GERÇEK YAŞAM
advertisement
GERÇEK YAŞAM Kutsal Kitap öğretim ve gelişim serisi ÜÇÜNCÜ DERS: ÖLÜM KARŞISINDA ZAFER KAZANAN KİŞİ’YE İMAN 1 GDK: 340 KİTAP: Gerçek Yaşam 3 ORİJİNAL ADI: Real Life 3 ÇEVİREN: Alper Özharar Gerçek Yaşam serisiyle ilgili soru ve düşüncelerinizi bize yazabilirsiniz: iletisim@yasamsozleri.com www.yasamsozleri.com ISBN: 978-605-9639-59-0 T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Sertifika No: 16231 © Gerçeğe Doğru Kitapları Davutpaşa Cad. Emintaş Kazım Dinçol San. Sit. No: 81/87 Topkapı, İstanbul - Türkiye Tel: (0212) 567 89 92 Fax: (0212) 567 89 93 E-mail: yaybilgi@gmail.com www.gercegedogru.net Baskı: Anadolu Ofset – Tel: (0212) 567 89 92-93 Davutpaşa Cad. Emintaş Kazım Dinçol San. Sit. No: 81/87 Topkapı, İstanbul Haziran 2017 2 GİRİŞ İSA’NIN ÖLÜMDEN DİRİLİŞİ TARİHTEKİ EN BÜYÜK ZAFERDİR! Bu olayın sonucunda İsa günah ve ölüm karşısında zafer kazanır ve başardığı işe iman eden herkese yaşam verir. Ancak neredeyse dirilişinin ilk kez bildirildiği andan beri, insanlar bu olayın gerçekleşmediğine ilişkin argümanlar öne sürmüştür. Bu derste bu argümanların bazılarını inceleyeceğiz ve dirilişin sizin için ne anlama geldiğine bakacağız. 3 DİRİLİŞ İsa’nın öyküsü bir mezarda sona ermez. Zerdüşt’ün, Buda’nın ve diğer sayısız dini öğretmen ve önderin mezarlarını ziyaret edebilirsiniz, ancak İsa Mesih’in mezarı boştur. Ölüm O’nu tutsak edemedi. İsa bir çarmıh üzerinde öldü. Cesedi yakınlardaki bir mezara koyuldu ve mezarın girişi mühürlendi. Çarmıha gerilmesinin yarattığı siyasi çalkantı nedeniyle, mezarın girişine nöbetçiler koyuldu. Üç gün sonra, İsa’nın bazı kadın izleyicileri mezara gittiler ve içerisinin boş olduğunu gördüler. Bir Eski Antlaşma peygamberliği daha gerçekleşmişti. PEYGAMBERLİK SÖZÜ: "Sen (Tanrı) beni (Mesih) ölüler diyarına terk etmezsin, Sadık kulunun çürümesine izin vermezsin" (Mezmur 16:10, İ.Ö. 1000) "Canını feda ettiği için gördükleriyle hoşnut olacak. RAB'bin doğru kulu, kendisini kabul eden 4 birçoklarını aklayacak. Çünkü onların suçlarını o üstlendi" (Yeşaya 53:11, İ.Ö. 700). GERÇEKLEŞMESİ: “Melek kadınlara şöyle seslendi: ’Korkmayın! Çarmıha gerilen İsa'yı aradığınızı biliyorum. O burada yok; söylemiş olduğu gibi dirildi’" (Matta 28:5-6). "Ölüm bir insan aracılığıyla geldiğine göre, ölümden diriliş de bir insan aracılığıyla gelir. Herkes nasıl Adem'de ölüyorsa, herkes Mesih'te yaşama kavuşacak" (1. Korintliler 15:21-22). İsa Mesih, tıpkı Kral Davut ve Peygamber Yeşaya’nın önceden bildirmiş olduğu gibi ölümden dirildi. Bu olaydan ötürü, Hristiyanlar’ın İsa’nın dirilişini kutladığı Paskalya Bayramı tüm yılın en önemli bayramı sayılmalıdır. Mesih ölüm karşısında zafer kazandı. Muzaffer olarak geri döndü ve zaferini tüm dünya ile paylaşmaktadır. 5 MESİH’İN DİRİLDİĞİNE İNANILABİLİR Mİ? Öğrencilerin dirilişine ilişkin bolca kanıta ihtiyaç duyacağını bilen İsa, onlara pek çok kez görünerek gerçekten diri olduğunu onlara tekrar tekrar kanıtladı: "İsa, ölüm acısını çektikten sonra birçok inandırıcı kanıtlarla elçilere dirilmiş olduğunu gösterdi. Kırk gün süreyle onlara görünerek Tanrı'nın Egemenliği hakkında konuştu" (Elçilerin İşleri 1:3). Dirilmiş Kurtarıcı’nın kendini göstermesiyle ilgili çeşitli olaylar Matta 28, Markos 16, Luka 24, Yuhanna 20-21 ve Elçilerin İşleri 1 ve 9’da belirtilir. İsa’nın dirildiğini reddedenler Kutsal Kitap’ta verilen görgü tanıklığını inkâr ederler. Mesih’in dirilişi hakkında o dönemdeki herhangi bir olay kadar tarihsel kanıt bulunur. Hiç kimse Roma İmparatorluğu’nun dördüncü yüzyılda yıkıldığından ya da İnkalar’ın Pizarro’dan önce büyük bir medeniyet kurduğundan şüphe etmez. Ve bu 6 olaylar neredeyse diriliş ile aynı miktarda tarihsel kanıta sahiptir. Yıllar boyunca insanlar Mesih’in dirilişine başka açıklamalar getirmeye çalıştılar. Şimdi bunları göz önüne alalım. YANLIŞ MEZAR TEORİSİ: Bu düşünceye göre, ölümden sonraki Pazar sabahı İsa’nın dirilmiş olduğunu ilk keşfeden kadınlar yanlış mezara gitmişlerdi. Mezarın boş olduğunu görünce, O’nun dirilmiş olduğunu varsaydılar. "İsa'nın çarmıha gerildiği yerde bir bahçe, bu bahçenin içinde de henüz hiç kimsenin konulmadığı yeni bir mezar vardı. O gün Yahudiler'in Hazırlık Günü'ydü. Mezar da yakın olduğundan İsa'yı oraya koydular" (Yuhanna 19:4142). "İsa'yla birlikte Celile'den gelen kadınlar da Yusuf'un ardından giderek mezarı ve İsa'nın cese7 dinin oraya nasıl konulduğunu gördüler" (Luka 23:55). İsa birçok mezarın olduğu bir mezarlığa değil, Golgota’ya yakın bir bahçeye gömüldü. Luka, İsa’nın cesedinin tam olarak nereye konulduğunu kadınların bildiklerini aktarır. Çok düşük bir ihtimalle yanlış mezara gitmiş olsalardı bile, gerçek mezarda bekleyen nöbetçiler, Yahudi yetkililer ya da mezarın sahibi Aramatyalı Yusuf sebebiyle yaptıkları yanlışı çarçabuk anlarlardı. İsa’nın dirildiğine ilişkin söylentiler, gerçek mezara gidilip ceset ortaya çıkartılarak anında susturulurdu. Ancak tarihsel gerçek, kadınların gerçek mezara gittiği ve mezarın boş olduğudur. CESEDİN BAŞKA BİR MEZARA TAŞINDIĞI TEORİSİ: Cesedi kim taşıyacaktı? Yıllar boyunca nöbetçiler, Yahudiler, Aramatyalı Yusuf ve hatta bahçeyle ilgilenen bahçıvan İsa’nın cesedini taşımakla suçlanmıştır. 8 Bu teoriyi destekleyecek hiçbir kanıt yoktur. Bu düşünce sadece şüpheci zihinlerin bir icadıdır. Ceset taşınmış olsa bile, taşıyan kişinin ortaya çıkıp “Hayır, siz öğrenciler haksızsınız. İsa ölümden dirilmedi. Cesedi başka bir yere taşıdım, işte burada” demesiyle tüm diriliş öyküsü sona ererdi. Yahudi yetkililer muhtemelen bu kişiyi ödüllendirirdi. Olan biteni açıklamaya çalışan bu ilk iki teori oldukça sığdır ve bunlara inananların sayısı da çok azdır. HALÜSİNASYON TEORİSİ: Bu görüş, İsa’nın ölümden dirildiğini görmüş olan kişilerin aslında halüsinasyon gördüklerini iddia eder. Bu teori hakkında ne söylenebilir? Psikologlar bu tür aldanmalarının asla gruplar halinde gerçekleşmediğinde hemfikirdir. Ama İsa birçok kişi tarafından görüldü. Bazen on ya da daha fazla kişi oradaydı. Elçi Pavlus bir keresinde İsa’nın 500’den çok kardeşe aynı anda göründüğünden söz eder (Bkz. Matta 28:16-17, Yuhanna 20:19-29, ve 1. Korintliler 15:6). 9 Üstelik, insanlar genelde nostaljik bir atmosferde ya da geçmişi andıkları bir ruh halinde halüsinasyon görürler. Ne var ki, Mesih dirildikten sonra öğrencilerine çeşitli yerlerde, farklı durum ve ortamlarda göründü. Dahası, göründüğü durumlar bir anlık görünüp kaybolmalar biçiminde değil, sohbetlerle ve yemek yemekle geçen uzun ziyaretler şeklinde gerçekleşiyordu. Bir insanın halüsinasyon görmesi için hayal gücünün bir şeyi ya da bir kimseyi görmeyi yoğun biçimde arzulaması gerekir. Ama öğrenciler, İsa’nın dirilmesini beklemiyorlardı. Kuşkuları ve imansızlıkları nedeniyle, İsa’nın gerçekten ölümden geri döndüğüne inanmaları için İsa’nın onları ikna etmesi gerekti: "Öbür öğrenciler ona, ’Biz Rab'bi gördük!’ dediler. Tomas ise, ’O'nun ellerinde çivilerin izini görmedikçe, çivilerin izine parmağımla dokunmadıkça ve elimi böğrüne sokmadıkça inanmam’ dedi" (Yuhanna 20:25). Son olarak, halüsinasyon teorisi mezarın neden boş olduğunu açıklayamaz. Eğer öğrenciler hayal görerek bütün bunları uydurmuş olsalardı, 10 yetkililerin diriliş öyküsünü çürütmek için yapmaları gereken tek şey cesedi mezardan çıkarmak, bir at arabasına koymak ve Yeruşalim sokaklarında gezdirmek olurdu. KOMA TEORİSİ: Bu iddia, İsa’nın gerçekte çarmıh üzerinde ölmeyip bir komaya girdiğini, ancak daha sonra kendine geldiğini söyler. "Pilatus, İsa'nın bu kadar çabuk ölmüş olmasına şaştı. Yüzbaşıyı çağırıp, ’Öleli çok oldu mu?’ diye sordu. Yüzbaşıdan durumu öğrenince Yusuf'a, cesedi alması için izin verdi" (Markos 15:44-45). Romalı askerler Mesih’in ölmüş olduğunu onayladılar. Bu adamlar profesyonel cellatlardı ve bu tür konularda asla hata yapmazlardı. "İsa'ya gelince O'nun ölmüş olduğunu gördüler. Bu yüzden bacaklarını kırmadılar. Ama askerlerden biri O'nun böğrünü mızrakla deldi. Böğründen hemen kan ve su aktı. Bunu gören 11 adam tanıklık etmiştir ve tanıklığı doğrudur. Doğruyu söylediğini bilir. Siz de iman edesiniz diye tanıklık etmiştir" (Yuhanna 19:33-35). Elçi Yuhanna, bir askerin İsa’nın böğrünü deldiğini kendi gözleriyle gördü. Böğründen kan ve su aktığını bildirdi. Günümüzde doktorlar bu sıvı akışını İsa’nın gerçekten ölmüş olduğuna dair ikna edici bir kanıt olarak görmektedir. Buna ilaveten, koma teorisine inananların aşağıda sıralanan olasılık dışı sorulara da mantıksal cevaplar vermeleri şarttır: • İsa, ciddi biçimde yaralanmasına rağmen yiyecek, su ya da herhangi bir bakım olmadan 36 saat soğuk bir mezarda nasıl hayatta kalabildi? • Ciddi biçimde güçten düşmüş bir adam, kuvveti yerinde birden çok sağlıklı adamın zorlukla itebildiği mezar girişindeki taşı tek başına nasıl yuvarlayabildi? • İsa görünmeden nöbetçileri nasıl geçebildi? 12 • Sağlık durumu son derece kötü olmasına rağmen, ölüm karşısında zafer kazandığına öğrencilerini nasıl ikna edebildi? • Aynı gün içinde Emmaus’a kadar 22 kilometrelik yolu gidip dönmek için nasıl enerji bulabildi? Açıktır ki, “koma teorisi” dirilişin kendisinden daha inanılmaz bir iddiadır. CESEDİN ÇALINDIĞI TEORİSİ: Dirilişe karşı öne sürülen argümanların en eskisi budur. Elçi Matta bunun nasıl başladığını aktarır: "Kadınlar daha yoldayken nöbetçi askerlerden bazıları kente giderek olup bitenleri başkâhinlere bildirdiler. Başkâhinler ileri gelenlerle birlikte toplanıp birbirlerine danıştıktan sonra askerlere yüklü para vererek dediler ki, ’Siz şöyle diyeceksiniz: ’Öğrencileri geceleyin geldi, biz uyurken O'nun cesedini çalıp götürdüler.’ Eğer bu haber valinin kulağına gidecek olursa biz onu yatıştı13 rır, size bir zarar gelmesini önleriz.’ Böylece askerler parayı aldılar ve kendilerine söylendiği gibi yaptılar. Bu söylenti Yahudiler arasında bugün de yaygındır" (Matta 28:11-15) Cesedin çalındığı teorisi aklın alabileceği bir şey midir? Bu iddiayı kabul etmemek için birçok sebep vardır. Öğrencilerin içine düştüğü depresyon ve korku bu argümanı zayıflatır. Öğrencilerin tümü önderlerinin ölümü yüzünden tam bir hayal kırıklığı içindeydi. Umutları ve beklentileri paramparça olmuştu. Mezardan bir ceset çalmak için bir manga silahlı askere saldırı düzenlemeye cesaret edecek bir ruh halinde değillerdi. Öğrenciler böyle bir şeye kalkışsalardı bile, çok iyi eğitimli nöbetçilerin karşısına çıkacaklardı. Profesyonel savaş eğitimi almış olan askerler, öğrencileri kılıçtan geçirirdi. Nöbetçilerin uyuyakaldığı iddiası ortaya atılmıştır. Cesedin çalınmasını önlemek için mezarda nöbet tutan askerlerin hepsinin uyumuş olması olanaksızdır. Uyumuş olsalardı bile, öğrencileri 14 onları uyandıracak düzeyde bir ses çıkarmadan dev taşı nasıl hareket ettireceklerdi? Elçilerde meydana gelen olağanüstü değişim de bu teoriyi temelsiz kılar. Korkuyla dolu bir grup insan ansızın dirilişin cesur tanıkları haline dönüştü. Hayatlarını maddi ya da finansal bir karşılık almadan İsa’yla ilgili haberi her yere yaymaya adadılar. "Böylece (Yahudi kurul üyeleri) onları (Petrus ve Yuhanna’yı) çağırdılar, İsa'nın adını hiç anmamalarını, o adı kullanarak hiçbir şey öğretmemelerini buyurdular... ‘Biz gördüklerimizi ve işittiklerimizi anlatmadan edemeyiz’" (Elçilerin İşleri 4:18, 20). Bu değişimin sebebi neydi? Kutsal Kitap, sebebin İsa’nın dirilişi olduğunu söyler. Cesedin çalınması teorisine inananlar, bu değişimin ceset hırsızlığı suçundan ve inanılması zor bir yalandan kaynaklandığını söylemek durumundadırlar. İnsanlar yalan olduğunu bildikleri bir şey uğruna ölmezler. İsa’nın elçileri inançları uğruna zulme uğradılar ve bilindiği kadarıyla Yuhanna 15 haricinde hepsi, imanları yüzünden şehit edildiler. Canlarını kurtarmak için yapmaları gereken tek şey, “Bakın, hepsi bir uydurmacaydı. İsa gerçekte dirilmedi” demekti. Ama bunun aksine elçiler, bildikleri şeyin, yani İsa’nın ölümden dirilişinin gerçek olduğunu ilan ederek seve seve ölüme gittiler. İSA MESİH’E NASIL KARŞILIK VERECEKSİNİZ? Diğer elçiler Mesih’in dirildiğini söylediğinde Tomas onlara inanmayı reddetti. Ancak kanıtla yüzleştiği zaman, Mesih’i Rab’bi ve Tanrısı olarak kabul etti: "Sekiz gün sonra İsa'nın öğrencileri yine evdeydiler. Tomas da onlarla birlikteydi. Kapılar kapalıyken İsa gelip ortalarında durdu, ‘Size esenlik olsun!’ dedi. Sonra Tomas'a, ’Parmağını uzat dedi, ’Ellerime bak, elini uzat, böğrüme koy. İmansız olma, imanlı ol!‘ Tomas O'nu, ’Rabbim ve Tanrım!’ diye yanıtladı. İsa, ’Beni gördüğün için mi iman ettin?’ dedi. ’Görmeden iman eden16 lere ne mutlu’ İsa, öğrencilerinin önünde, bu kitapta yazılı olmayan başka birçok doğaüstü belirti gerçekleştirdi. Ne var ki yazılanlar, İsa'nın, Tanrı'nın Oğlu Mesih olduğuna iman edesiniz ve iman ederek O'nun adıyla yaşama kavuşasınız diye yazılmıştır (Yuhanna 20:2631). MANTIKSAL SEÇENEKLERİ GÖZDEN GEÇİRİN: İnsanların çoğu kez şöyle dediğini duymuşsunuzdur: “İsa’nın dünyanın gördüğü en iyiliksever insan ve en büyük ahlâk öğretmeni olduğuna inanırım. Ama iddia ettiği gibi Tanrı olduğuna inanmıyorum.” Bu düşünce kendisini iyi eğitimli, açık fikirli ve mantıklı bulan pek çok kişi tarafından paylaşılmaktadır, ama gerçekten mantıklı mıdır? Tanrı olduğunu yalan yere iddia eden ve milyarlarca insanı aldatan herhangi biri büyük bir öğretmen ya da iyiliksever bir insan olarak övgüler almayı hak etmez. Muhtemelen dünya üzerinde yaşamış en tehlikeli kişi odur. O halde diğer seçenekler 17 nedir? Eğer Mesih Tanrı değilse, geriye iki seçenek kalır: • Yalancı ve ikiyüzlü biriydi. • Kendini kandıran bir deliydi. Eğer Mesih Tanrı ise, yine önünüzde iki seçenek vardır: • Mesih’i görmezden gelebilir ya da O’nu reddedebilir ve sonuçta kaybolursunuz. • Mesih’e iman ederek kurtuluşa erişirsiniz. Eğer İsa’nın iddiası sahteyse, o halde ya bir yalancı ya da deli idi. Eğer Tanrı olma iddiası gerçekse, sonsuz yaşamın tek Yolu O’dur. Tüm mantıksal seçenekler bunlardır. Gördüğünüz gibi tüm kanıtlar İsa’nın Tanrılığı lehinedir. Peygamberlerin gerçekleşen sözlerini kanıt olarak gördünüz. Mesih’in, sizinki de dahil olmak üzere tüm dünyanın günahlarının bedelini ödemek için canını vermesinin kanıtlarını gördünüz. Mesih’in dirilişini gösteren inkâr edilemez kanıtları gördünüz. 18 Kanıtları kabul edecek misiniz yoksa reddetmeyi sürdürecek misiniz? Bu konunun ortası yoktur. 19 ÖZET Tüm dünya tarihinde yalnızca İsa Mesih, kendisine iman edenlere sonsuz yaşam vermek için günah ve ölüm karşısında zafer kazanarak mezardan dirilmiştir. Kutsal Kitap, İsa’nın dirilişini görgü tanıklarının anlatımları ve metodik olarak araştırılmış tarihsel bilgiler yoluyla ortaya koyar. Gene de, bu anlatımdan kuşku duyarak dirilişi doğal kavramlarla açıklamak için teoriler icat eden kimseler vardır. Bazıları İsa’nın mezarının boş olduğunu gören kadınların yanlış yere gitti-ğini ya da birilerinin cesedi taşıdığını söyler. Bu teoriler genelde gözden düşmüştür. Bazıları ise İsa’nın ölmediğini ve çarmıhtan indirilirken komada olduğunu iddia eder. Ancak ciddi biçimde yaralanmış bir adam çarmıha gerilmesinden sonraki birkaç gün içinde İsa’nın yaptığı her şeyi yapabilir miydi? Gene bazıları İsa’yı gören kişilerin aslında halüsinasyonlar gördüğünü öne sürer. Ancak 500’den fazla insandan oluşan topluluk20 lar bu tür deneyimler geçirmez. Bazıları öğrencilerin cesedi çaldığını ve yalandan bir hikâye uydurduğunu söyler. Ama insanlar bir kandırmaca uğruna ölür mü? Eğer bu iddia doğruysa, öğrenciler böyle yapmış demektir. Kısacası, İsa’nın ölümden dirildiği ve kendisi hakkında söylediklerinin doğru olduğu sonucuyla baş başa kalmaktasınız. O, yaşayan Tanrı’nın Oğlu’dur ve tüm insanlığın günahları için ölmüştür. 21 DERS TEKRARI Bu dersin bazı önemli noktalarını tekrar etmek için aşağıdaki soruları yanıtlayınız. Cevap anahtarını kitapçığın sonunda bulabilirsiniz 1. Hangi tatil en büyük kutlamayı hak eder? ________________________________ 2. Mesih, ölümden dirilmiş olduğunu öğrencilerine göstermek için yeryüzünde kaç gün geçirdi? ___________ gün 3. Dirilmiş Mesih bir keresinde ______den çok kişiye aynı anda göründü. (Bkz. 1. Korintliler 15:6) 4. Mesih’in dirilişinden sonra göründüğü durumlar bir anlık görünüp kaybolmalar biçiminde değil, sohbetlerle ve yemek yemekle geçen uzun ziyaretler şeklinde gerçekleşiyordu. a. Doğru b. Yanlış 22 5. Koma teorisini çürüten iki gerçeği yazınız. 1._____________________________________ _______________________________________ _______________________________________ 2._____________________________________ _______________________________________ _______________________________________ 6. Cesedin çalındığı teorisini çürüten iki gerçeği yazınız. 1._____________________________________ _______________________________________ _______________________________________ 2._____________________________________ _______________________________________ _______________________________________ 7. Elçilerden hangisi Mesih’in ölümü yendiğinden şüphe etti? Elçi _____________ 23 8. İsa’nın iyi bir öğretmen ve peygamber olduğu, ama Tanrı olmadığı sonucuna varmak mantıklı mıdır? a. Evet b. Hayır Neden?_________________________________ _______________________________________ 24 SONSUZ YAŞAMA NASIL KAVUŞURUM? Kutsal Ruh, İsa’nın sizin için öldüğüne ve dirildiğine iman etmeniz için sizi güçlendirir ve sonsuz yaşam verir. İsa şimdi sizi her yerdeki Hristiyanlar’la birlikte kendisine iman etmeye çağırıyor. Bir sonraki ÜCRETSİZ dersi almak için bize yazabilirsiniz: iletisim@yasamsozleri.com “Sizinle İlgilenen Yaratıcı” başlıklı dördüncü dersimizde, dünyayı yaratan ve ihtiyaçlarımızı sağlayan Tanrı hakkında daha çok şey öğreneceğiz. Belki aşağıdaki duayı tekrarlamak ya da kendi sözcüklerinizle benzer biçimde dua etmek isteyebilirsiniz: 25 Göklerdeki Babam, Bir günahkâr olduğumu ve yaşamımla ilgili isteklerinde yetersiz kaldığımı kabul ediyorum. Kendi gücümle ne kendimi kurtarabilirim ne de Seninle birlikte cennette sonsuz yaşamı hak edebilirim. Oğlun İsa’yı benim yerime ölmesi için gönderdiğin ve dirilişinin gücüyle bana yeni bir yaşam verdiğin için Sana şükrederim. Günahlarımdan dönmem ve Seni izlemem için bana yardım et. Ben günaha düştüğümde, Sen İsa’ya iman armağanı ile beni bağışladın. Sonsuz yaşam armağanın için Sana minnettarım. İsa’nın adıyla dua ediyorum. Amin. 26 CEVAP ANAHTARI 1. Paskalya (İsa’nın dirilişi) 2. 40 3. 500 4. a. Doğru 5. 1) Doktorlar İsa’nın böğrü mızrakla delindiğinde dışarı akan sıvıların bir ölüm belirtisi olduğunu teşhis ederler. 2) Ciddi biçimde yaralı bir adam İsa’nın mezardan çıktıktan sonra yaptığı şeyleri yapamazdı. 6. 1) Korkmuş ve cesaretini yitirmiş öğrenciler profesyonel nöbetçilere galip gelemezdi. 2) Öğrencilerin birçoğu İsa’yı ve O’nun dirilişini savundukları için öldürülmüşlerdir. İnsanlar hiçbir zaman yalan olduğunu bildikleri bir şey için ölmezler. 7. Tomas 8. b. Hayır Eğer İsa Tanrı olmasaydı, o halde bir yalancı, ikiyüzlü, muhtemelen deli ve çok tehlikeli bir adam olurdu. 27 NOTLAR 28 29 30 31 32
