4-Dizinleme

BBY 156 Bilgi Erişim
2012-2013
http://bby156.blogspot.com
Dizinleme
İrem Soydal ~ Yurdagül Ünal
soydal@hacettepe.edu.tr
yurdagul@hacettepe.edu.tr
ULAKBİM VERİ TABANLARINDA
İNDEKSLEME
A. Nuray DEMİRKOL
Başuzman
12 Nisan 2013
Ankara
İçindekiler
•ULAKBİM’in vizyonu
•ULAKBİM veri tabanları nelerdir?
•Veri tabanları neden yapılıyor?
•Veri tabanlarında dizinleme
İçerik analizi
İndeksleme
ULAKBİM-Vizyon
•Ulusal akademik ağı ulusal ve uluslararası bağlamda etkileşimli,
yüksek hızlı, yeni teknolojilere açık ve dünya standartlarında tutmak,
•Bilgi hizmetlerini gelişen teknolojilere uyumlu şekilde ulusal çapta
yaygınlaştırmak,
•Türkçe bilimsel bilgi ürünlerini içeren bilgi sistemleri geliştirmek ve
bilimsel e-bilgi kaynaklarına uzun dönem erişime yönelik çalışmalar
yapmaktır.
TÜBİTAK – ULAKBİM Veri Tabanları
ULAKBİM, ülkemizde bilimsel araştırma faaliyetlerine temel
oluşturmak amacıyla Türiye adresli akademik dergileri içeren
ulusal veri tabanları oluşturma faaliyetlerini yürütmektedir.
Ulusal veri tabanları ile araştırmacıların, uzmanlar tarafından
indekslenen akademik bilgi kaynaklarına daha etkin ve hızlı bir
şekilde ulaşmaları hedeflenmektedir.
1990’ların başından bu yana “Türk Tıp Veri Tabanı”, “TÜBİTAK
Destekli Projeler Veri Tabanı”, “Mühendislik ve Temel Bilimler
Veri Tabanı”, “Yaşam Bilimleri Veri Tabanı” (Eski Adı:Tarım,
Veteriner ve Biyoloji Bilimleri Veri Tabanı), 2002 yılından
itibaren “Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı” ile 2010 yılından
sonra ise “Hukuk Veri Tabanı” çalışmalarını sürdürmekte ve bu
veri tabanlarını Web üzerinden araştırmacıların erişimine
açmaktadır.
Ulusal Veri Tabanları
TÜBİTAK Destekli Projeler Veri Tabanı (1965- )
TÜBİTAK Araştırma Grupları tarafından desteklenmiş araştırma
projelerine ait sonuç raporlarının bibliyografik veri ve özleri
http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/proje
Mühendislik ve Temel Bilimler Veri Tabanı (1992- )
Temel ve Uygulamalı Bilimler ve Mühendislik alanlarında
Türkiye'de yayınlanan süreli yayınlarda bulunan Türkçe ve diğer
dillerdeki özgün araştırma/derleme makaleleri ve olgu sunumları
http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/muh
Ulusal Veri Tabanları
Tarım, Veteriner ve Biyoloji Bilimleri Veri Tabanı (1992- )
Tarım, Ormancılık, Veterinerlik, Su Ürünleri, Gıda ve
GıdaTeknolojisi ile Biyoloji bilim dallarında Türkiye'de yayımlanan
süreli yayınlarda bulunan Türkçe ve diğer dillerdeki özgün
araştırma/derleme makaleleri ve olgu sunumları
http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/tarim
Tıp Veri Tabanı (1996- )
Sağlık Bilimleri (Tıp, Dişhekimliği, Eczacılık, Hemşirelik vd.)
alanında Türkiye'de yayımlanan süreli yayınlarda bulunan Türkçe
ve diğer dillerdeki özgün araştırma makaleleri ve olgu sunumları
http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/tip
Ulusal Veri Tabanları
Sosyal Bilimler Veri Tabanı (2002- )
Antropoloji , Arkeoloji ve Müzecilik, Beden Eğitimi ve Spor, Coğrafya,
Dil Bilimi, Din ve İnanç Araştırmaları, Edebiyat, Eğitim Bilimleri,
Ekonomi , Etik, Felsefe, Halkla İlişkiler, İletişim, İşletme, Kamu
Yönetimi , Bilgi Belge Yönetimi, Mimarlık ve Tasarım , Psikoloji,
Sanat , Sanat Tarihi, Nörobilimler, Siyaset Bilimi, Sosyoloji , Şehir ve
Bölge Planlama, Tarım Ekonomisi, Tarih, Turizm, Uluslararası İlişkiler
alanlarında Türkiye'de yayımlanan süreli yayınlarda bulunan Türkçe
ve diğer dillerdeki özgün araştırma, derleme makaleleri ve olgu
sunumları
http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/sbvt
Hukuk Veri Tabanı (2010-)
Hukuk alanındaTürkiye'de yayımlanan süreli yayınlarda bulunan
Türkçe ve diğer dillerdeki özgün araştırma, derleme makaleleri ve
olgu sunumları
http://www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/sbvt
Veri Tabanları neden yapılıyor?
•Araştırma makalelerinin bibliyografik verilerini depolayarak gelecek
nesillere aktarmak.
•Bibliyografik denetimi gerçekleştirmek ve tekrar çalışmalarını
engellemek
•Ulusal kavramsal dizin oluşturmak
En çok kullanılma amacı
Akademik yükseltmeler
Bilgi Erişim Sistemi
Arama
İlgi alanı/profil
ve sorgular
Belirteçler aracılığı ile
sorgu fomülasyonu
Bilgi Depolama ve Erişim Sistemi
Oyunun kuralları =
Konu dizinlemesi için gerekli
kurallar
Thesaurus
Belgeler ve
Veriler
Dizinleme
(Tanımlayıcı – Konu)
Göndermeler
(Bkz, ayr. Bkz., ..)
ve
Dizinleme dili
Profillerin
depolanması
Depo1: Profiller/
Sorgu istekleri
Belgelerin
depolanması
Kıyaslama /
Eşleştirme
Potansiyel İlgili
Belgeler
Depo2: Belge
Gösterimi
Depolama
Veri Tabanlarında İndeksleme (Dizinleme)
Bilgi kullanıcıları sürekli olarak aradıkları belgelere/bilgilere erişmeye
çalışırken bunların arasında istemedikleri bilgileri de süzgeçten
geçirmenin yollarını aramaktadırlar. Bunun da çözümü belgeler ve
her türlü ortamda kayıtlı bilgilerin dizinlerinin hazırlanarak, erişimi
sağlamak amacıyla araştırıcı ve okurların kullanımına sunmaktır.*
İndeksleme entelektüel bir sanattır.
* Alakuş, M., 2007, Belge Yönetiminde Dizinler ve Dizinleme, Inet-tr 2007.
Veri Tabanlarında İndeksleme (Dizinleme)
Konu uzmanlarınca yapılır
Tarım->Ziraat Mühendisi
Biyoloji-> Biyolog
Tesarus* kullanılır
Kontrollü ve serbest terimler
*Tesarus kısaca Hiyerarşik Terimler Dizini olarak adlandırılabilir.
Antik Yunan'daki θησαυρός thesauros ’tan“depo” ya da “hazine”
anlamında türemiştir. Kavramlar eş, zıt, dar, geniş kavramlarıyla
ilişkilendirilmiştir.
İçerik Analizi
Konu kodu verilmesi
-Konu alanlarına dağıtılmasını sağlar
-İstatistiksel analiz yapabilmeyi sağlar
-İndekslenen terimleri tesarusta guruplandırmaya yardımcı olur
İndeksleme
Belgeyi veri tabanında erişilebilir hale getirmek için yapılır
Konu sınıflandırması farklı amaçlara yönelikken, indekslemenin tek
amacı vardır:
BİLGİYE ERİŞEBİLMEK
İndeksleme
Belgeyi anlamak
Konu uzmanı olmak
Belgeyi inceleme yöntemini bilmek
Kavramları anlamak ve seçmek
Belge türü dikkate alınmalı
Kavramlar varsayım, işlemler, özellikler, yöntemler vs. ile
ilişkili olmalı
Kavramlar indeksleme diline çevrilmeli
İndeksleme niteliği
Tesarus veya kontrollü terim listesinin işleyişine hakim olmak
Kullanıcılarla çalışma ilişkisi
Teşekkürler
A. Nuray DEMİRKOL
Başuzman
12 Nisan 2013
Ankara