serbest bölge ve avantajları

*
TUĞÇE NUR AKDOĞDU
SERBEST BÖLGELER
Serbest ticaret bölgeleri, Türkİye sınırları içinde ancak gümrük bölgesi
dışında kalan bölgeler olup, bu bölgelerde dış ticaret ve diğer mali ve
ekonomik konulara ilişkin mevzuat uygulanmaz. Türkiye'de 21 adet serbest
bölge vardır.
Serbest bölgeler, belirli bir vergi muafiyeti ve diğer çeşitli
teşvikler aracılığıyla daha rahat iş ortamının sunulduğu bölgelerdir.
Bankacılıktan sigortacılığa, üretimden genel ticarete, depolama ve
paketlemeye kadar her türlü ticari faaliyet buradan yapılabilir. Yatırımcılar
kendi tesislerini inşa edebilir veya cazip şartlarda bölgenin sunmuş olduğu
kiralık ofis alanları ve antrepoları kullanabilirler. Yabancı şirketlerin ortak
girişimleri Türk özel sektörüne açık olan bütün avantajlardan
yararlanabilirler.
*SERBEST BÖLGENİN KURULMA
AMAÇLARI
a-) Sanayi malları ihracatında artış sağlanması ve dolayısıyla döviz
gelirlerinin arttırılması
, b-) Ülkeye yabancı sermaye ve know-how akışını teşvik ederek
yönetim becerilerinin geliştirilmesi, üretim artışının sağlanması ve
uluslararası pazarlama imkanlarından istifade edilmesi,
c-) İstihdam imkanlarının arttırılması,
d-) Daha iyi eğitilmiş, yetenekli ve kalifiye insan gücünün
sağlanması,
e-) Ülkedeki hammadde kaynaklarının ve ara mallarının üretimde
kullanılması ile katma değer yaratılması,
f-) İthalatın ucuzlatılması.
*
TÜRKİYE’DE 21 TANE SERBEST BÖLGE
BULUNMAKTADIR.
MERSIN SERBEST BÖLGESI,
TÜRKIYE’NIN DOĞU AKDENIZ
SAHILINDE COĞRAFI BAKIMDAN
EN IYI
KONUMDA, TÜRKIYE’NIN DIŞ
TICARET POTANSIYELI IÇIN
IKTISADI BIR ATLAMA TAŞI
OLARAK VE EN BÜYÜK
ULUSLARARASI PAZARLARA
YAKINLIĞININ YANI SIRA, RUSYA,
TÜRK CUMHURIYETLERI, ORTA
DOĞU ÜLKELERI,
AKDENIZ VE KUZEY AFRIKA
PAZARLARINA YAKINLIĞI
SEBEBIYLE BIR MERKEZ TEŞKIL
EDECEK ŞEKILDE
KURULMUŞTUR.
•
EGE SERBEST BÖLGESİ, BİR ÖZEL SEKTÖR
FİRMASINCA GELİŞTİRİLMİŞ, TÜRKİYE’NİN İHRACATA
YÖNELİK İŞLEM GERÇEKLEŞTİREN İLK BÖLGESİDİR.
DENEYİMLİ BİR ULUSLARARASI GELİŞTİRİCİ
(DEVELOPER) TARAFINDAN PLANLANAN VE
YÖNETİLEN BÖLGE, AYNI ZAMANDA DÜNYADAKİ
BENZERLERİ ARASINDA ÖZEL SEKTÖRCE
GELİŞTİRİLMİŞ İLK BÖLGE OLMA ÖZELLİĞİNE DE
SAHİPTİR.
http://www.izlevideo.net/ataturkhavalimani-serbest-bolgesi-tanitim-filmi606506.html
Trabzon Serbest Bölgesi’nde 4
Haziran 1992 yılında ticari
faaliyetler başlatılmıştır. Bölge
kurucu ve işleticisi olan TRANSBAŞ
firması % 94 oranında yabancı
ortaklı bir özel
kuruluştur. Söz konusu firma, aynı
zamanda, Trabzon Limanı’nda
44.692 metrekare
büyüklüğünde bir alanı da
kiralamış bulunmaktadır.
Türkiye’de özel sektör arazisi üzerinde
kurulan ilk serbest bölge olma özelliğine
sahiptir.
bölgenin kurucu-işletici şirketi DESBAŞİstanbul Deri Serbest Bölge Kurucu ve
İşleticisi DESBAŞ A.Ş.’dir. Bölgenin tüm
altyapı ve bir bölüm üstyapı
finansmanını karşılayan DESBAŞ’ ın
150’ye varan ortağı, deri sektörü
içerisinden kişi veya şirketlerden
oluşmaktadır.
Bölgenin, İstanbul’da açık ve kapalı alan
sunusu olan ve üretim faaliyetlerinin
yapılabildiği
tek serbest bölge oluşu ve ulaşım
rahatlığı ile mevcut altyapı imkanları,
gelişme potansiyelini
ortaya koymaktadır. Bölgede devam
eden inşaatlar faaliyete hazır hale
geldiğinde, ticaret
hacmi daha da artacaktır.
Erzurum – Doğu Anadolu
Serbest Bölgesi’nin
kurulması, Doğu ve
Güneydoğu Anadolu
Bölgeleri’nin kalkındırılması
için alınmış tedbirler
çerçevesinde
değerlendirilmiş ve Bölge
Kasım 1995’te faaliyete
geçmiştir.
Mardin Serbest
Bölgesi’nin kurulması da,
Doğu Anadolu Serbest
Bölgesi’nin kuruluş
amacında olduğu gibi,
Doğu ve Güneydoğu
Anadolu Bölgeleri’nin
kalkındırılması
çalışmaları
kapsamında düşünülmüş
ve Kasım 1995 tarihinde
hizmete girmiştir.
İstanbul’da uluslararası
bir finans merkezi
yaratılmasına yönelik
olarak faaliyete geçen bu
serbest bölgede;
vergilendirme ve döviz
kuru riskinin ortadan
kaldırıldığı bir
atmosferde,
İstanbul Menkul
Kıymetler Borsası ’nca
tanımlanmış prensipler
çerçevesinde, Türkiye ve
diğer ülkelerden menkul
kıymetlerin ihracı ve
ikincil el işlem görmeleri
sağlanacak ve aynı
zamanda, uluslararası
yatırımcıların katılımıyla
ihtiyaç duyulan likidite
yaratılacaktır.
Menkul kıymetlerin alımı, satımı, takas
ve saklama işlemleri ve bunlara ilişkin
diğer işlemlerin yapılacağı İstanbul
Menkul Kıymetler Borsası Uluslararası
Menkul Kıymetler
Serbest Bölgesi; 24 Şubat 1997 tarihinde
aktivitelerine başlamıştır.
İzmir ve Aliağa Limanları
arasında bulunan İzmir Serbest
Bölgesi’nin Dünyanın en büyük
limanları arasında sayılan ve
inşaatı devam eden Çandarlı
Limanı’na olan yakınlığı ile
lojistik avantajı artmıştır.
Raylı sistem toplu taşıma aracı
olan İZBAN ile Şehir Merkezi’ne,
Demiryoluna, Havaalanına
oldukça kısa sürelerde
ulaşılabilmektedir.
Bölgede yatırım yapmayı isteyen
firmalar farklı alternatifleri
değerlendirerek yatırım
yapacakları arsaların tapusuna
sahip olabilmektedir.
Türkiye ve dünyanın en büyük serbest
bölgelerinden biri olan Adana
Yumurtalık Serbest Bölgesi, İskenderun
Körfezi’nde 5 km uzunluğunda bir sahil
şeridi boyunca uzanır. Tamamlanmış
altyapısı, 4 milyon 500 bin m²’lik alanı
ve Bakanlar Kurulu kararı ile bölge
kimya, petro-kimya, demir-çelik, enerji
santralları, tersane ve çimento
fabrikaları gibi ağır sanayi
yatırımlarına yönelik Türkiye’nin ilk ve
tek serbest bölgesi olma özelliğini
taşımaktadır. 3 kıta arasında önemli bir
kavşak noktasında önemli bir transit
geçiş noktasında yer alan bölgede
yatırım yapan firmaların Avrupa,
Ortadoğu ve Afrika pazarlarına ulaşımı
gayet kolaydır. Bölge ayrıcalıklı serbest
bölge teşviklerinin yanı sıra lojistik ve
stratejik açıdan da firmalara önemli
avantajlar sunmaktadır.
Trakya'da bir tekno kent olarak yükselen
ASB; mükemmel alt yapısı, çağdaş mimarisi
ve yeni sanayileşme modeliyle rakiplerinden
farklı olarak özgün bir tekno kent olma
yolunda ilerlemektedir. Hazır alt yapı
olanakları, minimum düzeyde bürokrasi ve
maliyetlerin son derece düşük olması gibi
özellikleri ASB'yi yatırımcılar açısından cazip
hale getirmektedir. Tekstilin dışında, cam
sanayi, bilgisayar, paslanmaz çelik, ambalaj,
otomotiv ve kimya gibi çeşitli sektörlerde
faaliyet gösteren firmaların bulunduğu ASB;
Türk sanayinin kalbinin attığı Trakya'da 2
milyon metrekare alanın üzerinde
bulunmaktadır. İstihdam oranı ve yıllık ticaret
hacmi bakımından hızla gelişme gösteren
ASB, firmalar için mükemmel bir alt yapı
sunmaktadır. Yapımı tamamlanan arıtma
tesisi, fiberoptik kablo altyapısı,
telekomünikasyon hizmet binası ile
yatırımcılara cazip imkanlar sunulmaktadır.
Marmara Araştırma Merkezi
(MAM) Gebze Yerleşkesi ‘ nde
1972 yılında kurulan bir
araştırma merkezidir. Ülküsü,
"Uygulamalı araştırmalar
alanında dünyanın önder
bilim ve teknoloji merkezleri
içinde yer almak", görevi ise
"Türkiye'nin küresel rekabet
gücünün geliştirilmesine bilim
ve teknolojiyi kullanarak
katkıda bulunmaktır".
BÖLGELERE
GÖRE SEKTOREL
YOĞUNLAŞAM
İSTANBUL AHL: Hizmetler ve
yazılım
ANTALYA :Yat inşası, medikal
aletler
KOCAELİ: Gemi inşası
AVRUPA: Hazır giyim
MERSİN: Hazır giyim
BURSA: Otomotiv alt endüstrileri
İZMİR. Deri
TÜBİTAK-MAM Ar-Ge faaliyetleri
ADANA-YUMURTALIK: Gemi tamir
ve bakımı
SERBEST BÖLGELERİN TİCARET HAREKETLERİ
 2014 yılında Serbest Bölgelerdeki toplam ticaret hacmi, bir önceki
yıla göre %3,5 oranında azalarak 22,4 milyar dolar olarak
gerçekleşmiştir.
*SERBEST BÖLGE’NİN
AVANTAJLARI
•Serbest ticaret bölgelerindeki düşük işgücü ve arazi maliyeti
•Uluslararası gelir ve kazançların ücretsiz transferi
•Gelir vergisi ve kurumlar vergisi muafiyeti
•Özel tüketim vergisi üzerinde sıfır KDV
•Yasal kısıtlamaları olmayan bir dış ticaret
•Çevrilebilir herhangi bir döviz cinsinin serbest kullanımı
•İthal mallar için gümrük vergisi şartı bulunmaması
•Türk limanlarına kolay erişim
•Banka işlem vergileri muafiyeti
•Ürün ve malların kaliteleri ve fiyatları üzerinde herhangi bir kısıtlama
bulunmaması
•Yatırıma sınırsız yabancı sermaye katılımı
•Hazır ve iyi bir altyapı sunan modern, cazip ve geniş iş yerleri
•Lokavt ve grevin yasak olması
•Bir ürünün serbest ticaret bölgesinde kalma süresinde sınırlama
olmaması
•Uyruğuna bakılmaksızın tüm avantajların bütün firmalar için eşit
şekilde sunulması
. Serbest bölgeler yalnızca gelişmekte olan ülkelerde
görülen bir uygulama mıdır?
Bazı ülkelerin bir gümrük rejimi olarak, bazı ülkelerin ise bir
ekonomi dış ticaret politikası uygulaması olarak kullandıkları
serbest bölgeler yalnız gelişmekte olan ülkelerin kullandığı bir
uygulama değildir. Ancak, gelişmekte olan ülkelerdeki serbest
bölgeler genelde üretim ağırlıklı "ihraç ürünleri işleme bölgeleri"
iken, gelişmiş ülkelerdeki serbest bölgeler ise ticaret ağırlıklı
"serbest ticaret bölgesi" şeklinde kurulmuştur. Ülkemizdeki serbest
bölgeler ise hem üretim hem de ticarete yönelik olup, karma özellik
göstermektedir.
Bu bölgeler, hem ABD ve Almanya gibi liberal ekonomi politikalarını
benimsemiş gelişmiş batı ülkelerinde, hem de Çin ve Kore gibi
ülkelerde görülmekte, ayrıca, hem Meksika ve Brezilya gibi büyük
nüfuslu ve göreceli olarak kişi başına geliri büyük olan ülkelerde,
hem de küçük nüfuslu ve göreceli olarak kişi başına milli geliri
düşük olan ülkelerde (Haiti, Barbados, Ürdün) kurulabilmektedir.
Sovyetler Birliği'nin dağılması sonucu bağımsızlığına kavuşan
ülkelerde de liberal ekonomiye geçişte özelleştirme ve özel girişime
dayalı politikaların yanında, yabancı sermaye yatırımlarını ülkeye
çekmek amacıyla serbest bölgeler de kurulmaya başlanmıştır.
Serbest bölge hangi firmalar için daha
avantajlıdır?
Serbest bölgede faaliyette bulunmanın
aşağıdaki firmalar için daha avantajlı olduğu
söylenebilir:
•Ülke içindeki vergisel nitelikli mali
yüklerden ve bürokrasiden kurtulmak
isteyen firmalar,
•ithal girdi kullanarak ürettiği ürünleri dış
pazarlara satan firmalar,
•Emek yoğun sektörlerde faaliyette bulunan
firmalar,
•Transit ticaret, reeksport ve takas ticareti
faaliyetinde bulunan firmalar,
•Dövizle işlem yapmak isteyen üreticiler,
toptancılar, bankalar ve sigortacılar,
•Altyapısı hazır modern iş ortamı arayan
firmalar.
Bölgeler
2013
2014
Değişim (%)
Ege
Mersin
Bursa
Antalya
İstanbul Endüstri ve
Ticaret
Kayseri
Avrupa
17.265
8.208
7.940
3.710
17.042
9.334
9.271
4.478
-1,29
13,72
16,76
20,70
4.344
4.367
0,53
2.797
3.012
3.562
3.322
27,35
10,29
İstanbul Trakya
1.576
2.047
29,89
Adana-Yumurtalık
İzmir
TÜBİTAK-MAM Tek.
Kocaeli
İstanbul Atatürk
Havalimanı
Samsun
Gaziantep
Trabzon
Denizli
Mardin
Rize
Toplam
758
1.471
2.699
1.398
1.877
1.543
1.416
1.358
147,63
4,89
-47,54
-2,86
1.185
1.246
5,15
408
141
52
38
4
4
57.010
401
155
47
33
4
2
61.505
-1,72
9,93
-9,62
-13,16
0,00
-50,00
7,88
SERBEST BÖLGELERDE İSTİHDAM