YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON

YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE
TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYON
UYGULAMALARI
Goncagül ARSLAN
Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi
Yoğun bakım ünitelerinde yatan
hastalar, hasta güvenliği ihlallerine
ve tıbbi hatalara daha açıktırlar.
Pronovost et al. Defining and measuring patient safety. Crit Care Clin 2005; 21:1-19.
YBÜ’lerinde nozokomiyal enfeksiyon 5-10 kat yüksek
Hastane yatakları:YBÜ %5-10
Hastane enfeksiyonları: %25’i YBÜ
Hastane enfeksiyonları sıklığı: %5 - % 15
Yoğun bakım birimlerinde HE: %25-33
Ülkemizdeki YBÜ enfeksiyonları 5.3 % - 56%
YOĞUN BAKIM HASTALARI
Kişisel faktörler
Yaş
Antibiyotik kullanımı
Altta yatan hastalıklar
Ümmin sistem
Hastalığın ciddiyeti
Kolonizasyon
Kolonizasyon
Enfeksiyon
Kurumsal faktörler
El yıkama-Eldiven kullanımı
Hasta/sağlık personeli oranı
İzolasyon teknikleri ve
Temizlik ve dezenfeksiyon
standart önlemlere uyma
uygulamaları
Hastane
Enfeksiyonu
YOĞUN BAKIMDA ENFEKSİYON
GELİŞİRSE
Yüksek ölüm oranı(mortalite)
Yüksek maliyet
 Yüksek antibiyotik direnci
 Hastanede kalış süresinde artış

Yoğun bakım Ünitesinde enfeksiyonlar ilk günlerde
hastanın kendi florasından kaynaklanır
İlk dört günden sonra ünitenin florası ile
kolonizasyon ve enfeksiyonlar başlar.
Evsel
atık
ENFEKSİYONLARIN
BULAŞMASINDA

Çalışan personelin elleri

Çevre
Ortam yüzeyleri
 Kontamine araç gereçler

MRSA,VRE
MRSA,VRE
MRSA,VRE
ÇİD MİKROORGANİZMALAR
X: Pozitif Enterococcus spp. kültürü
Patojenler her yerde hazır ve nazır!
~ Kontamine yüzeyler geçişi artırır ~
ÇİD MİKROORGANİZMALAR
Yüzeylerde bulunan bu mikroorganizmalar sağlık
çalışanlarının elleriyle ya da temizlenmemiş tıbbi
cihazların hastalar arasında transferiyle bulaşır
Temiz bir çevre hastane
enfeksiyonlarını önlemede
önemli bir rol oynar
ÇEVRE ENFEKSİYON İLİŞKİSİ
MRSA ile enfekte hastaların odalarında çevreye
temas eden sağlık çalışanlarının eldivenlerinde,
hastalara temas edenlerden daha fazla MRSA tespit
edilmiştir
Boyce ve ark.
ÇEVRESEL YÜZEYLER
Ortam yüzeyleri
Tıbbi alet yüzeyleri
(duvar, zemin,masa,
sandalye vs)
(pompalar,monitörler,
ventilatörler vs)
El temasının yoğun olduğu
El temasının az olduğu
yüzeyler
ÇEVRESEL KONTAMİNASYON
Yoğun kontamine yüzeyler
Az kontamine yüzeyler
Kapı kolları
Lavabolar
Hasta yatakları
Hasta dosya kapları
Hasta odasındaki diğer
mobilyalar
o Telefon, klavyeler
o Elektrik düğmeleri
o Duvarlar
o Kapı ve pencereler
o Yer
o Lambalar
o
o
o
o
o
Evsel
atık
Çevresel kontaminasyon
o MRSA ile GİS kolonizasyonu ve ishali olan hasta
odasındaki çevresel yüzeylerdeki kontaminasyon %59






o
Yatak başucu demirlerinde %100
Televizyon kumandası %75
Yatak başı tabloları %63
Klozet %63
Kapı kolu %38
Intravenöz sıvı pompaları %25
GİS kolonizasyonu olmayan MRSA infeksiyonu
olan hastalarda çevresel yüzeylerdeki
kontaminasyon %23
Evsel
atık
GENEL TANIMLAR



Temizlik: Objelerden bütün yabancı maddelerin
(Kan,idrar, balgam vs) uzaklaştırılmasıdır.Su ve
genel temizlik malzemeleri kullanılarak yapılır
Dezenfeksiyon:Cansız yüzeylerden bakteri
sporları hariç patojen mikroorganizmaların
uzaklaştırılması işlemi.Dezenfeksiyonda istenen
etkiyi sağlayabilmek için mekanik temizlik şarttır.
Sterilizasyon:Sporlu bakteriler dahil tüm
mikroorganizmaların yok edilmesidir
EH Spaulding Tıbbi gereçleri kullanım alanı ve
vücutla temasına göre üç kategoriye ayırdı.(1968)
Kritik aletler:
Steril vücut boşluklarına, dokulara ve vasküler
sisteme giren aletler (cerrahi aletler, kardiyak ve
üriner kateterler,implantlar, vb.)
 Yarı-Kritik aletler:
Mukoza veya bütünlüğü bozulmuş cilt ile teması
olan aletler (endoskoplar, laringoskop bladeleri,
ventilatör ve anestezi devreleri, vb.)
 Kritik olmayan alet ve yüzeyler:
Bütünlüğü bozulmamış cilt ile temas (yerler,
duvarlar, mobilyalar, tansiyon aleti, vb.)

KULLANILAN CİHAZ VE
MALZEMELER

Kritik araç gereçler
Sterilizasyon

Yarı kritik araç gereçler
YYDD/Sterilizasyon
Kritik olmayan araç
gereçler
Temizlik



Yoğun bakım üniteleri riskli hastane alanları
arasında yer alırlar
Yoğun Bakımlarda günlük çevre temizliğinin
hastanenin diğer bölümlerinden farklı olması
gerekmektedir
TEMEL İLKELER
o
o
o
Toz alma dışında her tür temizlik işlemi sırasında
uygun eldiven giyilmeli, işlem bitiminde eldiven
çıkarılıp el hijyeni sağlanmalıdır.
Ellerinde yara, çizik, vb. bulunan temizlik
personeli toz alma işlemi sırasında steril olmayan
temiz eldiven giymelidir.
Eldivenli ellerle kapı kolu, telefon, masa, vb.
yüzeylere temas edilmemelidir.
TEMEL İLKELER
o
o
o
Tüy bırakmayan temizlik bezleri tercih edilmelidir,bez ve
kova renkleri kullanım alanına göre belirlenmelidir.
Kirli bezle temizliğe devam edilmemeli, sık bez
değiştirilmelidir.
Kirlenen bezler sıcak su ve deterjanla yıkanıp
kurutulduktan sonra kullanılmalıdır.
TEMEL İLKELER
TEMEL İLKELER
Servis temiz ve tozsuz olmalı
 Asla kuru süpürme yapılmamalı

TEMEL İLKELER
TEMEL İLKELER
TEMEL İLKELER
o Dezenfektan solüsyonlar kullanacağı zaman hazırlanır
,işlem bitiminde bekletmeden dökülür.
o Hangi
amaç
için
kullanılacaksa
ona
göre
hazırlanır,önerilen oranların dışına çıkılmaz
o Dezenfektan
ve
deterjanlar
asla
karıştırlımazlar.Aksi taktirde dezenfektanın etkinliği
azalacak ve yapılan işlem yarar yerine zarar
getirecektir.
HASTANEMİZDE KULLANILAN
DEZENFEKTANLAR
 Çamaşır
suyu (sodyum hipoklorit)
1/10’luk konsantrasyon (5000-6150 ppm)
1/100’lük
 Gluteraldehit
 Alkol
konsantrasyon (500-615 ppm)
%2’lik (cidex)
bazlı yüzey dezenfektanları(kullanıma
hazırdır. %70 alkol içerir)
TEMEL İLKELER
TEMEL İLKELER
Hazırlanan solüsyonlar kirlendikçe ve izolasyon
odalarında kullanımdan sonra değiştirilmelidir.
 Temizlik malzemeleri temizlik sonrası uygun
şekilde yıkanıp kurutulmalıdır
o Dezenfektanlar kesinlikle göz kararı sulandırılmaz

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ
İÇİN GENEL ÖNERİLER 1
Oda içindeki atıklar eldiven giyilerek toplanır
 Asla toplama sırasında kovadan boşaltma yapılmaz,
çöp poşetine basınç uygulanmaz(yaralanma riski)
 Kirli olan çöp kovaları temizlenir,1/100 oranında
çamaşır suyu ile dezenfekte edilir ve sonra yeni
poşet takılır
 Delici kesici atık kutuları ¾ oranında dolunca yenisi
konulur.
 Atık toplama işi bitince eldiven çıkarılı, eller yıkanır

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ
İÇİN GENEL ÖNERİLER 2
Oda temizliği için kullanılacak her tür malzeme
temizlik işlemine başlamadan odaya getirilir
 Odadaki yüzeylerin dezenfeksiyonu için hazırlanacak
dezenfektanlar temizlikten hemen önce hazırlanır
 Masa, dolap etejer vs üzerinde bulunan eşyalar geçici
bir süre için kaldırılır
 Etejer üzerinde bulunan hemşire gözlem ve doktor
dosyaları günlük düzenli olarak ve kirlendikçe
temizlenir ve alkol bazlı yüzey dezenfektanı ile
dezenfekte edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 3
Hasta etejerleri her gün düzenli olarak ve hasta
taburcu oldukça temizlenir ve 1/100 çamaşır suyu
ya da alkol bazlı yüzey dezenfektanı ile
dezenfekte edilir
 Monitörler her gün düzenli olarak iki kez ve hasta
taburcu olduğunda,kirlendikçe mekanik olarak
temizliğin ardından alkol bazlı yüzey dezenfektanı
ile dezenfekte edilir
 Monitör kabloları da günlük olarak silinir ve 1/100
oranında hazırlanmış çamaşır suyu ile dezenfekte
edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 4


Mobilya, yatak, yatak standı, Yatak kenerları ve
korkulukları, kumandası,hasta transfer aracları
(sedye,tekerlekli sandalye vs), serum askıları
vb.Her gün düzenli olarak, hasta taburcu
olduğunda ve kirlendikçe tekrarlanır
Deterjanlı su ile temizlenir ve kurulanır. % 70
alkol veya % 1 sodyum hipoklorit ile dezenfekte
edilir.
ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 5
Mekanik ventilatorlerin ekranları ve dış yuzeyleri
günlük olarak düşük düzey bir dezenfektanla
(1/100 çamaşır suyu ya da alkol bazlı yüzey
dezenfektanı) silinir.
 Respiratör kablolarının yere değmemesine özen
gösterilir (Yoğun bakım ünitesinde yere temas
malzeme en aza indirilmelidir)
 Respiratör kablolarının dış yüzeyleri aynı şekilde
hazırlanan solüsyon ile kanla bulaşma yok ise
günlük olarak temizlenir.
 Kablo ve respiratörde kanla bulaşma varsa ilk
etapta kirli kısım bir bezle silinmeli,daha sonra
1/100’lük çamaşır suyu ile dezenfekte edilmelidir.

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ
İÇİN GENEL ÖNERİLER 6
Zeminler;her gün düzenli olarak,
Günde en az bir kez,
Kirlendikçe,
Hasta taburcu olduğunda su ve deterjanla
temizlenir
 Temizlik sonrasında 1/100 oranında çamaşır suyu
ile dezenfeksiyonu sağlanır
 Temizlik temizden kirli alana doğru yapılır

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 7
MİNİMAL EL TEMASI OLAN YÜZEYLER
 Rutin hasta bakım alanlarındaki yatay yüzeyler
(örneğin; pençere kenarları ve sert zemin
kaplamaları;
 Düzenli şekilde günde bir kez
 Kirlenme veya sıçrama olduğu zaman
 Hasta taburcu olduğu zaman temizlenir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN TEMİZLİĞİ
İÇİN GENEL ÖNERİLER 8
Duvarlar, pencere raf ve benzeri kritik olmayan
alanlar gözle görünür bir kirlilik olduğunda su ve
deterjanla temizlenir
 Lavabolar günde en az bir kez bir ovucu ile ovularak
temizlenir
 Tuvaletler günde bir kez ve kirlendikçe temizlenir
 Tuvalette kullanılan temizlik malzemeleri başka
yerde kullanılmaz

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 9


Şilteler/yastıklar şilteler/yastıklar daima plastik
koruyucu ile kullanılır. Hasta aralarında ve
gerektiğinde deterjanlı su ile temizlenir.
% 70 alkol veya % 1 çamaşır suyu ile ile
dezenfekte edilir
ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 9
Sabunluklar üst üste doldurma yapılmaz
 Temizlenir durulanır ve kurulanır, sonra yeni
sabun doldurulur
 Bu işlem haftada en az iki kez ve sabun bitiminde
tekrar yapılır
 Hastanemizde sabunluktan alınan kültürde 100
koloni üzerinde Klebsiella spp üretilmiştir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 10
Telefonlar ve klavyeler deterjanlı su ile
temizlenir ve kurulanır.
 % 70 alkol ile hergun silinir.
 Bu işlem günde en az iki kez ve kirlenme oldukça
tekrarlanır
 Sık el teması olan elektrik düğmeleri,kapı kolları
günlülük olarak ve kirlendikçe temizlenir ve
dezenfekte edilir

ÇEVRE ORTAM YÜZEYLERİNİN
TEMİZLİĞİ İÇİN GENEL ÖNERİLER 11
Çamaşırlar patojenlerin havaya yayılmasına engel
olmak için çok yavaş hareketlerle toplanırlar
 Asla yere atılmazlar ve sıvı geçirmez bir torbaya
yerleştirilir + torba sıkıca kapatılır.
 Kan, vücut sıvıları, sekresyon ve atıkların dışarıya
çıkması engellenir.
 Hasta bakım alanlarından uzak bir yerde
birbirinden ayrılır ve düzenlenir
 Kirli odasında bulunan kirli çamaşır
konteynırlarına yerleştirilir
 Kirli ve temiz çamaşır arabaları ayrı olmalıdır
 Çamaşır arabalarının temizlik ve dezenfeksiyonu
yapılmalıdır

KAN VE VÜCUT SIVILARI DÖKÜLDÜĞÜNDE
TEMİZLİK


Bütün kan ve vücut sıvıları infekte kabul edildiğinden
dökülme ve sıçramalarda temizlik güvenli bir şekilde
sağlanmalıdır.
Katı yüzeylerin üzerine damlayan ya da sıçrayan kan
veya vücut sıvıları 1/10 luk sodyum hipoklorit
solüsyonuna batırılmış kağıt havlu ile temizlenmelidir.
KAN VE VÜCUT SIVILARI
DÖKÜLDÜĞÜNDE TEMİZLİK



İşlem esnasında işlemi yapan personel kendini korumak
için gömlek ve eldiven giymelidir.
Kullanılan bütün malzemeler enfekte atık torbasına
konmalıdır.
İşlem sonrası eldivenler çıkartıldıktan sonra eller
yıkama talimatına uygun olarak yıkanmalıdır.
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 1
o Ambular mümkünse tek kullanımlık olmalı
o Bu mümkün değilse;
o Kaba kirlerinden arındırılır,
o 1/100’lük çamaşır suyunda 30 dk’ bekletilir
o Bol su ile durulandıktan sonra kurulanıp, kapalı bir
yerde saklanır
o Ambu balonu ve laringoskop kesinlikle suya
batırılmamalı,hazırlanmış solüsyona batırılmış bir
bezle silinmeli
o Ambu ve bleytler kullanım sonrası hemen dezenfekte
edilmeli,kullanılmadığı sürece kuru saklanmalıdır.
o Kullanılmadığı sürece 2 haftada bir dezenfekte
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 2
o Laringoskop ve bladeler;
o Mekanik temizliği takiben %2 Gluteraldehit
içinde 20 dk bekletilir
o Dezenfektandan alınan malzeme durulanır,
kurulanır ve kuru saklanır
o Blade sapı mekanik temizliği takiben uygun bir
dezenfektanla (%70 alkol) silinir
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 3
o
o
o
Solunum devreleri:
Tek kullanımlık olmalı
Rutin değişim önerilmez,kirlendikçe ve hastadan
hastaya değişim önerilir
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 4
o Nemlendiriciler; tek kullanımlık olmalı,
o İçine mutlaka steril su konulmalı,
o Sabit nemlendiriciler kullanılıyorsa her
hastadan sonra 1/100 çamaşır suyu ile
dezenfekte edilmeli,kullanılmadığı sürece kuru
saklanmalı
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 5
o Bakteri filtreleri 24 saatte bir değiştirilmelidir.
o Nazal oksijen kanülleri ve maskeleri fonksiyon
bozukluğu veya gözle görünür kirlenme oldukça
değiştirilmelidir
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 6
 Kritik olmayan aletler:
Tansiyon aleti manşonları,EKG kablo, probları ve
tutucuları,Steteskop,yatak yüzeyleri,ilaç
kadehleri,oksijen maskeleri, maske,mekanik
temizliği takiben
1/100 çamaşır suyu ya da %70 alkol ile siinir
CİHAZ VE MALZEMELERİN GENELTEMİZLİĞİ
VE DEZENFEKSİYONU İÇİN ÖNERİLER 6
Aspiratör torbaları 4/3 oranında dolunca
değiştirilir ve kavanoz kısımları yıkanır durulanır
kurulanır ve yeni torba takılır
 Aspiratör hortumları kirlendikçe değiştirilir. Bu
mümkün değilse temizlenir ve 1/10 oranında
hazırlanmış çamaşır suyunda 20 dk bekletilir,
durulanır ve kurulandıktan sonra tekrar
kullanılabilir

Kullanılan malzemelerin değişim süreleri:
İV infüzyon setleri:48-72 saat
TPN Setleri:24 saat
İntraketler:72 saatte
Arteriyal kateter:7 gün
Arteriyal kateter leneleri,Transducer.SVP kateter
lineları, üç yollu musluk:72 saatte
SVK,Üriner kateter,Ürofix ve idrar torbaları, solunum
devreleri,trakeostomi kanülü rutin değişimi önerilmez.
Evsel
atık
Kullanılan malzemelerin değişim süreleri:
•Aspiratör kavanozu; 24 saatte bir dezenfeksiyonu
•Aspiratör torbaları; 2/3 dolunca
•Aspiratör hortumu; kirlendikçe
•Enteral Feding (PVC); 6-8 hafta
•Nazo intestinal tüp (PVC); 6-8 hafta
•Nazogastrik tüp (lateks);haftada bir
Evsel
atık
ELLERİMİZDE
SAĞLIK
ELLERİNİZE SAĞLIK