EGZERSİZ KARDİYAK VE SİSTEM Prof. Dr. Fadıl ÖZYENER EGZERSİZ SIRASINDAKİ DAYANIKLILIĞIMIZ VE SÜRATİMİZ BÜYÜK ORANDA KASLARIMIZIN GEREKEN HIZ VE SÜREYLE GERİM VE ENERJİ ÜRETEBİLME YETENEĞİNE BAĞLIDIR. Egzersizde öncelikle gözlenen fizyolojik yanıtlar Kalp atım sayısında yükselme Solunum sıklığında artma Kas kasılması ve güç üretiminde artış Vücut ısısında değişme Egzersize Kardiyak Uyum Akut egzersizin kardiyak etkisi Kardiyak Sistemin Çalışma Esasları Kalp döngüsü Kalbin ritmik uyarılması Kalbin pompalama işlevi a) Kardiyak döngü b) Kalbin ritmik uyarılması c) Kalbin pompolama işlevi İç-kaynaklı düzenleme: Kalp kası fizyolojik sınırlar içinde kalan tüm kanı çevreye pompalayabilir. Otonom sinir sistemi ile düzenlenme: sempatik (uyarıcı) parasempatik (yavaşlatıcı) KARDİYAK DEBİ Dinlenim halindeki kalbin bir dakikada damarlara pompaladığı kan miktarı = Nabız X Atım Hacmi =70 X 70 = 4900 ml 5 l.dak-1 KALP ATIM SAYISI /NABIZ = Bir dakikada kalbin kasılma sayısı ATIM HACMİ = Sistol sırasında sol ventrikülden atılan kan miktarı (DSH-SSH=70 ml) DSH = Diyastol sonu hacim (120 ml) SSH = Sistol sonu hacim (50 ml) Nabız ve atım hacmi akut egzersizle . Egzersiz şiddetlendikçe atım hacmi de artar. KARDIAK DEBİ/OUTPUT Nbz X AH = 70 X 70 = 4.9 l.dak-1 (istirahatte) 200 x 100 = 20 l.dak-1 (maksimal egzde) 200 x 150 = 30 l.dak-1 (maksimal egzersiz/antrenmanlı kişi) Kronik egzersizin (antrenman) kardiyak sisteme etkisi Egzersizin tipi ne olursa olsun; şiddeti, süresi ve kişinin başlangıç fiziksel yeterliliğine göre ilk kardiyak, solunumsal ve kassal değişiklikler 2-8 hafta içersinde belirginleşir. Antrenman sonrası aynı iş yükü daha az nabız sayısı ile karşılanabilir. Antrenman sonucu her vuruda perifere atılan kan hacmi artar. Sonuçta kardiyak debide antrenman öncesine göre belirgin artışlar saptanır. Antrenman ile KALP BÜYÜKLÜĞÜ iki şekilde artar: Dayanıklılık Sporlarında Hacim Miyokardiyal Genişleme Güç-çabukluk Sporlarında Kitle Miyokardiyal Hipertrofi Ekokardiografik analiz Antrenman ile göreceli KALP BÜYÜKLÜĞÜ artışı dayanıklılık egzersisinde (sporcularında) daha belirgindir. Egzersize yeni başlayan sedanterler için temel ilkeler Haftada 3 gün, en az 30 dak (ısınma dahil), maksimun kalp atımının %60’ı ile yapılan dayanıklılık egzersizleri (yürüme, koşma, yüzme gibi) Nbzmaks=220–yaş (-10) (Andersen formulü) Sonuç Aerobik yeterlilikte artma (VO2maks, laktat eşiği, daha az nabız artışı) Yürünen mesafe, çıkılan katın artması vd