ELEKTRONİK SÖZLÜK Abolisyonist (Abolitionist): Köleliğin
advertisement
ELEKTRONİK SÖZLÜK Abolisyonist (Abolitionist): Köleliğin / yasanın kaldırılmasını isteyen kişi. Açık Kapı Politikası (Open door Policy): Bir devletin, dış ilişkilerinde birden fazla devlete bağımlı hale getirilmesidir. Aforoz: Katolik inancında inançları ya da eylemleri nedeniyle cemaat üyelerini dinden ve dinsel cemaatten çıkarmaktır. Akademia: Platon tarafından M.Ö. 387 yılında Atina’da kurulan okulun adıdır. Akropolis: Eski Yunan kent devletlerinde tapınma merkezinin bulunduğu yüksek yerdir. Alt Kültür (Sub Culture): Bir toplum içerisinde yer alan etnik grubun kendisine has oluşturduğu kültürdür. Anabaptizm: Katolik inancında vaftiz törenine karşı çıkan, eşitlikçi ve Katolik Kilisesi tarafından sapkın sayılan bir Hristiyan inancıdır. Anarşizm (Anarchism): Var olan düzeni ve kuralları tanımazlık, kargaşa yaratmak. Kargaşa. Anklav (Enclave): Bir devlete ait siyasal bir ünitenin (parçanın) tamamen başka bir devletin hâkimiyet alanının sınırları içerisinde bulunmasına / kapsanmasına verilen addır. Anlaşma (Agreement): Kişiler ya da devletlerarasında herhangi bir konu, düşünce ya da eylemde varılan uzlaşıdır. Antlaşma (Treathy): Kişiler ya da devletlerarasında herhangi bir konu, düşünce ya da eylemde uluslar arası hukuk kurallarına göre düzenlenen yazılı belgedir. Apartheid: Güney Afrika Cumhuriyeti’nde iktidarı elinde bulunduran beyaz azınlığın siyah çoğunluğa karşı uyguladığı ırkçı siyasete denir. Aristokrasi (Soylu Sınıf): İktidarın imtiyazlı ve genellikle soya bağlı bir toplum sınıfının elinde bulunduğu siyasi hükümet şeklidir; ekonomik, toplumsal ve siyasi gücün soylular sınıfının elinde bulunduğu tarihi yönetim biçimidir. Asimilasyon: Çoğunluk ya da erk (güç, iktidar) sahibinin baskısıyla, farklılık gösteren gruplara / göçmenlere ait kültür birikimleri ve kimliklerinin, baskın yapı içinde eriyerek yok olması ve böylece egemen kültür ile benzeşmelerinin sağlanmasıdır. Göçmenlerin geçmişlerini bırakmaları ve mevcut kültürel normları kabul etmeleri, bu politikanın temelini oluşturmaktadır. Asimilasyon, ilk toplumsal uyum modeli olup zorlama ve baskı uygulamalarını içermesi nedeniyle her zaman için tepki ile karşılanmıştır. Attantizm: Etkili şekilde davranabilmek için olayların gelişimini bekleme, takip etme politikasıdır. Avrasya Balkanları: Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Türkmenistan, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Afganistan’dan oluşan devletler topluluğuna verilen addır. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Azınlık (Minority, Oligoi): Bir toplulukta sayısal açıdan az olan, dominat (baskın, başat) olmayan, çoğunluktan farklı (etnik, dinsel, dilsel) özelliklere sahip olan, yaşadıkları toplumda kültürel ve fiziksel karakteristiklerinden dolayı farklı ve eşitsiz muamelelerle karşılaşan ve kendilerini kollektif bir ayrımcılığın öznesi olarak gören azınlık bilincine sahip gruba denir. Ekalliyet, çoğunluk karşıtı. Bandung Konferansı: 1955 yılı nisan ayında Endonezya Bandung şehrinde sömürge devletler tarafından sömürgeci devletlerin vesayetinden kurtulmak amacı ile düzenlenen konferanstır. Türkiye’nin de katıldığı konferans o dönemde sömürge devletlerarasında etkili olmuştur. Başkaldırı (İsyan, Revolt, Rebellion): Mevcut siyasi düzene karşı gelme, direnmedir. Bunu yapan kişiye ise isyancı, asi adı verilir. Beyaz İhtilal (White Revolution): Mevcut siyasi düzene karşı gerçekleştirilen silahsız ve kansız devrimdir. Çoğunlukla seçimler ile sağlanır. Black out: Bir hükümet tarafından herhangi bir konuda susma hakkının kullanılması, yorum yapılmaması, engellenmek istenmesidir. Bölgeselcilik (Regionalism): Ortak etnik, kültürel ve tarihsel özelliklere sahip bir bölge ve bu bölgede yaşayan nüfusun merkezi yönetimin egemenliğine karşı bağımsızlık çabalarını ifade eder. Bu çabalar aşağıdan yukarıya doğru gelişir, siyasal bir harekettir ve ayrılıkçılığa dek gidebilir. Bir bakıma küreselleşmeye karşı bir savunma mekanizmasıdır. Bölgeselleştirme (Regionalization): Merkezi yönetim karşısında bölgesel veya yerel birimlerin yönetsel açıdan güçlendirilmesini ifade eden bir kavramdır. Burjuva (Sermayedar Sınıf): Kapitalist toplumlarda üretim araçlarının mülkiyetini elinde bulunduran, geçimlerini el emeği ile sağlamayan ve sahip oldukları ekonomik güç ile siyasi karar mekanizmasını etkileyebilen sermayedarlar sınıfıdır. Clerici: Din adamları topluluğuna ait olan, Ruhban. Client: Eski Roma’da yurttaşlık hakkına sahip olmayan ve bu nedenle yurttaşların koruması altında bulunan sınıf. Sığınma, Yanaşma. Cumhur (Publc): Halk. Cunta (Junta): Mevcut siyasi düzeni askeri güç kullanarak ele geçiren askeri gruba denir. Çok Kültürlülük (Multi Culturalism): Göçmenlerin gelenekleri ile daha önceden orada yaşayan nüfusa ait geleneklerin kendi özelliklerini korumak yoluyla ortak - karışık - bir kültürel yapı oluşmasının sağlanmasıdır. Sonuçta gerek var olan kültürel değerler gerekse de göçmenlere ait kültürel değerler korunmuş olacaktır. Çok kültürlülüğü savunmaya ise çoğulculuk adı verilir. Damping: Uluslar arası ekonomide hedef alınan bir ülkenin ekonomisini yıkmak için siyasi amaçlar ile bir malı karsız hatta zararına satmaktır. Ucuzluk. Deizm: Herhangi bir kuramsal dine gönderme yapmadan sadece Tanrı’nın varlığını, ruhun ölümsüzlüğünü ve öte dünyanın olduğunu kabul eden öğreti, Yaradancılık. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Derin Devlet (Kontrgerilla, Deep State): Anayasal devlet yapısı dışında oluşturulan, resmiyette olmayan ama olduğu kabullenilen, diğer ülke sınırları içerisinde bir devletin istihbaratı tarafından kurularak yönetilip finanse edilen istihbarat ve silahlı operasyon örgütüne denir. Demagoji: Duygular ile oynayarak yanlış yönlendirme. Demesne: Feodal sistemde serfler tarafından işlenen derebeyine ait toprak. Despotizm (Zorbalık, Despotluk, Diktatörlük): Tek kişinin keyfi, sorumsuz ve sınırsız yönetimi. Determinizm: Her siyasi olay ya da olgunun bir nedeni olduğu, benzer şartlar altında benzer nedenlerin her zaman ve her yerde benzer sonuçlar doğurabileceğini kabul eden düşüncedir. Kaçınılmaz sona inanma düşüncesidir. Devlet (State): Tarihi süreç içerisinde şekillenen, belli bir toprak üzerinde bulunan, belli bir nüfusa hitap ve hükmeden, hukuk kurallarına göre yapılanmış ve bu kurallara göre yönetilen, kendi üzerinde herhangi bir otoritenin olmadığı, siyasi ünitelere bölünüş ve tüm bu özelliklerini iç ve dış ilişkilere karşı savunabilen mekâna bağlı meşru ve egemen örgütlenmedir. En üst siyasi yapılanmadır. Devletsiz Millet (Stateless Nation): Kurulu herhangi bir devlete sahip olmayan milletlerdir. Ör. Filistinliler, Basklar. Diaspora (Diasperio): Bir millete bağlı kolların anayurtlarından başka ülkelere zamansal ve mekânsal olarak yayılmasıdır. Diplomasi: Bir devletin uluslar arası örgütlerde temsil edilmesi ve devletlerarası çatışmaları güç kullanmadan çözebilmek amacı ile devletlerarasında yürütülen iletişim ve müzakere sürecidir. Diskriminasyon (Ayrımcılık, Discrimination): Bir ülke içerisinde farklı etnik ve dinsel özelliklere sahip olanlar arasında siyasi ve sosyo-ekonomik tepkilere yol açacak şekilde farklar oluşturma ve bu farklılıkları artırıcı politikalar izlemektir. Doktrin (Öğreti, Doctrine): Siyasi, sosyal, ekonomik ya da felsefi bir konudaki düşünce ve görüşlerin tümüdür. Dominatus: Eski Roma’da efendi ve onun yönetimi. Dominus Natus: Efendiliğin doğuştan olmasıdır. Donör Devlet: Diğer devlet ya da devletlere maddi yardımda bulunan devletttir. Ör: ABD, Rusya, Japonya, Türkiye. Egemen: Egemenliği kullanan doğal ya da tüzel kişi. Egemenlik (Hâkimiyet, Souverainete): Devletin, mülkiyeti ve tebaası üzerindeki en üstün, tek, bölünmez, hiçbir denetime bağlı olmayan, diğer devletler tarafından iç etkenlerine müdahale edilememe konusunda özgürlüğünü sağlayan hukuki yetkilerinin tümüdür. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Egemenliğin Kaynağı: Egemenliğin kaynağı, egemen durumda olan devletin manevi ve hukuki (tüzel) kişiliğindedir. Bir devlete manevi ve hukuki (tüzel) kişilik kazandıran ise, siyasi olarak örgütlenerek devleti oluşturan halk’tır. Dolayısıyla egemenliğin kaynağını halk oluşturur. Ekklesia: Eski Yunan’da tüm sınıflardan vatandaşlara açık halk meclisi. Ekslav (Exclave): Bir devlete ait siyasal bir ünitenin (parçanın) tamamen sınırları dışarısında bulunmasına verilen addır. Eleştirel Jeopolitik (Critical Geopolitic): Görünürdeki siyasi neden ya da açıklamaların altında yatan asıl etkileri ortaya çıkarmaya çalışan jeopolitik çalışmadır. Elit: Seçkin, Kaliteli, Üstün. Emperyalizm (İmperrialism, Yayılımcılık): Bir devletin hâkimiyetini, sahip olduğu mülkün dışına yayma isteği nedeniyle zaman içerisinde mekansal açıdan genişlemesini ve buna bağlı olarak diğer devletler üzerinde nüfuz ve denetimini artırmasını ifade eden bir kavramdır. Emprizm (Amprizm): Gözlem ve deneyin temel alınıp bilimin bu esaslara göre tekrar kurulmasını savunan bir düşünce sistemidir. Temelleri 16. yüzyıla dayanmaktadır. Engizisyon: Orta Çağ’da Katolik ülkelerde din kurallarına karşı gelenleri ve dinsel sapkınları cezalandırmak için kurulan mahkemenin adı. Erime Potası (Melting Pot, Ortak Pota, Etnik Mozaik): göçmenlerin geleneklerinin daha önceden orada yaşayan nüfus arasında baskın olan gelenek yararına çözülmesi yerine, bunların hepsinin yeni, evrim geçiren kültür kalıpları yaratacak biçimde karışması ve böylece yeni bir kültürel yapının ortaya çıkmasıdır. Sonuçta toplumdaki tüm kesimlere ait kültürel değerler birbiri ile karışıp kendi özelliğini kaybeder ve ortaya yeni bir kültürel yapı çıkar. Erk: Bir işi yapabilmek gücü. İktidar, Kudret, Kratia. Etnik (Ethnic, Ethnique): Bütünden sosyal mesafe açısından tüm kültürel özellikleri (din, dil, tarih, örf ve adet, edebiyat, mimari, …) ile farklı (ama kendi içerisinde aynı) olan grubu ifade eder. Etnik Kimlik (Ethnic İdentity): Etnik grup kapsamında yer alan bireyin üyesi bulunduğu gruba yöenlik aidiyet bilincidir. Etnik Terör (Ethnic Terror): Bir etnik grubun, etnik temele dayalı davasını sürdürmek için gerçekleştirdiği bilinçli şiddet hareketidir. Etnisite (Ethnicity): Bir devletin sınırları içerisinde bulunan etnik kültürlerin her birine verilen addır. Etnos (Ethnos): Bir devletin sınırların içerisinde egemen durumda olan etnik kültüre verilen addır. Faşizm: İtalya’da 1922-1943 yılları arasında etkinliğini sürdüren, meslek kuruluşlarına dayanan, sınırları genişletmeyi amaçlayan ve otoritenin tek partide bulunduğu totaliter siyasi rejim. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Federasyon Devlet (Federation State): Kendi içlerinde belli bir özerkliği koruyan iki ya da daha fazla yönetim biriminin aynı merkezî iktidara bağlı olmak yoluyla oluşturduğu devlet yapılanmasıdır. Fordizm: II. Dünya Savaşı’ndan sonra ABD’nin kapitalist ekonomi sisteminde hegemonya kurmasını ifade eden bir kavramdır. Fordizmin özünü yoğun sermaye birikiminde muazzam bir genişlemenin sağlanması oluşturmaktadır. Frontex (AB Sınır Güvenliği Birimi): AB üyesi devletlerin komşularıyla olan sınırlarının korunmasını ve güvenliğini sağlamak amacıyla oluşturulmuş bir AB kurumudur. 3 Ekim 2005 tarihinde hizmete giren kurumun genel merkezi Polonya’nın başkenti Varşova’da bulunmaktadır ve Avrupa Birliği'nin birliğe yeni katılan ülkelerde genel merkezini kurduğu ilk dairedir. Gallikanizm: Fransa’da gerektiğinde Papalık’ın dinsel ve dünyevi yetkilerini sınırlandıran dinsel ve siyasi uygulamalar bütünün adıdır. Genosit (Jenosit, Genocide, Holocaust): Soykırım. Yunanca Genos (ırk, kabile) ve Latince Cide (Öldürme) kelimelerinin birleşmesi ile oluşmuştur. Geomeres: Eski Yunan’da küçük çiftçilerden oluşan sınfın adıdır. Gerrymandering Sınır (Gerrymenderring Border): Bir siyasi parti ya da adayın yararına olacak şekilde seçim bölgesi sınırlarının düzenlenmesini ifade eden bir düşüncedir. ABD’de 1810 - 1812 yılları arasında Massachusetts valiliği yapan Elbridge Gerry tarafından ortaya atılmış bir kavramdır. Göçmen (İmmigrant): Çoğu zaman ekonomik gerekçelerle, ülkesini gönüllü olarak terk edip başka bir ülkeye, o ülke yetkililerinin bilgi ve izni ile yasal bir şekilde yerleşen kişidir. Guvernör: Yönetici, Merkez Bankası Başkanı. Güç Merkezi (Power Center): Yer aldığı bölgenin içinde ve dışında, sahip olduğu ve kontrolü altında bulundurduğu güç kaynaklarını, diğer devletlere göre kendi milli çıkarları yönünde daha fazla kullanarak bölgesel ya da küresel siyasette söz sahibi olmayı başarabilen devlet denir. Halk (Public, Demos): Aynı ya da farklı kökten gelen, aynı vatan toprakları üzerinde yaşayan, aynı bayrak altında yaşamayı kabullenmiş olan insanların tümüdür. Halk; etnik grup, millet ve ulus kavramlarına göre daha geniş kapsamlı ve sosyal içerikli bir kavramdır. Halk, etnik grup ya da millet kavramlarının sınırlayıcı ve/veya ayrıştırıcı olmaları nedeniyle devletler tarafından daha fazla tercih edilen bir kavramdır. Bu nedenle devletler açısından etnik grubum / milletim yerine halkım söylemi ön plandadır. Hegemonya (Hegemony): Bir devletin diğer devletler üzerinde siyasi, sosyal, ekonomik ya da ideolojik egemenlik (hâkimiyet, üstünlük) kurma eğilimidir. Heliaia: Eski Yunan’da 30 yaşını doldurmuş her yurttaşın 1 yıllığına jüri üyeliği yapabildiği halk mahkemesidir. Hiyerarşi: Alt-üst ilişkisi, makam sırası, basamak, derece düzeni. Hürriyet (Freedom, Liberty, İndepedence): Özgürlük, Bağımsızlık, İstiklal. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Hümanizm (İnsancılık): Evreni, dünyayı, toplumu ve diğer tüm unsurları insan merkezli açıklayan girişimlerin tümüdür. İç Savaş (Civil War): Bir devlet içerisindeki farklı siyasi, etnik, coğrafi ya da ideolojik grupların mevcut siyasi yönetimi ele geçirmek ya da değiştirmek ve yerine yeni bir yönetim kurmak amacı ile yaptıkları silahlı mücadeledir. Bazen iktidar ile yönetilenler arasında olduğu gibi bazen de yönetilenlerin kendi arasında gerçekleşebilir. İdari Vesayet: Merkezi yönetim organlarının, yerel yönetim kuruluşları üzerindeki denetim yetkisidir. İhtilaf: Görüş ayrılığı, uyuşmazlık. İktidar: Bir kimsenin kendi istediğini, bu talebe yönelik muhalefetin varlığına rağmen, yaptırabilme gücüdür. İlga: Lağvetme, ortadan kaldırma, geçersiz duruma getirme. İllegal (De facto): Yasaya uygun olmayan, yasa dışı, kanunsuz, usulsüz. İmmobilizm: Siyasette her türlü yeniliğe karşı muhalefet etmektir. İrredantizm (İrredentism): Bir devletin, etnik özellikleri nedeniyle kendisinden kabul etiği ancak o anda diğer devletin sınırları içerisinde yaşayan sosyal gruplar üzerinde hak iddia etmesidir. İsegoria: Eski Yunan’da yurttaşların iktidar karşısında söz söyleme eşitliği. İsokratia: Eski Yunan’da yurttaşların iktidara katılımda eşitliği. İstikbal (Future): Gelecek Jakoben (Jacobin): Fransa’da askeri darbe ile yönetime gelen ve iktidarını terör ve şiddete dayalı yürüten siyasi elite denir. Jeoekonomi (Geoeconomy): Bir devletin sahip olduğu mekâna dayalı fiziki ve beşeri unsurlara ilişkin özellikleri, istatistikî verileri ve o devletin ulusal ve uluslar arası ekonomide izlediği politikaları inceleyen bilimdir. Jeokültür (Geoculture): Kültür çevrelerini ve özelliklerini, birbirleri ile ilişkilerini, yeryüzündeki mekânsal dağılımını ve bu dağılıma etki eden coğrafi unsurları inceleyen bilimdir. Jeostrateji (Geostrategy): Bir milletin, uluslar arası topluluğun ya da devletin herhangi bir konuda hedefe ulaşabilmek amacıyla sahip olduğu mekâna dayalı fiziki ve beşeri unsurlarını, sonucunu da göz önüne alarak, uyumlu bir şekilde planlaması ve kullanmasıdır. Kapitalizm: Merkezinde özel mülkiyete dayalı sermaye ile mülksüz ücretli emek arasındaki ilişki merkezinde yoğunlaşmış bir meta üretim sistemidir. Kapitalizmde sınıf sistemi ön plandadır. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Karasal Devlet (Landlocked State): Tamamen kara ile çevrili olması nedeniyle denizi ile bağlantısı olmayan devletlerdir. Dünyada bu durumda çok sayıda devlet bulunmaktadır. Ör: İsviçre, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Avusturya, Macaristan, Afganistan, Özbekistan, Mali, Nijer, Çad, Lesotho, Bolivya, Zanbiya, Paraguay gibi. Afrika’daki yaklaşık 50 devletin 14’ü bu durumdadır. Kimlik (Identity): Bireyin, üyesi olmanın kendisi için anlam taşıdığı belirli toplumsal gruplara duygu ve değerler açısından ait olduğunu (aidiyet) ifade eden bilgi ve düşünceye denir. Kimsiniz? Kimlerdensiniz? sorularına bireyin verdiği cevaptır. Bu nedenle kimlik tekil değildir; bireysel, cinsel, sosyal, dinsel, siyasal ve kültürel özelliklerin toplamından oluşan çoğul nitelikte bir bütündür. Kolon: Eski Roma’da ücretli köylülük, serfliğin ilk biçimi. Komünizm: Sosyalist ülkelerde 20. yüzyıl ortalarında Karl Marks ve Friedrich Engel‘ın kuramları ile ortaya çıkan, işveren ve işçi sınıfının olmadığı (sınıfsız bir toplum), üretim araçları üzerinde özel mülkiyetin değil ortak mülkiyetin olduğu bir ekonomik sistemdir. Kondominyum (Condominium): Birden fazla gücün ortak hâkimiyeti altında bulunan bağımlı ülke ya da sahaya denir. Konfederasyon Devlet (Confederation State): Birden fazla bağımsız devletin uluslararası hukukî kişiliklerini muhafaza etmek şartıyla belli bir amaçla, özellikle ortak savunmalarını sağlamak üzere kurdukları devlet yapılanmasıdır. Konjonktür (Conjoncture): Bir olayın gerçekleştiği zamandaki şartların tümüne denir. Konsensüs (Consensus): Fikir birliği, uzlaşma, mutabakat. Korporatizm (Corporatism): Toplumu ilgilendiren önemli siyasi ve sosyo-ekonomik konularda sadece devlet kurumlarının söz sahibi olduğu, bireysel ifade ve etkinliğin yok ya da kısıtlı kabul edildiği yönetimdir. Kuvvetler Ayrılığı (Separation of Forces): Bir siyasi sistemde devletin üç temel işlevini oluşturan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin ayrı ayrı yerine getirilmesidir. Kuvvetler Birliği (Union Forces): Bir siyasi sistemde devletin üç temel işlevini oluşturan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin tek bir organ tarafından yerine getirilmesidir. Kültür (Culture): İnsanın yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek amacıyla mekana bağlı olarak ürettiği maddi ve manevi unsurların tümüdür. Küreselleşme (Zaman-Mekan Sıkışması, Zamanın Uzamdan Ayrılması, Globalization): Devletler, gruplar ve bölgeler arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve teknolojik ilişkilerin artması, karşılıklı olarak daha fazla etkileşimi, sınır tanımaz gelişmeler ile milli sınırların zayıflatılması ve bunlara bağlı olarak küresel toplum ve vatandaşlık bilincini geliştiren süreçleri ve yaptırımları ifade eden bir kavramdır. Latifundium: Eski Roma’da ekonominin temelini oluşturan, köle emeği ile işlenen geniş yüz ölçüme sahip tarım çiftlikleridir. Lebens Raum (Yaşam Sahası - Mekanı): Nazi Almanyası’nda toprak ile kültürün temelini oluşturan ve Almanların istenilen özelliklerde bir yaşam mekânına sahip olmasını hedefleyen dış politikaya verilen addır. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Legal (Meşru, De jure): Yasaya uygun olan, Kanuni, Hukuki. Lejitimist (Legitimist): Toplumca yasal kabul edilen yolların dışına çıkmak istemeyen, yasa taraftarı demektir. Liberalizm (Özgürcülük, Liberalism): Devletin siyasi, sosyo-ekonomik, kişisel ve düşünce özgürlüklerine karışmamasını isteyen, en iyi hükümetin en az hükmeden hükümet olduğunu savunan özgürlük yanlısı akımdır. Liberalizmi savunan kişiye liberal adı verilir. Lobi (Kulis, Lobby): Bir çıkar grubunun, isteklerini siyasi organlara kabul ettirmek amacı ile meclis (parlamento) dışında oluşturdukları gruba denir. Lümpen: Kapitalizmin ortaya çıkardığı, üretmeyip tüketen, toplumsal sınıf bilinci olmayan, içinde bulunduğu toplumun kültürüne yabancı düşen, sözde bilgili, tutum ve davranışlarıyla itici olan, geleceğe dair umutları olmayan, gündelik yaşamayı alışkanlık edinmiş; mensup olduğu sınıfın insanlarından kendini üstün göstermeye çalışan bu yolda itici tavır ve tutum sergileyen, büyük bölümü işçi sınıfından oluşmuş; giyimi özensiz saçı ve sakalı birbirine karışmış olanlar. Şehirleşememiş köylüler olarak da ifade edilir. Lümpen Proletarya: Şehirlerde yaşayan ancak kendilerini belirli bir sınıfın üyesi olarak görmeyen işçilere denir. Lykeion: Aristotales tarafından M.Ö. 335 yılında Atina’da kurulan okulun adıdır. Magna Carta (Great Charter, Büyük Berat): İngiltere’de 1215 yılında kral Yurtsuz John ile soylular arasında imzalanan ve modern hukukun temeli sayılan belgedir. Makyavelizm (Machiavellianism): “Siyasette amaca ulaşmak / siyasi iktidarı ele geçirmek için izlenen her yol / uygulanan her politika meşrudur / mubahtır” ilkesidir. Bir bakıma siyaset ile ahlakın ilişkisini koparan yaklaşımın genel adıdır. Manifesto (Manifest): Siyasi bir parti ya da hareketin siyasi inanç ve hedeflerinin açık ifadesine denir. Marjinal (Marginal): Toplumun / alışılmışın dışında yer alan kişi, grup ya da partiye denir. Marksist Teori: Diyalektik materyalizmi benimseyen Marks, Tanrı inancını inkar ederek her şeyin temelinde doğanın kendisinin ve maddenin var olduğunu iddia etmektedir. Doğayı temel kabul etmektedir. Marshall Planı: II. Dünya Savaşı sonrasında ABD’nin Batılı devletlere ekonomik yardımda bulunmasını öngören plana denir. Temel amacı; ABD için yeni pazarlar yaratmak ve komünizmin Batılı devletlerarasında yayılmasını engellemektir. Masonluk (Farmasonluk, Hür Yapı): Kendilerine göre bir takım kardeşlik ilkelerini benimseyen, birbirlerini bir takım işaretler ile tanıyan, belirli bir siyasi amacı olan kişilerin oluşturduğu, dışa kapalı derneklere denir. Temel amaçları, Yahudi hâkimiyetini sağlamak olan Yahudi örgütüdür. Mediokrasi: Yöneticilerin, kendilerini koruyan özel kanunlar nedeniyle, kendilerinin isteği ile bile yönetimden uzaklaştırılamadıkları yönetim tarzıdır. Mekân (Space): İnsanın yaşamsal faaliyetlerini sürdürdüğü, etkileyip etkilendiği ortama verilen addır. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Merkantilizm (Kolbertizm, Bulyonizm, Kameralizm, Mercantalism): Ekonomik ve ticari gelişmeyi bir devlet politikası olarak ele alan ve bu amaçla özellikle değerli madenlerin kontrolünü devlete ait gören ekonomik akımdır. Meritokrasi: Yönetimde bireysel bilgi ve yeteneğe dayalı liyakati temel alan, bu nedenle adam kayırma, torpil, akraba önceliğini yok sayan sistemdir. Metafizik: Fizik ya da doğa ötesine ilişkin, somut bir temeli olmayan, kurgusal. Metoikos: Eski Yunan’da yabancı sayılan ve yurttaşlık haklarına sahip olmayan kesim. Milis (Militia): Yarı askeri siyasi örgüte denir. Militarizm (Militarism): Ordunun varlığı ve gücüne dayanan siyasi yönetimdir. Millet: Aynı kökten gelen, aynı ya da farklı vatan toprakları üzerinde yaşayan, aynı vatan toprakları üzerinde yaşama arzusunda olan, dil - tarih - dini inanış – toplumsal kurallar ve ülkü gibi güçlü ortak kültürel özelliklere sahip olan, olgular karşısında ortak düşünebilen ve hareket edebilen insan topluluğudur. Milliyetçilik (Nationalism): Maddi ve manevi açılardan millet ve ülkesinin çıkarlarını her şeyin üstünde tutma anlayışıdır. Mitos: Efsane, söylence. Modernite: Sanayi Devrimi ile beraber değişen toplumsal kurumları ve davranış biçimlerini ifade eder. Modernizm: Sanayi Devrimi ile edebiyat, şiir, mimari, resim, müzik gibi sanatsal ve kültürel alanlarda başlayan toplumsal değişim sürecine verilen isimdir ve ağırlığını 20. yüzyılda dünya çapında hissettirmiştir. Monroe Doktrini: 1823 yılı Aralık ayında ABD başkanı J. Monroe tarafından yayımlanan, ABD ve Avrupalı sömürgeci devletlerin kendi kıtalarında sınırlı kalmasını ortaya koyan dış politika stratejisidir. Bu doktrin ile ABD bir bakıma kendi kabuğuna çekilmiş, yalnızlığa dayalı bir politika izlemeye başlamıştır. Moratoryum: Gelişmek olan devletlerin uluslar arası finans kuruluşlarına olan borçlarını ertelemesidir. Muhtariyet (Autonomy): Özerklik, Otonom. Muhtıra (Nota, İhtar, Uyarı, Bildiri, Memorandum): Bir kişi, grup ya da kurumum diğer kişi, grup ya da kurumu uyarmak amacı ile gönderdiği yazıdır. Muhtıranın uluslar arası ilişkileri sonlandıracak ya da devletler arasında savaşa yol açacak kadar sert ve kesin olanına ültimatom adı verilir. Muktedir: Bir şeyi yapmaya gücü yeten, iktidar - erk sahibi. Mülk: Bir devlet tarafından sahip olunan topraklar ile egemenlik ve egemenliğe ait unsurların tümüdür. Mülteci (Refugee): Irkı, dini, tabiiyeti, belli bir toplumsal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri yüzünden, zulme uğrayacağından haklı sebeplerle korktuğu için vatandaşı olduğu ülkenin dışında bulunan ve bu ülkenin korumasından yararlanamayan, ya da söz konusu korku nedeniyle, yararlanmak istemeyen yahut tabiiyeti yoksa ve bu tür olaylar sonucu önceden yaşadığı ikamet ülkesinin dışında bulunan, oraya dönemeyen veya söz konusu korku nedeniyle dönmek istemeyen kişidir (BM 1951 Cenevre Sözleşmesi). Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Müstebit (İmperious): Hükmü altında bulunanlara söz hakkı ve davranış özgürlüğü tanımayan yönetici, İmparator. Mütareke (Truce): Ateşkes Anlaşması Nasyonalizm (Nationalism): Milletine ve kültürüne aşırı bağımlılıktır. Nasyonal Sosyalizm (Nazizim): Alman ırkçılığını, Yahudi düşmanlığını, komünist karşıtlığını temel alan aşırı lider (führer) egemenliğine dayalı siyasi akımdır. Neoliberalizm (Neoliberalism): Liberalizmin aksine devletin özellikle ekonomiye daha fazla müdahale etmesini savunan akımdır. Nepotizm (Neopotism, Patronaj): Adam kayırmaca, torpil. Nomoi: Eski Yunan’da insanlar tarafından yazıya geçirilmiş yasalar. Nötralite (Neutrality): Tarafsızlık Obstrüksiyon (Obstruction): Herhangi bir toplantı ya da kararı engellemek amacı ile yapılan her türlü davranış ve uygulamadır. Engelleme. Ombudsman: Devlet organı ile vatandaş arasındaki sorunun çözümü için görevlendirilen aracı kişi ve/veya kuruma denir. Soruşturmacı. Oportünizm (Opportunism): Bir kimsenin çıkarları doğrultusunda savunduğu düşünce ve tutumlara ters davranmasıdır. Çıkarcılık. Optimates: Eski Roma’da zenginleşmiş egemen sınıflardan birinin adıdır. Oryantalizm (Orientalism): Batı devletlerinin Doğu devletleri hakkındaki araştırma ve yorumlar bütünüdür. Panislamizm (Pan İslamism): İslam birliği. Panteizm: Tanrı’nın doğayla özdeş olduğunu, evrenden ayrı ve bağımsız bir varlığının bulunmadığını kabul eden öğreti. Panturanizm (Pan Turanism): Mekânsal Türk Birliği. Pantürkizm (Pan Turkism): Türk Birliği. Paradoks: Kökleşmiş düşüncelere aykırı öne sürülen, anlamsız ve çelişkili düşünce. Pasifizm (Pacifism): Her türlü şiddet ve savaşa karşı olmaktır. Barışçılık. Paternalizm (Paternalism): Devletin ya da işverenin kendisini vatandaşları ya da işçileri hakkında en iyi kararı verebilecek tek otorite olarak görmesidir. Adeta devlet kendisini vatandaşlarının babası gibi görür. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Peyk: Siyasi çalışmalarında başkasına tabi olan kişi ya da parti. Uydu, Bağımlı. Philokrasi: Doğru bili, siyaset ve zanaata sahip kişinin bilgenin yönetimi. Pleb: Eski Roma’da partici sınıfın da altında yer alan yoksullar sınıfı. Plebisit (Plebiscite): Halkoylaması, Referandum Plütokrasi: Hükümetin zengin sınıflar elinde bulunduğu devlet yönetim şeklidir. Polimetri (Polymeter): Siyasi verileri çözümleyip yorumlayarak toplumun siyasi nabzı konusunda çıkarımlarda bulunan bilimdir. Polites: Eski Yunan’da yurttaş. Politica (Policy): Herhangi bir konuda hedeflenen bir amaca ulaşabilmek için ortaya konan, izlenen, sürdürülmesi kararlaştırılan düşünsel yol - tutum - davranış ve yöntemi ifade eder. Herhangi bir konuda politika üreten, düşünen ve tasarlayan kişiye ise politikacı adı verilir. Populus Romanus: Eski Roma’da yurttaşlık hakkına sahip Roma halkının tümü. Popüler Jeopolitik (Popular Geopolitic): Basın ve yayın organları tarafından karşımıza getirilen ve bu organlar tarafından şekillendirilen günlük siyasi gelişmeleri inceleyen jeopolitik çalışmadır. Pragmatizm: Gözlem ve deney ile akıl mantığın temel alınıp bilimin bu esaslara göre tekrar kurulmasını savunan bir düşünce sistemidir. Temelleri 17. yüzyıla dayanmaktadır. Pratik Jeopolitik (Pratical Geopolitic): Uzun süredir devam eden ve güncelliğini koruyan dış politik gelişmeleri inceleyen jeopolitik çalışmadır. Proletarya (İşçi Sınıf): Toprağa ve üretim araçlarına sahip olmayan, üretim araçlarını kullanarak geçimini sağlayan kişidir. Ücret alan işçilerdir. Protektora: Zayıf devletin bir takım iç ve dış yetkilerini güçlü devlete bırakarak onun himayesine girmesidir. Provokasyon (Provocation): Tahrik, Kışkırtma. Yapan kişiye provokatör adı verilir. Püritenlik: 17. Yüzyılda İngiltere’de ortaya çıkan ve Anglikan Kilisesini Katolikliğin kalıntılarından arındırmayı amaçlayan dinsel öğretidir. Radikal: Köklü, kökten, kesin. Rasyonalizm: Gözlem ve deneyin değil akıl ve mantığın temel alınıp bilimin bu esaslara göre tekrar kurulmasını savunan bir düşünce sistemidir. Temelleri 17. yüzyıla dayanmaktadır. Reis (Head, Chief): Başkan Rejyonalizm (Bölgecilik, Regionalism): Yöneticilerin çıkarları doğrultusunda ülkeyi oluşturan bölgelerden birine haksızlık derecesinde ilgi göstermesi, yatırım yapması, kaynak aktarmasıdır. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Relict (Kalıntı, Sanal) Sınır: Tam anlamı ile bir sınır özelliği taşımayan, tarihi niteliğe sahip, geçmişte kalmış ve ancak zihinlerde neden oluşturulduğuna dair izlerin kaldığı sınırlardır. Örneğin: Berlin Duvarı, Doğu Bloğu, Batı Bloğu, ABD’deki Kuzeyliler ve Güneyliler gibi. Res Publica: Cumhuriyet Revizyon (Revision): Yeniden gözden geçirme, Yenileme, Tashih. Rotary Kulübü (Rotary Club): Masonluğun sanayi ve ticarette etkin olmayı amaçlayan kısmıdır. Sekülarizm (Secularism): Laiklik. Selef: Görevi devredendir. Zıttı halef yani görevi devralandır. Separatizm (Separatism): Ayrımcılık, ayrılma isteği, özerkçilik, muhtariyetçilik. Serf: Feodal Sistemde her açıdan derebeyine bağlı olan, toprakla alınıp satılan, özgür olmayan toprak kölesi. Sığınmacı (Asylum Seeker, Defactor): Ülkesini terk ederek, mülteci olduğu iddiasıyla bir başka ülkeye sığınan, ancak henüz mülteci olup olmadığı hakkında yetkili merciler tarafından karar verilmemiş kimselerdir (BM 1951 Cenevre Sözleşmesi). Sınır (Border, Boundary, Frontier, Hudut): Bir devletin egemenlik (yetki) alanını belirleyen, devleti komşularından ayıran, devletlerarası etkileşimin sağlandığı hatlara denir. Sınır Kaçakçılığı (Border Smuggling): Vergi vermeden, belirli bir düzen kullanarak yasalarca alım satımı yasak edilen nesneleri ülkeye sokma ya da çıkarma, gizlice alıp satma ve bundan bir kazanç sağlama eylemi olarak ifade edilebilir. Sivil itaatsizlik (Civil Disobedience): Yöneticileri harekete geçirmek amacı ile toplumu kuralları ihlal etmeye teşvik eden bir protesto türüdür. Siyasi Coğrafya (Political Geography): Mekâna dayalı fiziki ve beşeri unsurlar ile mekân üzerinde kurulu olan siyasi oluşumlar, güç merkezleri ve güç unsurları arasındaki ilişkiyi ulusal ve uluslar arası düzeyde nedensellik, ilgi ve dağılış ilkelerine göre analiz eden ve sonuçlarını sentez halinde ortaya koyan bilimdir. Siyaset: Doğrudan devlet yönetimi ile ilgili bir kavramdır. Devletin yönetimi ile ilgili yasama, yürütme ve yargı erklerini içerir. Siyaset ile ilgilenen ve devletin yönetimi konusunda öne sürülen politikaları eleştiren savunan - mücadelesini veren kişiye ise siyasetçi adı verilir. Siyasi Ahlak (Political Morality): Devlet ve ülke yönetiminde yönetenlerin ve yönetilenlerin uygulamaları, uymaları gereken kurallar, ilkeler ve yöntemler demektir. Siyonizm (Zionism): Filistin topraklarında bir Yahudi devleti kurulmasını ortaya koyan ideolojik fikir ve eylemdir. Savunan kişiye siyonist adı verilir. Soft Power: Yumuşak Güç. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Sosyal Demokrasi: Kapitalist ülkelerde 19. yy ortalarında ortaya çıkan, işçi sınıfının kapitalist düzeni devirmesini değil de sistem içinde kalarak demokratik mücadeleler yoluyla haklar elde etmesini savunan bir düşünce sistemidir. Sosyalizm: Kapitalizme karşıt bir oluşum olarak ortaya çıkan, iktidar ve üretim araçlarının halk tarafından kontrol edildiği bir toplumu arzulayan, eşitlik, adalet ve dayanışma değerlerini temel alan, sosyo-ekonomik eşitliğin sağlandığı bir düzeni arzulayan, kent ve taşra ayrım ve farklılığını yok sayan, mülkiyet ve toplum düzeni için devlet müdahalesini gerekli gören bir siyasi ve sosyo-ekonomik sistemdir. Sömürgecilik (Colonialism): Güçlü milletlerin, hâkimiyeti altındaki zayıf olanlara uyguladıkları uluslar arası ekonomik sömürü sistemidir. Bir bakıma ekonomik ve kültürel baskının kullanımıdır. Diğer bir ifade ile merkezi yönetimin, (nispeten) yerleşmemesine rağmen, ekonomik nedenlerden dolayı belirli toprakları kontrolü altında tutmasıdır. Bu sitemde sömürgeciliği gerçekleştiren sömürgeci (colonist), sömürülen ise sömürge (colony) olarak ifade edilir. Süperimpose (Uydu Devleti Sınırı) Sınır: Güç merkezleri tarafından özellikle siyasi nedenlerden dolayı devletler arasında sonradan eklenti şeklinde oluşturulan uydu devletlere ait sınırlardır. Çoğunlukla çatışma ortamı yaşanmasına neden olur. Örneğin; BM tarafından Orta Doğu’da İsrail’in kurulması gibi. Şer Ekseni: ABD’nin kendisine doğrudan tehdit olarak algıladığı İran, Irak ve Kuzey Kore’yi ifade etmek için kullandığı bir kavramdır. Şovenizm (Chauvinism): Başkasına yaşam hakkı tanımayan, yabancı düşmanlığı ile somutlaşan aşırı ve ölçüsüz milliyetçiliktir. Tabu (Tabu, Taboo): Konuşulması ve tartışılması yasak olan, Konuşulmaz. Tampon Devlet (Buffer State): Sıcak ya da soğuk çatışma halinde olan iki güçlü devlet arasında adeta gerilimi azaltmak amacı ile kurulu olan devlettir. Örneğin Rusya ve Çin arasındaki Moğolistan, Brezilya ve Arjantin arasındaki Uruguay gibi. Teamül: Yazılı olmayan ancak uygulamada var olan kurallar bütünüdür. Tedhiş: Bir grubu sürekli korku altında tutmak ve yıldırmak amacı ile girişilen şiddet eylemleridir. Teknokrasi: Teknik bilgi ve beceriye sahip kişilerin yönettiği devlet yönetim şeklidir. Tiran (Tyrant): Baskıcı ve zalimce davranan, Despot. Titüler Millet: Devletin sınırları içerisinde egemen olan ve o devlete adını veren millete denir. Rusça itibarlı değerli anlamlarına gelen “titulnaya” ve millet - ulus anlamlarına gelen “Natsiya” kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuş bir kelimedir. Toplumsal Bütünleşme (Social Integration): Farklılık gösteren grupları / göçmenleri tek parça yapmak, aynı özellikleri ve nitelikleri taşır hale getirmek ve böylece farklılık gösteren grupların / göçmenlerin toplumun Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com bütüne ile birleşmesinin sağlanmasıdır. Bu durum gerçekleştirilirken asimilasyonun aksine yapılırken zorlama değil yoğun etkileşime bağlı isteklilik temel alınır. Totalitarizm (Totaliratism): Tek partili yönetim Totalitaryanizm: Farklılık ve çoğulculuğu redderek hakikatin ne olduğunu bildiğini iddia eden seçkin kadronun tartışılmaz önderliğinde toplumsal yapının her alanına nüfuz etmeyi amaçlayan, demokratik hak ve özgürlüklerin baskı altında tutulduğu, gücün merkezi yönetimdeki kurumda (siyasi partide) ve liderinde toplandığı siyasi anlayıştır. Tribialism (Yeni Kabilecilik): Kişinin ortak etnik kökeni, dili, kültürü, dini, hatta son zamanda mesleği paylaştığı gruba sadık kalmasıdır. Truman Doktrini (Truman Doctrine): II. Dünya Savaşı sonrasında ABD’nin Batılı devletlere askeri ve ekonomik yardımda bulunmasını öngören plana denir. Temel amacı; ABD için yeni pazarlar yaratmak ve komünizmin Batılı devletlerarasında yayılmasını engellemektir. Sonrasında Marshall Doktrini uygulamaya konmuştur. Ulus: Aynı ya da farklı kökten gelen, aynı vatan toprakları üzerinde yaşayan, süreç içerisinde dil - tarih ve ülkü gibi ortak kültürel özellikler oluşturan, olgular karşısında ortak düşünebilen ve hareket edebilen insan topluluğudur. Sanayi devriminin ortaya koyduğu kozmopolitliğin bir yansıması olarak oluşturulan bir bütünlüktür. Çünkü ulus kavramı, kendisini oluşturan her bir etnik unsuru değil onlara ayrıcalıkların göz ardı edildiği bütünlüğü ifade eder. Ulus Devlet: Milliyetçi akımlardan aldığı güçle, birbirinden etnisite, din, dil ve kültür farklılığı olan bireylerin tek dil, tek bayrak, tek vatan, “homojen kültür” ve “seküler (bir) devlet yapısı” etrafında bir araya gelmesi sonucu oluşmuş devlet yapısıdır. Ulusal Entegrasyon (National Integration): Yeni kurulan bir devlette ülkesel bütünlüğün sağlanması, toplumsal unsurların birbirleri ile kaynaşmasının sağlanmasıdır. Uydu Devlet (Satellite State): Güçlü bir devlet tarafından kontrol altında tutulan ve yönetilen devlettir. Ör: İsrail. Uluslar arası Aktör: GUluslar arası sistemde az ya da çok özerk eylemler yapabilen, yaptığı eylemler ile diğer aktörlerin davranışlarında gözlemlenebilir değişikli yaratma becerisine sahip devlet dışındaki birimlerdir. Uluslar arası politikada temel aktör, devlettir. Örneğin; BM, AB, NATO, OPEC, Çok uluslu şirketler, ticari dernekler, stö, etnik örgütler, dini gruplar ve lobiler. Ülke (Vatan, Yurt, Country): Sınırları belli olan ve bir devletin sorumluluğunda / hükümranlığında bulunan toprakların tümüdür. Uluslararası Politika: Başta devlet olmak üzere uluslararası tanımlı temel aktörlerin birbirleri ile yaşadıkları politik ilişkileri (diplomasiyi) inceleyen uluslar arası ilişkilerin bir alt disiplinidir. Ülkü (İdeal, Mefkûre): Bir toplumun ya da kimsenin ulaşmak istediği zihni, fikri, ahlaki ve siyasi değerlerin tümüdür. Bu değerleri benimseyerek yaşayan kişiye ülkücü adı verilir. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com Üniter Devlet (Unitary State): Ülke, millet/ulus ve egemenlik unsurları (yasama, yürütme ve yargı organları) bakımından teklik ve homojenlik özelliği gösteren devlet şeklidir. Ütopya (Eutopia): Gerçekleşmesi imkânsız olan düşsel tasarıdır. Düşler ülkesi, Mutlu yer. Varoş (Kenar Mahalle, Banliyö, Suburb): Şehir merkezinin dışında kalan yerleşim merkezidir. Vatandaş (Citizien): Aynı ya da farklı kökten gelen, aynı vatan toprakları üzerinde yaşayan, aynı bayrak altında yaşamayı kabullenmiş olan ve o devlete vatandaşlık bağı ile bağlı olan insanların her biridir. Vatanseverlik (Yurtseverlik, Patriotism): Vatanını sevme, vatanı için her türlü özveride bulunma ve vatana yönelik ait olma duygusuna sahip olmaktır. Bu duyguya sahip olan kişiye vatansever adı verilir. Vatansız (Stateless): Uyruğu olduğu devletin vatandaşlığından çıkarılan ve bir yenisini kazanamayan kimseye denir. Veto: Kurum ya da meclisin almış olduğu kararı reddetme, karara karşı çıkma. Vize (Onay, Visa): Bir devletin diğer devlet vatandaşlarına ülkesine giriş izni veren ve pasaport üzerine yapılan onaydır. Yalnızcılık Politikası (Isolationism Policy): Uluslar arası siyasi ilişkilerini tümüyle yavaşlatan ve kendi iç işlerine her türlü müdahaleyi reddeden bir devlet dış politikasıdır. ABD’de kuruluş döneminden I. Dünya Savaşı’na kadar uygulanmıştır. Yaptırım (Müeyyide, Sanction): Toplumsal düzenin sağlanması ve sürekliliği için bir yasanın uygulanmasına yönelik cezadır. Yasa (Kanun): Yasama organı tarafından belirli usullere uyularak hazırlanan ve kamu otoritesinin yaptırım gücü ile uygulanan yazılı hukuk kurallarıdır. Yasa Dışı Göçmen (İllegal İmmigrant): Yasal ya da yasadışı yollardan bulunduğu ülkeyi terk ederek başka bir ülkeye yasa dışı yollardan giren ya da yasal yollardan girdikten sonra süresi içinde ülkeyi terk etmemek suretiyle, o ülkede, yasal izin sahibi olmaksızın uzun süreli olarak yaşayan ve/veya çalışan kişidir. Yoldaş (Comrade): Özellikle komünist partilerin üyelerine ve partilerin ilkelerini benimseyenlerine verilen addır. Yetmiş Yediler Grubu: Üçüncü Dünya Devletlerine verilen addır. Yönetişim (Govarnance): Çok aktörlü (devlet + özel sektör + stk’lar), kendisi yapmaktan çok toplumdaki aktörleri yapabilir kılan (devlet merkezli yönetim yerine toplum merkezli yönetimi benimseyen), ademi merkezi yönetim (yerinden yönetim) anlayışını içeren, devlete düzenleme rolü yükleyen, sorumluluk dengesini devletten sivil topluma doğru kaydıran, karşılıklı etkileşimle yönlendirme sürecini öneren, siyasal ve ekonomik gücün daha yaygın dağılımını içeren, kamu - özel sektör ayrımını ortadan kaldıran bir kavramsallaştırmayı ifade eder. Adres: Kares AVM Karşısı İsmet Market Üstü Sivil Toplum Kuruluşları Merkezi / KARABÜK İnternet Adresi: www.karabukturkocagi.com Facebook Adresi: https://tr-tr.facebook.com/turkocaklarikarabuk Elektronik Posta Adresi: bilgi@karabukturkocagi.com
