Sılaj Yem

Yeşil ve su bakımından zengin yemlerin havasız ortamda fermantasyona uğratılarak (ekşiterek)
saklanmasına silolama, bu işlem sonucu elde edilen yeme de silo yemi veya silaj denir. Silaj
kısaca hayvan turşusu olarak da tanımlanır.
Silajın Yararları Nelerdir:
* Yeşil ve sulu yemlerin taze olarak bulunmadığı kış ve yaz aylarında hayvanların severek
tüketeceği tek alternatif olup ucuz bir yem kaynağıdır.
* Açıkta, güneş altında yeşil yemlerin kurutulması esnasında meydana gelen besin maddeleri
kaybını en aza indirmede tercih edilir.
* Kurutulup saklamaya göre, birim hacimde daha fazla yem maddesinin depolanmasını mümkün
kılar. Ot depolama sorunu ve masraflarını en aza indirir.
* Silaj olarak değerlendirilecek bitkiler henüz yeşil iken hasat edilmeleri nedeniyle arazinin erken
boşaltılmasına ve diğer ürünlerin ekimine fırsat tanır.
* Taze olarak yedirildiğinde, hayvanlarda olumsuz etkilere neden olabilen bazı bitkilerin silaj
yapılmasıyla bu etkileri kaybolur.
* Silaj yapılan bitkiler, tazelik ve yumuşaklıklarını korudukları ve oluşan süt asidi nedeniyle hoş bir
koku ve lezzete sahip oldukları için hayvanlar tarafından sevilerek yenilir.
* Silaj için biçilen bitkiler içerisinde bulunan yabani ot tohumlarının çoğu çimlenme gücünü
kaybeder.
* Silo yemi, açılmadıkça uzun yıllar hiç bir değer kaybına uğramadan güvenle saklanabilir. Bu
nedenle de kıtlık yıllarında kurtarıcı rol oynar.
* Kış aylarında hayvanların en büyük vitamin kaynağını oluşturur.
* Yeşil yemlerin kurutulmasının olanak dışı olduğu yağışlı bölge ve zamanlarda yeşil yemlerden
silaj yapılabilmesi nedeniyle, yem ve hayvansal ürün kaybını önemli ölçüde önler.
* Hastalık yapıcı parazit ve aracılarının yumurta ve larvaları silaj yapılmak suretiyle yok edilir.
* Hayvanların yeşil yem bitkileriyle beslenmelerinde süreklilik sağlayarak verim seviyesindeki
dalgalanmaları önler.
Hangi Yem Bitkilerinden Silaj Yapılır:
Üretimi yapılan hemen hemen bütün yeşil yem bitkileri; arpa buğday, çavdar yulaf pancar yaprağı
gibi bitkiler uygun zamanda hasat edilmek ve kendilerine has bazı ayrıntılara dikkat edilmek
koşuluyla ayrı, ayrı yada karıştırılarak silolanabilir. Ayrıca, meyve suyu, şeker ve bira endüstrisi
artıklarından da silaj yapılabilmektedir.
Silaj yapılacak bitkiler aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir.
Kolay silaj yapılabilenler: Mısır hasılı, ayçiçeği, sorgum (darı) hasılı, yer elması dal ve
yaprakları, şeker pancarı yaprakları, hayvan pancarı ve yemlik lahana yaprakları.
Orta derecede silaj yapılabilenler: Çavdar hasılı, arpa hasılı, buğdaygiller, baklagil karışımları,
çavdar otları, üçgül, ayçiçeği (körpe halde), çayır otları.
Güç silaj yapılabilenler: Yonca, körpe mera otları, fiğ, bezelye, tatlı lüpen.
Katkı Maddeleri:
Güç silolanabilen yem maddelerinin istenilen kalitede silaj olabilmesi için, silaj yapımı sırasında
bazı katkı maddelerine ihtiyaç duyulur. Yaygın olarak kullanılan ve kolay temin edilebilen bazı
katkı maddeleri ve katılma oranları aşağıda verilmiştir.
Silaj yapımında her zaman katkı maddesi kullanımı gerekmez. Özellikle mısır ve sorgum, uygun
devrede biçildiklerinde, hasıl arpa ve buğdaygiller bir miktar soldurularak silolandıklarında hiçbir
katkı maddesine ihtiyaç göstermezler. Katkı maddeleri daha çok baklagil yem bitkilerinin
silolanmasında önem taşır.
Kullanım amaçlarına göre katkı maddeleri iki grupta toplanır:
1. Silaj oluşumunu sağlayan, fermantasyonu hızlandıran katkı maddeleri:
Proteince zengin ancak hayvanların yararlanacağı diğer bazı besin maddelerince
(karbonhidratlar) fakir olan yonca, fiğ, üçgül gibi baklagil yem bitkileri erken dönemde biçilen bazı
çayır otları ve buğdaygillerin silolanabilmesi için bu gruba giren katkı maddelerine ihtiyaç vardır.
Bu gruba giren katkı maddeleri ve silaja ne oranda katılabileceklerini görelim.
KATKI MADDESİNİN ADI
Melas (suda eritilerek)
Yemlik şeker
Buğday-Arpa kırması
Kuru pancar posası
Formik asit (sulandırarak)
1 TON SİLAJA KATILACAK MİKTAR
10-30 kg
5-15 kg
40-70 kg
20-50 kg
2,2 litre
Laktik asit
Tuz
10 kg
0-30 kg
2- Silajın besin değerini artıran katkı maddeleri:
Bu gruba giren maddeler silajın oluşumunu etkilemez, ancak silo yeminin besin değerinin
yükselmesini sağlarlar. Örneğin mısır hiçbir katkı maddesine ihtiyaç duymadan kolayca
silolanabildiği halde proteince fakirdir. Mısırda eksik olan protein düzeyini yükseltmek amacıyla
tona 5 kg üre serpilerek karıştırılır. Ancak, üre katımında olası bir üre zehirlenmesini önlemek için
dikkat edilecek en önemli husus, dağılımın her kısma eşit şekilde yapılmasıdır.
Silo Yemi Üretimi İçin Nelere Gereksinme Vardır:
* Baklagil yem bitkisinden silaj yapılacaksa, çiçeklenmenin başlangıcından dane teşkiline kadar
olan dönemdeki tahıl veya tomurcuk hali ile bakla kılıfının teşkili zamanları arasında olması
gereklidir.
* Biçme, taşıma ve çiğneme işleri için 2-3 adet traktör,
* Silaj makinesi,
* Biçilen yemin taşınması için iki adet römork,
* Silajın dışarıdan içeriye hava girişini önlemek için plastik örtü,
* Plastik örtünün üzerine konulmak üzere toprak,
* Silajı depolayacak yer,
* Özellikle yonca vbe. baklagil yem bitkileri için katkı maddesi
* Toprak üzeri silo yapılacaksa yere sermek üzere sap-saman
Silaj İhtiyacı Nasıl Hesaplanır:
Bir işletmenin silaj gereksinimi hesaplanırken şunlara dikkat edilmelidir.
* İşletmede yetiştirilen hayvan sayısı,
* Ahır beslemesi gün sayısı,
* Hayvanlara yedirilecek diğer yemlerin miktarı,
* Hayvanlara verilebilecek günlük silaj yemi miktarı dikkate alınarak silo hacmi hesaplanır ve ona
göre silajlık yem bitkisi ekimi ve silo yapımı gerçekleştirilmelidir.
Not: 1m3 silaj 550-800 kg arasındadır.
Hayvanlara verilebilecek günlük silaj yemi miktarı:
Hayvan Türü
Tüketebileceği Silaj Miktarı
Süt ve besi sığırı 15-30
Boğa
15-20
Dana
7-10
Silo Nasıl Olmalıdır:
Silonun büyüklüğü hayvan sayısına ve silo yeminin yedirilme süresine bağlı olarak değişmekle
beraber;
* Fazla büyük silolardan kaçınılmalıdır ve genişliği 3-4 m’den fazla olmamalıdır,
* Azami 2-3 gün içerisinde doldurulup kapatılacak büyüklükte yapılmalıdır,
* Yeşil yemin sıkıştırılması ve dışarıdan hava almadan muhafazasını sağlamalıdır,
* Yeşil yem kolayca yüklenip boşaltılabilmelidir,
* Kolay ve ucuz malzemeden inşa edilmelidir,
* Kullanılan malzeme yemin niteliğine zarar vermemelidir,
* Silaj suyunun akıtılabilmesi için silo tabanı hafif meyilli olmalıdır,
* Taşıma kolaylığı bakımından hayvanların bulunduğu yere yakın inşa edilmelidir.
* Bugün için en çok kullanılan silolar iki veya üç tarafı duvarla çevrili beton veya taştan yapılan
hendek tipi silolar olmakla birlikte, yağışlardan su tutmayan ve su birikimi olmayan bir toprak
zemin üzerine sap-saman sererek silo yapmak mümkündür.
Silonun Doldurulması Ve Kapatılması:
1. Silonun doldurma işlevinin süresi işletme kapasitesi ve iklim koşullarına bağlı olmakla birlikte,
silajlık yemin kızışma ve çürümesinin önlenmesi için, silo mümkün olduğunca kısa sürede
doldurularak kapatılmalı,
2. Doldurma işleminin 2-3 günde tamamlanması planlanmalı,
3. Sıkıştırma işlemi tabakalar halinde yapılmalı,
4. Her seferinde taşınan malzeme 20-30 cm kalınlığında bir tabaka halinde yayılmalı,
5. Katılacak katkı maddesi bu esnada serpilmek suretiyle eklenmeli,
6. Daha sonra sıkıştırma yapılmalıdır.
7. Doldurma işlemi tamamlandıktan sonra plastik örtü kapatılmalı ve
8. Plastik örtü üzerine 5-10cm kalınlığında toprak yayılmalıdır.
Silajın Açılması ve Hayvanlara Verilmesi:
* Silaj hava almayacak şekilde kapatıldıktan yaklaşık 1.5-2 ay sonra açılabilir. Eğer ihtiyaç
duyulmazsa, hava almaması koşulu ile 1-2 yıl saklamak mümkündür.
* Silaj havayla temas yüzeyinin mümkün olduğunca az olmasına özen gösterilerek kullanılmalıdır.
* İhtiyaç duyulan miktar alındıktan sonra her defasında tekrar plastik örtüyle kapatılmalıdır.
* Silaj hayvanlara alışıncaya kadar azar, azar verilmelidir.
* Süt ineklerine verilecekse, silaj kokusunun süte geçmemesi için silaj, sağımdan sonra
hayvanlara sunulmalıdır.
İyi Bir Silaj Nasıl Olmalıdır:
* Silo yeminin rengi yapıldığı bitkilere göre değişmekle beraber, açık yeşil renkten daha koyu
tonlara kadar değişen bir renge sahip,
* Hoşa giden asidik bir kokuda,
* Bitki yaprak ve sap kısımları üzerinde olmalıdır.
* İstenmeyen tereyağı asidi kokusu gibi fena kokularla yapışkan bir görünümde olmamalıdır.
MENKOBİRLİK