Prof. Dr. Oktay GÜVEMLİ
advertisement
3.GÜN PANEL 21.Yüzyılda Muhasebe Mesleğinin Ekonomik Gelişmelere Beklenen Katkıları PANEL BAŞKANI: Prof.Dr.Oktay GÜVEMLİ Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi PANELİSTLER Osman ARIOĞLU Gelirler Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. Ömer LALİK Sermaye Piyasası Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hasan KAVAL Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Ayhan BALTACI İzmir SMMMO Başkanı Prof.Dr.Oktay GÜVEMLİ - Değerli arkadaşlar, bugünkü panele katkı sunacak konuşmacıları davet ediyorum. Gelirler Genel Müdür Yardımcısı sayın Osman Arıoğlu, Sermaye Piyasası Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Prof. Dr.Ömer Lalik, Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Kaval ve İzmir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Başkanı sayın Ayhan Baltacı’ yı davet ediyorum. Paneli açarken birkaç hususu belirtmek istiyorum, izin verirseniz. İstanbul SMMM Odası’ nın Muhasebe Denetimim Sempozyumu’ nun dördüncüsünü yapıyoruz. İlk sempozyuma bakıyorum, 1995 yılında yapılmış, konusu; “Türkiye ‘ de Muhasebe Denetimi ve Mesleğin Geleceği” İkincisi 1996 ‘ da yapılmış, konusu; “Muhasebe Denetimi ve Muhasebe’ de 2000’ lere Doğru” adını taşıyor. Ben bu ikinci sempozyumun kayıtlarını inceledim. Bu ilk iki sempozyumun, İSMMMO Odası’ nın bir arayış içinde olduğu döneme rast geldiğini gördüm. Bu ilk iki sempozyumun özelliği bu. Bir arayış döneminin sempozyumu olmuş. Bana göre 1997 yılında Alanya’ da yapılan 3.Sempozyumun konusu çok önemli; “Muhasebe Denetimi Mesleğinde Yetkiler Sorumluluklar ve Meslek Ahlakı” . Bu sempozyumda çok önemli konular incelenmiş. Birincisi meslek ahlaki, ikincisi de bağımsız denetçinin sorumluluğu olmuştur. Her iki konu da o sempozyumda ele alınmış ve belirli sonuçlara götürülmeye çalışılmıştır. Bu sempozyumun genel adı “ 21.Yüzyıla Girerken Muhasebe Denetim Mesleği ve Teknolojik Gelişmeler” . Burada iki ayrı konu işlendi. Aynen bir önceki sempozyumda olduğu gibi, birisi küreselleşmeydi, ötekisi bilgi teknolojisinin gelişmesi, bilgi teknolojisinin gelişmesinin muhasebede etkisiydi. Bu sempozyumdan peşpeşine denetleyiciler yönünden belirli standartlar çıktı ve belirli standartları yakaladığı izlenimi belirdi. Bundan sonra sanıyorum İstanbul SMMM Odası daha ileri düzeyde ve o standardı hiç aşağı düşürmeyecek şeklide yeni konuları ele alıp o konuları inceleyecek ve bizi aydınlatacaktır. Bu sempozyumları düzenleyenlere , bu standartlara ulaşılmasının temin ettikleri, bunu gerçekleştirdikleri için teşekkür borcum var. Onu iletmek istiyorum. Bizim burada 4.Türkiye Muhasebe Denetimi Sempozyumu’ nun temel iki konusundan birisi küreselleşmeydi. Bu küreselleşmeyi ortaya koyarken Türkiye’ de mesleğin asıl sahibi olan odaların sempozyum adı altında yaptıkları bu organizasyonların küreselleşme olgusuna uygun olarak uluslar arası düzeye de çıkmakta olduklarını görüyorum. Prof. Calhoun, Madam Helen Parent, muhasebe mesleğinin özelleşme olgusunu ortaya koydular. Uluslar arası bir ses geldi sempozyuma. Bundan çok mutlu olduk. Onlarla beraber konuşan Metin Başer arkadaşım da Türkiye ‘deki gelişmeleri, dünya gelişmelerinin paralelinde, konuyu derinliğine ele alarak bize fevkalade yararlı bilgiler sundular. Tarihi derinlik olarak, benim özle olarak da bilgi aldığımı söylerim. Fuat Öksöz beyin Muhasebe Mesleğinin Küreselleşmesinde en önemli konusunun “Türkiye ‘nin Uluslararası Muhasebe Standartlarına önem vermesidir” vurgulamasına katılmamak mümkün değildir. Bu durum, bu bağlamda TMUDESK’ e düşen görevin bölümünü, önemini de vurguladı ve belki biraz daha titiz çalışması gerektiğini de gündeme getirdi. Bugün mesleğin küreselleşmesinde uluslar arası en önemli sorun hiç kuşkusuz sosyalist blokun çözülmesinden oluşan boşluğun nasıl doldurulacağı meselesidir. Değerli arkadaşlarım Recep Pekdemir ve Lerzan Akün adının u odada teklif hazırlamalarını isteyenler arasında ben de vardım. Ancak kendileri bize söylediler; öylesine derinliğinde bir teklif hazırlamışlar ki beni geçtiler. Benim durumum şimdi tehlikeli. Muhasebe Tarihi meselesinde benim de yabancı olduğum, daha yeni yeni ilgilendiğim 70-80 senelik sosyalist blokun muhasebe sorumlarını ilk defa ve Türkiye’ de ilk defa gündeme getirdiler. Bir muhasebe, iktisat profesörü şöyle diyor kitabının başında, muhasebe ile ilgili söylerken: Sosyalist Düzenin Muhasebeye bakışını belirtmek için söylüyor. Diyor ki, başlangıç şu, ilk cümle: “ “Muhasebe Ekonominin Temelidir” ve oradan bunu alıp üyelere bunu anlatıyor. Kendisi bir iktisat profesörüdür. Daha sonra Keti Bonofiyel tebliğinde gerçekçi bir yaklaşım sergiledi. Ben cesurca da buldum, kendisini biraz tebrik de etmekte istiyorum. Gerek Muhasebe standartları, gerek mesleki rol ve eğitimde globalleşmeye henüz bir katkımız yok, dedi. Cesur bir yaklaşımda. Bu güzel birşeydi. Ancak bir şey daha ekledi dedi ki; Türkiye , özellikle Türki Cumhuriyetleri’ ne dernek olarak muhasebe mesleğine büyük katkılarınız olur. O da gerçekçi birşeydir. Bize biraz görev düştüğünün de vurguladı. Daha sonra Prof.Selçuk Uslu arkadaşımın o konuşması, sayın konuk üyelerin söyledikleri, bizi çok daha fazla düşündürecekti. Bereket ki Selçuk Uslu arkadaşım eğitim araç ve gereçlerinde meydana gelen gelişmelere Türk eğitimcilerinin nasıl uyum sağladıklarını anlattı da biraz rahatladım. Böylece üzerimizden biraz da yük kalkmış oldu. Buna da ayrıca teşekkür ediyorum. Güzel bir rastlantı oldu bu. Eğitimciler adına biz de biraz rahatladık. Bu noktadan sonra sempozyumun ikinci bölümü başladı. Bir ikinci bölüm Teknolojik Gelişmeler, Elektronik Ticareti, Bilgisayarın Muhasebede Kullanımı meselesiydi. İşte ne olduysa Mete Önal beyin kağıdı yok eden, bilgisayarlar muhasebeyi adeta özleştiren konuşmasında oldu. Yazılım programlarını ve iletişimin ağırlığını öyle bir ortaya koydu ki doğrusu bekliyorduk ama bu kadarını da beklemiyorduk demek zorunda kaldık. Buna da böyle yenilik getirdiği için teşekkür ediyoruz. Bugünkü programda Jak Kamhi bey ve değerli arkadaşımız Melih Erdoğan’ ın açıklamalarından Mete Önal beyin söylediklerinin biraz daha aktif ve uygulamanın içerisinde olarak ortaya koymuş tebliğler olarak görüyorum. Jak Kamhi beyin Prof.Erdoğan ‘ ın tebliğlerini. Tabii Osman Arıoğlu arkadaşımın konuşması da Maliye Bakanlığı’ nın bu gelişmelere yabancı olmadığını da ortaya koydu. Ona da ayrıca memnun olduk. Ama sayın Arıoğlu ile aynı gün burada konuşan Dış Ticaret Müsteşarlığı Şube Müdürü’ ydü sanıyorum. Gülçin Aytekin hanım bize devletin bu elektronik uygulamada hiç de geri olmadığını gösterdi. Onun söyledikleri bize devletimizin elektronik dünyadaki gelişmeleri takip ettiğini ve kendisine de bunları aldığını, uyguladığını gösteriyor. Hatta ilk defa öğrendim ki, Elektronik Ticaret Komisyonu dahi var, Hazine Müsteşarlığı bünyesinde. Bu çok güzel bir yaklaşım oldu. Şimdi ben size birkaç satırla perspektifimi çizmeye çalıştım. Şimdi geldik panelimize. Panelimizin konusu bütün bunların ışığında, “ 21.Yüzyılda Muhasebe Mesleğinin Ekonomik Gelişmelere Katkıları” olacaktır. Ne katkıları, biz neler yapıyoruz, hangi katkıları yapıyoruz, şeklinde bir konu ile karşı karşıyayız. Bunun için panelimize katılan arkadaşları tanıyorsunuz. Ben özgeçmişlerini tekrar okuyup, değerli zamanınızı almak istemiyorum. Osman Arıoğlu bey biliyorsunuz Gelirler Genel Müdür Yardımcısı, Ömer Lalik Hacettepe Üniversitesi Öğretim üyesi aynı zamanda Sermaye Piyasası Kurulu Yönetim Kurulu Üyesi, Hasan Kaval bey Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi , Ayhan Baltacı bey İzmir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Başkanı. Şimdi kendi aramızda toplandık sabahtan, kahvaltıda, dedik ki 15 dakika arkadaşlarımız konuşsunlar. Sonra ben görüleri alayım. Bir saat süren konuşmada katkıları ve soruları alacağım. Daha sonra konuşmacılara 5’Ç er dakika konuşma fırsatı verip toplantı panelini kapatmak istiyorum. Şimdi izin verirseniz, bu saatimize göre 11:40, demek ki 12:40’ da konuşma biterse 13:15’te de bitirmiş olacağız. Efendim buradaki sıraya göre ilk konuşmayı Gelirler Genel Müdür Yardımcısı Osman Arıoğlu’ na veriyorum. Süresine de uyar bunu söylemeye lüzum yok. Kendisine söz veriyorum. Buyrun sayın Arıoğlu. OSMAN ARIOĞLU Teşekkürler Sayın Başkan. Değerli konuklar, hepinizi saygıyla selamlıyorum. Benim bu panelde ki konuşmama bir nevi bir öncesi oturumda yaptığımı konuşmanın devamı mahiyette olacaktır. Sayın hocam gerçekten yıllarını verdiği tecrübeyle, ben ilk gününde bulunamamıştım panelde, ilk günü benim gözlerimde canlandırdı ve sempozyumu bir güzel özetlemiş oldu. Onun için de kendisine ayrıca teşekkür ediyorum. Şimdi gerçekten ekonomik gelişmeler veya teknolojik gelişmelerde muhasebe mesleğinde kullanımı arttıkça, hem bu meslek bu sürece uyum sağladığı müddetçe daha da yeni yapılanmalara yeni fonksiyonlara kavuşmuş olacak hem de bu süreci katip etme başarısı ölçüsünde vergi idaresinin de performansı artmış olacak. Esasen benim bu kısımda söyleyeceklerimin bir cümle de özeti de bu olsa gerek. Yani eğer idare ve meslek mensubu bu gelişmelere ayak uydurabilecek durumda kendisini bu oturumlar vesilesiyle de olayı izleyebilecek bir konuma getirebiliyorsa o zaman bu gelişmelerin gerisinde kalmayacaktır. O zaman bu gelişmeleri belki çok yakın arkasından takip edebilmiş olacak ve de azami faydayı bu gelişmelerden sağlayabilmiş olacaktır, diyorum. Gene bu çerçevede vergi idaresinde 4369 Sayılı Yasa’ yla yapılan değişiklikler çerçevesinde vergi idaresi yapısında sadece bilgisayarı vergi idaresine yerleştirmenin ve bütün işlemlerin bilgisayar ortamında yapılmasının ötesinde ne yapmayı hedefliyoruzu anlatmaya çalışacağım. Zannediyorum işin muhasebe mesleği yönündeki kısmını Ayhan Bey arkadaşım dile getireceklerdir. Ben yine olayın vergi idaresi yönüne ilişkin kısmında bilgi arz etmeye çalışacağım. Bizim ulaşmak istediğimiz vergi idaresi modelinde , esas tahsilatın tamamıyla vergi dairesinden çıktığı, vergi dairesinin tahsil dairesi olmaktan çıkarılıp, mükellefi takip eden ve mükellefi izleyen, onun ödemesi gereken verginin doğruluğunu tespit eden bir daire haline getirerek var. Bugün hepimizin eleştirdiği, hepimizin şikayetini dile getirdiği ir konu da mevcut yapıda azaltmaya çalıştığımız, ama yeni düzenlemelerle belki ilavelerle de gelmiş olduğu nokta, çok sayıda vergi dairesine gidilmesi olayının ortadan kaldırılması veya bunun asgariye indirilmesi konusunda çalışmalarımız olacak. Gene sayın Kamhi belirttiler. Bizim esas itibariyle yasal zemini oluşturmakla beraber beyannamelerin de elektronik ortamda vergi idaresine ulaşması yönündeki çalışmalarımız da devam ediyor ve bu konuda Amerika’daki sistemi izlemek , incelemek üzere de bir grup arkadaşımız o sistemi yerinde tahlili ettiler. Dolayısıyla Amerika’da da henüz Sayın KAMHİ’ nin de belirttiği gibi “Elektronik İmza “ veya “Sayısal İmza “ dediğimiz olayın tamamen kağıt ortamında da bilginin birliğinden bağımsızlaştırılamadığını gördük. Ama bizim belki bir avantajımız, diğer gelişmiş ülkelerin geçtiği tüm aşamaları geçmeden son aşamaya atlayarak ulaşabilme şansının yakalıyoruz. Teknolojik gelişmeleri bu şekilde izleyerek ben şunu rahatlıkla söyleyebilirim: Bizim vergi dairelerinde bu kuracağımız video sitemi birçok gelişmiş ülkede sistemin daha önünde , daha ilerisinde işler yapan daha modern, daha teknik imkanları sağlayan bir sistem olacak. İşte bu avantajlar iyi kullandığımız, doğru kararları almaya devam ettiğimiz sürece biz bu gelişmenin idare olarak gerisinde değil çok yakında gitme imkanı bulabileceğiz. Şimdi bunun dışında vergi idaresinde gene teknolojiyi kullanarak yapmaya çalıştığımız, yürüttüğümüz bir diğer çalışmada “Vergi Tahmin Yöntemlerini “ ve Ekonomik Analiz Yöntemlerini” birleştirerek vergilemeye ilişkin gerekli yasal değişiklikleri, yıllık bütçelerdeki vergi gelirlerinin tahminlerini daha rasyonel daha çok sayıda değişkenin değerlendirilmesi sonucunda hedef tespit etme noktasına gelmemizi sağlayacak yöntemleri bulmaya çalışıyoruz. Şu anda aslında vergi idaresi olarak gelir tahmin yöntemlerimizin son derece isabetli olduğunu geçtiğimiz yıllarda görmekle birlikte, özellikle Ocak – Şubat ayında Devlet İstatistik Enstitüsü ile yaptığımız bir protokol çerçevesinde Devlet İstatistik Enstitüsü’ nün birçok verisi bizi vergi dairesindeki bu projeye atmakta. Ve bu projede ayrıca Devlet Planlama Teşkilatı’ ndan da bilgi alışverişi yapmak suretiyle çok ayrıntılı bazda gelir tahminleri ve sektör analizleri yapabilme imkanı bulacağız. Ve zaten bunları yaptıktan sonra da artık yasal değişiklikleri sadece herkesin ayan beyan görebildiği hususları düzeltme şeklinde değil, ekonomik gelişmenin çok paralelinde sıkıntıyı hemen görüp onu doğru bir şeklide analız edip, eğer bir yasal değişiklik bazında çözüm gerektiriyorsa o çözümü bulma noktasına getirmiş olacağız. Bu konudaki çalışmamız çok yeni bir çalışma olmakla beraber, gerçekten vergi idaresinde hızla ve önem vererek devam ettirdiğimiz bir çalışma olduğunu da belirtmek istiyorum. Ve teknolojinin bu şekilde yakından izlenmesi sayesinde bizim idare organizasyonumuzda , özellikle denetim yapısında tabii bir takım zorluklarımız olmasına rağmen hızlı sonuç alabilecek, sektörleri doğrudan değerlendirilebilecek ve incelemeye gidildiğinde o sektördeki irili ufaklı bütün firmaların, bütün mükelleflerin değerlendirildiği bir yapıya kavuşturulabilme noktasında denetim organizasyonu çalışmalarımız da gene devam etmektedir. Ayrıca daha önce de belirttiğim gibi, Vergi İstihbarat Merkezi ‘ ne akan bilgilerin denetim birimlerimiz tarafından doğrudan kendi masalarımızdaki bilgisayarlar vasıtasıyla değerlendirilerek mükellef hakkında bilgi alınabilmesini sağlayan bir ortam yaratılmaya çalışılmaktadır. Ve gene tahsilatın tam anlamıyla vergi dairesinden çıkartılmasının ve banka sisteminin ve belki telefon tuşları aracılığı ile ödemenin yapılabileceği bir yapıya kavuşturulmasının sağlayan bu noktadaki temel hedeflerimiz oluşturmaktadır, diyor ve tekrar bana ayrılan süreyi dikkatli kullanmaya çalışarak hepinize teşekkür ediyorum... Prof. Dr. Oktay GÜVEMLİ Sayın Arıoğlu’ na teşekkür ediyorum. Zamanlarını dikkatli kullandılar. Her zamanki gibi az fakat öz konuştular. Maliyeci arkadaşlarım konunun çoğunu atı, özünün yakalayıp konuşabiliyorlar. Teşekkür ederim. Şimdi sayın Prof.Ömer Lalik’ e söz veriyorum. Buyurun sayın Lalik. Prof. Dr. Ömer LALİK Teşekkür ederim Sayın Başkan, değerli meslektaşlarım. Bir kere daha günaydın derken, Arıoğlu kadar süreye sadık kalamayacağımı belirtmek isterim. İnşallah ekonomik gelişme olmaz ve muhasebeci de muhasebe de eski tas eski hamam gider demiyeyim de.. Efendim iki gündür başarıyla süren sempozyumdaki bildirileri yeteneğim ölçüsünde dikkatle izledim. Meslektaşlarımın heyecanını gözledim. Kimi bildiriler beni bugüne kadar çok fazla düşünmediğim konulara taşıdı ve mesleğimizin değişime ne denli ihtiyacı olduğunu bir kez daha algıladım. Bu nedenle bu konuyu seçen oda yöneticilerine, Bilim Kurulu’ na bildiri sunanlara, katkı verenlere ve siz katılımcılara başlangıçta teşekkür etmek istiyorum. Ancak şeytan ayrıtı da gizlidir. Ben biraz evvel sayın başkanın vaadettiği gibi panel temasını “21.Yüzyılda Muhasebe Mesleğinin Ekonomik Gelişmelere Beklenen Katkısı “ olarak algılarsam, başlangıçta şunları kabul etmem lazım. Ekonomistler öngördükleri ekonomik gelişmeler için 21.yüzyılda muhasebe mesleğinin katkılarının beklemektedirler. Muhasebe bilimi, uygulamada ekonomi bilimi ve uygulamalarıyla birebir uyum içinde çalışır. Ulusal, uluslar arası ve ulus ötesi ekonomik gelişmeleri planlayan ve yönlendiren önemli öğelerden biri muhasebe mesleğidir. Kabul etmem gerekir ki, ben kendimi bu özellikleri taşıyan bir muhasebe mesleği mensubun olarak maalesef göremiyorum. Onun için konuyu şöyle alıyorum: Ekonomik gelişmelere beklenen katkı yerine, beklenen ekonomik gelişmelere, yani “21.Yüzyılda Beklenen Ekonomik Gelişmelere Muhasebe Mesleğinin Katkıları Ne Olabilir ?“ Olaya böyle yaklaşacağım. Tabiatıyla buraya , beklenen ekonomik gelişmeler havuzuna atlayarak yaklaşacaksam, o zaman 21.yüzyılda beklenen ekonomik gelişmelerin ne olduğunu öngörmek gerekmektedir ve bilimde ve meslekte muhasebecinin neden değişmesi gerektiğini öncelikle size ifade etmeliyim. Ardından 21.yüzyılda beklenen ekonomik gelişmeler neler olabilir bunu söylemeliyim. Ardından muhasebecilik mesleğinde olması gerekli değişimleri parametrelerle sizi sıkmadan anlatabilmeliyim ki katkı verip veremeyeceğimizi ortaya koyabilelim. Sayın dinleyenler, ben burada muhasebe biliminin toplumbilimleri içine katsam ve muhasebe de toplumbiliminin bir gücüdür desem, eğer burada toplumbilimciler olsaydı hepsi yerlerinden hoplarlardı. Bunu biliyorum. Ancak muhasebenin de toplumsal bir yönü olduğunu da hepimiz biliyoruz. Ben toplumsal bilimi toplumbilimcilerden daha geniş bir açıdan yakalamak istiyorum. Bana göre toplumbilim, toplumdaki değişimin eğilimlerini saptayabilmek amacıyla girişilen her türlü çabaya verilen bir isim olmadır. Bu noktada muhasebe bilimiyle toplumbilim belli alanda birbirini tamlayan bilim dalları olarak karşımıza çıkabilir. Muhasebe bilimcisi aynen toplum bilimci gibi ekonomideki değişim ve bunun getirdiklerini neden – sonuç ilişkileri içerisinde arayacak, zaman ve mekan boyutlarında karşılaştırmalar yapacaktır. Bu karşılaştırmalarını bir yöntem içinde değerlendirecektir. Bir toplum bilimci gibi toplumu ve ekonomi dünyasını laboratuvar olarak kullanacaktır. Zaman içine karşılaştırmalar yaparken belli bir dönemde belli nedenlerin hangi sonuçları yarattığı noktasında buluşuluyorsa bu anlamlı bir bulgudur ve belli bir eğilimi belirler. Buna karış zaman ve mekan içindeki karşılaştırmalarda arklı sonuçlar elde ediliyorsa bu farklılığın nedenlerini de açıklamak bir toplumbilimci gibi muhasebe bilicisinin de görevi olacaktır. Neden bunu söylüyorum? 21.yüzyılın şekillendirilmesinde muhasebeci görev yaparken kendini sadece ekonomik yönlü gelişmelere bağlı olarak değil, topum bilimindeki toplumsal gelişmelere ve siyasal gelişmelere siyasette bağlı olarak meslek kendini şekillendirecektir. Bunun için ifade ediyorum ve 21.yüzyılda beklenen ekonomik gelişmelere muhasebeci günlük mesleğinin katkı verebilmesi için öncelikle ileriyi görebilmemiz gerekmektedir. Bu ileri görüşü oluşturabilmek için sadece ekonomini verilerini kullanmak günümüzde yetmiyor. Görünen o ki dünyamız küresel Pazar özellikleriyle donanırken tarihsel, kültürel ve siyasal birikimlerle bütünleşmiş ekonomik etkenler öne çıkıyor. Ve ülkelerin 21.yüzyıldaki konumunu ve işlevlerini şekillendiriyor. Günümüzdeki güç dengelerini bu millet çerçevesinde bir devletin dünyadaki konumunu belirleyici faktör, alternatif avantajlardan en üst düzeyde yararlanma yeteneği olarak ortaya çıkıyor. Ben bu konuyu daha mikro seviyede ve Türkiye açısından değerlendirmek istiyorum. 21.yüzyıla girerken Türkiye önümüzdeki on yılların küresel bir işlevinin eşiğinde görünüyor. Dün sayın Bonofiyel değindi: çağdaş Türkiye Avrasya’ ın öncü bir ekonomik, bir siyasal atılım iddiasının koruyor. Öngördüğümüz uluslar arası işlev Avrupa’ nın eteklerindeki bir çevre, Türkiye’ li olmakla sınırlı değil. İşlevini, yükselen Avrasya gerçeğinde merkezi ve belirleyici bir konum olarak, kişisel olarak algılıyoruz. Bulunduğumuz nokta budur. Bu görüşü destekleyen önemli nedenlerde vardır. Bunlardan ilki çok sayıdaki gözlemcinin ifadesine dayandırılabilinir. Bu gözlemciler önümüzdeki yüzyılın oyun alanını Avrasya olarak tanımlamaktadır. Üretim, iletişim ve basın teknolojilerinin gelişimi, Batı Avrupa’ dan Batı Çin’ e uzanan Avrasya coğrafyasında, Avrupa ile Asya’ nın birbiri ile bağlantılı ve karşılıklı bağlı olacakları işaret ediliyor. Ayrıca önümüzdeki yüzyılda ekonomik oluşumun önemli bölümü Avrasya da gerçekleşecektir. Yeni enerji kaynaklarının gelişimi, enerji koridorlarının açılışı daha şimdiden buna işaret ediyor. Soğuk savaş sonrasının şekillenişi, çok saydı bağımsız devletin uluslar arası arenaya çıkmasına tanık oldu. Bu yeni devletlerin büyük bölümünü Balkanlarda, Kafkasya’ da Orta Asya’ da Türkiye’ nin tarihi inancı ve iklimi paylaştığı ülkeler oluşturuyor. Bu durum tarih ve kültür ve boyutları olan yeni bir uluslar arası ortamı Türkiye’ ye sağlamakta. Ayrıca bu yeni ulus devletler zaman geçirmeksizin ekonomilerini geliştirmeye, yabancı yatırıma ve rekabete açılmaya yöneldiler. Bu coğrafyanın delegeleri ve etkili aktörü ise Türkiye. Bağımsızlıklarını yeni kazanan bu devletlerin ekonomik ekonomik yeniden yapılanma sürecinde Türkiye onların yaşamsal ortağı. Bu stratejik değişim, Türkiye’ deki yeni bilinçle eş zamanlı gelişti. Paylaşılmış bir tarihi ve benzer kültür özelliklerinin işler örnekleri çıkarıldı ve dış politikanın her alanında yaşama geçirildi. Bu bağlamda kendileriyle yüzyıllarca ortak bir tarihi, ortak bir devleti ve ortak bir kaderi paylaştığımız 26 ülkenin var olduğunu tekrar hatırlayalı. Bu söylediklerimi, orijinin belirlediği tarihi kaderi ve son 25 yılın istatistik ortalamalarını kullanarak verilerin sıkıcılığına dalmadan yaptığım bir özetle sizlere sunmaya çalıştım. Ve 1925’ li yıllara uzanan bir projeksiyonu özetlemeye çalıştım Türkiye açısından. Bu özeti irdeleyen herkes Avrasya’ da Türkiye’ nin belirleyici bir işlev taşıyacağını kolayca kavrayacaktır. Geçmişte ve bugün NATO’ ya stratejik katkılarıyla bilinen Türkiye , şimdi ekonomik canlılığıyla, girişimciğiyle ve dış ticaretiyle öne çıkıyor. Türkiye’ nin yeni ve güçlü bir ekonomik ivmenin sağladığı hızlı bölgesel rolünü küresel bir role dönüştürüyor. Tabiatıyla bu , muhasebe meslek mensuplarının Pazar alanını da genişletiyor. Biliyorsunuz küreselleşme adıyla bir oyun sergileniyor, ancak bu oyun son 20 yılın bir oyunu değil. 20.Yüzyılda, 1914’ lerden sahnelenen bir oyun. Beklenen, 21.yüzyılda bu sahnenin olabildiğince genişleyeceği her oyun kuralının beraberinde getiriyor. Oyuna katılmak isteyenler öncelikle yeni kuralları öğrenmek zorundalar. Küreselleşmeyi briç turnuvalarına benzetiyorum. Yeni konvansiyonlar , rakibi göremeden oynama, hücumlar , riskler , savunmalar, analizler, öngörüler, itirazlar, denetimler, yeni fırsatlar. Hepiniz bilirsiniz briç, piştinin tekdüzeliğini taşımaz. Her gelen yeni bir dünya açar önünüze, aynen küreselleşme oyunu gibi. Birçok ülke küreselleşme sürecini fırsatlar devri olarak değerlendiriyor. Küreselleşmenin getirdiği değişim, ülkeler, bölgeler, hükümetler, kurumlar ve şirketler arasındaki mesafenin giderek azalması sadece ticaret, yatırım alanında değil, doğa kaynakların kullanımı ve çevre sorularını da getiriyor. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde sağlanan hızlı ilerlemeler piyasalara bağlı ekonomik gelişmeler ve dünya ekonomik sahnesine çıkan yeni oyuncular gibi pek çok faktör küreselleşmeyi destekliyor. Bu süreç özellikle dünya ticareti ve yabancı sermaye açısından ço öneli ekonomik fırsatlar yaratıyor. Bununla birlikte iç piyasaların serbestleştirilmesi ve uluslar arası rekabete açılması aynı zamanda küresel düzeyde ekonomik büyüme hızının yavaşlaması, işsizliğin artması gibi olumsuzlukları ve riskleri de beraberinde getiriyor. Özetle küreselleşme umutlu umutsuzluğu birlikte taşıyor. 21.Yüzyılın ilk çeyreğinde dünya, aynen 1970 ve 1980’ lerde geçirdiği büyük dönüşüm gibi, günümüz dünyasında da gelecekte farklı olacak. Bu değişiklikler yaşama, çalışma, ticaret yapma ve hatta kendimizi yönetme biçimlerimizi etkileyecek. Temel soru; ekonomik yönetme ve sosyal adaleti geliştirecek, çevreyi koruyacak ve çok kültürlülüğün meydan okumalarına cevap verecek politikaları tasarlamaya ve uygulamaya hazır olup olmadığımız noktasında. İşte bu nokta da ve bu bağlamda muhasebecilik mesleği, küresel bir aktör olmak için yola çıkan Türkiye ekonomisine katkı vermek için hazır mı?B Donanımı tamam mı? Bu soruları cevaplamamız gerekiyor. Olabilecek katkılarımız için, küreselleşmenin mesleğimizin ilgi alanına giren bölümlerindeki zayıflığını, eksikliğini ve yetersizliklerini bulup çıkarmamız bizden bekleniyor. Sayın katılımcılar, OECD, 21.yüzyılın ilk 20 yılında dünya ekonomisinin izleyebileceği alternatif yollara ilişkin iki senaryo geliştirmiş. Senaryoların amacı politikaların ve bunları dünya ekonomisi gelişmesine etkilerinin analizi için bir çerçeve çizmek. Birinci senaryo; yavaş büyüme senaryosu. İşi uzatmadan, buna “eski hamam eski tas” yaklaşımı demeniz mümkün. İkinci senaryo; hızlı büyüme senaryosu. Burada ihtiyatlı para ve maliye politikalarını, piyasayı düzenleyici reformların devamı, ticaret ve yatırım politikalarının liberalizasyonunda hızlı ilerlemeyi ve diğer önemleri ifade etmek istiyor. İster “yavaş” senaryosunu, ister “hızlı büyüme” senaryosunu Türkiye ölçeklerine indirdiğiniz zaman Türkiye ‘ nin bugünün benzer ülkelerinde göre çok fazla önde olduğunu görüyoruz. Ve Türkiye kendi ölçekleriyle hızlı büyüme senaryosunu uygularsa, OECD ülkelerinin yavaş büyüme senaryolarını uygulamaları halinde Türkiye’ nin yakın bir gelecekte ekonomik olarak bunlara yetişebileceği matematik olarak kendisini gösteriyor. Burada tabiatıyla küreselleşme, oyununu uluslar arası kuralları ticaret, yatırım, finans ve vergilendirmede serbest ve açık çok taraflı bir sistemin kurulması, korunması ve o ölçüde güçlendirilmesi koşulları üzerine inşa edilmektedir. Böyle bir yapılanmada mal ve hizmetler ticaretiyle sermaye hareketliliği öne çıkmaktadır. Örneğin, küresel bilgisayar ağlarının gelişmesi ve iletişim maliyetlerinin azalması, önümüzdeki 20 yılda bilgi yoğun hizmet faaliyetlerini gösterecek meslekler arasında belki de karamsarlığa düşmeden muhasebecilik mesleğini kurtaracaktır. Değerli konuklar, uluslar arası ilişkilerde karmaşıklığın her geçen gün atması ulusal şirketlerin uluslar arası platforma taşınması yeni kavramları gündeme getirmektedir. Uluslar arası şirketler sayıları çok az olmakla birlikte uyrukları belli olmayan ulus ötesi şirketlere dönüşmektedir. Amiyane tabirle “kimin eli kimin cebinde” belli değildir. Sermaye o kadar hareketlendirilmiştir ki bu hareketli ortamda riskler artmış ve denetim imkanlarının boyutları kısıtlanmıştır. Riskler her zaman artacaktır. İşte Meksika’ da, yakın zamanda Uzak Doğu’ da yaşanan riskler 21.yüzyılın risklerinin de beraberinde getirecektir. Küreselleşme, öyle herşeyi çözecek aspirin değildir. Bu risklerin ortadan kalkması için öyleyse 21.yüzyılda bir reformlar paketi yapmak gerekir .Yani belenen ekonomik gelişmeleri bir sıraya dizmek gerekir. İşte bu sıralanış içinde muhasebeciye neler düştüğünü hep beraber tartışıp bulmak durumundayız. Bu reformları ben kendi aklımda okuduklarımdan şöyle sıralamaya çalıştım; sağlam bir kredi kültürü için gerekli olan kurumların ve finansal altyapını çoğaltılması Para ve sermaye piyasalarında açıklık ve rekabet de dahil piyasaların işleyiş düzeninin geliştirilmesi. Piyasa disiplininin işleyişini destekleyecek ve tamamlayacak, düzenleyecek ve gözetici önlemlerin alınması. ülkeler arasında potansiyel gerginlikleri azaltacak ve vergi engelleri ni en aza indirecek önlemleri alarak, kaynakların uluslar arası düzeyde daha dengeli ve adil dağılımını sağlamak amacıyla uluslar arası bir disiplin anlayışını geliştirmek. Sürdürülebilir ekonomik kalkınma için sağlıklı çevre politikaları üret mek bu reform paketinin içinde olacaktır. 21.Yüzyıl, bu reformlara gebe ise muhasebeciler bu reformlara ayak uydurabilecek midir? Mesleğin geleceğini belirleyecek cevap bu soruda gizlidir. Öyleyse bu soruya bakarak, biz şunu ifade etmek ve bilinçaltımıza şunu kazımak durumundayız. Bugün dün değildir. Yarın da bugün olmayacaktır. Gözlerinizi bir an yumunuz. Kendinizin düşüncelerinizi ve yaptığınız işlerin bugüne kadar ne kadar önemli değişmeler gösterdiğini hepimizin bilinçaltımızda yakalayacağız. Yarın bu daha hızlı bir değişim gerektirecek. Öyleyse ekonomide değil teknolojik değişimde biraz evvel sayın Tanyel’ in söylediği gibi organizasyonel değişimde , demokratik değişimde, siyasal değişimde, sosyal ve kültürel değişimde, siyasal değişimde ve ekolojik değişimde arayacaktır. Yani muhasebeci bugünkü muhasebeciden farklı, çok boyutlu bir robot olacaktır. Her şeyi bilecek , her şeyi görecek ve her şeyi anlayacaktır. Robotlaşma, hızlı haberleşme, bilgisayarlaşma, ulus devlet , kentleşme, bireyselleşme, küreselleşme, özelleştirme. Bu üç günde her şey söylendi. Bunların ne anlama geldiğin hepimiz biliyoruz, ama teknolojik değişim bizi hiç korkutmamalı. Neden ?. çünkü teknolojik devrim öylesine bir devri ki insan sermayesine ihtiyaç duyuyor. Öyle bir devrim ki insan sermayesine ihtiyaç duyuyor. Öyle bir devrim ki entelektüel sermayede gelişmeye ihtiyaç duyuyor. Neden ? Çünkü o teknolojiyi insan beyni yaratıyor. Durum böyle olduğunda entelektüel sermaye dediğimiz bilgi ve deneyim sahibi olmak. Eğer biz kendimizi bu bilgini ve deneyimin sahibi muhasebeciler olarak görüyorsak karamsarlığa hiç gerek duymamamız gerekiyor. Sözlerimi bağlarken şunu ifade etmek istiyorum. Sorun sadece muhasebe mesleğinin sorunu değil. Sorun sadece üniversitelerin sorunu değil. Sorun doğumdan başlayıp ölüme kadar sürecek, yaşanacak bir eğitimin sorunu. Biraz evvel dışarıda da tartışırken söyledim. Eğer bir Amerikalı İlkokul öğrencisi, ilkokulu bitirdiği zaman anadili Fransızca’ dan başka 3 ekstra dili daha konuşuyorsa, sonuçta o teknolojiye, o değişime kendisini çok çabuk adapte edebiliyor demektir. Sonuçta ben kendimi çok şanslı sayıyorum. Yaşım 56 olduğu için değişime ayak uydurmaya uğraşmama gerek yok. Artık emekli maaşımı alıp oturabilirim. Ama 35 yaşlarda olan muhasebeciler için değişmezlerse tehlike çanları çalıyor. Cumhuriyetimizin 75.yılında gördük. Aslında gelecek yıl 2000 yılındayız. Geleceği bakmak için iyi bir zaman. 2023 yılında Türkiye Cumhuriyeti 100 yaşına olacak. Bir devlet için emekleme yaşı. 100 Yıl gülü bir devlet için hiçbir şey değil, bugün doğan çocuklar 2023’ de 23 yaşında olacak. Bugünün gençleri 2023 yılının yöneticileri olacak. Yani yerimiz gençlere terk edilecek. Gençler hakim olacak pek çok şeye, ama gelecek 100 yıl Türkiye için nasıl bir anlam taşıyacak? Türkiye ‘ nin yeri ne olacak? Bunlar heyecan veren sorular, yerinde sorular. Ben istatistiklere boğulmadan, mesleğimizden beklenecek bir katkı varsa, rakamların soğukluğuna dalmadan dillendirmeye çalıştım. Ve kendi kendime sordum bu konuşmayı hazırlarken. Ben kimim? Güçlü Türkiye ekonomisi için yeterli miyim? Hepinize saygılar sunarım. Prof. Dr. Oktay GÜVEMLİ Efendim teşekkür ederim. Sayın Prof. Dr. Ömer Lalik 29 dakika konuştu. Ama çok da güzel konuları ortaya getirdi. Dinlemek de gerekiyordu. Bu sempozyumu Değerlendirme Kurulu’ nun onun söylediği notları da alarak değerlendirmesini tavsiye ederim. Kendisinin konuşması bir bildiri şeklindeydi. Özel hazırlanmış değerli arkadaşımız. Bu , sempozyuma verdiği değeri de gösteriyor. Kendisine bir defa daha teşekkür etmek istiyorum. Ancak , bizim ekonomik gelişmeler beklenen katkıları meselesinde, “beklenen” sözcüğünü “ekonomini değişimi” arkasına koyma meselesini biz de düşünmüştük. Ama biz muhasebeciyiz. Bir hizmet veriyoruz. Herşeyden evvel bir destek hizmetidir muhasebe. Ekonomide ki gelişmeler deyince, esasen beklenen değişmeler diye düşünmüştük. Değerli arkadaşımız bunu daha aşmış oldu. Onun dikkatine de teşekkür ederim. Ama ben temelde bizim mesleğimizden beklentilerin, değişmelerin herzaman öne çıkmasını isterim. Onu da belirtmek isterim. Teşekkür ederim. Şimdi sıraya göre sözü Hasan Kaval’ a veriyorum. O bizim gibi çok konuşmaz, içimizde çok istisna bir arkadaşımızdır. Buyrun sayın Kaval. Prof. Dr. Hasan KAVAL Teşekkür ederim Sayın Başkan mesajınız alınmıştır. Mesajınız kadar, izleyicilere olan saygımdan dolayı mümkün olduğu kadar süreyi kısa tutmaya çalışacağım. Sözlerime başlamadan sayın başkanını, sayın hocalarımı, sayın meslektaşlarımı saygıyla sevgiyle selamlıyorum. Özellikle muhasebe denetim mesleğinin, yasal olarak bir yeri olmadığı halde yasal meslek potasından olarak, mali müşavirler odalarından alarak, 4.bin metrede başarıyla sallayarak koşturan İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası mensuplarına, sayın başkan Yahya Arıkan nezdinde teşekkürlerimi ve hürmetlerimi bildirmek istiyorum. Efendim konumuz ekonomik gelişmelerin muhasebecilere katkıları. Bunu ortaya koyabilmek için öncelikle şimdiki mevcut durum ekonomiye nasıl katkıda bulunacak, sonra ekonomik gelişmeler ne olacak onu tespit etmek, bu biçimde de bizim katkımız ne olabilir bunu tespit etmek gerekiyor. Ancak bizim yurdumuzda 3 ay sonraki ekonomik durumu görmek mümkün değil ki, bir yüzyılın gelişmelerini tahmin etmek de bir o kadar zor. Klasik olarak yıllardan beri muhasebe biriminin yaptığı bir sınıflama veya görev ayrımı var. Bilindiği gibi kitapları açtığımızda muhasebenin temel işlevini ikiye ayırarak işliyoruz, “dışa yönelik muhasebe ve içe yönelik muhasebe” diye. Dışa yönelik muhasebedeki kastımız muhasebecinin konuyu aydınlatma pozisyonunda icra kapsamındaki görevi. Bu kapsamda kimlere hizmet veriyoruz? Özellikle hissedarlarımıza hizmet veriyoruz. Sonra kreditörlere sırasıyla gidiyor. Ama bu görevi yerine getirirken bizden istenen bazı bilgileri şu anda sağlayabilecek durumda değiliz. Bu yetersizliğe neden olan muhasebenin bugünkü kabul görmüş genel ilkeleri olarak belirtiyor. Şöyle ki, şu anda bizim geleneksel muhasebe yapımız özellikle şirketin öz sermayesinin defter değirin ortaya koymama yönelik ve bu biçim tarihi maliyetlere dayalı. Bu durum sonuçta şirketin dağıtılabilir kar rakamını etkiliyor. Oysa toplumun bizden istediği sadece dağıtılabilir kar rakamını etkiliyor. Oysa toplumun bizden istediği sadece dağıtılabilir kar değil. Özellikle sermaye piyasasındaki gelişmeler malum, sermaye piyasası geliştikçe kişiler sadece yurdun da faaliyet gösteren şirketler yatırım yapmaktan çıkarıp uluslar arası yatırımlara, uluslar arası borsalara ulaşabilmeyi hayal ettiği sürece bu tarihi maliyetler yeterli olmuyor. Özellikle devir, birleşme gibi özel durumlarda birde ülke paylarının devri. Yani borsadan hisse senedi alıp satma gibi durumlarda maalesef yeterli derecede faydalı olmuyorlar. Onun için özel uzmanlar , uzmanlıklar belirleniyor. Portföy branşı oluşuyor. Halbuki bizim yetersizliğimiz buradan çıkıyor. Ben öyle sanıyorum ki önümüzdeki yüzyılda, tarihi maliyetlerin yanında günlük cari değerlere uygun da günlük muhasebe işletme zorundayız. Bu kısmen başladı da gördüğüm kadarıyla. Çünkü yabancı şirketlerin faaliyet raporlarına baktığımızda tarihi maliyetlerin yanında piyasa fiyatlarıyla değerlenmiş günlük durumu gösteren, adeta benim deyimimle şirketin sermayesinin bütçedeki değerini gösteren finansal tablolar yer alıyor. Onun ötesinde, özellikle ortak Pazar bünyesinde banka ve kredi kurumlarının formalizasyonu kapsamında yapılmış bazı ödemeler var. Bankaların ve aracı kurumların net öz varlıkları nedir? Taşıdıkları risklere uygun öz varlıkları var mı diye çalışmalar yapılıyor ve bunlar bağlayıcı karalar şeklinde bankalara ve kredi kurumlarına uygulattırılıyor. Bunların bir kısmını da, sayın hocam Ömer Lalik bey burada, SPK bugün için bizim aracı kurumlarımızdan istiyor. Sermaye nasıl gelişti? Aynı şey bankalarımız için de söz konusu. Bunlara baktığınız zaman görüyorsunuz ki değer verilmeyen tarihi maliyetlerden vazgeçilmiş, günlük tablo halindeki değerler esas alınarak düzenleniyor bu tablolar. Dolayısıyla, tablo günündeki şirketin öz sermayesi dendiğinde net varlık veya öz varlık diye bir kavrama doğru götürmüş bizi. Yani bizim artık klasik tarihi maliyetlerle muhasebe yapan kişiler olmaktan çıkıp, piyasanın ihtiyacını veya yatırımcıların ihtiyacını karşılar şekilde, şirketin günlük değerlere ifade edebilen bazı tabloları düzenlememiz gerekecek. Ekonomimizdeki sonu yüzyıldaki gelişmeler bunu zorunlu kılıyor. Bunu, kamuyu aydınlatma fonksiyonu içinde muhasebecinin üstlenmek zorunda kaldığı yeni görevi olarak görüyorum ben. Bunu muhasebeciliği finansmancılığa doğru iten bir geçit olarak görüyorum ve diyorum ki eğer bizler muhasebeciliğimiz kadar ,, en az finansmancılar kadar finansmancı olmadığımız sürece katkımız sınırlı olur. Marjinal olur. Şimdi aynı konuda başka bir şeye daha dikkatinizi çekmek istiyorum. Her dönemin IN’ leri olur, OUT’ları olur. 20.Yüzyıla girerken hızla ilk endüstrileşme, alıp teknoloji kullanma falan. Ve buna paralele olarak muhasebecilere yansıyan da işte bu çift taraflı kayıt sistemi içinde özellikle hesap planlarına bağımlı kalmak gibi bir gelişme oldu. Bu yüzyılın ilmini de çevre olarak görüyorum. Çevre korumacılığı olarak görüyorum. Buna esasında 10 yıl kadar önce otomobil şirketleri başladılar. Araba satışlarındaki reklamlarda çevre korumacı olarak ve her yöne dağıldı. Şimdi “çevre muhasebecisi “ diye yeni bir dal ortaya çıktı. Bu yeni dal öyle ileri gitti ki, Ortak Pazar bünyesinde düzenlemelere neden oldu. Bir tebliğ şeklinde veya bir direktif şeklinde yayınlandı. Bildiğim şu, artık şirketler faaliyet raporlarının içinde nasıl bağımsız denetim raporlarına yer veriyorlar ise aynı detayda veya öneli çevre raporlarına da yer vermek zorundalar. Bunu da çevre mühendisleri ile birlikte muhasebeciler hazırlamak, onaylamak zorunda kalıyorlar. Yani bundan şu sonuç çakıyor: Biz kamuyu aydınlatan kişiler olarak, şirketlerin çevreye ne kadar yakın, ne kadar çevreyi korumak için tedbirler aldığını artık raporlamak zorundayız. Kendimizi de çevre mühendisleri gibi hazırlamak zorundayız. Bir ikinci dikkatimi çeken gelişme şu. Bunu, kamuyu aydınlatma fonksiyonu kapsamında söyleyeceğim, muhasebecilerden beklenen şeyler olarak görüyorum. Niye ekonomiye katkı verebilmek için, ikinci fonksiyonu da muhasebenin bilindiği gibi yönetime alacağı kararlarda gerekil bilgi, yeterli bilgi vermek, zamanında doğru bilgi vermek şeklinde özetlenebiliyordu ki, bu da özellikle fiyatlanma kararlarında, planlanma karalarında ve ileri kontrolüne ilişkin kararlarındaydı? Bu ihtiyaçların olduğu gibi devam ettiğini görüyoruz, kanısındayım ben. Devam edilecek, ama daha ağır yükle deva edilecek. Esasında bunun çatısı çıktı ortaya. Bu kapsamda ben özellikle Almanca’ da kullanılan “Kontrol – it” –ki ingilizceden geçme- onun literatüre yansıyan konu olduğu dikkatimi çekiyordu. Sözlüğe bakıyorsunuz ki planlama, işletmenin pazarlama - satış fonksiyonlarını harmonize eden muhasebenin üstünde, yönetim altında, ama kurmay görevi gören bir birim olacaktır. Sayın Jak Kamhi olsun, diğer konuşmacılar olsun, beni bu konuda biraz daha ileriye götürdüler. Buna yeni biri isim bulmuşlar, “Sistem Muhasebeciliği” diyorlar. Gerçekten o şeye uygun, beklenir fonksiyona uygun, beklentilere uygun bir isim bulmuşlar. O kavramı çok tuttum. Çünkü artık üst yönetim bizler, şu maliyeti falan öyle genel tablolar değildi farklı kararlara uygun farklı bilgiler istiyoruz. Bunun yansıması olarak da görebildiğim kararıyla bugün başta koyduğumuz hesap planına bağlı, temeli tam maliyet sistemine dayalı ve nihayi hedefi olarak da sene sonunda vergi usul yasasına uygun şeklide stok değerlenmeye imkan veren bilgi üretmekten artık biz kurtulacağız. Ya ne olacak ? Paralel hesaplar diye tabir edilen bir şekilde katlı maliyet bilgilerinin üretildiği ve raporlandığı bir sistem yaratmak zorundayız. Kimler yaratmak zorunda? Bizler, muhasebeciler yaratmak zorunda. Bu yönde de arkadaşlar sabahtan beri söylenenler yönünde artık kendimizi bu klasik muhasebeci mantığından kurtarıp, farklı düşünenen, aynı işletmeci gibi düşünene ve hazır bilgileri sağlayan kurum olmak zorundayız. Üçüncü bir fonksiyon olarak da arkadaşlar henüz kitaplara yansımadı ama ben şunu görüyorum. Bizler, şirketlerin iç kontrol sistemini değiştirmekle yükümlü kişileriz. Bir defa denetçiler olarak, böyle istediğimiz kadar vergi inceleyelim falan, biliyorsunuz fark etmiyor. Ya ne oluyor? Bizim dayandığımız tek yer var. İç kontrol sistemi. İşletmeler büyüdükçe bunun önemi daha da artıyor, zorlaşıyor, ama bizim imdadımıza ne yetişiyor? Bilgisayarlar, yeni bir iletişim teknolojisi yetişiyor. Eğer belki kendimizi bu bilgisayar kullanımı yönünde değiştirebilirsek, geliştirebilirsek, bir de bu fonksiyonu yerine getirebiliriz. Sayın Durmuş hocamın belirttiği gibi, kendimizi marjinal muhasebeci mantığına vurgulamayıp, işletmeciler, yöneticiden bir adım önde olma gereğini hazmedebilirsek, özümseyebilirsek kendi içimizde, fazlasıyla ekonomiye katkımız olacağını, fazlasıyla sinerji yaratacağımızı görüyorum, düşünüyorum. Teşekkür ederim. Prof. Dr.Oktay GÜVEMLİ Ben sayın KAVAL’ a teşekkür ederim, ne kadar olsa bizden genç bir profesör. Yazdıklarının derleri, topladı sağ olsun. Yalnız bir şey var. Çevre muhasebesi meselesine o kadar çok değinildi ki ben de birkaç kelimeye değinmek istiyorum. Bunlara çözüm getirmek gerek. Çünkü bu bizim bildiğimiz muhasebe değil. Bizim bildiğimiz rakamlar değil. Bu problemlere çözüm getirmek lazım. Bizim bildiğimiz rakamlar değil. Bir yere fabrika kurarsanız onun yatırım tutarı var, satışları var, maliyeti var, finansmanı var, varoluşu var. Bu o değil. Siz bir yere fabrika kurarsanız o fabrika o yöreye yarar sağlıyor ne yapıyor? Gıda üretiyor. Mesela konserve fabrikası orada istihdam yaratıyor, fakat çevreye de zarar veriyor. Verdiği zarar nedir? Havayı kirletiyor, toprağı, suyu kirletiyor falan. Şimdi bu bir değil, yararlar ve zararlar. Yararlar fazla ise bu fabrikaya peki diyorsunuz, zararlar fazla ise hayır yapma diyorsunuz, bu. Ama bizim bildiğimiz rakamlar değil. Şimdi bu noktada şunu da söylemem izin verin. Muhasebenin her şeyi 19.yüzyılda tamamlanmıştır. Çok büyük bir asırdır bu asır. Bakınız bütün muhasebenin her şeyi, her şeyi bitmiştir. 20.yüzyılın katkısı ne o tarihten 19.yüzyıla gelip de baktığınız zaman biliyor musunuz. Hesap planlarındaki gelişme, muhasebenin görev alanlarının, yetkilerinin biraz fazlalaşması ve bilgisayarlar. 20.yüzyıl muhasebeye bilimsel olarak bir şey katmamıştır. Bilimsel olarak bir şey yoktur. 19.yüzyıl’ a gelip baktığınız zaman tablo bu. Şimdi bunu niye söylüyorum? 21.yüzyıl’ a giriyoruz. Ömer bey arkadaşım söyledi. Dedi ki ; “Bugünkü gençler 2023 yılında bu konuyu ele alacaklar ve bunu yürütecekler. Yirmi sene sonra işte o arkadaşların bu dünya üzerinde yaşayacakları en önemli mesele. Akademistler de dahil, uygulayıcılar da dahil, meslek odası mensupları da dahil hepimiz çevre muhasebesinin üzerine doğru gitmek zorundayız. İki senede bir eğer İstanbul Sanayi Odası bunu yapıyorsa, kendilerine salık veririm yani 2000 yılını geçtiğiniz zaman ilk temellerini bu kondu atın. Yani sempozyumlarınız bu çevrenin denetimine dönük olmalı. Muhasebe bu denetimi nasıl yapara doğru dönük olmak zorundasınız. Artık uluslar arası standartlara dönük olmak zorundasınız. Bunu da yapacağınızdan eminim. Kusura bakmayın. Böyle önümüze büyük bir mesele geldi mi muhakkak küçük bir anektod vermemiz gerektiğini düşündüm. Ben söyledim, dedim ki lütfen tahammül edin. 3,5 – 4 dakika konuştum şimdi İzmir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Başkanı Ayhan beye söz veriyorum. Buyrun efendim. AYHAN BALTACI Mesaj alındı hocam. Özellikle İstanbul Oda Başkanımıza, Oda Yönetimine, İzmir Odası olarak teşekkürlerimizi sunuyoruz. Çok keyifli anlar yaşadık bu arada. Bir sempozyumla bilgilerimizi tazeledik, yeniledik. Yeni bir vizyon oluşuyor. İkinci bir teşekkürüm , İzmir Odası’ na bizlere bu konuda yer vermiş olmasından dolayı. Değerli katılımcılar, konu, deminden beri ifade edildiği gibi “21.Yüzyıl’ da Muhasebe Mesleğinin Ekonomik Gelişmelere ya da Beklenen Ekonomik Gelişmelere Katkısı” Benim günlük yaşamımda , meslek yaşamımda, meslek politikaları yaşamımda, yani oda çalışmalarımda ve hatta siyasal yaşamımda çok kullandığım bir kavram var. Denetim kavramını söyle kullanıyorum: “Başarıya giden yol denetimden geçer.” Çok sık kullandığım bir kavram. İstanbul Odası ‘ nın da böyle bir konuda dördüncüsünü düzenlediği denetim konulu sempozyumda , denetimi , toplumun birçok içinde bulunduğu alandan sosyal yaşamda geçerli olan bir konu olarak düşünüyoruz. Ülkemizden son 10 yıl içerisinde, örgütlü bir yapı içerisinde sorumlulukları yerine getiren meslek mensuplarının muhasebe mesleği ve muhasebe uygulamalarında önemli yerleri bulunmaktadır. Günümüze kadar düzenlenen birçok eğitim faaliyetlerinin mesleğin gelişmesine, iyileştirilmesine ve örgütlenmesine katkıları kuşkusuz yadsınamaz. İki gündür sürmekte olan bu sempozyumda, 20.yüzyıl’ a girerken muhasebe mesleği mensuplarının yeni misyonlar kazanmasına tabii ki yeni olanaklar sağlanmıştır, sağlıyor. Eğitim çalışmalarının her zaman mesleğin saygınlığını ve kalitesini arttırmada önemli katkıları olduğu gerçeği de hepimiz tarafından biliniyor ve unutulmuyor globalleşen dünyamızda Türkiye’ nin konumu gün geçtikçe daha da önem kazanıyor. Dünya ülkelerinde bir bütünleşme gerçekleştirilirken, muhasebe uygulamalarının da uluslar arası ilkeler ve standartlara uyumlu olma zorunluluğunu beraberinde getiriyor. Sevgili katılımcılar, geçtiğimiz yıl bu uluslar arası boyutu alanında da burada bir ayıraç yapmak istiyorum. TÜRMOB yönetimimiz önderliğinde, bulunduğumuz coğrafyada aynı Karadeniz Ekonomik İşbirliği gibi yine Karadeniz Ülkeleri ve Balkan Ülkeleri Muhasebe Kuruluşları Federasyonu’ nun kurulması benimsendi. Umuyorum bu konuda daha çok mesafeler alınacaktır. Çünkü sadece ülkemizde sıkışıp kalmak, sadece ülkemizdeki ekonomik gelişmelere dönük bakmak, onları yorumlamak kuşkusuz yetmez. Onun uluslar arası boyutuna geçmek, tabii öncelikle bulunduğumuz coğrafyada mesleğimizin niceliksel ve niteliksel anlamda çok daha yeterli olduğu, Türkiye’ deki ekonomik gelişme seyrine göre belge ve kayıt düzeninin çok daha oturmuş, çok daha ileri boyutlarda oluğu, muhasebe mesleğimizin de camiamızın da o işlev görüyor olmasıdır. Bu, ülkemiz ve muhasebe camiamız , meslektaşlarımız açısından sanıyorum daha da umut verici bir gelişme olarak ortaya çıkıyor. Bu bütünleşme faaliyetlerine örgütümüz düzeyinde, TÜRMOB, TESMER ve Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirler Odalarına kuşkusuz büyük görevler düşüyor. Uygulayıcılar düzeyinde de serbest muhasebeci, serbest muhasebeci ve mali müşavirler ve yeminli mali müşavirlere de önemli birliktelikler ve sorumluklar getirmekte. Bunun yanı sıra meslek mensubu adayları olan stajyerlerin de gelecek kuşak uygulayıcıları olması bakımından önemle dikkate alınması gerektiğini düşünüyoruz. Önümüzdeki yüzyıl içerisinde herhangi bir tarihte ülkemizin Avrupa Topluluğu’ na katılması söz konusu olduğuna göre, u üye ülkeler arasındaki muhasebe uygulamalarının uyumlaştırılması stratejilerinin beraberinde getirecektir. Öncelikle Avrupa ülkelerindeki muhasebe uygulamalarında bu uyumlaştırmalardan uluslar arası muhasebe standartları ve Avrupa Birliği’ nin yönergeleriyle uyumlu olmanın yanı sıra ulusal muhasebe standartlarıyla muhasebe siteminin ülke yapısına uygun olması ve işletmelerin gereksinmelerini de karşılayacak nitelikte olması gerekiyor. Denetim kavramı ve denetim sorumluluğu, 3568 sayılı yasada meslek mensuplarımızın görevlerini bağımsızlığa, tarafsızlığı, dürüstlüğe ve gerçeğe uygun olarak yapmaları gerektiği belirtilmektedir. Bağımsız dış denetim ekonomik işlevden kaynaklanan sorumlulukları nedeniyle yerine getirilmesinde belli ilke ve kurallara uyma zorunda olduğu gibi görevini yerine getirirken kullandığı kıstaslarda belli normları dikkate almak zorundadır. Bir uygunluk denetimi olan dış denetim de finansal muhasebe standartları doğrultusunda gerçekleştiriliyor. Eylemleri olduğu ve olması gerektiği gibi doğru bir şekilde kayıtlara yansıtmak bu esaslara uygun mali tabloları kamuya sunmaya olanak sağlıyor. Bağımsız denetim, Türkiye’ nin uluslar arası ekonomilerde uyumlaşması sürecinde ülkemizde üretilen muhasebe bilgilerinin tüm dünyada aynı açıklık, güvenilirlik ve ortak dil temelinde kullanılabilmesini sağlamayı amaçlıyor. Uluslar arası genel kabul görmüş denetim ilkelerini rehber edinen bir dış denetçinin sunabileceği güvenilir bilgiler, sermaye piyasasındaki beklentileri de gerçeğe dönüştürecektir. Denetim, bir doğruluk, uygunluk, akılcılık sorgulaması olduğuna göre bu eylemin esasında kalite ve güvenilirlik sorgulamasına konu edilmesi gerekiyor. Bir uzmanlık belgesiyle belgelendirilen muhasebe mesleğinin uygulanmasında da bağımsız olması , hiç kuşkusuz temel şartlardan biridir. Muhasebe mesleği ve muhasebe işlemleri de bir destek görevi gören bir hizmet üretir. Üretilen bu hizmetlerin toplam kalite yönetimi kapsamında da değerlendirilmesi gerekiyor. Toplam kalite yönetiminde bilgi bekleyenlerin güvenilirliğini kazanmak temel amaç olması nedeniyle meslek mensupları tarafından yapılan denetimler sonucunda kamuya açıklanan bilgiler geleceğe yönelik kararların alınmasında temel veriler olacaktır. Sevgili katılımcılar, oyunun her kesimiyle yüz yüze ilişki de bulunan ve ülke sorunları karşı duyarlı bir meslek grubu olan muhasebe mesleği mensuplarının özelliklere ülkemizin önemli konularının başında gelen sosyal güvenlik sistemini özelleştirme , kayıt dışı ekonomi, istihdam yaratma, enflasyon konusu, Güney Doğu’ nun ekonomik gelişmesi, bürokrasinin azaltılması ve demokratikleşme gibi konularını ekonomik ve toplumsal boyutlarında siyasi taraf olmaksızın toplumun sesi de olması gerekiyor. Meslek eğitiminin yaygınlaştırılması ve haksız rekabetin ortadan kaldırılmasında toplam kalite yönetimi anlayışı doğrultusunda ülkemizin düzeyinde gerçek anlamda bağımsız dış denetimin yerleşmesiyle belirli sorunların çözülmesinde önemli yol alınmış olacaktır. Değerli arkadaşlarım yukarıda bahsedildiği gibi bir enflasyon süreci Türkiye’ nin son 15-20 yılında yoğunlukla devam ediyor. Bu yüksek enflasyon hiç kuşku yok ki ekonomimizi son derece olumsuz etkiliyor. Hele hele bu aralarda işte yaşamakta olan bu ekonomik sıkıntılar, üretimin düşmesine , işletmelerin kapanmasına ve işsizliğe de yol açıyor. Hiç kuşkusuz bu da mesleğimizi , camiamızı olumsuz yönde etkiliyor. Ekonominin geliştiği yerde hiç kuşku yok ki mesleğimizde o ölçüde daha etkin kılınacaktır. Daha anlamlı görevleri , ekonomiye katkıları bakımından daha anlamlı görevleri yerine getirecektir. Bilgi çağının doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan küreselleşme tüm kurum ve kuruluşlarda da yönetimsel, hukuksal, ekonomik, sosyal kültürel açılardan çözüm arayışlarını hızlandırıyor. Böyle bir ortamda işletmelerin küresel gelişmeleri oluşturduğu çerçevede ortaya çıkan fırsat ve kısıtlamalara uyum sağlanabilmesi için faaliyetlerini daha da etkin bir biçimde sürdürmek yükümlülüğü ve önemi artmaktadır. Denetim mesleği önemle kalkınmakta olan ülkelerde gerek kaynakların belirlenmesinde, güvenilir bilgilerin sağlanmasında en önemli unsur olurken, gerekse ülke genelinde denetim işlerinin yaygınlaştırılmasıyla kayıt dışı ekonominin ülke kaynakları içerisine çekilmesiyle sağlanacağı etkinlik kaçınılmaz bir gerçektir. İşletmenin dışa açılması, dünya ticaretinin gelişmesi ve rekabetin artması nedeniyle muhasebe verilerinin stratejik planların yapılmasında kullanılması bir zorunluluk olarak ortaya çıkıyor. Analiz ve yorumların amaçlarına ulaşabilmesi için, işletmelerin kendi durumlarını ve rakiplerini izleyebilmeleri için bilgisayar destekli standart muhasebe uygulamalarına önem verilmelidir diye düşünüyoruz. Muhasebe ve denetim alanlarında yaygınlaşma bir ülkede yeterli düzeye ulaşmadıysa, kuşkusuz ülkemizde şu anda da devam eden özelleştirmede de başarı sağlanamıyor. Özelleştirme kapsamı içerisinde yer alan KİT’ lerde yapılan denetimler gereken etkinliği sağlamıyor. Bu kuruluşlarda nitelikli denetim kuruluşlarının oluşturulması, denetimin dünyada uygulanmakta ve ülkemizde uygulanacak olan muhasebe standartlarına göre yapılması gerekiyor. Bu kapsamda yapılan denetimin etkinliği ve verililiği artacaktır. Ülke ekonomisinde öneli bir paya sahip olan KİT’ ler ülke ekonomisinde gereken yeri alacak ve verilen bilgilerin kalitesi de o ölçüde yükselecektir. Hem mali denetimi, hem de performans denetimi yapacak meslek mensuplarının kamudan bu denetim görevini devralmaları gerekmektedir, diye düşünüyoruz. Muhasebe mesleği formasyonu , donanımı ve nitelikleri ve yaptığı denetimle farklı kesimlerin güvendiği bir meslek grubu haline gelmiştir. Bu şekliye kamu yararına ve toplumsal kesimlerin yararına bu kesimler adına denetlenmesi söz konusu olduğu her aşamada yerini almaya hazırdır. Çeşitli ülkelerdeki ve ülkemizdeki uygulamaların bugüne kadar alınan sonuçları bu savı doğrulamaktadır. Ülkede demin ifade ettiğimiz gibi giderek bozulan gelir dağılımının yarattığı sosyal bozuklukların gittikçe kötüleşen mali yapının düzeltilmesi, devletin saygınlığının sağlanabilmesi için enflasyonu da dikkate alan muhasebe uygulamalarının önemi giderek büyümektedir. Meslek mensupları bugün belli alanlarda yaptıkları işler nedeniyle müteselsil sorumluluk taşımakta ve yeri geldiğinde bu sorumlulukların gereğini yerine getirmektedirler. Mesleği ilgilendiren sorumluluk hukukunun geliştirilmesi mesleğe önemli yaralar sağlayacaktır kanısındayız. Sonuç olarak muhasebe mesleğini icra eden kişi ve camiamız ülkemizde sadece ekonomik gelişmelere nasıl bakıyoruzu ifade edemez sayın katılıcılar. Toplumsal gelişme süreci ve demokrasinin ekonomiyle birlikte eş anlamlı gelişmesi , burada önemli oluyor. Asıl vurgulamak istediğim konu, Türkiye ‘ de muhasebe mesleğinin icra ederken, uygularken, bunun ekonomiye yansımalarını ekonomideki gelişme seyriyle yükseltmesini ifade ederken, bir başka şeyi yani sosyal sorumluluğumuzu da ifade etmemiz gerekiyor. Nedir o hedef? Türkiye’ de demokrasinin gelişmesi bireyin kendini her anlamda daha çok ifade edebilir noktaya gelmesi. Eğer sadece bir ülkede ekonomik gelişme öngörülüyorsa Uzat Doğu’ da yaşandığı gibi demokrasisi gelişmemiş bir yapılanma, bir gelişme seyri zaman zaman ekonomimizde büyük sıkıntıları beraberinde getiriyor. Bu nedenle eş zamanlı bir şekilde ekonomik gelişme süreciyle birlikte, demokrasinin, bireyin yaratıcılıklarının geliştiği bir ortamı yaşamalıyız diye düşünüyorum. O yanıyla da meslektaşlarımın her zamankinden daha fazla yerelde ve genelde ülke siyasetinde de daha etkin olmaları hiç kuşku yok ki ülkenin ekonomik gelişmesi seyrinde de sözümüzün, düşüncelerimizin daha fazla egemen olmasına, daha fazla etkin olmamıza katkıda bulunacaktır. Bu da muhasebe mesleğinin o yanıyla üzerine düşeni yapmasına neden olacaktır diye düşünüyorum. Sayın oturum başkanımız da bu arada not ettiler, o nedenle konuşmamı burada kesiyor, sempozyumun başarılı geçtiğini düşünüyorum. Ve hepinize teşekkürlerimi ve saygılarımı sunuyorum.
