PLANLAMA VE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME

T.C.ÇEVRE VE ORMAN
BAKANLIĞI
ÇED VE PLANLAMA GENEL
MÜDÜRLÜĞÜ
II.OSB ÇEVRE ZİRVESİ
ŞUBAT 2011
1
ÜST
ÖLÇEKLİ PLANLAR İLE
OSB YER SEÇİMİ İLİŞKİSİ
2
Planlar arası Kademelenme
NAZIM İMAR
ÜLKE
PLANI
KALKINMA VE
BÖLGE PLANLARI
ÇEVRE DÜZENİ
PLANI
PLANLARI
UYGULAMA İMAR
PLANLARI
3
ÇEVRE DÜZENİ PLANI
İmar mevzuatında “Çevre düzeni planı: Ülke ve bölge plan kararlarına uygun olarak
konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi yerleşme ve arazi kullanılması kararlarını
belirleyen plan” olarak tanımlanmaktadır.
4856 ve 2872 sayılı Kanunlara istinaden;
Dengeli ve sürekli kalkınma amacına uygun olarak;






Bölge veya havza esasında ve en üst kademede bulunan fiziki plan niteliğindeki
1/100.000 ölçekli Çevre Düzeni Planları Bakanlığımızca hazırlanmakta olup, bu
planlarda 30 yıllık projeksiyon dönemi için genel arazi kullanım kararları, koruma
kararları ve bunlara ilişkin politika ve stratejiler oluşturulmaktadır.
Hazırlanan Çevre Düzeni Planlarında sosyal-ekonomik ve çevresel veriler
değerlendirilerek:
Çevrenin Korunmasına,
Sürdürülebilir kalkınma ilkesi doğrultusunda dengeli ve düzenli arazi kullanım
kararları oluşturulmasına,
Çevre kirliliğinin önlenmesine,
Yatırımların yönlendirilmesine,
Bütüncül planlamaya önem verilmektedir.
“Alt ölçekli olan tüm planların Çevre Düzeni Planı kararlarına uyumlu
olarak üretilmesi zorunludur.”
5
BAKANLIĞIN OSB’YE BAKIŞI





Plansız sanayileşmenin önlenmesini,
Sağlıklı çevrenin oluşturulmasını,
Sanayiden kaynaklı çevre kirliliğinin kontrol altına
alınarak, önlenmesini,
Altyapısı hazır sanayi alanlarının üretilmesine katkı
sağlamaları
Kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal
kaynakların en uygun ve verimli şekilde kullanılması
ve korunması,
nedenleriyle destekliyor, özendiriyor ve üst ölçekli
planda
sanayi
taleplerini
özellikle
OSB’ye
yönlendiriyoruz.
5
Sanayi tesislerinin OSB’ye toplanması sonucu,
Sanayilerin;
 Planlı bir alana yerleşmesi,
 Ortak altyapı hizmetlerinden yararlanması,
 Birbiriyle uyumlu üretim yapılması,
 Denetlenmesinde kolaylık,
 Diğer arazi kullanım kararlarına etkisinin
tanımlanması,
 Yatırım kolaylığı,
sağlanmış olduğundan, bu hem çevresel açıdan
hem de müteşebbis açısından olumlu sonuçlar
doğurmaktadır.
6
Organize Sanayi Bölgeleri:
Tarım alanlarında sanayi gelişimini önlemesi,
 Sanayinin, bölgeler arasında dengeli dağılımı
sağlaması,
 Dengeli ve bölgesel kalkınma ve düzenli şehirleşmeye
katkı sağlaması,
 Çevre problemlerinin kaynağında kontrol
edilebilmesi,
 Ortak altyapı hizmetleri ile daha düşük maliyetli
üretim yapması,
 Sanayiler arası ilişkilerin geliştirilmesi,
 Birbirlerini tamamlayıcı sanayiler veya birbirinin yan
ürününü üreten sanayilerin bir arada olması,
 Yeni yatırımlar için ortam oluşturulması,
 Bulunduğu bölgenin sanayi gelişimi için kimlik
oluşturması,
gibi çok önemli faydaları bulunmaktadır.

7
Bunların yanında OSB’lerinin çevreye olabilecek
olumsuz etkileri de bulunmaktadır. Bu etkileri ana
başlıklar altında toplamak mümkündür.



Yer seçimi yapılan ancak fiziki gerçekleşme olmaması
sebebiyle “doğal kaynaklarda azalma ve giderek yok olma”
Faaliyetin işletme aşamasında sıvı, katı ve gaz atıkları ve
OSB’nın gerek zaruri altyapı ve konut ihtiyacının
karşılanması gerekse OSB’nın çekiciliği ile çevresinde
yapılaşmanın artmasıyla “havaya, suya, toprağa ve
çevresine olabilecek etkiler” olarak ortaya çıkmaktadır.
Yer seçimlerinde, yatırımların bölgesel dağılımına dikkat
edilmemesi,
8
OSB YER SEÇİMİNE KATILIM VE ÜST ÖLÇEKLİ PLANDA
DEĞERLENDİRME:


Yer seçimi çalışmalarında:
Üst ölçekli plan kararları ile ilişkilendirmesi (Ana ulaşım
aksı, yerleşme alanlarına uzaklık-yakınlık),

OSB Alternatif alanlarının alıcı ortamlarla ilişkilendirilmesi
(hava, su, toprak),

Ulusal ve taraf olduğumuz Uluslararası anlaşmalarda
belirtilen hükümler çerçevesinde değerlendirme yapılarak
yer seçimine katkı sağlanmakta ve çevrenin korunması için
belirlenen
tedbirlerin
tüm
planlarda
yer
alması
istenmektedir.
9
YAŞANAN PROBLEMLER
Örnek:
 Kemalpaşa OSB,
10
KEMALPAŞA OSB-İZMİR
-İlk Kuruluş tarihi 1992-
270 ha.
-2010 yılında yaklaşık 1300 ha. Büyüklüğe ulaşmıştır.
-Yerel otorite tarafından oluşturulan imar izinleri ile ilk
yer seçimi yapılan OSB alanının dışında sanayi
gelişimine yol açılıyor.
-Çarpık gelişmeyi kontrol etmek amacıyla OSB her
geçen gün büyütülüyor.
11
12
13
SONUÇ-ÖNERİLER






Planlama ilke ve esasları bakımından, yer seçimi
yapılacak alanın ve faaliyetin:
Ulaşım durumu(Bölgesel-yerel)
Plan
kararları
doğrultusundaki
yerleşme
alanlarına uzaklık,
Ekonomik faaliyetin çekeceği işgücü,
İşgücünün hangi alanda yerleşeceği,
Plan ile hedeflenen nüfusa etkisi,
Yeni sosyal ve teknik altyapı donatı alanına etkisi
gibi hususlar değerlendirilerek karar verilmesi
gerekmektedir.
14


Sektörel
veya
parçalı
planlama
ile
oluşturulan
yer
seçim
kararlarında,
kurumlar
sadece
kendi
mevzuatları
kapsamında değerlendirme yaparak yer
seçimine katkıda bulunabiliyorlar.
Üst
ölçekli
plan
doğrultusunda
değerlendirme yapılması halinde hem
planın diğer kararları, hem mevzuat hem
de
kurumların
görüşleri
birlikte
değerlendirilerek karar verilmesi daha
sağlıklı olacaktır.
15
 Sanayi
ve Ticaret Bakanlığı Ülke
genelinde
ihtiyaçlar doğrultusunda
OSB’leri belirlemeli,
 Potansiyel alanları Üst Ölçek Plan
yapımcı kurumlara göndermeli
 Plan
yapan kurum ülke, bölge
düzeyinde üst ölçekten bakarak
planı,
mevzuatı,
görüşleri
ve
ihtiyaçları planlama ilke ve esasları
çerçevesinde birlikte değerlendirerek
Potansiyel OSB’ler plana işlenmeli
16
Arsa-arazi spekülasyonunu önlemek için,
Potansiyel OSB belirlenen alanlarda, kesin
yer seçimi yapılıncaya kadar hiçbir fiziki
müdahalede
bulunulamayacağı-satışa
konu edilemeyeceği gibi hususlara ilişkin
düzenleme yapılmalı,
 Planda Potansiyel OSB olarak belirlenen
ancak, zaman içinde gerçekleşmeyen
alanlar içinse, mevcut arazi kullanım
kararları
devam
ettirilir
hükmünün
getirilmesi,
 Yatırımcı tüm aktörlerin OSB’de yatırım
yapmasını sağlayacak şekilde alternatifli
yaklaşımlar ve alanlar oluşturulmalı.
17
