KANSER.

KANSER....
“Doğru Bilinen Yanlışlar”
Prof. Dr. İsmail Çelik
İç Hastalıkları ve Medikal Onkoloji Uzmanı
Hacettepe Üniversitesi Onkoloji Enstitüsü
Prevantif Onkoloji Anabilim Dalı Başkanı
www.prevonko.hacettepe.edu.tr
Kansere Yol Açan Faktörler









Tütün
Diyet/Kilo/Fizik aktivite
Alkol
Enfeksiyonlar
Radyasyon
Pestisitler
İlaçlar
Çözücüler
Fiber, küçük partiküller, toz










Polisiklik aromatik hidrokarbonlar
Metaller
Aflatoksinler
Reaktif kimyasallar
Benzidin
Klorinasyon yanürünleri
Nitrozaminler
Dioksinler
Poliklorine bifeniller
Polibromine difenil eter
TÜTÜN
a) Bağımlılık yapıcı madde olarak: Nikotin
b) Zehirli maddeler: Karbonmonoksit (egzos gazı, şofben ve soba
zehirlenmelerinin nedeni), Siyanür (gaz odalarında kullanılan zehir),
Amonyak (tuvalet temizleyici), Aseton (oje çıkarıcı), Toluen (tiner), Bütan
(tüp gazı)
c) Kanserojenler: Benzen (boya zehiri), Kadmiyum (araba aküsü), DDT
(böcek ilacı), Formaldehid, Kurşun, Polonyum-210 (radyasyon), Radon
(radyasyon), Metanol (füze yakıtı), Arsenik (öykülerde çok geçen zehir)
Sigaraya Bağlı Ölüm-Dünya Verileri





Her yıl dünyada 5 milyon insan sigaraya bağlı
hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirmektedir:
“Her 6 saniyede 1 kişi, 12.30-13.30: 600 kişi...”
2. Dünya savaşında 20 milyon kişi öldü.
1. Dünya savaşında 8.5 milyon kişi öldü.
Dünya tarihindeki en büyük deprem olan 1976
Çin depreminde 800,000 kişi hayatını kaybetti.
Atom bombası yüzünden 1945 yılında Hiroshima
ve Nagazaki’de ölüm sayısı 220,000!
Sigaraya Bağlı Ölüm-Türkiye Verileri



70 milyonun 20 milyonu sigara kullanıyor.
Her yıl 120,000 sigaraya bağlı ölüm.
Günde yaklaşık 300 kişi:
HER GÜN BİR AIRBUS UÇAK DÜŞÜYOR!

“19.00-20.00 : 15 kişi sigara yüzünden ölecek...”
Ülkemizde sigaraya bağlı yıllık ölüm sayısı:



Bir senede trafik kazalarında ölen 5,000 kişinin 25 katı,
İzmit depreminde ölü sayısı 35,000’in 4 katı,
Terörle mücadelede 30 yılda kaybettiğimiz insan sayısı
40,000’nin üç katı.
BESİN
KANSERDEN KORUNMAK İÇİN TEK VE
GEÇERLİ BESLENME ÖNERİSİ:
1.
2.
3.
4.
GÜNDE EN AZ 5 PORSİYON MEYVE VE SEBZE İÇEREN,
YAĞDAN DÜŞÜK,
LİFÇE YÜKSEK DİYETE EK OLARAK
KIRMIZI ETİN HAFTADA BİRDEN FAZLA YENMEMESiDİR.
Kanserden Koruyucu Diğer Öneriler?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
HER GÜN EN AZ 1 ÖĞÜN SOYA FASÜLYESİ
KOYU KIRMIZI MEYVELERİN (ÜZÜM, NAR, v.b.) ÇEKİRDEKLERİ
DÜZENLİ HAVUÇ TÜKETİMİ
DOMATES, BROKOLİ, KARNIBAHAR
CEVİZ, FINDIK, FISTIK, v.b. KURUYEMİŞLER
VİTAMİN KAPSÜLLERİ
ÖLÜMSÜZLÜK MANTARI, KÖPEK BALIĞI KIKIRDAĞI GİBİ EK TAKVİYELER
DOĞRU CEVAP?
HEPSİ
BİRKAÇI DOĞRU
DİĞERLERİ DEĞİL
HİÇBİRİ
Kanserden Koruyucu Diğer Öneriler?
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
HER GÜN EN AZ 1 ÖĞÜN SOYA FASÜLYESİ
KIRMIZI MEYVELERİN ÇEKİRDEKLERİ
DÜZENLİ HAVUÇ TÜKETİMİ
DOMATES, BROKOLİ, KARNIBAHAR
CEVİZ, FINDIK, FISTIK, v.b. KURUYEMİŞLER
VİTAMİN KAPSÜLLERİ
ÖLÜMSÜZLÜK MANTARI, KÖPEK BALIĞI KIKIRDAĞI GİBİ EK TAKVİYELER
DOĞRU CEVAP?
X
HEPSİ
BİRKAÇI DOĞRU
DİĞERLERİ DEĞİL
X
HİÇBİRİ
Ama Televizyon Programları Böyle Demiyor!




Soyanın içindeki östrojen hormonuna benzer maddeler, yüksek
dozda alındığında östrojene bağlı gelişebilen MEME ve RAHİM
kanserlerine yol açabilir.
CEVİZ, FINDIK, FISTIK gibi zararsız olduğu, kolesterol içermediği
söylenen yağlı gıdaların (zeytinyağı dahil) çok miktarda alınması
ŞİŞMANLATIR!!!
Domates, brokoli ve lahana gibi gıdaların yüksek miktarlarda
tüketilmesinin kanserden koruduğuna dair veriler yeterli değildir.
Havucun içinde de bulunan beta-karoten maddesinin fazla alınması,
sigara bağımlılarında akciğer kanseri riskini arttırabilmektedir.
Yapılan bir araştırmada, sigara içenlere beta-karoten tableti
verildiğinde, ölüm oranlarının arttığı tespit edilmiştir. Bu havucun
tüketilmemesi anlamı taşımaz aksine sigara içenlerin sigarayı
bırakmaları daha yaşamsaldır. Havuç günlük gıda alımı içinde
taze olarak yenilebilir.
Ganoderma Lucidum (Ölümsüzlük MantarıReishi)’nin Tehlikeleri





Ganoderma Lucidum, içinde bir nevi “kadınlık hormonu” ve teratojen (ceninler
üzerinde kanser yapıcı etki) olan dietilstilbestrol (DES) maddesini içerdiği için önceleri
prostat kanserinde kullanılmış ancak sonradan ilaç olarak kullanılması 2002’de FDA
tarafından yasaklanmış ve piyasadan kaldırılmış olan PC-SPES’in 8 bitki karışımından
biridir.
Reishi kullanımına bağlı karaciğer yetmezliği ve arkasından ölüm ile
sonuçlanan vakalar tıbbi literatürde bildirilmiş olup basında geçtiği şekliyle
Reishi’nin yan etkisinin olmadığı bilgisi kesinlikle yanlıştır.
Sık görülen yan etkileri bulantı ve kusma (kemoterapi alanlarda önemli bir
sorundur) ve “fare zehiri” diye de bilinen warfarin benzeri etki ile kanamaya
yol açmasıdır.
Tedavi ile ilişkili en önemli sorunlardan bir diğeri de bu mantarın, daha önceden
greyfurt suyunda da tanımlandığı şekilde karaciğer sitokrom enzimleri üzerinden etki
ederek, kemoterapi veya beraberinde kullanılan bulantı önleyici ilaçların
etkilerinin azalmasına neden olmasıdır.
Bulantı, kusmaya yol açması, kanama yan etkisi, kemoterapi ve diğer ilaçların
etkilerini azaltma sorunları yüzünden özellikle kemoterapi ile beraber kullanılması,
kemoterapiden önce ve/veya sonra alınması kesinlikle sakıncalıdır.
Ganoderma Lucidum???
Şarlatanlar nasıl saptanır?






MEDYATİK: Mahalli versiyonlarına (“sınıkçı”, “nefesi kuvvetli kişi”) göre son
zamanlarda basında, televizyonlarda, açık oturumlarda çok sık boy gösteren medyatik
şarlatanlar daha zararlıdır.
“KÜR, ALTERNATİF, TAMAMLAYICI, ŞİFA” İFADELERİNE DİKKAT!: Modern
tıbbın öykü, fizik muayene, tetkik sonuçları ve tanılarını tamamen kabul eder
(alternatif tanı koymaya çalışmaz) ama tedaviye gelince işler değişir!
TEK ÇÖZÜM: Kesin ve umut verici konuşurlar. Hep başarılarından bahsederler.
Yüzde, rakam vermezler. 200’den fazla kanser çeşidi ve buna yönelik bir o kadar farklı
tıbbi tedavi ihtiyacı varken şarlatanlar tek bir “şey” önerir.
MİSTİK: Duyu ötesi (metafizik), mistik, dini bir söylem kullanmaktan çekinmez.
Kendisine vahiy gelmiş gibi davranır.
CAHİL CESARETİ: Bilgi düzeyi (zekâ konusunda istisna olabilir) genelde çok
düşüktür. Bu nedenle cesurca konuşurlar.
BEN YAPTIM OLDU: Tedavi sonuçlarını açıklarken bilimsel yöntemleri değil
“deneme-yanılma” ifadelerini kullanırlar (ör: “ben veriyorum iyi geliyor, hastalar
iyileşiyor”).
All fields and meadows, all mountains
and hills – this is your pharmacy
Paracelsus 1493-1541
All fields and meadows, all mountains
and hills – this is your pharmacy
Paracelsus 1493-1541
Daha neler neler...











Akupressur
Akupunktur
Alexander Tekniği
Aromaterapi
Bioenerji
Biorezonans-MoraTerapi
Hidroterapi
Hipnoterapi
Homeopati
Kinesioloji
Kiropraktik











Makrobiyotik
Manyetik Alan Tedavisi
Megavitamin Tedavisi
Mezoterapi
Natüropati
NeurobioFeedback
Nöral Terapi
Osteopati
Ozon Tedavisi
Renklerle Tedavi
Sesle Tedavi
YİYECEKLERİ İLACA ÇEVİRMEYİN!!!
Bitkilerin, meyve ve sebzelerin bilinçsiz tüketilmesi yarardan çok
zarar verebilir, çeşitli organlarda hasara yol açabilir, kanser dışında
başka hastalıklarının oluşmasına zemin hazırlayabilir.

Hekim tarafından tavsiye edilmediği sürece gıda takviyesinde
bulunulmasının ya da beslenme şeklinin değiştirilmesi kesinlikle
uygun DEĞİLDİR!!!
KANSERDEN KORUNMAK İÇİN TEK VE GEÇERLİ BESLENME
ÖNERİSİ:
1. GÜNDE EN AZ 5 PORSİYON MEYVE VE SEBZE İÇEREN,
2. YAĞDAN DÜŞÜK,
3. LİFÇE YÜKSEK DİYETE EK OLARAK
4. KIRMIZI ETİN HAFTADA BİRDEN FAZLA YENMEMESiDİR.

DİĞER SÖYLENTİLER!!!




Aspartam ve sakarin gibi yapay tatlandırıcıların kansere neden
olduğu bilgisi ispatlanmamıştır.
Kahve tüketiminin kansere neden olduğu ve yeşil çayın kanserden
koruduğuna dair bilimsel bir bulgu yoktur.
Hazır gıdalardaki katkı maddelerinin, uygun oranlarda kaldığı
takdirde kanser yapıcı etkisi mevcut değildir.
Genetiği değiştirilmiş gıdaların, kanser riskini artırdığına dair
bilimsel bir bulgu yoktur.
Teknoloji korkusu=Teknofobi










Tarım toplumu (Ekip biçmezseniz aç kalırsınız!)
Sanayii toplumu (Üretmezseniz satın alırsınız!)
Bilgi toplumu (Bilmezseniz, öğrenmezseniz korkarsınız!)
KURBANLAR NELER?
Bilgisayar
Televizyon, Radyo, Kablosuz telefon
Elektrikli ev aletleri (bulaşık makinesi, mikrodalga fırın, v.b.)
Görünmez dalgalar, Işık kaynakları, Wireless internet, Uydular
Cep telefonları, Baz istasyonları, 3G/4G teknolojisi
Son kurbanlar: Yüksek fruktozlu mısır şurubu, UHT, GDO
GDO vs Organik gıdalar

Genetiği değiştirilmiş gıdaların, kanser riskini
arttırdığına, organik gıdaların kanserden koruduğuna
dair bilimsel bir bulgu yoktur.
Gıdalarla alınan DNA vücutta ne olur?



600 kiloluk bir ineğin günde yaklaşık 600 mg DNA yediği gözönüne
alındığında, DNA’nın yüzyıllardır beslenmede önemli bir gıda maddesi
olduğu görülür.
İnsanda günlük DNA alımı 0.1-1 gr’dır. Günlük alımda GM gıdaların
beslenmenin %50’sini oluşturduğu bir senaryoda bile alınan
transgen miktarı 0.5-5 mikrogramdır. Bu da, gıda ile alınan toplam
DNA'nın yaklaşık milyonda 5’ine eşittir.
Öte yandan, gıda ile alınan DNA hızla sindirildiğinden, mide ve kolon
mukozası ile etkileşimde bulunup vücut sıvılarına geçebilecek bir
etkileşim söz konusu değildir.
Teknofobiklere...




Teknofobiklere göre, hiçbir şey yemememiz lazım!
Yoksa, dana etinden dana DNA’sı, balıktan balık DNA’sı, havuçtan
havuç DNA’sı, ekmekten buğday DNA’sı hücrelerimize taşınır.
Özellikle hamileler, aman dikkat! Yediğiniz her şeyin DNA’sı cenine
ve yeni doğmuş bebeklerinizin hücrelerine geçebilir.
Siz siz olun, insandan başka hiçbir şey yemeyin!
1. TÜTÜN
2. BESİN
3. ŞİŞMANLIK-FİZİK AKTİVİTE
4. ALKOL
ŞİŞMANLIK/FİZİK AKTİVİTE/ALKOL
ÖNERİLER:

Sağlıklı kiloya ulaşın ve kilonuzu koruyun.


Fiziksel olarak aktif olun.


Şişmanlığın çoğu kanser çeşidini arttırdığı gösterilmiştir.
Haftanın çoğu günü günde en az 30 dakika orta derecede (yürüyüş
temposunda) egzersiz yapın.
“Kışın da domates yiyin ama onu satın almaya lütfen yürüyerek gidin”
Alkol kullanımını kısıtlayın.

Alkol kanseri tetikler. Az miktarda bile olsa alkol kanserojen etki gösterir.
Özellikle sigara ile birlikte kullanıldığında bu etki daha da artar.
1. TÜTÜN
2. BESİN
3. ŞİŞMANLIK-FİZİK AKTİVİTE
4. ALKOL
5. İNFEKSİYONLAR (HPV)
6. GÜNEŞ IŞIĞI
RAHİM AĞZI (SERVİKS) KANSERİ-HPV

Önleme





Güvenli cinsel yaşantı
Sigara kullanımından kaçınılması
Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımından kaçınılması
HPV aşısı
Erken tanı


Jinekolojik muayene
Pap smear
GÜNEŞ IŞIĞI-CİLT KANSERİ

Önleme



Güneşten kaçınmak (Güneşlenmemek, öğle saatlerinde dışarı
çıkmamak, şapka ve şemsiyeler, güneşten koruyucu kremler vb.)
Solaryumlardan kaçınmak
Erken tanı


Kendi kendine cilt muayenesi
Şüpheli benler için doktor kontrolü
BİZİM YAPTIKLARIMIZ
VEYA
İLK İNSANIN BİLE YAPMADIKLARIDIR!!
1. TÜTÜN
2. BESİN-ŞİŞMANLIK
3. FİZİK AKTİVİTE
4. ALKOL
5. İNFEKSİYONLAR
6. GÜNEŞ IŞIĞI
KANSER TEDAVİSİNDE
BESİN-İLAÇ ETKİLEŞİMLERİ
Kanser tanısı ile bitki ve besin destekleri
kullanımı: %80’lere varan bir uygulama!!!





%54-81: herhangi bir vitamin veya besin desteği
%26-77: bitkisel karışımlar
Tanıdan sonraki ilk ay içinde
Kadınlar > Erkekler
Ekonomik durumu daha iyi olanlar
FDA bitkisel ürünleri kontrol etmez!


Gıda ve İlaç Dairesi [Food and Drug Administration
(FDA)]: spesifik bir hastalıktan korunmada veya tedavide
etkin olduğu belirtilmedikçe ve FDA’in bu maddeleri
değerlendirmediği yönünde bir uyarı bulunduğu sürece
üreticiler ürünlerinin vücudun yapı veya fonksiyonlarını
etkilediğini savunabilirler.
Bitkiseller FDA’i gıda veya ilaç olarak
sınıflanmadıklarından bypass edebilmektedirler!
En çok satan 20 Bitkisel Destek
Farmakokinetik: Metabolizma

Sarımsak




Gingko (Mabet ağacı)



CYP3A4 inhibisyonu, çok yüksek dozlarda indükleyici
Dacarbazin ile kullanımından kaçınılmalı (CYP2E1 inhibisyonu)
Yan etki: Kanamaya eğilim
CYP3A4 inhibisyonu, CYP2C19 indükleyicisi
CYP2C19 substratları: letrozole, gefinitib
Valerian (Kediotu)



CYP2C19, CYP2D6 inhibisyonu
CYP2D6 substratı: tamoxifen
Çok sayıda kemoterapi ajanı ve tamoksifen ile etkileşir.
Farmakokinetik: Metabolizma

Ekinezya (Mor koni çiçeği)




Ginseng




İntestinal CYP3A4 inhibitörü
CYP3A4 indükleyicisi
Yan etki: Hypersensitivite (anaflaksi dahil)
Hepatik CYP3A4 orta derecede inhibitörü
ER pozitif meme kanseri ve endometrium kanserinde
kullanılmamalı.
Yan etki: Diare, baş ağrısı, hipertansiyon, insomnia, bulantı,
kanamaya eğilim, hipoglisemi
Üzüm çekirdeği

Yüksek dozlarda: hepatik CYP3A4 indükleyicisi
Farmakokinetik: Metabolizma

St John’s Worth (Sarı Kantaron Otu)





CYP3A4 ve P-gp potent indükleyicisi
Pregnane X reseptör aktivatörü
Çok sayıda kemoterapi ajanı ve EGFR-TKİ ile etkileşir,
irinotekanın aktif metabolitinin düzeyini azaltır ve siklofosfamid
plazma konsantrasyonunu azaltır.
Yan etki: Bulantı, hipersensitivite
Kava


Pregnane X reseptör aktivatörü
Yan etki: Cilt ve tırnaklarda renk değişikliği, hepatik fonksiyon
bozukluğu. Hepatotoksisitede ciddi sorun yaratabilir.
Farmakokinetik: Metabolizma

Soya


Greyfurt



CYP3A4, P-gp inhibitörü
Seville orange (Turunç)


İntestinal CYP3A4 potent inhibitörü
P-gp ve OATP (Organik anyon taşıyıcı polipeptid) inhibitörü
Kara biber


Tamoxifen alanlarda ve ER pozitif meme kanseri ve endometrium
kanserinde kullanılmamalı.
CYP3A4, P-gp, OATP inhibisyonu
Goldenseal (Hint boyası, Hydrastis canadensis)

CYP3A4, CYP2D6 inhibisyonu
Kanamaya meyili arttıran bitkisel karışımlar
Androgr. panucula
Bogbean
Devil’ claw
ginseng
Pau d’arco
angelica
Boldo
Dong quai
green tea
meadow sweet
anise
capsicum
Erigeron
hawthorn
prickly ash
arnica
celery
Evening primrose oil
horse chestnut bark
passionflower
Asafoeta
chamomile
feverfew
Huang qi
popular
Baikal skullcap
clove oil
fish oil
horseradish
quassia
Bilberry
coleus root
fenugreek
kava
red clover
Black current seed
danshen
garlic
licorice
reishi mushroom
Bladderwrack
dandelion root
ginger
onion
Sha shen
Bomelain
Danshen
ginkgo
papain
Shinpi bark
Sweet birch oil
Tonka bean
tumeric
vitamin E
wintergreen oil
wild carrot
wild lettuce
willow
wood ear mushroom
woodruff
Alt Ther Health Med 2001;7:58-67.
Farklı St. John’s Wort ürünlerindeki Hypericin ve
Hyperforin seviyeleri
Beklenen seviye = Hypericin: %0.3 Hyperforin: %1








Ürün
Hyperifin
PNC
Brite-Life
ShopKo
Shurfine
YourLife
Nature’s Balance
Natrol
Hypericin (%)
0.29
0.12
0.22
0.26
0.17
0.28
0.03
0.25
Hyperforin (%)
1.89
0.20
1.16
0.05
0.29
0.19
0.01
0.48
Am J Health-Syst Pharm 2002;59:545-7.
“Özetle”


Kanserden korunmak için ilaç önerisi yoktur!
Beslenme ile ilaç tedavisi farklı şeylerdir!



İnsanlar sağlıklı iken ilaç kullanmamalı, hasta ise tedavi edilmelidir.
Yemek ürünleri ilaç değildir, ilaç gibi kullanılmaz, kullanılamaz, önerilemez.
Pişmiş aşa su katılmaz!

1.
2.
3.
4.
5.
Kanser tedavisi öncesinde, esnasında ve sonrasında bitkisel karışımlar kullanmak
kontrendikedir:
Bitkisel ürünler içine karışmış toksik maddeler olabileceği gösterilmiştir. Bu ürünlerin saflığı ve
güvenilirliği kuşkuludur.
Aktarlardan elde edilen bitkisel ürünlerin doğrudan doğadan toplanmış ve işlenmemiş olduğu
unutulmamalıdır. Dolayısı ile bunlar "steril" değildir ve özellikle mantar sporları, çeşitli
bakteriler içerebilirler. Kemoterapi altında enfeksiyon riski olan hastalar bu tür ürünleri
tükettiklerinde bu tehlikelere maruz kalabilirler.
Sıklıkla kanamaya meyile yol açmaları, trombositopeni ilişkili morbiditeyi oldukça
ciddileştirilebilir.
Bazı bitkisel ürünler, kemoterapi ilaçlarının etkilerinde azalmaya yol açarak hastalığın etkin
tedavisini sekteye uğratmaktadır.
Bu ürünlerin yan etkileri kemoterapi yan etkisi zannedilip gereksiz doz azaltımına
gidilebilmekte ve tedavinin eksik verilmesine neden olabilmektedir.