidirler ve 657
sayılı kanundan yararlanamazlar.
Kalkınma Bakanlığı, Kamu Düzeni ve Güvenliği
Müsteşarlığı, T.C. Merkez Bankası, TRT, Rekabet
Kurulu gibi…
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
C-Sözleşmeli Personel
Bunlar dışında belediyelerde, il özel idarelerinde,
mahalli idare birliklerinde sözleşmeli personel
çalıştırılabilir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
D-Geçici Personel (4/C)
30 Aralık 1972 tarih ve 2 sayılı KHK ile ilk kez kanuni
olarak düzenlenmiş ve 31 Mayıs 1974 tarih ve 12
sayılı KHK ile de «bir yıldan az süreli veya mevsimlik
hizmet olduğuna DPD ve Maliye Bakanlığının
görüşlerine dayanılarak Bakanlar Kurulunca karar
verilen görevlerde ve belirtilen ücret ve adet
sınırları içinde sözleşme ile çalıştırılan ve işçi
sayılmayan kimseler» olarak tanımlanmış kamu
görevlileridir.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
D-Geçici Personel (4/C)
4/C istihdamı ilk defa DİEnin anketör çalışmaları
ile başlamış, 2003 yılında kısmi zamanlı geçici
öğretici, 2004 yılında özelleştirme kaynaklı geçici
personel istihdamı, 2006 yılında kısmi zamanlı
geçici imam-hatip ve kısmi zamanlı geçici Kur’an
kursu öğreticisi istihdamı ile sürmüştür.
Bunların yanı sıra üniversitelerde GSFlerin canlı
model çalıştırmaları da bu kapsamdadır.
Kamu Kesiminde İstihdam Biçimleri
• 657 sayılı Kanuna Göre İstihdam Biçimleri
D-Geçici Personel (4/C)
Geçici personel, gelir getirici başka bir iş yapamaz. Devlet
memurlarına yasaklı iş ve eylemler geçici personel için de
yasaktır.
Geçici personele çalıştığı her ay için iki gün süreyle izin
verilebilir ve çalışmaların toplam süresi üzerinden iş sonu
tazminatı ödenir.
Son zamanlarda geçici personel istihdamı daha çok
özelleştirme nedeniyle işsiz kalan personel için bir çözüm
olarak uygulanmaktadır. Ancak bu durumda da iş
güvencesi konusunda sorunların ortaya çıkabileceği ifade
edilmelidir.