FOTOSENTEZ - E-İlkogretim.Net

HÜCREDE GEÇEN
TEMEL OLAYLAR
HÜCREDE GEÇEN TEMEL
OLAYLAR
A. SOLUNUM
B. FOTOSENTEZ
A. SOLUNUM
Organizmanın canlılığını sürdürebilmesi,
bütünlüğünü koruyabilmesi için enerjiye
ihtiyacı vardır. Enerjiyi ise,organik
besinlerin parçalanmasıyla elde edilir.
Besinlerin hücre içinde parçalanarak
enerji elde edilmesi olayına HÜCRE
SOLUNUMU denir.
İki çeşit hücre solunumu vardır:
I. OKSİJENSİZ SOLUNUM
( FERMANTASYON )
II. OKSİJENLİ SOLUNUM
I. OKSİJENSİZ SOLUNUM:
ANAEROBİK SOLUNUM
( MAYALANMA-FERMANTASYON)
•Besinlerin oksijen kullanılmadan
parçalanması ve enerji ( ATP )
üretilmesi olayıdır.
•Hücrenin sitoplazmasında gerçekleşir.
•Bu tür solunuma Mayalanma
( fermantasyon ) adı verilir.
a. ALKOL FERMANTASYONU
C6H12O6
GLİKOZ
C2H5OH + 2CO2 + 2 ATP
ETİL ALKOL
Maya hücreleri tarafından gerçekleştirilen
solunumdur. Bakterilerde ve mantarlarda
görülür.
Örneğin; sütten yoğurt ve peynir elde
edilmesi olayı sırasında enerji açığa çıkar.
b. LAKTİK ASİT FERMANTASYONU:
Gereğinden fazla enerji harcayan
insanlarda, oksijen yetmediği zaman,
kas hücreleri laktik asit fermantasyonu
gerçekleştirir ve enerji üretilir.
GLİKOZ
Enzi
m
LAKTİK ASİT + 2ATP
► Laktik
asit üretimi,hayvanların ve
insanların kaslarında yeterince oksijen
bulunmadığı zaman gerçekleşen bir
fermantasyon olayıdır.
► Kasta oluşan laktik asit kana geçerek
karaciğere ulaşır.Bu sırada beyne de
ulaşarak yorgunluk hissi uyandırır.
► Karaciğere gelen laktik asit yeterli oksijen
geldiğinde parçalanarak solunum sonucu su
ve karbondioksite dönüşür.
► Yoğurt yediğimizde uykumuzun gelmesinin
nedeni yoğurtta bol miktarda laktik asit
bulunmasıdır.
NOT: BÜTÜN FERMANTASYON
ÇEŞİTLERİNDE ENERJİ ELDE EDİLİR.
• Üzüm suyunun şarap olması,
• üzüm suyunun sirke olması,
• sütün yoğurt ve peynir olması,
hamurun ekşimesi fermantasyon
sonucudur.
II. OKSİJENLİ SOLUNUM:
Besinlerin oksijen ile yakılarak
parçalanması ve enerji (ATP) üretilmesi
olayıdır.
Glikoz+Oksijen
C6H12O6 +6O2
Karbondioksit+Su+ATP(enerj
i)
6CO2 + H2O + 38 ATP
II. OKSİJENLİ SOLUNUM:
Oksijenli solunum hücrenin mitokondrisinde
gerçekleşir.
• Bütün canlılarda görülür. (bir hücreli,
mantarlar, bitki ve hayvan)
•Üretilen ATP (adenozin trifosfat) canlının
tüm faaliyetlerinde kullanılır.
•Oksijenli solunumda organik moleküller
yapıtaşları olan inorganik maddelere kadar
parçalanır.
•
Oksijensiz ve oksijenli solunum
arasındaki farklar
OKSİJENSİZ SOLUNUM
► Bazı
bakterilerde,bazı mantarlarda ve oksijen
yeterince bulunmadığında kas hücrelerinde
görülür.
► Sitoplazmada gerçekleşir.
► Oksijen kullanılmaz.
► Bir molekül glikozdan net 2ATP’lik enerji
kazanılır.
► Glikoz;etil alkol ve laktik asit gibi organik
bileşiklere kadar parçalanır.
OKSİJENLİ SOLUNUM
►Bazı
bakterilerde,bir hücrelilerin
çoğunda ve çok hücrelilerde görülür.
►Mitokondride gerçekleşir.
►Oksijen kullanılır.
►Bir molekül glikozdan net 38ATP’lik
enerji kazanılır.
►Glikoz;su ve karbondioksite kadar
parçalanır.
Oksijensiz ve oksijenli solunumun
karşılaştırılması:
OKSİJENSİZ SOLUNUM
OKSİJENLİ SOLUNUM
-Basit yapılı canlıların
canlıların
enerji üretme şeklidir.
-Oksijensiz ortamda
gerçekleşir.
-Hücrenin sitoplazmasında
gerçekleşir.
biter.
-Oluşan ürünler etil alkol
ve CO2 dir.
-Toplam 4 ATP,
net 2 ATP oluşur.
-Yüksek yapılı
ATP üretme şeklidir.
-Oksijenli ortamda
gerçekleşir.
-Sitoplazmada
başlar,mitokondride
-Oluşan ürünler
CO2 ve H2O dur.
-Toplam 40 ATP,
net 38 ATP oluşur.
NOT1. Oksijenli solunumda daha çok
enerji elde edilir. Oksijensiz solumda
daha az enerji elde edilir.
Örnek: bir hücreli canlılar, bazı
mantarlar...
NOT2. Fermantasyon hücrenin
stoplazmasında, oksijenli solunum
hücrenin mitokondrisinde gerçekleşir.
B - FOTOSENTEZ (KARBON
ÖZÜMLEMESİ)
FOTOSENTEZ İÇİN ;
* Güneş ışığı
* Su
* Karbondioksit
•Madensel maddeler
•Klorofil’e
İhtiyaç vardır.
Güneş ışığı :
Yeşil bitkiler besinlerini güneş enerjisinden
yararlanarak yaparlar.
Güneş enerjisi alamayan yeşil
bitkiler,besin yapamaz,sararır,cılız
kalır,kurur ve ölür.
Su :
Bitkilerin 3 /4 ‘ü sudur. Bitkiler terleme
sonucu su kaybederler.
Bu suyu kökleriyle topraktan alırken
ayrıca
Bitkiler,kökleriyle suda erimiş madensel
maddeleri de alırlar.
Hava
:
Bitkiler,gündüz özümleme yapabilmek için
havanın karbondioksitine,gece solunum için
havanın oksijenine ihtiyaçları vardır.
Topraktaki hava,köklerin oksijen
gereksinimini karşılar,doğal gübreyi
madensel maddelere çevirir.
Madensel maddeler:
Bitki, suda çözünmüş madensel
maddeleri kökleriyle topraktan alır.
Demir magnezyum,mangan tuzlarının
eksikliği klorofil eksikliğine yol
açar.Klorofil eksikliği de fotosentezin
hızını düşürür.
B - FOTOSENTEZ
(KARBON
Canlıların
kullandığı organik besinlerin
ÖZÜMLEMESİ)
kaynağı Fotosentez Olayıdır. Canlıların
kullandığı organik besin maddeleri güneş
enerjisiyle sağlanır.
Yeşil bitkiler güneş enerjisi kullanarak su ve
karbondioksitten besin üretirler. Besin
üretirken oksijende elde edilir. Yani
fotosentez, güneş ışığı enerjisini, canlıların
kullanacağı enerjiye dönüştürme işidir.
Fotosentez olayı hücrenin kloroplastlarında
geçer. Kloroplastta en önemli yapı
KLOROFİLDİR.
KLOROFİL: Fotosentez olayının
gerçekleşmesi klorofil pigmentlerinin
katalizörlüğünde olur. Bitkilerde görülen
klorofil, klorofil a ve klorofil b olmak üzere
iki tiptir.
Üretici (klorofili ) canlıların güneş ışığı, su
ve karbondioksit gibi inorganik
maddelerden, organik maddeler oluşturma
işine FOTOSENTEZ denir.
B - FOTOSENTEZ
(KARBON ÖZÜMLEMESİ)
Klorofil
Karbondioksit+ Su
Besin + Oksijen
Güneş ışığı
Klorofil
6CO2 + 6H2O
C6H12O6
Güneş ışığı +
(Glikoz)
6O2
B - FOTOSENTEZ
(KARBON ÖZÜMLEMESİ)
► Yeşil
bitkiler fotosentezi klorofil taşıyan
yaprak hücrelerinde gerçekleştirir.
► Yapraklarda fotosentezle oluşan besinler
soymuk borularıyla bitkinin her yerine
taşınır.
► Fotosentez sonucu oluşan Glikoz,çeşitli
sentez ve dönüşüm reaksiyonları ile daha
sonra bitkiler tarafından
nişasta,yağ,vitamin ve proteine
dönüştürülür.
FOTOSENTEZİN HIZINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
1.ÇEVRESEL FAKTÖRLER
►Işık şiddeti
►Karbondioksit miktarı
►Sıcaklık
►Işığın rengi
►Mineral tuzlar
FOTOSENTEZİN HIZINI ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
2.KALITSAL FAKTÖRLER
►Enzim miktarı
►Kloroplast sayısı
►Yaprak genişliği ve yaprak sayısı
►Hücrelerdeki su miktarı
►Stomaların yapısı ve sayısı
►Yaprak yüzeyindeki mumsu tabakanın
kalınlığı
Sıcaklık
Fotosentez hızı
35
Sıcaklık
Ortam sıcaklığının yükselmesi fotosentez
hızını arttıran bir faktördür (yaklaşık 35°C’
ye kadar).
Karbondioksit miktarı
Fotosentez hızı
Karbondioksit miktarı
Karbondioksit miktarı arttıkça fotosentez hızı
da belirli bir seviyeye kadar artar,sonra
sabit kalır.
Işık şiddeti
Fotosentez hızı
Işık şiddeti
Işık şiddeti arttıkça fotosentez hızı da bir süre
artar,sonra sabit kalır.
Işığın rengi
► Bitki
yapraklarının yeşil görünmesinin
nedeni, yaprağın sadece yeşil rengi yansıtıp
diğer renkleri soğurmasıdır. Bu yüzden bitki
yaprakları yeşil renk altında fazla fotosentez
yapmazlar. Mor ve kırmızı ışıkta fotosentez
hızı en fazladır.
FOTOSENTEZ HIZI
Fotosentezi etkileyen faktörlerin
hangisi en düşük seviyede ise fotosentezin
hızı buna bağlıdır.
•
Örneğin ışık şiddeti, su miktarı
arttırıldığı halde karbondioksit miktarı
sabit kalıyorsa, fotosentezin hızı
karbondioksit miktarına bağlı kalır.
FOTOSENTEZİN GENEL
ORTAK ÖZELLİKLERİ
1. Fotosentez klorofilli hücrelerde ve ışıklı
ortamda gerçekleşir.
2. Fotosentezde yeşil bitkiler havadan
yapraklarındaki stomalarla karbondioksit,
topraktan kökleriyle su alır.
3. Fotosentez sonunda organik besin ile
oksijen üretilir.
4. Fotosentezde ışık enerjisi organik besin
maddesinde kimyasal bağ enerjisi olarak
depolanır.
5. Fotosentez için demir, magnezyum,
madensel tuzlar gerekir.
6. Fotosentez için en uygun sıcaklık
30-350Cdir.
NOT: Fotosentez; ışıklı ortamda yeşil
bitkinin besin ve oksijen üretmesi
olayıdır ve hücrenin kloroplastında
gerçekleşir.
SOLUNUM İLE
FOTOSENTEZİN
KARŞILAŞTIRILMASI
SOLUNUM;
•Besin ve oksijen tüketilir.
•Su ve karbondioksit üretilir.
•Her ortamda gerçekleşir. Gece gündüz her
zaman solunum yapılır.
•Kimyasal enerji ATP enerjisine çevrilir.
•Mitokondride gerçekleşir
•Bütün canlılar solunum yapar.
FOTOSENTEZ
•Besin ve oksijen üretilir.
•Su ve karbondioksit tüketilir.
•Işıklı ortamda gerçekleşir.
•Işık enerjisi kimyasal enerjiye çevrilir.
•Kloroplastlarda gerçekleşir.
•Yeşil bitkiler yapar.
BESİN
Güneş ışığı
enerjisi
OKSİJEN
FOTOSENTEZ
SOLUNUM
CO2
H2 O
ATP + ISI
FOTOSENTEZ İLE SOLUNUM İLİŞKİSİ
FOTOSENTEZ İLE SOLUNUM İLİŞKİSİ
Fotosentez ve solunum olayında
meydana gelen tepkimeler birbirinin
tersi yönünde işler.
2. Fotosentezin ürünleri solunumun
hammaddeleri, solunumun ürünleri
fotosentezin hammaddeleri olarak
kullanılır.
3. Sonuçta madde ve enerji akışı olur.
1.
4.Fotosentez organik besinlerde
depolanan enerji,solunumla serbest
kalmakta ve enerji gerektiren canlılık
olaylarında kullanılmaktadır.