Kan Merkezlerinde ve İstasyonlarında Görev Yapacak Sağlık

Kan Merkezlerinde ve İstasyonlarında Görev
Yapacak Sağlık Personelinin Eğitimine ve
Sertifikalandırılmasına Dair Tebliğ
R.G.Tarihi: 04.06.2005
R. G.Sayısı: 25835
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar
Amaç
Madde 1 - Bu Tebliğin amacı; kan merkezlerinde ve kan istasyonlarında görev yapacak personelin
eğitimi ve sertifikalandırılması ile bu personele eğitim verecek kan merkezlerinin tespitine ve taşıması gereken
niteliklere ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir.
Kapsam
Madde 2- Bu Tebliğ; kan bankacılığı ve transfüzyonu eğitimini verecek kan merkezlerinin eğitim
faaliyetlerini, eğitimi verecek kişileri ve bu merkezlerde eğitim verilecek kişileri kapsar.
Hukuki dayanak
Madde 3 - Bu Tebliğ, 23/6/1983 tarihli ve 2857 sayılı Kan ve Kan Ürünleri Kanunu’na, 181 sayılı
Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43 üncü maddesine ve
Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.
Tanımlar
Madde 4 - Bu Tebliğde geçen;
a) Yönetmelik: 25/11/1983 tarihli ve 18232 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kan
ve Kan Ürünleri Yönetmeliğini,
b) Eğitim merkezi: Bakanlık tarafından kan bankacılığı ve transfüzyonu eğitimini vermek üzere
yetkilendirilmiş A tipi kan merkezlerini,
c) Eğitimci: Eğitim merkezinde teorik ve uygulamalı eğitim programını kursiyerlere verecek
Bakanlıkça görevlendirilmiş kişileri;
d) Eğitim programı: Eğitim merkezinde uygulanan teorik ve uygulamalı eğitim programını,
e) Kursiyer: Eğitim merkezlerinde kan transfüzyonu eğitimi verilecek personeli,
f) Sertifika: Eğitim programı sonucunda yapılacak sınavda başarılı olan kursiyerlere verilen belgeyi,
g) Kan Merkezleri Bilimsel Komisyonu: Kan bankacılığı ve transfüzyonu konusundaki eğitim ve
uygulamaların belirlenmesi, izlenmesi, karşılaşılan sorunların çözüm yollarını belirlemek amacıyla ve bilimsel
desteği sağlamak üzere Bakanlıkça oluşturulan komisyonu,
ifade eder.
Bu tebliğde geçen fakat bu maddede belirtilmeyen tanımlar bakımından, Yönetmeliğin 4 üncü
maddesindeki tanımlar geçerlidir.
İKİNCİ BÖLÜM
Eğitim Merkezlerinin Nitelikleri, Tespiti ve Denetimi
Eğitim merkezlerinin nitelikleri
Madde 5 - Eğitim merkezleri, Yönetmelik uyarınca Bakanlık tarafından açılmasına izin verilen;
Bakanlığa ait eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversitelerin tıp fakülteleri ve Türkiye Kızılay Derneği
bünyesinde bulunan A tipi kan merkezlerinde açılabilir.
Yetkili eğitim merkezi
Madde 6 - Eğitim yetkisi verilecek kan merkezleri, bu Tebliğin 7 inci maddesindeki esaslar
çerçevesinde Bakanlıkça belirlenerek kan bankacılığı ve transfüzyonu eğitimi vermek üzere yetkilendirilir.
Eğitim merkezi olarak yetkilendirilmek için başvuru
Madde 7 - Bu Tebliğin 5 inci maddesinde öngörülen nitelikleri taşıyan kan merkezleri bulunan
kurumlar, yıllık kan toplama ve kan komponenti hazırlama kapasiteleri ile yapılan immünohematolojik ve
mikrobiyolojik testlerin tür ve sayılarını belirten bilgi ve belgeler ile birlikte Bakanlığa başvurarak, eğitim
merkezi olarak yetkilendirilmeyi talep ederler.
Yapılan başvurular, birinci fıkrada belirtilen kıstaslar göz önüne alınarak Bakanlıkça değerlendirilir ve
Kan Merkezleri Bilimsel Komisyonunun da görüşü alınarak ilgili kan merkezine eğitim yetkisi verilir.
Eğitim merkezlerinin denetimi
Madde 8 - Eğitim merkezleri, Kan Merkezleri Bilimsel Komisyonu’nun tespit edeceği izleme ve
değerlendirme komitesi tarafından, eğitim merkezinin fizikî yapısı, insan gücü ve teknik donanımının yeterliliği
yönlerinden, yılda en az bir defa rutin olarak denetlenir. Yapılan denetimlerin sonuçları, bir rapor halinde
Bakanlığa sunulur. Tespit edilen eksiklik ve usûlsüzlükler varsa giderilmesi hususu Bakanlık tarafından
denetlenen eğitim merkezinin bağlı olduğu kuruma yazılı olarak bildirilir. Eksiklikler ve usûlsüzlüklerin 3 ay
içerisinde giderilmemesi halinde ilgili eğitim merkezinin bu yetkisi Bakanlıkça kaldırılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim Programına İlişkin Genel Esaslar ve Eğitim Programının Kapsamı
Pratisyen hekim eğitim programına ilişkin genel esaslar
Madde 9 - Eğitim programı, teorik ve uygulama eğitim programı olmak üzere iki kısımda yürütülür.
Sertifikalandırmaya esas eğitim programının toplam süresi altı aydır.
Pratisyen hekim eğitim programının kapsamı
Madde 10 - Eğitim programı, Ek-1’de belirtilen teorik ve Ek-2’de belirtilen pratik konuları
kapsar.
Hekim dışı sağlık personelinin eğitim programına ilişkin genel esaslar
Madde 11 - Eğitim programı, teorik ve uygulama eğitim programı olmak üzere iki kısımda yürütülür.
Sertifikalandırmaya esas eğitim programının toplam süresi iki aydır.
Hekim dışı sağlık personelinin eğitim programının kapsamı
Madde 12 - Eğitim programı, Ek-3’de belirtilen teorik ve Ek-4’de belirtilen pratik konuları
kapsar.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Eğitim Programına Başvuru ve Kabul
Eğitim programına başvuru
Madde 13 - Sağlık kurum ve kuruluşlarında, üniversitelerin tıp fakültelerinde ve Türkiye Kızılay
Derneği kan merkezlerinde görev yapan; pratisyen hekim, biyolog, kimyager ile en az iki yıllık yüksekokul veya
fakülte mezunu; hemşire, sağlık memuru, ebe, laboratuvar teknisyeni unvanını haiz sağlık personeli, görev
yaptıkları kurumlar aracılığıyla kan transfüzyonu eğitimine müracaat ederler.
Başvurunun değerlendirilmesi ve kabul
Madde 14 - Başvuru dilekçeleri ve ilgili kurumun uygunluk yazıları Bakanlıkça değerlendirilir ve
talebin uygun bulunması halinde kursiyer adayı kursa başlatılır.
Eğitim programına devam zorunluluğu
Madde 15 - Eğitim programına kesintisiz devam edilmesi esastır. Sadece, mazeret veya hastalık izni
sebebiyle eksik kalan süreler eğitim süresine eklenebilir. Kabul edilebilir bir mazeret dışında kursun başlamasını
takip eden 24 saat içinde kursa başlamayan personelin kursiyerliği iptal edilir ve yerine bekleyen adaylar
arasından yeni kursiyer belirlenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Kursiyerlerin Değerlendirilmesi ve Sertifikalandırma
Kursiyerlerin değerlendirilmesi
Madde 16 - Eğitim programına katılan kursiyerin başarılı sayılarak sertifikalandırılması için eğitim
merkezinde yapılacak teorik sınavda 100 üzerinden en az 70 puan; uygulama sınavında ise, en az 60 puan alması
gerekir.
Sertifikalandırma
Madde 17 - Kan transfüzyonu eğitimi gören her kursiyer için ayrı bir dosya düzenlenir. Teorik ve pratik
sınavlar sonucunda başarılı olan kursiyerlerin eğitim çalışmalarına dair uygulama ve müfredat programı ile bilgi,
beceri ve davranış değerlendirme formu Bakanlığa gönderilir. Eğitim merkezince düzenlenen bu dosya
Bakanlıkça değerlendirilerek kursiyere sertifika düzenlenir.
Sertifika sahibine; donörü sorgulama, kan alma, kanı komponentlerine ayırma ve saklama, aferez
uygulaması yapma, çeşitli immünohematolojik ve mikrobiyolojik testleri yapma ve kayıt tutma gibi iş ve
işlemleri yapmak sûretiyle kan merkezlerinde ve kan istasyonlarında çalışabilme yetkisi verir.
Sertifika sahibi kişiler her 5 yılda bir Bakanlıkça düzenlenecek sertifika vize sınavına girerler. Sertifika
vize sınavlarında başarılı sayılabilmesi için katılımcıların teorik sınavda 100 üzerinden en az 70 puan; uygulama
sınavında ise, en az 60 puan alması gerekir. Sınavda başarılı olamayan katılımcıların sertifikaları geçici olarak
dondurulur. Aynı yıl içinde yapılacak telafi sınavında da başarılı olamayan kişilerin sertifikaları iptal edilir. Bu
durumdaki kişiler eğer yeniden sertifika almak isterlerse ilk başvuruda izlenen yolu takip edeceklerdir. Aynı yıl
içinde yapılacak telafi sınavında başarılı olan kişilerin sertifikaları yeniden geçerli hale getirilir.
Bakanlık gerekli gördüğü taktirde sertifika sahibi kişiler için uygun görülen sıklıkta ve yerde bilgi
güncelleme amacı ile sempozyum, toplantı, kurs düzenleyebilir. Davet edilen sertifika sahibi kimselerin, hukuken
kabul edilebilir mazeret halleri dışında bu çalışmalara katılmaları zorunludur. Mazereti olmadan iki ayrı
çalışmaya katılmayan kimselerin sertifikası iptal edilir.
ALTINCI BÖLÜM
Son Hükümler
Hüküm bulunmayan haller
Madde 18 - Bu Tebliğ’de hüküm bulunmayan hallerde, Yönetmeliğin ilgili hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 1 - Bu Tebliğin yürürlüğe girdiği tarihte kan merkezlerinde ve kan istasyonlarında
çalışmakta olan personel, kişisel başvuru şartı aranmaksızın kurum amirlerinin talebi ile doğrudan eğitim
programına alınırlar.
Geçici Madde 2 - Bu Tebliğin 13 üncü maddesindeki sağlık memuru, hemşire, ebe ile laboratuvar
teknisyeni için getirilen “en az iki yıllık yüksekokul veya fakülte mezunu olmak” şartı 1/1/2006 tarihinden sonra
eğitime alınacak personel için geçerlidir.
Yürürlük
Madde 19 - Bu Tebliğ, yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 20 - Bu Tebliğ hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.
Ek: 1
PRATİSYEN HEKİM KAN BANKACILIĞI TEORİK DERS PROĞRAMI
Sıra No
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
Konusu
Kan Bankacılığı ve Transfüzyon tarihçesi
ABO kan grup sistemi
Rh kan grup sistemi
Diğer kan grupları
Donör seçimi ve donör kazanım programları - I
Donör seçimi ve donör kazanım programları - II
Kan komponentleri tanımlama / hazırlama
Kan komponentleri saklanması / taşınması
Antikor tarama ve tanımlama
Uygunluk testleri
İmmünkompromize hastalarda transfüzyon
Acil durumlarda transfüzyon
Mikrobiyolojik tarama yöntemleri – I
Mikrobiyolojik tarama yöntemleri – II
Mikrobiyolojik doğrulama testleri
Yenidoğanda immunohematolojik testler
Transfüzyon endikasyonları ve ürün seçimi
Pediatride transfüzyon
Trombosit transfüzyonları
Transfuzyon reaksiyonları ve komplikasyonları
Trombosit alloimmünizasyonu ve transfüzyonu
Otolog ve yönlendirilmiş transfüzyon
Plazma ürünleri tanımı/üretimi
Viral inaktivasyon yöntemleri
Aferez prensipleri
Aferezde klinik uygulama
Kan bankalarında kullanılan araç ve gereçler - I
Kan bankalarında kullanılan araç ve gereçler - II
Tutulması zorunlu kayıtlar ve idari mevzuat
Kan Merkezlerinde kalite kontrolü ve SOP
Kan Merkezlerinde enformasyon sistemleri
Olağanüstü durumlarda kan bankacılığı
Kan güvenliği, hemovijilans ve HTK
Kan bankası denetlemesi – denetlemeye hazırlık
Kan bankacılığında yenilikler ve güncel konular
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – I
Olgu tartışmaları – II
Olgu tartışmaları – II
Olgu tartışmaları – II
Olgu tartışmaları – II
Olgu tartışmaları – II
Olgu tartışmaları – II
Olgu tartışmaları – II
Ek: 2
PRATİSYEN HEKİM KAN BANKACILIĞI UYGULAMA DERS PROĞRAMI
YAPILMASI GEREKEN EN AZ UYGULAMA SAYISI
Konusu
ABO kan grup sistemi / Rh kan grup sistemi
100
Diğer kan grupları
20
Donör değerlendirme
250
Kan komponentleri hazırlama (Eritr., tromb., TDP.)
50
Antikor tarama ve tanımlama
2
Uygunluk testleri
50
Mikrobiyolojik tarama yöntemleri
100
Mikrobiyolojik doğrulama testleri
2
Yenidoğanda immunohematolojik testler
2
Aferez uygulama
5
Kan bankalarında kullanılan araç ve gereçler-şartname hazırlama
3
*)Seminer ve literatürlerin konuları kurs koordinatörlüğünce ilk ayın bitiminde kursiyerlere bildirilecektir.
Seminer ve literatürler kursun 3., 4. ve 5. aylarında gerçekleştirilecektir.
Ek : 3
HEKİM DIŞI SAĞLIK PERSONELİ
KAN BANKACILIĞI TEORİK DERS PROĞRAMI
Sıra No
Konusu
1
Kan merkezlerinin fizikî yapısı, teknik donanımları
2
Kan merkezi personelinin görev ve sorumlulukları
3
Kan merkezlerinde kayıt
4
Donör seçimi, flebotomi ve donör reaksiyonları
5
Kan grup antijenleri ve kan gruplarının saptanması
6
Kan komponentlerinin hazırlanması, saklanması ve nakli
7
Transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlar
8
Transfüzyonla bulaşan enfeksiyonlarda mikrobiyolojik yaklaşım
9
Aferez, donör seçimi ve komplikasyonları
10
Transfüzyon öncesi uygunluk testleri
11
Antiglobulin testler,
12
Transfüzyon reaksiyonları
13
Kan merkezlerinde kalite güvencesi
14
Biyoemniyet
15
Donör kazanım programı.
Ek : 4
HEKİM DIŞI SAĞLIK PERSONELİ KAN BANKACILIĞI UYGULAMA DERS PROĞRAMI
YAPILMASI GEREKEN EN AZ UYGULAMA SAYISI
Konusu
ABO kan grup sistemi / Rh kan grup sistemi
250
Diğer kan grupları
100
Donör değerlendirme
250
Kan komponentleri hazırlama (Eritr., tromb., TDP.)
150
Antikor tarama ve tanımlama
2
Uygunluk testleri
150
Mikrobiyolojik tarama yöntemleri
100
Mikrobiyolojik doğrulama testleri
2
Yenidoğanda immunohematolojik testler
2
Aferez uygulama
5
Kan bankalarında kullanılan araç ve gereçler-şartname hazırlama
3
Kan merkezlerinde kayıt (farklı tipte)
300