I. Büyük Millet Meclisi Binası

SALTANATIN KALDIRILMASI ( 01 KASIM 1922 )
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin
açılmasından sonra Türk tarihinde yeni bir
dönem başlamış, 20 Ocak 1921’de kabul
edilen anayasa ile egemenliğin millete ait
olduğu belirtilmişti.
İtilaf Devletleri Türkiye Büyük Millet Meclisi
Hükümeti ve İstanbul Hükümeti’ni Lozan Barış
Konferansına davet ettiler. Osmanlı Hükümeti
bu daveti kabul etti. Galip devletler bu
davranışlarıyla, Türkler arasında ikilik çıkararak,
menfaatlerini daha iyi savunacaklarını
düşünüyorlardı. Osmanlı Hükümeti'nin
konferansa katılma arzusu, millî mücadelenin
ruhuna ve anayasaya aykırı idi.
Bu durum, hem Mustafa Kemal’in
saltanatın kaldırılmasıyla ilgili düşüncelerinin
doğruluğunu bir kez daha ortaya koydu; hem
de saltanatın kaldırılması için haklı bir gerekçe
oldu.
Bunun üzerine konu Türkiye Büyük Millet
Meclisi’nde tartışıldı. Mustafa Kemal bir
konuşma yaparak; konuşmasında milletin kendi
gayretiyle hakimiyeti ele aldığını ve saltanatın
kaldırılmasının gerekliliğini vurguladı.
1 Kasım 1922’de Saltanat ve
Halifeliğin birbirinden ayrılmasına ve
Saltanatın kaldırılmasına ilişkin yasa
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde
kabul edildi. Böylece Sultan ve
Halife gibi çifte görevi olan Osmanlı
hükümdarının elinden egemenlik
hakları ve devlet yetkileri alındı.
Bu gelişmeler üzerine son Osmanlı
padişahı VI.Mehmet (Vahdettin) ülkeyi terk
ederek, İngiltere’ye sığındı.
Son Osmanlı Padişahı
VI. Mehmet Vahdettin
Halifeliğe ise 18 Kasım 1922’de Osmanlı
soyundan gelen Abdülmecit Efendi getirildi.
Fakat Meclis Halife Abdülmecit Efendi’den,
sadece Müslümanların Halifesi unvanını
kullanmasını istedi.
Abdülmecit Efendi
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI
(20 KASIM 1922 – 24 TEMMUZ 1923)
Osmanlı Devleti imzaladığı son antlaşma
olan Sevr ile I.Dünya Savaşı ile iyice yok oluşa
doğru gittiğini kabul etmişti. Anadolu’da ise
Millî Mücadele’ye inanmış Türk milleti, Mustafa
Kemal ve arkadaşlarının önderliğinde Kurtuluş
Savaşı’nı kazanarak Sevr Antlaşması’nı yok
sayıyor, ret ediyor ve küllerden yeni bir ülke
kurmaya hazırlanıyordu. Bu nedenlerle Lozan
çok önemliydi.
Lozan’a Katılan İsmet Paşa Başkanlığındaki Türk Heyeti
Görüşülen Konular :
 Türkiye – Suriye Sınırı
 Irak Sınırı
 Kapitülasyonlar
 Azınlıklar
 Savaş Tazminatları
 Osmanlı’nın Borçları
 Boğazlar
Musul, Hatay, Kıbrıs, Ege Adaları ve
Boğazlar sorunları, Lozan’da
Türkiye lehine çözümlenemeyen
konu başlıklarıdır.
Lozan Barış Antlaşması’nın Önemi :
Bütün dünya devletleri, yeni Türk devletini ve
bağımsızlığını resmen tanıdılar.
Misak-ı Millî büyük ölçüde gerçekleşti (Irak sınırı hariç).
Kazanılan askerî başarılar bu antlaşmayla siyasi
başarıya dönüşmüştür.
Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti’nin en büyük
sorunlarından biri olan kapitülasyonlar kesin
olarak kaldırılmıştır.
İstanbul’daki Ortodoks Patrikhanesi Lozan’daki
Türk heyetinin tüm çabalarına rağmen
kaldırılamamıştır.
Sınırlarımız, Irak sınırı hariç kesin olarak
belirlenmiştir.
ANKARA’NIN BAŞKENT OLMASI
(13 EKİM 1923 )
Temsil Heyeti’nin 27 Aralık 1919’da
Ankara’ya gelmesi ve burayı konumundan
dolayı merkez olarak seçmesi ve 23 Nisan 1923
tarihinde Büyük Millet Meclisi’nin bu kentte
açılması, yeni kurulacak olan Türk Devleti’nin
de başkentinin fiilen Ankara olacağına önemli
işaretlerdi.
23 Nisan 1920’de kurulan Büyük Millet
Meclisi millî egemenliğe dayanan bağımsız bir
meclisti. Büyük Millet Meclisi’nin demokratik
yapısı ve öteki özellikleri nedeniyle bu devletin
adının Cumhuriyet olması gerekiyordu. Ancak o
günün şartlarından kaynaklanan bazı
durumlardan dolayı yeni rejimin ve devletin adı
henüz konmamıştı. Bu arada Büyük Millet
Meclisi’nin yenilenmesi için yapılan seçimler
sonrasında 11 Ağustos 1923’te II.Büyük Millet
Meclisi açıldı. 13 Ekim 1923 tarihinde ise
alınan bir kararla Ankara yeni Türk devletinin
başkenti olarak ilan edildi.
I. Büyük Millet Meclisi Binası (Kurtuluş Müzesi)
Cumhuriyet’in İlanının Sonuçları :
 Mustafa Kemal oy birliği ile Türkiye
Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
 Mustafa Kemal ilk Cumhuriyet hükümetini
kurma yetkisini İsmet Paşa’ya verdi. Fethi (Okyar)
Bey ise TBMM başkanlığına seçildi.
 Meclis hükümeti sisteminden, kabine sistemine
geçildi.
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (03 MART 1924)
Cumhuriyet’in ilanından sonra Halife
Abdülmecit Efendi’nin politikayla ilgilenmeye
başlaması, Halk Fırkası (Cumhuriyet Halk
Fırkası) ve Cumhuriyet yönetimine karşı
davranışlarda bulunması, TBMM’ye karşı
olanlarla işbirliğine girmesi gibi nedenler
Mustafa Kemal ve arkadaşlarını rahatsız etti.
Bunun üzerine 03 Mart 1924 tarihinde
TBMM’nin kabul ettiği bir kanunla halifeliğin
kaldırılmasına karar verildi.
Saltanatın kaldırılmasından sonra Halifeliğe
Abdülmecit Efendi getirilmiştir.
Lozan Barış Antlaşması’nda Irak sınırı sorunu tam
olarak çözülmüştür.
Lozan Barış Antlaşması’nda Balkanlar’ın durumu
görüşülmüştür.
29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiştir.
Soru : Aşağıdakilerden hangisi Lozan Barış
Antlaşması’nda alınan kararlardan biri değildir?
A)On iki Ada’nın İtalyanlara verilmesi
B)Kapitülasyonların kaldırılması
C)Osmanlı’nın borçları
D)Türkiye ile Irak arasındaki sınırının belirlenmesi