Eğitim Sunusu

DERİ TEMAS YOLU İLE
BULAŞAN HASTALIKLAR
HAZIRLAYAN
ÖĞR. GÖR. SİBEL SERAP CEYLAN
1
Deri temas yolu ile bulaşan
hastalıklar
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
• Tetanoz
• Kuduz
2
Enfeksiyon hastalıklarının deri ve mukoza yolu
ile bulaşması için neler gereklidir???
• Deri ve mukozada kesik, çizik, çatlak, yara gibi
travmatik bir durumun bulunması
• Anatomik yapısal özellik gösteren bir giriş
açıklığının (vajinal yol gibi) bulunması
• Etkenin bu giriş kapısından yakın temas ile
geçme olasılığının oluşturulması gereklidir.
3
Deri ve temas yolu hastalıkların
bulaşması şu yollarla olur:
• Cinsel ilişki
• Öpüşme
• Toprak ile uğraşma
• Kedi-köpek salyası vb.
4
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar:
• Korunmasız cinsel ilişki ile
• Gebelikte anne karnındaki bebeğe,
• Doğum sırasında yeni doğana,
• Doğum sonrasında yakın temasla ve kan
nakli yoluyla bulaşabilmektedir.
6
Cinsel yolla bulaşan hastalıkların
artış nedenleri????
• eğitim yetersizliği,
• toplumun sosyo-ekonomik yapısında meydana
gelen bozukluklar
• Seks işçiliği, eşcinsellik, genelev ve gizli
buluşma yerleri ile mücadele ve kontrollerin
yetersizliği,
• kontrasepsiyonel yöntemler ve ilaçlar ile gebe
kalma
korkusunun
ortadan
kalkması
gibi
nedenler ön planda yer almaktadır.
8
Genel özellikleri nelerdir?
• Her iki cinste de cinsel yönden en aktif
oldukları dönemde sık görülür
• Genelde sessiz seyreder
• Başka
birçok
hastalıklara
zemin
hazırlarlar
9
Hangi durumlarda daha sıktır?
• Çok eşlilik
• Birden fazla cinsel eş olması
• Genel ev kadınları ve müşterileri
• Fazla sayıda cinsel es değiştirmek
• Hastalık belirtisi olan kişilerle ilişki
• Eğitim eksikliği
• Kondom (prezervatif) kullanımının az olması
10
Cinsiyet ve yaş özellikleri
• 15-30 yas grubunda en fazla
• Kadında 14-19 yas arası daha sık
*Erken yasta evlenme
*Biyolojik olarak, kadınlardaki cinsel
organ mukozasının tahriş olasılığının
daha fazla olması
• Erkekte 19 yas sonrası daha sık
*Cinsel olarak daha aktifler
*Fazla cinsel eş değiştirirler
11
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Belirti(+) %30
Belirti(-) %70
13
Belirtiler ne zaman ortaya çıkar?
• Cinsel yolla bulasan hastalıklar bazen
belirti vermeyebilir yada kişiyi rahatsız
etmeyecek kadar hafif belirti verebilir.
• Özellikle kadınlarda bazen hiç belirti
görülmez! Bunlar “taşıyıcı” kabul edilir ve
hastalığı başkalarına da bulaştırırlar.
14
• Cinsel
temastan
sonra
hastalık
belirtilerini ortaya çıkması için geçen
süre
(kuluçka
süresi)
hastalıktan
hastalığa farklıdır.
• Bu
hastalık
süreci
günler
(bel
soğukluğu), haftalar (hepatit-B), aylar
(frengi)
ya
da
yıllar
(AIDS)
sürebilmektedir.
15
Hastalıkların sonuçları
• Kadınlarda uzun süreli karın ve kasık
ağrıları ile kısırlık
• Yeni doğan bebeklerde körlüğe kadar
gidebilen göz enfeksiyonları
• Erkeklerde idrar yollarında darlık ve
kısırlık
20
Sifiliz (Frengi)
• Sifiliz sıklığı son yıllarda giderek
artan
cinsel
yolla
bulaşan
hastalıkların başında gelmektedir.
• Sifiliz tedavi edilmediği zaman pek
çok hastalığa neden olur.
• Amerika'da her yıl yaklaşık 80 000
yeni hasta bildirilmektedir.
21
Nasıl Bulaşır?
• Sifilize neden olan Treponema pallidum adlı
mikroorganizma sadece insanlarda hastalığa
neden olur.
• Sağlam deri ve mukozadan kolayca penetre olur.
• 0-4 °C kanda 1-3 gün yaşayabilir.
• Konjenital dışındaki tüm bulaşmalarda primer,
sekonder ya da erken latent sifilisteki deri
lezyonları bulaştan sorumludur.
• Geç latent ve tersiyer sifiliz bulaşıcı değildir.
22
Sifilizin bulaşma yolları-1
1. Cinsel temas ile bazen öpüşmeyle ya da
yakın vücut temasıyla bulaşabilir.
Vajina, penis, anüs ve ağız mukozası
vücuda girmesi için uygun ortam sağlar.
23
Sifilizin bulaşma yolları-2
2-Anneden bebeğe:
Enfekte anneden genellikle 9.
gestasyon haftasından itibaren
plesanta yoluyla bebeğe geçebilir.
Genellikle düşükle, erken doğum ya da
ölü doğumla sonuçlanır (%50).
24
Sifilizin bulaşma yolları-3
3-Kan yolu ile:
Hastalığa yakalanmış kişilerden kan
nakli ile, iğne ucu ile, deriyi kesici
aletler yolu ile sağlıklı insanlara bulaşır
25
Klinik Sınıflama
Edinsel sifiliz
Doğumsal sifiliz
*Primer(1.dönem)
*Erken doğumsal
*Sekonder (2dönem)
*Geç doğumsal
*Latent
*Tersiyer(geç) (3.dönem)
26
Birinci dönem (PRİMER SİFİLİZ)
• Hasta ile teması takiben 10-90 gün
sonra şankır oluşur
• Şankır;
ağrısız,
sert
tabanlı,
zımbayla
delinmişçesine düzgün kenarlı, kırmızı, yüzeysel,
kenarları kalkık, genellikle tek bazen çok sayıda
ülserler (açık yaralar) görülür
• en yaygın olarak iç ve dış genital organlar, iç ve dış
dudaklar ve klitoris çevresinde olmak üzere ilk
temas yerinde bir kabarcık şeklinde başlayarak
hızla gelişir
• Kasıklarda şişme olabilir.
• Bu yara 4-6 hafta sonra kendiliğinden iyileşir.
27
İkinci Dönem (sekonder sifiliz)
• Birinci dönemden 7-10 hafta sonra lenf bezlerin ele
gelmesi (bakteriemi dönemi), yorgunluk, baş ağrısı,
döküntüler ve cinsel bölgelerde yüzeysel yaralar
şeklinde şikayetler ortaya çıkar.
• Döküntülü lezyonlar deride ve mukozada olabilir
• Mukoza döküntüleri ağızda dudakların iç tarafında,
boğaz ve servikste soluk beyazımsı renktedir
(kondilotoma)
• Genital bölge ve anüs etrafında
üzeri düz iri papüler döküntüler
28
• Özellikle kulak arkasındaki saçlarda ve
kaşlarda saç dökülmesi görülür
• Bu belirtiler bir süre sonra (2-6 hafta
içinde ) kendiliğinden geçer.
• Tedavi edilmeyen olguların %33'ünde
3. dönem semptomları görülemeye
başlar.
29
Latent (gizli) dönem
• Klinik belirti ve bulgu yoktur
• Serolojik bulgular pozitiftir
30
Üçüncü Dönem (geç-tersiyer)
• İlerlemiş sifiliz ikinci dönemden 10-25 yıl
sonra ortaya çıkar.
• Hastada kalp şikayetleri, sinir sistemi
bozuklukları, solunum yolları problemleri
ayrıca deri ve iskelet sistemi şikayetleri
vardır.
• Bu problemler çoğunlukla kalıcıdır ve tedavisi,
durdurulması zordur.
• Ölümcül olabilir.
31
Kongenital sifiliz
• 9. gebelik haftasından itibaren plesenta yolu
ile etkenin fetüse geçmesi ile ortaya çıkar
• Erken enfeksiyon düşük ve ölü doğumlara
sebep olur
• Erken ve geç kongenital sifiliz olmak üzere
ikiye ayrılır
32
Erken kongenital sifiliz
• Hepatosplenomegoli
• Osteokondirit, periostit
• Deri döküntüleri
• Hayatın ilk haftasından itibaren kanlı mukuslu
burun akıntısı
• Tırnak deformiteleri
• Alopesi
• Yaygın lenfadenit
• El ve ayaklarda şişlik
33
Geç kongenital sifiliz
• 8-15 yaşlarda ortaya çıkar
• Deri döküntüleri
• Kemik ve dişlerde deformiteler (Hutchinson
dişleri, çökük burun)
• (Ön kesicilerin serbest kenarı yarım ay
şeklinde),
• Keratit (korneanın iltihaplanması)
• Sağırlık
• Mental gerilik
34
35
36
Tanı
• Hastalığın
yaralardan
aranır.
1.
ve
alınan
2.
dönemlerinde
örneklerde
etken
• Ayrıca kan örneklerinde de antikor
bakılarak tanı koyulabilir (3., 6. ve 12.
aylarda yapılmalıdır. Tedaviden sonraki 3.
ayda titrasyon eğrisi en az ¼'e inmiş
olmalı.).
• Tanıda iki tür test kullanılır. Bunlardan ilki
tarama amaçlı kullanılan VDRL gibi reagin
testleridir. İkinci testin adı ise treponema
testleridir (FTA-ABS ve MHA-TP).
37
Tedavi
• Sifiliz eldeki antibiyotiklerle (Penicillin)
kolayca tedavi edilebilmektedir.
38
GONORE
BEL SOĞUKLUĞU
40
Gonore (Bel Soğukluğu)
• Bel soğukluğu, etkeni Neisseria
gonorrhea olan, cinsel yolla bulaşan
bir hastalıktır.
• Tedavi edilmediği zaman bir çok
organa zarar verir, kısırlığa yol
açabilir.
• ABD'de
cinsel
yolla
bulaşan
hastalıklar arasında ikinci sıklıktadır.
41
Nasıl Bulaşır?
• Bel soğukluğu olan bir kişiyle kondomsuz vajinal,
anal veya oral cinsel ilişkide bulunan kişiye bu
hastalık bulaşabilir.
• Hasta bir erkekten cinsel eşine tek ilişki ile %
50, daha fazla ilişki ile % 90 bulaşma riski
vardır. Hasta bir kadından cinsel eşine tek ilişki
ile % 20, daha fazla ilişki ile % 60-80 bulaşma
riski vardır.
• Gonoresi olan bir anne çocuğuna doğum
sırasında bu bakteriyi geçirirse bebekte göz
enfeksiyonu görülebilir.
42
Belirtileri Nelerdir?
• Bel soğukluğu % 50 oranında hiç belirti
vermeyebilir.
• Hastalığın bulaşma anından itibaren
günlük bir kuluçka süresi vardır.
2-10
• Erkek hastada kirli sarı irinli penis akıntısı
vardır. Ayrıca idrar yaparken ağrı ve acı olur.
Tedavi edilmezse erkeğin idrar yollarına ve
testislerindeki meni borularına kadar yayılıp
(epididimit) kısırlığa neden olabilir.
43
• Kadınlarda rahim ağzı (cervix), idrar yolu
ağzı ve vajinada akıntıya neden olur.
Akıntının yapısı erkekteki gibidir.
• Ayrıca idrar yollarında da şikayetler (idrar
yaparken ağrı veya acı) olabilir.
• İleri
evrelerde
tıkanmasına
neden
kısırlığa yol açabilir.
• Adet
kanamalarının
kanamalar" görülebilir.
yumurta
olarak
kanalının
(salpenjit)
arasında
"ara
• Makatta hastalık yaparsa anüs çevresinde
kaşıntı, ağrı, makatta kanama ve akıntı gibi
belirtiler verir.
44
• Boğaza
yerleşirse
daha
hastalıklara
ve
mikrobun
karışmasına sebep olabilir.
ciddi
kana
• Kana karışırsa kalbi ve beyni
etkileyebilir ama daha sıklıkla artritdermatit denilen hafif ateş, kırgınlık,
gezici tipte çeşitli kaslarda ve
eklemlerde ağrı ve püstüler deri
lezyonları ile seyreden hastalık
tablolarına neden olabilir.
45
• Tedavi
edilmezse
PID
(Pelvic
Inflammatory Disease)'e yol açabilir.
• Bel soğukluğu HIV bulaşma riskini
arttırır.
• Hamilelikte bel soğukluğu düşüklere,
erken doğumlara neden olabilir.
Bebeğin gözlerinde iki taraflı akıntıya,
hatta körlüğe neden olabilir.
46
Gonore
• Tanı:
− Üretral akıntı
• Tedavi:
− Antibiyotikler
− Penisilin
− Seftriakson
− kinolonlar
47
BAKIM
• İzolasyona gerek yoktur
• Gonore tanısı konan kişilere; tedavi sonrası
alınan kültürler (-) gelinceye kadar cinsel
ilişkide bulunulmaması konusunda eğitim
yapılır
• Enfekte vaginl ve üretral akıntılarla temas
sonrası ellerin yıkanması, gözlerin
kontaminasyonundan kaçınılması konusunda
eğitim yapılr
48
KORUNMA
• Genelev kadınlarının taranması ve
tedavisi
• Korunmalı cinsel ilişki
• Yenidoğanı gonore konjuktivitinden
korumak için doğumdan sonra gözlere
%05’lik tetrasiklin, eritrosmisin oftalmik
pomad sürülmeli
• Gümüş nitrat
49
Genital Herpes
•
•
•
•
•
HSV
CYBH içinde en yaygın enfeksiyonlardandır
HSV-I ile de genital herpes gelişebilir
4-10 gün inkübasyon
Semptomlar:
− Kaşıntı, yanma
− Dizüri
− Sulu akıntı
50
- Genital
bölgede,
kasıklarda,
kalçada kırmızı
veziküler
lezyonlar
51
• Ülser tabanından kazıntı ile tanı konur.
• Asiklovir ile antiviral tedavi yapılır. Belirtilerin
sadece şiddetini azaltabilir, tamamen tedavi
etmez. Her gün kullanmak (yılda 6 ataktan
fazla ise) tekrarlama sıklığını azaltır.
• Lezyona direkt temasla yayılım olur. Lezyon
yoksa bile bulaşıcıdır.
• Cinsel temasla geçtiği gibi yakın temasla da
geçer,
• Kondom tüm lezyonları örtmez.
• Asemptomatik insanlar hastalığın yayılmasının
en önemli nedenidir.
52
Genital Herpes
• Komplikasyonlar:
− Servikal kanser riski
− Sistemik yayılım
− Yenidoğanda enfeksiyon
• Tedavi:
− Asiklovir
− Tam KÜR OLMAZ—Ömür boyu kalır
53
BAKIM
• Lezyonların aktif olduğu dönemde enfekte
lezyonlarla doğrudan temas önlenir
• Hastalara yaraların iyileşmesinden 7 hafta
sonrasına kadar öpüşmeden ve korunmasız
cinsel ilişkiden kaçınılması öğretilir
• Genital herpesli kadınlar lezyonların aktif
olduğu dönemde ise sezeryan ile doğum
yapmalı
54
• Ağrıyı azaltmak için analjezik, soğuk uygulama
yapılır
• Lezyonlar kuru tutulur
• Kaşıntıyı önlemek için tuzlu su ile banyo önerilir
• Pamuklu ve bol giysiler giyilir
• Güneş banyolarından kaçınılır
• İdrar ağrılı ise ılık oturma banyoları önerilir
• Oral lezyonlar için karbonatlı su ile ağız bakımı
verilir
• Yumuşak sulu gıdalarla az ve sık besleme yapılır
55
Genital Siğil
• Human Papilloma Virus (HPV)
• Serviks kanseri ile ilişkili
• Deride ve müköz membranlarda büyüme
(karnabahar şeklinde)
• Tanı:
− Pap smear, görsel muayene
• Tedavi:
− Topikal krem, cerrahi, yakma
− KÜR OLMAZ—KALICI
56
CYBH’DAN NASIL KORUNULUR?
• Tek eşlilik tercih edilmeli
• Riskli ilişkilerde kondom kullanılmalı
• Ortak tıraş bıçağı,enj.,jilet kullanılmamalı
• Kan kardeşi olunmamalı
• Kullanılacak kan ürününün enfekte olup
olmadığı değerlendirilmeli
57