HÜCRE BÖLÜNMESİ Mitoz Bölünme: Mitoz Bölünmenin amacı:

1
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
HÜCRE BÖLÜNMESİ
*Hücre bölünmesi:
→Hücre bölünmesi; mitoz ve mayoz bölünme olmak üzere ikiye ayrılır.
Mitoz Bölünme:
→Bir hücreden iki hücre oluşur.
→Kromozom sayısı değişmez.
→Çeşitlilik olmaz.
→n, 2n, 3n… kromozomlu hücreler mitoz bölünme geçirebilir.
Mitoz Bölünmenin amacı:
→Tek hücreli canlılarda, üremeyi sağlar.
→Çok hücreli canlılarda;
büyüme, gelişme ve rejenerasyonu (yenilenme) sağlar.
→Bazı çok hücreli canlılarda, üremeyi sağlar.
(deniz yıldızı, planarya, hidra ...)
→Erkek arılarda ve çiçeksiz bitkilerde
üreme hücreleri mitozla oluşur.
2
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
→Mitoz bölünme;
1. İnterfaz,
2. Profaz,
3. Metafaz,
4. Anafaz
5. Telofaz
olmak üzere, 5 evrede gerçekleşir.
İnterfaz evresi:
→Bölünmeye hazırlık evresidir.
→Bu evrede hücre büyür.
→Sitoplazma ve organel miktarı iki katına çıkar.
→DNA kendini eşler.
3
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
Çekirdek Bölünmesi (Karyokinez):
4
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
1-Profaz evresi:
→Çekirdek bölünmesinin ilk evresidir.
→Kromotin iplik, kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluşturur.
→Her bir kromozomda, iki kromatid bulunur.
→Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
→Sentrozomlar iğ ipliklerini oluşturmaya başlar
ve hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir.
→Profaz sonunda çekirdek zarı, tamamen kaybolur
ve iğ iplikleri kromozomların kinetokorlarına bağlanır.
Not:
→Bitkilerde sentrozom bulunmadığından,
iğ iplikleri sitoplamadaki proteinler tarafından oluşturulur.
5
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
2-Metafaz evresi:
→Kromozomlar hücrenin hücrenin ortasında
yan yana dizilirler.
→Sentrozomlar zıt kutuplarda bulunur.
3- Anafaz evresi::
→Sentrozomlar iğ iplikleri ile kardeş kromatidleri,
çekerek birbirinden ayırır.
→Anafaz evresi sonunda,
kardeş kromatidler zıt kutuplarda toplanır.
Not:
→Mitoz bölünmede kardeş kromatidler ayrıldığından,
kromozom sayısı değişmez.
6
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
Sitoplazma bölünmesi (sitokinez):
→Çekirdek bölünmesinden hemen sonra
sitoplazma bölünmesi başlar.
→Hayvanlarda, sitoplazma boğumlanarak bölünür.
→Bitkilerde ise hücre çeperi bulunduğundan;
sitoplazma boğumlanarak bölünemez.
→Bu nedenle bitkilerde golgi organeli tarafından,
ara lamel (orta lamel) oluşturularak hücre bölünür.
→Böylece, mitoz bölünme sonunda;
bir hücreden aynı genetik şifreye sahip iki hücre oluşur.
7
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
Not:
→Sinir hücreleri, sentrozomlarını kaybettiğinden
dolayı bölünemez.
→Olgun memeli alyuvarları,
çekirdek ve organellerini kaybettiğinden dolayı bölünemez.
→Çizgili kas hücreleri,
aşırı farklılaştıklarından dolayı bölünemez.
→Gözdeki retina hücreleri bölünemez.
→Yumurta ve sperm hücresi bölünemez.
→Bitkilerin değişmez doku hücreleri bölünemez.
Mitoz Bölünme Soruları:
Örnek: 2n = 24 kromozomlu bir canlı,
mitoz bölünme geçirirse oluşan hücrelerin her birinde
kaç kromozom vardır?
Çözüm: Mitoz bölünmede kromozum sayısı sabit kalır.
2n=24 olur.