Bipolar bozukluk nedir?.. Manik atak kriterleri nelerdir?..

Bipolar bozukluk nedir?.. Manik atak
kriterleri nelerdir?..
Bipolar bozukluk bir duygudurum/duygulanım bozukluğudur. Bir hastada depresif, manik, hipomanik
ya da karma dönem atakları şeklinde görülebilir. Yakın gelecekte çıkacak olan Amerikan Psikiyatri
Kurumunun Diagnostik istatiksel el kitabinda (DSM-5, www.dsm5.org) “Bipolar ve İlgili Bozukluklar”
başlığı altında yer alacak bozukluk çeşitleri şunlardır: Bipolar I, Bipolar II, Siklotimik, Kimyasal madde
ile indüklenen bipolar, Diğer spesifik bipolar ve Spesifiye olmayan bipolar bozukluklar ve bilinen bir
genel tıbbi durum ile ilişkili bipolar bozukluklar.
“Bipolar bozukluklar” terimi, sağlık uzmanları arasında coğul formunda yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bipolar I tanısı için tam bir manik atağa ihtiyaç duyulurken, bipolar II için hipomanik bir atak yeterlidir.
Bipolar 3 ifadesi antidepresan ilaçların tetiklediği manik veya hipomanik ataklar için kullanılır. Geçmişte
“manik depresif bozukluk” terimi bipolar bozukluk yerine yaygın olarak kullanılmıştır ve halk arasında
halen kullanılmaktadır. Yaşamı boyu bir kez bile manik atak kriterlerini gösteren birisi klinik bipolar I
bozukluk tanısı alabilir. Bipolar bozukluk tanısı diğer psikiyatrik tanılar gibi, tıbbi bir değerlendirme
sonrasında bir psikiyatrist ya da ruh sağlığı uzmanı tarafından konulabilir.
Ancak son on yılda kendi kendini değerlendirme ölçekleri, hastalar, aileleri ve sağlık profesyonellerine
de yardımcı olmak için tarama araçları olarak geliştirilmiştir.
Bipolar tanısı için manik atak, bir yasadışı uyuşturucu, ilaç ya da genel tıbbi bir durumun (bir hastalık
ya da yaralanma) kullanımına bağlı olarak ortaya çıkmamış olmalıdır.
DSM 5’te önerilen manik atak kriterleri aşağıdadır.(*)
- En az 7 gün neredeyse gün boyu süren anormal asabi, taşkın veya yuksek ruh hali ve anormal ve
ısrarlı bir aktivite veya enerji artışı
- Bu süre zarfında, aşağıdaki belirtilerden en az 3’ü (duygudurum sadece asabi ise 4’ü) önemli bir
dereceye kadar mevcut olmalı ve her zamanki durumdan gözle görülür bir davranış değişikliği
görülmelidir:
1.
Şişirilmiş
özgüven
veya
büyüklenme
2.
Azalmış
uyku
ihtiyacı
(mesela
sadece
3
saat
uyku
ile
yetinebilme)
3.
Her
zamankinden
çok
ya
da
basınçlı
konuşma
4.
Fikir
uçuşmaları
veya
fikirlerinin
yarıştığı
hissine
kapılma
5.
Dikkat
dağınıklığı
(bildirilebilir
veya
gözlenebilir)
6. Hedefe yönelik aktivite artışı (iş, okul, sosyal veya cinsel hayatta) veya psikomotor ajitasyon
7. Yüksek riskli kötü sonuçları olabilecek aktiviteler içine girme (örneğin, dizginlenmemiş harcamalar,
cinsel dikkatsizlik, ya da aptalca iş yatırımları yapmak)
- Bozukluk, ya mesleki veya sosyal faaliyetlerde veya ilişkilerde belirgin bir bozulmaya yol açacak
kadar şiddetli olmalı, ya da kendi kendine veya başkalarına zarar vermesini engellemek için hastaneye yatış gerektirmesi, ya da psikotik özellikleri olmalıdır.
- Bozukluk kötüye kullanılabilen bir kimyasal madde, bir ilaç veya diğer bir tedavinin doğrudan
fizyolojik etkilerine bağlı değildir.
Bipolar bozukluk düşünme ve duygu yetilerini etkileyen bir hastalık olduğundan dolayı, aile, arkadaş
ve akrabalar pek çok konuda hastaya yardımcı olabilirler. Bazen hasta yeni bir manik, depresif veya
karışık atak başladığının farkına varamaz, fakat çevresindeki akraba ve arkadaşları değişiklikleri erken
farkedip, hastanın tedavisini ayarlaması için doktorunu bilgilendirebilirler.
Bipolar tanısını kesinleştirmek ve diğer bazı hastalıklardan ayırt etmek için, bazı labarutuvar testleri ve
radyolojik testler gerekebilir. Tanı kesinleştikten sonra duygudurum dengeleyici bir ilaca başlanmalıdır.
Bazı durumlarda ilave ilaçlar ve antidepresan tedavisi de gerekebilir. Bazen de antidepresanlar
hipomanı veya manik atağa yol açabilirler. Bipolar genelde uzun yıllar devam eden bir bozukluk
olduğundan, uzun süreli ilaç ve izleme tedavisi önemli ve gereklidir. Bu nedenle tedaviye uymak ve
devamlılığı sağlamak çok önemlidir. Hastalar stabil dönemlerinde günlük hayatlarını normal şekilde
devam ettirebilirler.
Referans:* www.dsm5.org/ProposedRevisions/Pages/proposedrevision.aspx?rid=427
alican@drdal.com
http://www.forumgazetem.com/2011/08/bipolar-bozukluk-nedir-manik-atak-kriterleri-nelerdir/