Linux`e Giriş

İşletim Sistemi
•
•
•
Bilgisayar donanımının doğrudan denetimi ve
yönetiminden, temel sistem işlemlerinden ve
uygulama yazılımlarını çalıştırmaktan sorumlu
olan sistem yazılımıdır.
Bütün diğer yazılımların belleğe, girdi/çıktı
aygıtlarına ve kütük sistemine erişimini sağlar.
Birden çok yazılım aynı anda çalışıyorsa, her
yazılıma yeterli sistem kaynağını ayırmaktan ve
birbirleri ile çakışmamalarını sağlamaktan da
sorumludur.
İşletim Sisteminin Katmanları
Uygulama Katmanı
Kabuk (Shell) Katmanı
Çekirdek (Kernel) Katmanı
Donanım Katmanı
Çekirdek (Kernel)
İşletim sisteminin ana bileşeni olan
çekirdek, uygulama programları ile
donanım bileşenleri arasında köprü
vazifesi görür.
 İşlemcide çalışan proseslerin yönetimi,
bellek yönetimi ve Giriş/Çıkış cihazlarının
yönetimi gibi birçok temel işlev çekirdek
tarafından gerçekleştirilir.

Kabuk (Shell)
•
•
Çekirdeğin sağladığı servislere erişim
sağlayan bir ara katmandır.
İki farklı kabuk çeşidi vardır:
–
–
Komut istemi (CLI: command-line interface)
kullanan kabuk işlemlerin daha hızlı yapılmasını
sağlar. (DOS)
Grafiksel arayüz (GUI: graphical user interface)
kullanan kabuk ise kullanıcının yapmak istediği
işlemleri daha hızlı tarif edebilmesini sağlar.
(Windows)
Proses (Process)
•
•
•
Bir işletim sisteminde anahtar kavramlardan biri
olan Proses temel olarak “çalıştırılmakta olan bir
program” dır.
Bir kaynak program durgun bir komutlar dizisi
şeklinde bulunurken, proses bu komutlar dizisinin
işletilmesi anındaki durumuna verilen isimdir.
Çok görevlilik (Multitasking) özelliğine sahip olan
işletim sistemleri, aynı anda birçok prosesin
çalıştırılmasına izin verir. Tek çekirdekli işlemciye
sahip olan bilgisayarlarda bu iş zaman paylaşımı
esasına göre yapılır.
Toplu İşleme (Batch
Processing)
•
•
•
Kullanıcıların, bilgisayar sisteminde bağımsız bir
bütün olarak ve belli bir sıra dahilinde işlenmesini
istedikleri hizmetler kümesine toplu iş (batch job)
denir.
Bilgisayar sistemlerine gönderilen işler, bir veya
birden fazla programın ayrı ayrı işletileceği alt
adımlardan oluşabilir. İşler genellikle adımların art
arda uygulanacağı biçimde düzenlenir. Her adım,
bir öncekinin sonuçlanması üzerine işletime girer.
Örneğin DOS işletim sisteminde bat uzantılı
dosyalarda toplu iş adımları yer alır.
Dosya (File) & Dizin (Directory)
•
•
•
Dosya, birbiriyle ilişkili veriler topluluğunu (bir
bilgisayar programının kaynak kodu, programın
derlenmiş olan çalıştırılabilir hali, metin-sesgörüntü verileri, vs.) bir saklama ünitesinde
saklamak amacıyla kullanılan yapıdır.
Dizin (Klasör) ise birbiriyle ilişkili dosyaların
saklama birimlerinde hiyerarşik bir yapıda
gruplanmasına olanak sağlayan yapıdır.
Her işletim sistemi dosya/dizin yaratmak ve yok
etmek, dosyadan veri okumak ve yazmak için
komutlar (sistem çağrıları) içerir.
İşletim
Sistemi
nedir?
İşletim Sistemi Bilgisayar üzerinde çalışan en önemli programdır. Bilgisayar

üzerinde diğer programların çalışması için bir işletim sistemine gereksinim
duyar. İşletim sisteminin, klavyeden kullanıcı girdisinin alıp derlenip, çıktının
ekrana gönderilmesinden disk üzerindeki dosya ve dizinlerin idare
edilmesine, sistemin güvenliğinin sağlanmasından farklı programların aynı
anda birbirlerini etkilemeden çalışmasının sağlamaya kadar bir çok görevi
vardır.
 İşletim sistemleri
- Unix
- Linux
- Windows
- Macintosh
- ….
 Kullanımı
- Masaüstü
- Sunucu
Linux’e Giriş
Linux Nedir? Linux Tarihi…





MULTICS
UNICS
UNIX
MINIX
LINUX
Neden Linux?










Çok etkili bellek kullanımı
Reboot yapmadan 450 günden fazla çalışır.
Viruslere karşı daha güvenli
Kullanıcı modunda iken bulaşılan virusler sadece o kullanıcı
bölgesini etkiler, haricindeki (root) bölümler etkilenmez.
Linux’te aynı anda aynı bilgisayarda birden fazla kullanıcı çalışabilir.
Düşük donanım gereksinimi
Pentium temelli bilgisayar 30 kullanıcılı hızlı bir mail serveri
olarak kullanılabilir.
Çekirdek üzerinde bazı temel sınırlamaları hariç, oynama yapılabilir,
isteğe bağlı diğer uygulamalara uyarlanabilir
Hiç bir kanun ihlali olmadan istenen sayıda makineye kurulum
yapılabilir
Diğer alternatiflere göre düşük maaliyet Sun,Solaris, Novell, MS
Windows
Herkesin ihtiyacı olan genel hazır programlar ücretsizdir.
Birden fazla işletim sistemini destekleme özelliği de bulunur.








Güvenilirlik
Yük Paylaşımı
Kümeleme
Güvenlik
Yüksek Erişebilirlik
Hibrit Ortamlarda Çalışma
Yenilikçilik
…..
Dağıtımlar



Linux, GNU projesinin çekirdeğe verilen isimdir. Dağıtımlar, bu
çekirdeğe GNU yazılımlarının da ekleyerek sunan alternatif işletim
sistemleridir. Yazılımlar GNU tarafından sağlandığı içinn Linux
tabanlı işletim sistemleri GNU/Linux olarak adlandırılır.
En çok bilinen kullanılan dağıtımlar: RedHat, Fedora, Suse,
Debian, Mandrake ve Slackware’dir. Bunların yanısıra doğrudan
CD’den çalışan Knoppix, Kanotix, Pardus…gibi dağıtımlar vardır.
Dağıtımlar arasındaki farklar nelerdir?
- Kurulum yöntemleri farklı
- İçerdikleri paketler farklı
- Sistem yönetiminde farklar var
Grafik yönetim araçları
Standartlaşma yolunda ilerlemeler
Lisanslar, Özgür Yazılım


Lisans, kullanıcıların yazılım üzerindeki hakları olarak
özetlenebilir. Kullanıcılar belirli bir yazılımı kullanma,
dağıtma, üzerinde değişiklik yapma ve değiştirdiği şeklini
dağıtma haklarına sahip olabilirler. Kullanıcıların
yazılımlar üzerinde değişiklik yapabilmeleri için yazılımın
kaynak kodunun açık olması gerekmektedir.
GPL (GNU Public Licence)
En yaygın kullanılan özgür yazılım lisansıdır. En çok
kullanılan platformlardan birisi Linux işletim sistemidir.
GPL kullanımının getirdiği tek kısıtlama, yazılım üzerinde
değişiklik yapıp dağıtabilmek için yapılan değişikliklerle
birlikte kaynak kodun verilmesi zorunluluğudur.