duygudurum bozuklukları - Sakarya Üniversitesi | Sağlık Bilimleri

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
SAĞLIK YÜKSEKOKULU
HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ
KONU : DUYGUDURUM
BOZUKLUKLARI
İÇERİK
1)
2)
3)
4)
DUYGUDURUM TANIMI
DUYGUDURUM DÖNEMLERİ
DUYGUDURUM TİPLERİ
DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI
A) BİPOLAR BOZULUKLAR
B) DEPRESİF BOZUKLUKLAR
5) DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI
SIKLIK VE YAYGINLIK
6) VAKA SUNUMU
DUYGUDURUM TANIMI
DUYGULANIM (AFFECT)
Bireyin uyaranlara, olaylara, düşüncelere, anılara
neşe, öfke, üzüntü gibi duygusal tepki ile
katılabilme yetisidir. - “HAVA DURUMU”
DUYGUDURUM (MOOD)
Bireyin belli bir süre, belli sınırlarda , belli tip bir
duygulanım içinde bulunuşudur. - “İKLİM”
DUYGUDURUM DÖNEMLERİ
Mani Dönemi: Hastanın aşırı neşe, hareketlilik ve
büyüklük hissi yaşadığı dönem.
Depresyon Dönemi: Hayattan zevk alamadığı,
çökkünlük hissettiği, durgun ve suskun olduğu
dönem.
Karma Dönem: Bu iki dönem belirtileri, karışık
olarak birlikte de ortaya çıktığı dönem.
*** Bu dönemler genellikle bir kaç ay sürüp
düzelme, daha sonra yineleme eğilimindedir.
DUYGUDURUM TİPLERİ
Normal Duygudurum
Euthymia=Ötimi
– Belli sınırlar içinde
dalgalanmalar gösteren,
fakat kişinin kendisine ya
da yakınlarının
gözlemlerine göre aşırılığı
olmayan bir duygusal
durumdur.
Taşkın Duygudurum
Elated mood,high
mood,euphoria=Öfori
– Kişinin günlük
yaşamında aşırı
neşelilik, kendini aşırı
iyi hissetmesi
egemendir.
DUYGUDURUM TİPLERİ
Çökkün/Depresif
Duygudurum
Low mood,depressed
mood=Deprese
– Kişinin günlük
yaşamında üzüntü ,
elem , hüzün duygusu
egemendir.
Sıkıntılı, Tedirgin
Duygudurum
Dsyphoric mood=Disfori
– Kişinin günlük
yaşamında tedirginlik,
sıkıntı, öfke ve mutsuzluk
egemendir.
DUYGUDURUM
BOZUKLUKLARI
1) İKİUÇLU ( BİPOLAR )
BOZUKLUKLAR
Bipolar Dönem 5 bölümde incelenmektedir :
• İkiuçlu (Bipolar) I Bozukluğu
• İkiuçlu (Bipolar) II Bozukluğu
• Siklotimi Bozukluğu
• Maddenin/İlacın Yol Açtığı İkiuçlu ve İlişkili
Bozukluk
• Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı İkiuçlu ve
İlişkili Bozukluk
BİPOLAR BOZUKLUKLARIN GÜNCEL SINIFLANDIRMASI
ICD--‐10
• Manik donem (nöbet)
• Bipolar duygulanım
bozukluğu
• Depresif donem
• İnatçı duygudurum
(duygulanım) bozuklukları
• Başka duygudurum
(duygulanım)bozuklukları
• Duygudurum (duygulanım)
bozuklukları, belirlenmemiş.
DSM--‐IV--‐TR
• Bipolar I Bozukluk
• Bipolar II Bozukluk
• Siklotimik Bozukluk
• Bipolar Bozukluk,
Başka turlu
sınıflandırılamayan
• …’e bağlı duygudurum
bozuklukları
• Madde kullanımının
Yol açtığı duygudurum
bozukluğu
• Başka türlü
adlandırılamayan
duygudurum
bozukluğu
DSM--‐V
• İkiuclu(Bipolar) I Bozukluğu
• Mani Donemi
• Hipomani Donemi
• Yeğin(Major) Depresyon
Dönemi
• İkiuçlu(Bipolar) II Bozukluğu
• Hipomani Donemi
• Yeğin(Major) Depresyon
Donemi
• Siklotimi Bozukluğu
• Maddenin/İlacın Yol Açtığı
İkiuçlu Ve İlişkili Bozukluk
• Başka Bir Sağlık Durumuna
Bağlı İkiuçlu Ve İlişkili
Bozukluk
• Tanımlanmış Diğer Bir
İkiuçlu Ve İlişkili Bozukluk
• Tanımlanmamış İkiuçlu
Ve İlişkili Bozukluk
İkiuçlu (Bipolar) I Bozukluğu
•
•
Tanı konabilmesi için bir mani dönemi olmalıdır.
Mani döneminin öncesinde ya da sonrasında
hipomani ya da majör depresyon dönemi
bulunabilir.
İkiuçlu (Bipolar) II Bozukluğu
• Depresyon ve hipomani atakları ile seyreden
tiptir. Tip II tanısı koymak için “mani” olarak
belirlenen bir atak olmaması buna karşılık en az birer
depressif ve hipomanik atak gerekir.
• Tanı ölçütlerini karşılayabilmesi için, major
depresyon dönemi en az iki hafta, hipomani dönemi
en az dört gün sürmelidir.
• Hastalığın gidişi sırasında bir mani döneminin
varlığı, İkiuçlu II Bozukluğu tanısı konmasını
engeller.
Siklotimi Bozukluğu
•
•
•
Başlıca özelliği; birbirinden ayrı ve çok sayıda,
hipomani belirtilerinin olduğu zaman dilimlerini ve
depresyon belirtilerinin olduğu zaman dilimlerini
içeren, süreğen, dalgalanan bir duygudurum
bozukluğunun olmasıdır.
Tanı konabilmesi için, en az 2 yıldır sürüyor olması
ve bu sürede en fazla iki ay sürekli iyi
kalınabilmelidir.
Yaşam boyu görülme sıklığı yaklaşık %0.4-1’dir.
Kadın ve erkekler arasındaki yaygınlığı eşittir.
Maddenin/İlacın Yol Açtığı İkiuçlu ve
İlişkili Bozukluk
•
Maddenin ya da ilacın yol açtığı, klinik görünüme
egemen olan, kabarmış, taşkın ya da çabuk kızan,
olağan dışı ve sürekli bir duygudurumun olduğu
belirgin bir dönemin olmasıdır.
•
Bu durum antidepresan ya da diğer tedavilerden
sonra ortaya çıkmış, ilacın fizyolojik etkileriyle
ortaya çıkmışsa maddenin/ilacın yol açtığı iki uçlu
ya da ilişkili bozukluk denmez.
Başka Bir Sağlık Durumuna Bağlı İkiuçlu
ve İlişkili Bozukluk
Başka bir sağlık
durumuna
bağlanabilen, klinik
görünüme egemen
olan, kabarmış, taşkın
ya da çabuk kızan,
olağan dışı ve sürekli
bir duygudurumun
olduğu belirgin bir
dönemin olmasıdır.
EPİDEMİYOLOJİ
• Tüm duygudurum bozukluklarının %10‐20’sini Bipolar
Bozukluklar oluşturur.
• Kadın ve erkekte eşit oranda görülür.
• Erkeklerde başlangıçta mani atağı daha sık görülür.
Sonrasında da hastalık daha sık mani ataklarıyla devam
eder.
• Kadınlarda erkeklerden daha geç başlar, daha fazla
mevsimsel özellik gösterir, depresif ataklar ve hızlı
döngülü.
• Bipolar Bozukluklar Major Depresif Bozukluktan daha
erken başlar.
BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ )
1.Genel görünüm ve dışa vuran davranışlar
 Canlı, çok hareketli, aşırı güvenli davranışları ve abartılı,
renkli giyim dikkat çeker.
 Hasta dağınık, yorgun ve bitkin durumda olabilir.
 Hasta kendini “iyi” hissettiğinden Doktora gelmeyi kabul
etmez.
2. Konuşma
 Konuşması yüksek sesli, hızlı ve artmıştır.
 Konuşma basınçlıdır; araya girmek, bir yorum yapmak ve
soru sormak mümkün olmayabilir.
BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ )
3. Duygulanım
 Duygulanımlarında coşku, aşırı neşe (öfori),
 Sıklıkla da öfke egemendir.
 Tek başına neşe nadir görülür.
 Duygudurumda oynamalar (labil affect)daha sıktır.
 Disinhibisyon, dürtüsel davranışlar, irritabilite
 Bazı hastalarda karma mani dönemleri görülebilir.
BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ )
4. Bilişsel Yetiler
 Bilinç açık, yönelim, bellek ve algılama genelde
yerindedir.
 Aşırı yorgunluk, beslenememe, bitkinlik, elektrolit
dengesizliği nedeniyle bilinç bulanabilir, yönelim
bozulabilir.
 Giderek dikkatini toplamakta zorlanır.
 Hastanın dikkati bir uyarandan diğerine kolayca kayar.
 İllüzyon ve halüsinasyonlar görülebilir.
 Sanrı ve varsanılar genelde duygudurumla uyumludur.
BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ )
5. Düşünce
 Hastanın çağrışımları hızlanmış ve artmıştır.
 Bazen konuşma hızı düşünce hızına yetişemez.
 Konudan konuya atlar.
 Fikirler hızla birbirini izler (fikir uçuşması)
 Düşünce içeriği genelde benlik kabarmasını yansıtır.
– Büyüklük düşünceleri
– Büyüklük sanrıları
 Manik dönemdeki hastaların yarısında psikotik
belirtiler görülebilir.
BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ )
6. Hareketler
 Hastanın hareketlerinde artma ve hızlanma belirgindir.
 Yorulmak bilmez
 Aşırı alışveriş yapabilir
 Kendini tehlikeye atabilecek davranışlar gösterebilir.
 Düşüncesiz iş yatırımlarına girişebilir
 Kendisi için sosyal açıdan uygun olmayan cinsel
eylemlere kalkışabilir.
 Nadiren çok şiddetli manide katatonik belirtiler
görülebilir.
BELİRTİ VE BULGULAR ( MANİ )
7. Bedensel Ve Fizyolojik Belirtiler
 Mani döneminde uyku
gereksinimi azalır.
 Yeme isteği artsa bile hasta
yemek yemeye vakit bulamayıp
zayıflayabilir.
 Cinsel istek artar.
TANI KRİTERLERİ : MANİK EPİZOD
En az bir hafta süreyle yükselmiş, taşkın ya da irritabilite
duygudurum döneminin olması
*** Aşağıdaki belirtilerden 3 ya da daha fazlasının bulunması
- Öz saygıda artma, büyüklük düşünceleri (grandiyosite)
-Uyku gereksiniminde azalma
-Aşırı konuşkan olma, baskılı konuşma
- Fikir uçuşmaları
- Dikkat dağınıklığı
- Psikomotor ajitasyon, amaca yönelik etkinliklerde artma
- Kötü sonuçlar doğurma olasılığı yüksek, zevk veren
etkinliklere katılma
TANI KRİTERLERİ :
MAJÖR DEPRESSİF EPİZOD
Aşağıdakilerden en az 5’ nin en az 15 gün süre ile bulunması
-Depressif mizaç
-İştah azalması ya da artması
-Uyku azalması ya da artması
-Psikomotor yavaşlama ya da ajitasyon
-Enerji azalması, yorgunluk
-Suçluluk, değersizlik hissi
-Konsantrasyon güçlüğü
-İntihar eğilimi
* İşlev kaybı vardır.
* Yas durumunun dışlanması gerekir. ( Yas, kaybı takiben 2 aydan
kısa sürer. )
TEDAVİ
Psikoterapi
Tıbbi Tedavi
Psikoeğitim
EKT (Elektro Konvülsif Tedavi)
PSİKOTERAPİ
Psikoterapi, daha olgun ve uygun bir ruhsal denge
sağlamak amacı doğrultusunda zihinsel ve duygusal
bozukluk gösteren hastalarla düşünce ve duygu
alışverişi kurularak yapıldığı tedavidir
TIBBİ TEDAVİ
• Lityum
• Valproat/valproik asit
• Karbamazepin
• Bilişsel Davranışçı Terapi
TIBBİ TEDAVİ
• Manik dönemlerin tedavisinde ve Bipolar Bozukluk’un
koruyucu tedavisinde duygudurum düzenleyici ilaçlar
kullanılır. ( Örn: Lityum, Valproik asit, Karbamazepin)
• Hastanın koruma tedavisine alınması için en az iki nöbet
geçirmiş olması gerekir.
• Ailesinde Bipolar Bozukluk olan hastalarda ilk nöbetten
sonra da koruma tedavisine başlanabilir.
• Akut manide hastaya bir duygudurum duzenleyici (DD)
başlanır.
• DD etkisi geç çıktığından manik donemdeki belirtileri
kontrol etmek için benzodiazepinler ve antipsikotik
ilaçlar kullanılır.
PSİKOEĞİTİM
 Hasta durumu hakkında
ne kadar bilgi sahibi
olursa durumunu kontrol
altına almak o kadar
kolaylaşır.
 Psikoeğitimin amacı;
hastayı hastalığı hakkında
bilgi sahibi yaparak
durumunu kontrol altına
almasını sağlamaktır.
EKT (Elektro Konvülsif Tedavi)
Elektrokonvülsif Tedavi (EKT) belli psikiyatrik
rahatsızlıklar için güvenli ve etkili bir tıbbi tedavidir.
EKT tedavisine aynı zamanda “beyine elektrik uyarımı”,
“elektroşok tedavisi” veya “şok tedavisi” de denilmektedir.
Bazı Olgularda;
-İlaçlara yanıtın yetersiz olması
-İstenilen doza çıkılamaması
-İntihar riski
gibi vakalarda EKT yardımcı tedavi olarak kullanılır.
İkiuçlu (Bipolar)
Bozukluklarda
Hemşirelik Süreci
TANI
Beden gereksinimi
altında besin alımı
VERİLER
1.Yiyeceklere
ilginin
yitirilmesi
2.Kilo kaybı
3.Kas
tonüsünün
azalması
4.Elektrolit
dengesizliği
5.Deri
turgorunun
azalması
HEDEF
GİRİŞİMLER
Hastanın kötü
1.Diyetisyenle iş birliği yapılır,
beslenme belirtileri hastanın boy ve kilosuna göre
göstermemesi
gerçekçi kiloya gelmesi için
gereken kalori miktarı
belirlenir.
2.Konstipasyonu önlemek için
diyetin posalı yiyeceklerden
oluşması sağlanır. Hasta bol sıvı
almaya ,bağırsak hareketlerini
artırmak için egzersiz yapmaya
yöneltilir.
3.Aldığı çıkardığı ve kalori
miktarı kaydedilir.
4.Hasta her gün tartılır. İştah
azalmışsa sevdiği yiyecekler
sağlanır.
5.Az az sık sık beslenme
sağlanır.
6.Hekim istemine göre vitamin,
mineral verilebilir.
7.Hastaya uygun beslenme ve
sıvı alımının önemi öğretilir.
TANI
Öz bakım
eskikliği
VERİLER
1.Aşırı hareketllilik
kişisel ihtiyaçları
hakkında doğru
kararlar vermede
yetersizlik.
2.Kişisel ihityaçların
farkına varmada
yetersizlik.
HEDEF
1.Bireyin kişisel
ihtiyaçlarını
tanıması.
2.Kişisel
ihtiyaçlarıyla ilgili
farkındalık
geliştirmesi.
3.Öz bakım
aktivitelerini yerine
getirmesi.
4.Öz bakım
aktivelerini
sürdürmesi
GİRİŞİMLER
1.Öz bakım eksikliğine neden
olan faktörler belirlenecek.
2.Benlik saygısı ve kendi
kendine karar vermesi
geliştirilecek. 3.Hastanın
kendi bakımına en üst
düzeyde katılımı sağlanacak.
4.Bağımsız olma ve katılım
konusunda
cesaretlendrilecek.
5.Her bir öz bakım
aktivisesini yerine getirme
durum değerlendirlecek.
6.Kendi başına
gerçekleştirdiği her bir bakım
aktivitesi için olumlu geri
bildirim verilecek.
7.Hastanın bağımsız olarak
gerçekleştirmediği
durumlarda hasta
desteklenecek.
TANI
Sosyal etkileşimde
bozulma
VERİLER
HEDEF
GİRİŞİMLER
Büyüklük
düşüceleri
nedeniyle etrafı
küçümseme,
manipülatif
davranışlar
1.Grupla
etkileşimi
engelleyen
faktörleri
tanımlaması,
uygun etkişleşim
davranışlarının
benimsemesi
1.Bireysel destekleyici bir ilişki
kurulur.
2.Problem yaratan durumlar
hastayla birlikle rop play
yapılarak duygular tartışılır.
3.Birey olarak kendi
sorumluluklarının farkına
varması sağlanır.
4.Başkalarına nasıl yaklaışımda
buluncağı hakkında
bilgilendirilir.
5.Başkalarının kendisine dikkat,
önem saygı göstermesini
sağlayan etkileşimleri tanıması
sağlanır.
6.Grup içinde olumlu davranış
gösterdiğinde geri bildirim
verilir.
7.Sınırlamalar basitçe hastaya
açıklanır. Ve bunlara uyması
için hasta desteklenir.
2.Grupla etkin
iletişim
sürdürmesi
3.Diğerlerini
olumsuz
etkileyen
manipülatif
davranışlarını
değiştirmesi
TANI
VERİLER
Düşünce
1.Düşünce
süreçlerinde içeriğinde sanrılar
değişme
2.Tetikte ( alert)
olma
3.Gerçeği yanlış
yorumlama
4.Dikkatini
yoğunlaştıramama
5.Emirler verme
obsesyonlar karar
verme, sorun
çözme, nedensonuç ilişikisini
kurma,soyut
düşünme vb.
yeteneklerde
bozulma
AMAÇ
GİRŞİMLER
Hastanın,
gerçeklerle
sanrısal düşünce
arasındaki
ayrımı yapabilir
duruma gelmesi
1.Hastanın sanrısı
desteklenmez, ancak kişinin
bu yanlış inanışlara
gereksinme duyduğu kabul
edilir.
2.Hastanın sanrıları
tartışılmaz ve
yadsınmaz.Bunun yerine
‘buna inanmak zor’ gibi
tedavi edici teknikler
kullanılabilir
3.Hastanın kaygısının
artmasıyla sanrılarının ortaya
çıkması arasındaki bağlantıyı
kurmasına yardımcı olunur.
4.Gerçekler üzerine
yoğunlaşılır.
5.Duygularını ifade
edebilmesi için hasta
desteklenir.
TANI
Kendine
ya da
başkalarına
yönelik
şiddet
olasılığı
VERİLER
1.Öfkeli yüz ifadesi,
çenenin kasılması gibi
davranışlarla gerginliği
kontrol etmeye çalışma.
2.Çevredekileri tehdit
edici sözler; başkalarına
vermiş olduğu zararla
övünme
3.Çevredeki kişi ve
nesnelere açık saldırgan
hareketler
4.Yerinde duramama,
çabuk alınma
5.Öfke, sıklıkla tartışma,
kışkırtıcı davranış
6.Başkalarından
şüphelenme, paranoid
fikir ya da perseküsyon
sanrıları
HEDEF
GİRİŞİMLER
Hastanın
kendine
zarar
vermemesi
1.Hastanın çevresindeki
uyaranlar azaltılır.
2.Güvenli bir çevre yaratılır.
3.Öfkesini boşaltabilecek
bir yol bulması sağlanır.
Fizik egzersiz yapılabilir.
4.Eğer hasta konuşmayla ya
da ilaçla sakinleşemiyorsa ,
mekanik kısıtlama
gerekebilir.
5.Kısıtlama yapıldıysa hasta
yalnız bırakılmaz.
6.Hastanın güvenliği
yönünden ekstremiteler ve
pozisyon kontrol edilir.
TANI
Yaralanma
potansiyeli
VERİLER
1.Öfkelendiğinde
başını veye elini
duvara vurma
2.Bazı isteklerde
tutturma
3.Çevredeki
nesnelere zarar
verme
HEDEF
Hastanın fizik
yaralanma
geçirmemesi
GİRİŞİMLER
1.Çevredeki uyaranlar
azaltılır.
2.Grup etkinlikleri sınırlanır.
3.Hastanın bir yada iki kişiyle
yakın ilişki kurması sağlanır.
4.Hasta teke tek ilişkide
kendini daha güvenli
hisseder.
5.Zararlı olabilecek tüm
nesneler uzaklaştırılır.
6.Hastanın gün boyu
uyacağı, dinlenme evrelerini
de içeren bir etkinlik
programı yapılır.
7.Amaçsız, hiperaktif
davranışların yerine geçecek
fiziksel etkinlikler belirlenir.
2) DEPRESİF BOZUKLUKLAR
• Bir duygudurum bozukluğudur.
• Birinci basamakta en sık görülen psikiyatrik
hastalıktır.
• Sözlük anlamıyla: Bunalım - Uyaranlara karşı
duyarlılığın, iş yapabilme gücünün, kendine
güvenin azalarak; karamsarlığın, umutsuzluğun
güçlenmesiyle ortaya çıkan ruhsal bozukluk,
ruhsal çöküntü
DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR
GENEL GÖRÜNÜM VE DIŞA VURAN DAVRANIŞ
• Hareketlerde yavaşlama, durgunluk
• Baş öne eğik, omuzlar çökük bir postur
• Alın ve yüz çizgileri belirgin, üzüntülü, kederli , sıkıntılı,
tedirgin bir yüz görünümü
• Katatoni, stupor, psikomotor ajitasyon
KONUŞMA VE İLİŞKİ KURMA
• Alçak ses tonuyla ve yavaş ritmde konuşma
• İlişki kurmada güçlük, ağır durumlarda hiç konuşmama
DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR
DÜŞÜNCE AKIŞI (Çağrışımlar)
• Düşünce akışında yavaşlama, %10’unda durma,
DÜŞÜNCE İÇERİĞİ
• Kendine, geleceğe ve dünyaya karşı olumsuz bakış
• Çaresizlik, umutsuzluk, karamsarlık
• Yetersizlik, değersizlik, işe yaramama düşünceleri
• Suçluluk, cezalandırılma, günahkarlık düşünceleri
• Ölüm düşünceleri ( hastaların 2/3’inde)
• Küçüklük, kötülük görme ve nihilistik sanrıları
• Bedensel yakınmalar (%25)
DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR
DUYGUDURUM
• Çökkün Duygudurum
• Bunaltı (sabah bunaltısı tipik)
• Zevk alamama (Anhedoni)
BİLİŞSEL YETİLER
• Bilinç ağır durumlarda bulanık gibi görülebilir
• Yalancı demans (psödodemans)
• Dikkati toplamada güçlük
• Ağır durumlarda algı bozukluğu
DEPRESYONDA RUHSAL BULGULAR
FİZYOLOJİK ÖZELLİKLER






Uyku bozukluğu
İştah bozuklukları
Enerji kaybı, çabuk yorulma
Kabızlık, ağrılar, bulantı (maskeli depresyon)
Cinsel isteksizlik
Menstrüel düzensizlik
Major Depresif Bozukluk Alt Tipleri
 Psikotik Özellikli Depresif temalı sanrılar
(suçluluk, hastalık, ölüm, cezalandırılma,
nihilistik )
 Özkıyım riski 5-6 kat fazla
 Melankolik özellikli (Özkıyım girişimi %15)
 Katatonik özellikli
 Atipik özellikli
 Postpartum depresyon
TEDAVİ
Psikofarmakoloji
Psikoterapi
Tamamlayıcı ve alternatif yöntemler
Kombine tedavi
PSİKOTERAPÖTİK GİRİŞİMLER
 Hafif- orta derecede major depresif bozukluğun
başlangıç tedavisi olarak tek başına etkin psikoterapi
yeterli olabilir.
 Hekim terapi ve izlemin sıklığını; psikoterapinin tipi ve
hedefleri, terapötik ilişki kurulması ve gelişmesi için
gereken süre, tedavi uyumunu izleme ve intihar riskini
izlemek veya fark etmek için gereken süreye göre
belirlemelidir.
 Bu hizmetlerin karşılanması birinci basamakta olası
değilse, uzmanlaşmış ruh sağlığı hizmetlerine
yönlendirme endikasyonu vardır.
FARMAKOTERAPİ
 Antidepresan ilaçlar hafif semptomları olan major
depresif bozukluk için ilk tedavi olarak verilebilir,
ancak orta- ciddi derecedeki semptomları olanlar
için mutlaka kullanılmalıdır.
 Tedaviye başladıktan 6-8 hafta sonra semptomlarda
iyileşme görülmelidir.
 Çalışmalar, idame antidepresan tedavinin, iyilik
halinin devamını sağladığını ve rekürrensi
önlediğini göstermiştir.
Depresif
Bozukluklarda
Hemşirelik Süreci
TANI
VERİLER
Beslenmede
bozukluk; beden
gereksinimin az
beslenme
(Depresif
duygudurumuna
bağlı iştahta
azalma olması)
1.Yiyeceklere
ilginin
yitirilmesi
2.Kilo kaybı
3.Kas
tonüsünün
azalması
4.Elektrolit
dengesizliği
HEDEF
Hastanın kötü
beslenme
belirtileri
göstermemesi
GİRİŞİMLER
1.Diyetisyenle iş birliği yapılır,
hastanın boy ve kilosuna göre
gerçekçi kiloya gelmesi için
gereken kalori miktarı belirlenir.
2.Konstipasyonu önlemek için
diyetin posalı yiyeceklerden
oluşması sağlanır.
3.Aldığı çıkardığı ve kalori
miktarı kaydedilir.
4.Hasta her gün tartılır.
5.Hekim istemine göre vitamin,
mineral verilebilir.
6.Hastaya uygun beslenme ve
sıvı alımının önemi öğretilir.
7.Az az sık sık beslenme
sağlanır.
TANI
VERİLER
HEDEF
Beslenmede
bozukluk; beden
gereksinim fazla
beslenme
(Depresif
duygudurumuna
bağlı iştahta artış
olması)
1.Yiyeceklere
ilginin
artması
2.Hızlı kilo
alımı
3.Vücut
ağırlığının
boya göre
ideal olan kilo
indeksinden
%20 fazla
olması
4.Elektrolit
dengesizliği
Hastanın
günlük olarak
metabolik
gereksinimleri
ve aktivite
düzeyine
uyumlu
yeterlilikte
beslenmesi
GİRİŞİMLER
1.Diyetisyenle iş birliği yapılır,
hastanın boy ve kilosuna göre
gerçekçi kiloya gelmesi için
gereken kalori miktarı belirlenir.
2.Hasta düzenli olarak tartılır.
3.Hastaya uygun beslenme ve sıvı
alımının önemi öğretilir.
4.Az az sık sık beslenme sağlanır.
5.Yüksek kalorili içeceklerden
kaçınması önerilir.
6.Hastaya tolere edebileceği
düzeyde egzersizler yapması
önerilir.
7.Hastaya taburculuk sonrası evde
sadece mutfak masası gibi özel bir
yerde yemek yemesi; okuma, TV
seyretme davranışları sırasında
besin alınmaması söylenir.
8.Bireyin aile ve yakınlarının
desteğini alması için aileyle
görüşülür.
TANI
VERİLER
Etkisiz
başetme
(Depresif
duygudurumu
na bağlı )
1.Hastanın
başedemediğini
sözel olarak ifade
etmesi.
2.Kişinin
durumuyla,
yaşadıklarıyla ilgili
bilgi eksikliği
olması ve olası
uygun başetme
yöntemleri
bilmemesi.
3.Kendisine ilişkin
olumsuz inançları
nedeniyle yardım
arama
davranışlarında
eksiklik olması.
4.Kendisinden
beklenen
rolü(annelik, eşlik,
öğrencilik vs.)
yerine
getirememesi
AMAÇ
1.Mevcut uygunsuz
başetme davranışlarını
tanımlaması.
2. Kendi kişisel
başetme şeklini ve
davranışlarının yol
açtığı sonuçları
tanıması .
3.Bu davranışlara
alternatif olumlu
stratejilerin
belirlenmesi.
4.Hastanın kendisiyle
ilgili olumsuz
inançlarını
değiştirmesi.
5.Hastanın güçlü
yönlerini tanınması.
GİRİŞİMLER
1.Hastanın mevcut başetme durumunu
değerlendirmesi sağlanır.
2. Kendine zarar verme riski, gerçekle
bağlantı kurma düzeyi, kendisini ifade
ederken kullandığı beden dili
değerlendirilir.
3.Yaşadığı problemlerle ilgili çözüm
yolları tartışılır.
4.Kendi kişisel başetme şeklinin ve
davranışlarının yol açtığı sonuçları
farketmesi sağlanır.(Aile ve çocuklardan
uzaklaşma vb.)
5.Problemin oluşturduğu stresle baş
edebilmesine yönelik gevşeme
egzersizleri öğretilir.
6.Yavaş yürüyüş, yoga, solunum
egzersizleri vb. Stres yönetme
tekniklerine öğrenmesi sağlanır.
6.Kişisel güçlerini tanıması sağlanır.
7.Gerçeğe oryante olması, gerçek dışı
düşünce ve inançlarını tespit etmesi ve
değiştirmesi sağlanır.
8.Ailesinin tedaviye dahil edilmesiyle
çevresel destek sağlanır.
9. Hastanın kendi davranışlarını kendisi
değerlendirmesi sağlanır.
TANI
VERİLER
AMAÇ
GİRİŞİMLER
Benlik
kavramında
bozulma
(benlik
saygısında
azalma)
1.Hastanın kendisini
olumsuz
değerlendirmesi.
2.Kendisiyle ilgili işe
yaramaz, aciz,değersiz
vb. sözel ifadelerde
bulunması,
2.Özbakım
sorumluluğunu yerine
getirmemesi,
3.Kendine zarar verici
davranmasi,
4.Göz temasından
kaçınması,
5.Sosyal ilişkilerde
azalma,
6.Kendini ve
başkalarını eleştirme,
suçlama,
7.Gerçekçi olmayan
amaçları yüzünden
başarısızlığa uğrama
ve kendini bunlara
1.Hastanın
geleceğe yönelik
pozitif bir bakış
açısı ifade
etmesi,
2.Kendindeki
olumlu yönleri
tanıması
1.Duygularını tanıması ve ifade
etmesi için hasta desteklenir.
2.Bireyin değişimi
sağlayabileceğiyle ilgili
farkındalık geliştirmesi sağlanır.
3.Hastaya zaman ayrılır.
4.Hastanın dikkati güçlü ve
başarılı olduğu yönlerine çekilir
5.Grup etkinliklerine katılması
desteklenir.
6.Hastanın gittikçe bağımsız
duruma geldiğinden,
davranışlarının sorumluluğunu
aldığından emin olması sağlanır.
7.Başarıları görüldüğünde bunu
tanıması ve olumlu geribildirim
alması sağlanır.
8.Kendi bakımını yapamıyorsa
yardım edilir.
9.Hastaya etkili iletişim teknikleri
öğretilir.
TANI
Güçsüzlük
VERİLER
AMAÇ
GİRİŞİMLER
1.Hastanın
durumlar ve olaylar
üzerinde
kontrolünün yada
etkisinin
olmadığından söz
etmesi,
2.Gerçek
duygularını ortaya
koymaktan
çekinme,
görevlileri
kızdırmaktan
korkma
3.Alınganlık,gücen
me,
öfke ve suçluluk
duygusuna yol
açabilecek
bağımlılık
4.Pasiflik
1.Hastanın yaşamıyla
ilgili koşullar üzerinde
kontrol kurabilmesi
için güçsüzlük
duygusunu azaltacak
etkili sorun çözme
yollarını
kullanabilmesi
1.Bakımıyla ilgili kararlarda
hastanın mümkün olduğu
kadar sorumluluk almasına
izin verilir.
2.Hastanın gerçekçi
amaçlar belirlemesine
yardım edilir. Gerçekçi
olmayan amaçlar hastanın
başarısız olmasına ve
güçsüzlük duygusunun
artmasına yol açar.
TANI
Anksiyete
VERİLER
AMAÇ
1.Hastanın kötü
bir şey olacağına
inanması,
2.Buna bağlı uyku
örüntüsünün
bozulması
3.Son zamanlarda
kendisini tedirgin,
endişeli
hissettiğini ifade
etmesi
1.Bireyin
anksiyetesini
tanımlaması
2.Anksiyeteye
bağlı yaşanan
işlev kayıplarını
tespit
etmesi(ailevi vb.)
3.Ansiyeteyle
etkili başetme
yollarını
öğrenmesi
GİRİŞİMLER
1.Bireyin anksiyete düzeyi
değerlendirilir
0
?
10
2.Anksiyeteyle ilgili duygu ve
düşüncelerini söylemesine fırsat
verilir.
3.Bireyle iletişimde kısa, basit
cümleler kurarak, sakin ve yavaş
konuşulur.
4.Hastayla iletişimde empatik
yaklaşım sergilenmeli ve terapötik
iletişim teknikleri kullanılır(sessizliği
kullanma, dinleme vb.)
5.Ortamdan fazla uyaranlar
uzaklaştırılır.
6.Anksiyetesini arttıran faktörler
belirlenir.
7.Uygunsuz başetme stratejileri
yerine alternatifleri düşünülür.(işten
kaçma, sosyalliği kısıtlama vb.)
TANI
Uyku
örüntüsünde
bozulma
VERİLER
AMAÇ
GİRİŞİMLER
1.Hastanın uykuya 1.Hastanın uyku
1.Birey için günlük aktivite ve
dalmakta ve
örüntüsünün düzene dinlenme saatlerine ilişkin
uyumakta güçlük
girmesinin sağlanması plan yapılmalı ve buna
olduğunu
uyması konusunda
belirtmesi,
desteklenmeli.
2.Hastanın devamlı
2.Aktivite planında bireyinde
uyumak istediğini
görüşü dikkate alınarak
belirtmesi,
gündüz yürüyüş ve egzersiz
3.Uyanırken yada
yapılması sağlanır.
gün boyunca
3.Gündüz uykuları
yorgun olduğunu
sınırlandırılır.
ifade etmesi,
4.Uyuma sıkıntısı çeken
4.Gün boyunca
hastalara öğleden sonra
uyuklaması
kafeinli içeceklerin alımı
kısıtlanır, gece idrar çıkışını
önlemek için belli bir saatten
sonra sıvı alımı kısıtlanır,
gece yatmadan önce idrarını
yapması söylenir.
TANI
İşlev
bozukluğuna
yol açan yas
duygusu
VERİLER
AMAÇ
GİRİŞİMLER
1.Kaybın fazla
yüceltilmesi
2Aşırı ve
durumla
orantılı
olmayan
suçluluk
duygusunun
sürekli
vurgulanması
yoğunlaşmada
güçlük
Hastanın yas
sürecinin normal
evrelerindeki
davranışları
öğrenmesi,
durumunu
çözümledikçe matem
sürecindeki
konumunu
anlayabilmesi
1.Saplanmanın görüldüğü keder
evresi belirlenir. Bu evrede görülen
davranışlar tanınır.
2.Hastayla güven verici bir ilişki
kurulur
3.Kabullenici bir tavırla yaklaşılır.
4.Öfkesini anlatması sağlanır
6.Hasta kayıp kavramıyla olan
ilişkisini gözden geçirmesi için
cesaretlendirilir.
7.Ağlayan hastaya iletişimde
dokunma, çoğu kez uygun ve
yararlıdır.
8.Yaşadığı kayıp konusunda daha
sağlıklı baş etme yolları bulması
için hastaya yardım edilir.
9.Hastanın dini desteğe
gereksinimi varsa bu belirlenir ise
ne şekilde olursa olsun
karşılanmasına yardımcı olunur.
TANI
Sosyal
etkileşimde
bozulma
VERİLER
1.Hastanın sağlıklı
ilişkiler
kuramadığını ve
sürdüremediğini
belirtmesi,
2.Çevresindeki
insanlardan
kaçınma davranışı
göstermesi
3. Büyüklük
düşüceleri
nedeniyle etrafı
küçümseme,
manipülatif
davranışlar
AMAÇ
1.Hastanın
çevresindeki
insanlarla sağlıklı
iletişim kurması
2.Diğerlerini
olumsuz etkileyen
manipülatif
davranışlarını
değiştirmesi
GİRİŞİMLER
1.Bireyle destekleyici bir
iletişim sağlanır.
2.Bireyi anlamaları ve
desteklemeleri konusunda aile
üyelerine destek olunur.
3.Birey olarak kendi
sorumluluklarının farkına
varması sağlanır.
4.Başkalarına nasıl yaklaşımda
bulunacağı hakkında
bilgilendirilir.
5.Grup içinde olumlu davranış
gösterdiğinde geri bildirim
verilir.
6.Sınırlamalar basitçe hastaya
açıklanır ve bunlara uyması için
hasta desteklenir.
TANI
Öz bakım eksikliği
VERİLER
AMAÇ
GİRİŞİMLER
1.Kişisel ihitiyaçların
farkına varmada
yetersizlik.
2.Hastanın öz bakımının
yetersiz olduğunun
gözlemlenmesi
1.Bireyin kişisel
ihtiyaçlarını tanıması.
2.Kişisel ihtiyaçlarıyla
ilgili farkındalık
geliştirmesi.
3.Öz bakım aktivitelerini
yerine getirmesi.
4.Öz bakım aktivelerini
sürdürmesi
1.Öz bakım eksikliğine
neden olan faktörler
belirlenir.
2.Hastanın kendi
bakımına en üst düzeyde
katılımı sağlanacak.
3.Bağımsız olma ve
katılım konusunda
cesaretlendirilecek.
5.Her bir öz bakım
aktivitesini yerine
getirme durumu
değerlendirilir.
6.Kendi başına
gerçekleştirdiği her bir
bakım aktivitesi için
olumlu geri bildirim
verilir.
7.Hastanın öz bakımını
bağımsız olarak
gerçekleştirmediği
durumlarda hasta
desteklenir.
TANI
Kendine zarar
verme/ intihar
riski
VERİLER
1.Kendini öldürme
isteğinin doğrudan
ya da dolaylı
anlatımı
2.Daha önce intihar
girişimi olması
3.Benlik saygısının
çabuk zedelenmesi
AMAÇ
1.Bireyin intihar
fikrini ortadan
kaldırmasına
yardımcı olmak
2.Bireyin özkıyım
yapmasını
engellemek
GİRİŞİMLER
1.Bireyin davranışları gözlenir,
sıkı gözlem altında
tutulur,odada cam eşya, çivi,
makas, ayna, iğne, plastik
torba, jilet, kemer, çakmak vb
bulundurulmaz.
2.Yasaklanan objeler hakkında
ziyaretçiler bilgilendirilir,
3.Bireyin ilaçlarını düzenli
alması sağlanır ve oral ilaçları
yutup yutmadığı kontrol edilir.
4.Hastanın intihar etme riski
ekip üyeleriyle paylaşılır.
5.Tedavisini planlama ve
ilerlemelerini
değerlendirmeye bireyin
katılımı sağlanır
DUYGUDURUM BOZUKLUKLARI
SIKLIK VE YAYGINLIK
BİPOLAR BOZUKLUK
 Yaşam boyu yaygınlık: %1
 Kadın/erkek oranı eşit
 Başlama yaşı: 9-50 (ortalama 30)
MAJOR DEPRESİF BOZUKLUK
 Yaşam boyu yaygınlığı: %9-20
 Kadınlarda %10-25, erkeklerde %5-12
Başlama yaşı: 20-50 (ortalama 40)
 Irk, SED farkı belirlenememiştir.
 Ülkemizde yaygınlık %10 (1992, birinci basamakta,Ankara)
PSİKİYATRİ
BÖLÜMÜ
VAKA
SUNUMU
ANAMNEZ
HASTANIN;
ADI SOYADI : B.Ö
YAŞ : 27
CİNSİYET : KADIN
MESLEĞİ : GÜVENLİK
YATIŞ TARİHİ : 10.04.2016
TANISI : BİPOLAR BOZUKLUK
PSİKİYATRİK İNCELEME : 1 SENE ÖNCE ÇOK
PARA HARCAMA, BAĞIRIP ÇAĞIRMA, AŞIRI
HAREKETLİLİK
ANAMNEZ
EVLİLİK ÖYKÜSÜ : EVLİ BİR ADAMLA İLİŞKİSİ
OLUP DAHA SONRA MAHKEMELİK OLMUŞ.
SOSYO-EKONOMİK DURUM : İYİ DURUMDA
AİLEDE FİZİKSEL-RUHSAL HASTALIK : BABA
BİPOLAR, YILLAR ÖNCE SUİCİD GİRİŞİMİNDE
BULUNMUŞ. ABLASINA KOMŞU TARAFINDAN
TECAVÜZ GİRİŞİMİ OLMUŞ.
HASTALIK ÖYKÜSÜ
ÖNCEKİ YATIŞLAR : ERENKÖYDE 38 GÜN YATMIŞ.
İLAÇLARINI 2 AYDIR DÜZENLİ KULLANMIYOR.
ÇEVREYE ZARAR VERME : HASTADA SALDIRGANLIK
YOK AMA TEHDİT EDİYOR.
SUİCİD GİRİŞİMİ : 1 SENE ÖNCE İLAÇ İÇİP EŞİNE
HABER VERMİŞ MİDESİ YIKANMIŞ.
SÜREKLİ KULLANDIĞI İLAÇLAR : LİTHURİL,
DEPAKİN, OZEPİN
HASTALIK ÖYKÜSÜ









UYKUSUZLUK VE AŞIRI DAĞINIKLILIK
ÇOK PARA HARCAMA
EŞYALARINI CAMDAN DIŞARI ATMA
KENDİ KENDİNE KONUŞMA
ŞÜPHECİLİK
YALAN SÖYLEME
AŞIRI HAREKETLİLİK
ANNESİNE HOSTİL DURUMDA
KARDEŞLERİNİ DÜŞMAN GÖRME
*** KENDİSİ TEDAVİ OLMAK İÇİN YATMAK İSTEMİŞ.
ŞİMDİKİ ŞİKAYETLER







HASTA MANİ DÖNEMİNDE
AŞIRI HAREKETLİ
ÇABUK KIZAN DUYGUDURUMU MEVCUT
BAKIMSIZ VE DAĞINIK
DIŞ GÖRÜNÜMÜNE ÖNEM VERMİYOR.
LOGORE, BASINÇLI KONUSMA MEVCUT
HASTANIN MANİPÜLATİF DAVRANIŞLARI DEVAM
EDİYOR.
 DAĞINIKLILIK,TAŞKIN HAREKETLİLİK ESKİYE
ORANLA AZALMIŞ DURUMDA.
 HASTA İLAÇLARINI SIKINTISIZ ALIYOR
GENEL DEĞERLENDİRME
FİZİKSEL DEĞERLENDİRME
GÖRME : SORUN YOK.
İŞİTME : SORUN YOK.
KONUŞMA : SORUN YOK.
HAREKET: SORUN YOK
BOŞALTIM ALIŞKANLIĞI : NORMAL
BESLENME ALIŞKANLIĞI : DÜZENLİ ( 3 ÖĞÜN )
UYKU DÜZENİ : DÜZENSİZ,UYUMA GÜÇLÜĞÜ
RUHSAL YÖNDEN DEĞERLENDİRME:
DUYGUSAL : ENDİŞELİ
LABORATUVAR SONUÇLARI
TETKİK ADI
SONUÇ
NORMAL DEĞERLER
ÜRE
21
15-40
T PROTEİN
6,3
6,4-8,3
KLOR
109
98-107
KALSİYUM(CA)
8,3
8,4-10,2
KAYNAKÇA
 Ruh Sağlığı ve Bozuklukları ; O.Öztürk & A.Uluşahin
 İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri :
Depresyon, Somatizasyon Ve Psikiyatrik Aciller Sempozyumu 2-3
Aralık 1999, İstanbul, S. 11-17 : Depresyonun Tanımı Ve
Epidemiyolojisi,uzm. Dr. B. Mert Savrun
 Öztürk MO: Ruh sağlığı ve bozuklukları.5. Baskı. Ankara, Medikomat,
1994.
 Türkiye Psikiyatri Dergisi Yayınları ; Çalışma Birimleri Dizisi 19 ,
Bipolar Bozukluk Tip-II Tanı ve Tedavi El Kitabı
 DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı; Syf : 63-112
HAZIRLAYANLAR
MELİS GÖKBAYRAK
SEVİM TOKYAY
HAYRİYE YÜKSEL
SEDA KAVAS